========================================================================= | This files is copyrighted by the members of the Joint Seminar (see | | below). They may be freely distributed and used for scholarly purposes,| | but anyone wishing to use the files for commercial purposes must apply | | to the copyright holders for permission to copy the file. | ========================================================================= The text was originally input by Muneo Tokunaga in June 1992; Proofread by the following members of the Joint Seminar on "Law(dharma) and Society in Classical India" (coordinated by Y.Ikari at the Institute for Research in Humanities, Kyoto University) in March 1993: Akihiko Akamatsu, Yasuke Ikari, Fumio Enomoto, Katsuhiko Kamimura, Toshifumi Goto, Jun Takashima, Hideaki Nakatani, Takao Hayashi, Masato Fujii, Toru Funayama, Michio Yano, and Nobuyuki Watase. The e-text is based on R. P. Kangle's edition: The KautTitiiya ArthazAstra, Acritical Edtion with a Glossary, Second edition, University of Bombay 1969. -------------------------------------------------------------------- Text Input System (1) Sanskrit characters which should bear diacritical marks when Romanized have been input mostly by capitals. vowels: a, aa, i, ii, u, uu, R, RR, L, e, ai, o, au gutturals: k, kh, g, gh, G palatals: c, ch, j, jh, J linguals: T, Th, D, Dh, N dentals: t, th, d, dh, n labials: p, ph, b, bh, m semivowels: y, r, l, v sibilants: z, S, s aspiration: h anusvAra: M visarga: H (1) Members of a compound are separated by periods. (2) External sandhi is decomposed with ^. (3) Prose sections are subdivided by a,b,c, etc.. ------------------------------------------------------------------- = KauTiliiya.artha.zaastraM = (Book.1: Concerning the topic of training) (Chap..1: Enumeration of sections and books) oM.namaH.zukra.bRhaspatibhyaaM -- KAZ01.1.01/.pRthivyaa laabhe paalane ca yaavanty artha.zaastraaNi puurva.aacaaryaiH prasthaapitaani praayazas taani saMhRtya^ekam idam artha.zaastraM kRtam // KAZ01.1.02/ tasya^ayaM prakaraNa.adhikaraNa.samuddezaH // KAZ01.1.03a/ vidyaa.samuddezaH, vRddha.samuddezaH, indriya.jayaH, amaatya.utpattiH, mantri.purohita.utpattiH, upadhaabhiH zauca.azauca.jJaanam amaatyaanaam, - - KAZ01.1.03b/ guuDha.puruSa.praNidhiH, sva.viSaye kRtya.akRtya.pakSa.rakSaNam, para.viSaye kRtya.akRtya.pakSa.upagrahaH, - KAZ01.1.03c/ mantra.adhikaaraH, duuta.praNidhiH, raaja.putra.rakSaNam, aparuddha.vRttam, aparuddhe vRttiH, raaja.praNidhiH, nizaanta.praNidhiH, aatma.rakSitakam, --, iti vinaya.adhikaarikaM prathamam adhikaraNam // KAZ01.1.04a/ janapada.nivezaH, bhuumic.chidra.apidhaanam, durga.vidhaanam, durga.nivezaH, samnidhaatR.nicaya.karma, samaahartR.samudaya.prasthaapanam, akSa.paTale gaaNanikya.adhikaaraH, - KAZ01.1.04b/ samudayasya yukta.apahRtasya pratyaanayanam, upayukta.pariikSaa, zaasana.adhikaaraH, koza.pravezya.ratna.pariikSaa, aakara.karma.anta.pravartanam, akSa.zaalaayaaM suvarNa.adhyakSaH - KAZ01.1.04c/ vizikhaayaaM sauvarNika.pracaaraH, koSTha.aagaara.adhyakSaH, paNya.adhyakSaH, kupya.adhyakSaH, aayudha.adhyakSaH, tulaa.maana.pautavam, - KAZ01.1.04d/ deza.kaala.maanam, zulka.adhyakSaH, suutra.adhyakSaH, siita.adhyakSaH, suraa.adhyakSaH, suuna.adhyakSaH, gaNikaa.adhyakSaH, - KAZ01.1.04e/ naav.adhyakSaH, go.adhyakSaH, azva.adhyakSaH, hasty.adhyakSaH, ratha.adhyakSaH, patty.adhyakSaH, senaa.pati.pracaaraH, mudraa.adhyakSaH, viviita.adhyakSaH, samaahartR.pracaaraH, - KAZ01.1.04f/ gRha.patika.vaidehaka.taapasa.vyaJjanaaH praNidhayaH, naagarika.praNidhiH -- ity adhyakSa.pracaaro dvitiiyam adhikaraNam // KAZ01.1.05a/ vyavahaara.sthaapanaa, vivaada.pada.nibandhaH, vivaaha.samyuktam, daaya.vibhaagaH, vaastukam, samayasya anapaakarma, RNa.adaanam, aupanidhikam, daasa.karma.kara.kalpaH, - KAZ01.1.05b/ sambhuuya samutthaanam, vikriita.kriita.anuzayaH, dattasya anapaakarma, asvaami.vikrayaH, sva.svaami.sambandhaH, saahasam, vaak.paaruSyam, daNDa.paaruSyam, dyuuta.samaahvayam, prakiirNakaM - iti, dharma.sthiiyaM tRtiiyam adhikaraNam // KAZ01.1.06a/ kaaru.kara.kSaNam, vaidehaka.rakSaNam, upanipaata.pratiikaaraH, guuDha.aajiivinaaM rakSaa, siddha.vyaJjanair maaNava.prakaazanam, zaGkaa.ruupa.karma.abhigrahaH, - KAZ01.1.06b/ aazu.mRtaka.pariikSaa, vaakya.karma.anuyogaH, sarva.adhikaraNa.rakSaNaM - KAZ01.1.06c/ eka.aGga.vadha.niSkrayaH, zuddhaz citraz ca daNDa kalpaH, kanyaa.prakarma, aticaara.daNDaaH - iti kaNTaka.zodhanaM caturtham adhikaraNam // KAZ01.1.07/ daaNDakarmikam, koza.abhisaMharaNam, bhRtya.bharaNiiyam, anujiivi.vRttam, samaya.aacaarikam, raajya.pratisaMdhaanam, eka.aizvaryaM - iti yoga.vRttaM paJcamam adhikaraNam // KAZ01.1.08/ prakRti.sampadaH, zama.vyaayaamikaM - iti maNDala.yoniH SaSTham adhikaraNam // KAZ01.1.09a/ SaaDguNya.samuddezaH, kSaya.sthaana.vRddhi.nizcayaH, saMzraya.vRttiH, samahiina.jyaayasaaM guNa.abhinivezaH, hiina.saMdhayaH, vigRhya aasanam, saMdhaaya aasanam, vigRhya yaanam, saMdhaaya yaanam, - KAZ01.1.09b/ sambhuuya prayaaNam, yaatavya.amitrayor abhigraha.cintaa, kSaya.lobha.viraaga.hetavaH prakRtiinaam, saamavaayika.viparimarzaH, - KAZ01.1.09c/ saMhita prayaaNikam, paripaNita.aparipaNita.apasRtaaH saMdhayaH, dvaidhii.bhaavikaaH saMdhi.vikramaaH, yaatavya.vRttiH, anugraahya.mitra.vizeSaaH, - KAZ01.1.09d/ mitra.hiraNya.bhuumi.karma.saMdhayaH, paarSNi.graaha.cintaa, hiina.zakti.puuraNam, balavataa vigRhya uparodha.hetavaH, daNDa.upanata.vRttam, - KAZ01.1.09e/ daNDa.upanaayi.vRttam, saMdhi.karma, samaadhi.mokSaH, madhyama.caritam, udaasiina.caritam, maNDala.caritaM - iti SaaDguNyaM saptamam adhikaraNam // KAZ01.1.10/ prakRti.vyasana.vargaH, raaja.raajyayor vyasana.cintaa, puruSa.vyasana.vargaH, piiDana.vargaH, stambha.vargaH, koza.saGga.vargaH, mitra.vyasana.vargaH - iti vyasana.aadhikaarikam aSTamam adhikaraNam // KAZ01.1.11a/ zakti.deza.kaala.bala.abala.jJaanam, yaatraa.kaalaaH, bala.upaadaana.kaalaaH, samnaaha.guNaaH, pratibala.karma, pazcaat kopa.cintaa, baahya.aabhyantara.prakRti.kopa.pratiikaaraaH - KAZ01.1.11b/ kSaya.vyaya.laabha.viparimarzaH, baahya.aabhyantaraaz ca^aapadaH, duSya.zatru.samyuktaaH, artha.anartha.saMzaya.yuktaaH, taasaam upaaya.vikalpajaaH siddhayaH - ity abhiyaasyat karma navamam adhikaraNam // KAZ01.1.12/ skandha.aavaara.nivezaH, skandha.aavaara.prayaaNam, bala.vyasana.avaskanda.kaala.rakSaNam, kuuTa.yuddha.vikalpaaH, sva.sainya.utsaahanam, sva.bala.anya.bala.vyaayogaH, yuddha.bhuumayaH, patty.azva.ratha.hasti.karmaaNi, pakSa.kakSa.urasyaanaaM bala.agrato vyuuha.vibhaagaH, saara.phalgu.bala.vibhaagaH, patty.azva.ratha.hasti.yuddhaani, daNDa.bhoga.maNDala.asaMhata.vyuuha.vyuuhanam, tasya prativyuuha.sthaapanaM - iti saaMgraamikaM dazamam adhikaraNam // KAZ01.1.13/ bheda.upaadaanaani, upaaMzu.daNDaaH - iti saMgha.vRttam ekaadazam adhikaraNam // KAZ01.1.14/ duuta.karma, mantra.yuddham, senaa.mukhya.vadhaH, maNDala.protsaahanam, zastra.agni.rasa.praNidhayaH, viivadha.aasaara.prasaara.vadhaH, yoga.atisaMdhaanam, daNDa.atisaMdhaanam, eka.vijayaH - ity aabaliiyasaM dvaadazam adhikaraNam // KAZ01.1.15/ upajaapaH, yoga.vaamanam, apasarpa.praNidhiH, paryupaasana.karma, avamardaH, labdha.prazamanaM - iti durga.lambha.upaayas trayodazam adhikaraNam // KAZ01.1.16/ para.bala.ghaata.prayogaH, pralambhanam, sva.bala.upaghaata.pratiikaaraH - ity aupaniSadikaM caturdazam adhikaraNam // KAZ01.1.17/ tantra.yuktayaH - iti tantra.yuktiH paJcadazam adhikaraNam // KAZ01.1.18/ zaastra.samuddezaH paJcadaza.adhikaraNaani sa-aziiti.prakaraNa.zataM sa-paJcaazad.adhyaaya.zataM SaT.zloka.sahasraaNi^iti // KAZ01.1.19ab/ sukha.grahaNa.vijJeyaM tattva.artha.pada.nizcitam / KAZ01.1.19cd/ kauTilyena kRtaM zaastraM vimukta.grantha.vistaram //E (Chap.2, Section.1: Enumeration of the sciences) ((i) Establishing (the necessity of) philosophy) KAZ01.2.01/ aanviikSikii trayii vaarttaa daNDa.niitiz ca^iti vidyaaH // KAZ01.2.02/ trayii vaarttaa daNDa niitiz ca^iti maanavaaH // KAZ01.2.03/ trayii vizeSo hy aanviikSikii^iti // KAZ01.2.04/ vaarttaa daNDa.niitiz ca^iti baarhaspatyaaH // KAZ01.2.05/ saMvaraNa.maatraM hi trayii loka.yaatraa.vida iti // KAZ01.2.06/ daNDa.niitir ekaa vidyaa^ity auzanasaaH // KAZ01.2.07/ tasyaaM hi sarva.vidyaa.aarambhaaH pratibaddhaa iti // KAZ01.2.08/ catasra eva vidyaa iti kauTilyaH // KAZ01.2.09/ taabhir dharma.arthau yad vidyaat tad vidyaanaaM vidyaatvam // KAZ01.2.10/ saaMkhyaM yogo lokaayataM ca^ity aanviikSikii // KAZ01.2.11/ dharma.adharmau trayyaam artha.anarthau vaarttaayaaM naya.anayau daNDa.niityaaM bala.abale ca etaasaaM hetubhir anviikSamaaNaa lokasya upakaroti vyasane^abhyudaye ca buddhim avasthaapayati prajJaa.vaakya.kriyaa.vaizaaradyaM ca karoti // KAZ01.2.12ab/ pradiipaH sarva.vidyaanaam upaayaH sarva.karmaNaam / KAZ01.2.12cd/ aazrayaH sarva.dharmaaNaaM zazvad aanviikSikii mataa //E (Chap.3, Section.1, (ii) Establishing (the necessity of) the Vedic Lore) KAZ01.3.01/ saama.Rg.yajur.vedaas trayas trayii // KAZ01.3.02/ atharva.veda.itihaasa.vedau ca vedaaH // KAZ01.3.03/ zikSaa kalpo vyaakaraNaM niruktaM chando.vicitir jyotiSam iti ca^aGgaani // KAZ01.3.04/ eSa trayii.dharmaz caturNaaM varNaanaam aazramaaNaaM ca sva.dharma.sthaapanaad aupakaarikaH // KAZ01.3.05/ svadharmo braahmaNasya adhyayanam adhyaapanaM yajanaM yaajanaM daanaM pratigrahaz ca // KAZ01.3.06/ kSatriyasya^adhyayanaM yajanaM daanaM zastra.aajiivo bhuuta.rakSaNaM ca // KAZ01.3.07/ vaizyasya^adhyayanaM yajanaM daanaM kRSi.paazupaalye vaNijyaa ca // KAZ01.3.08/ zuudrasya dvijaati.zuzruuSaa vaarttaa kaaru.kuziilava.karma ca // KAZ01.3.09/ gRhasthasya svadharma.aajiivas tulyair asamaana.RSibhir vaivaahyam Rtu.gaamitvaM deva.pitr.atithi.puujaa bhRtyeSu tyaagaH zeSa.bhojanaM ca // KAZ01.3.10/ brahma.caariNaH svaadhyaayo agni.kaarya.abhiSekau bhaikSa.vratitvam aacaarye praaNa.antikii vRttis tad.abhaave guru.putre sa-brahma.caariNi vaa // KAZ01.3.11/ vaanaprasthasya brahmacaryaM bhuumau zayyaa jaTaa.ajina.dhaaraNam agni.hotra.abhiSekau devataa.pitr.atithi.puujaa vanyaz ca^aahaaraH // KAZ01.3.12/ parivraajakasya jita.indriyatvam anaarambho niSkiMcanatvaM saGga.tyaago bhaikSavratam anekatra^araNye ca vaaso baahya.aabhyantaraM ca zaucam // KAZ01.3.13/ sarveSaam ahiMsaa satyaM zaucam anasuuya aanRzaMsyaM kSamaa ca // KAZ01.3.14/ svadharmaH svargaaya^aanantyaaya ca // KAZ01.3.15/ tasya^atikrame lokaH saMkaraad ucchidyeta // KAZ01.3.16ab/ tasmaat svadharmaM bhuutaanaaM raajaa na vyabhicaarayet / KAZ01.3.16cd/ svadharmaM saMdadhaano hi pretya ca^iha ca nandati // KAZ01.3.17ab/ vyavasthita.aarya.maryaadaH kRta.varNa.aazrama.sthitiH / KAZ01.3.17cd/ trayyaa^abhirakSito lokaH prasiidati na siidati //E ((iii) Establishing (the necessity of) Economics, and (iv) the Science of Politics) KAZ01.4.01/ kRSi.paazupaalye vaNijyaa ca vaartaa, dhaanya.pazu.hiraNya.kupya.viSTi.pradaanaad aupakaarikii // KAZ01.4.02/ tayaa sva.pakSaM para.pakSaM ca vazii.karoti koza.daNDaabhyaam // KAZ01.4.03/ aanviikSikii trayii vaarttaanaaM yoga.kSema.saadhano daNDaH, tasya niitir daNDa niitiH, alabdha.laabha.arthaa labdha.parirakSaNii rakSita.vivardhanii vRddhasya tiirthe pratipaadanii ca // KAZ01.4.04/ tasyaam aayattaa loka.yaatraa // KAZ01.4.05/ "tasmaal loka.yaatraa.arthii nityam udyata.daNDaH syaat // KAZ01.4.06/ na hy evaMvidhaM vaza.upanayanam asti bhuutaanaaM yathaa daNDaH /" ity aacaaryaaH // KAZ01.4.07/ na^iti kauTilyaH // KAZ01.4.08/ tiikSNa.daNDo hi bhuutaanaam udvejaniiyo bhavati // KAZ01.4.09/ mRdu.daNDaH paribhuuyate // KAZ01.4.10/ yathaa.arha.daNDaH puujyate // KAZ01.4.11/ suvijJaata.praNiito hi daNDaH prajaa dharma.artha.kaamair yojayati // KAZ01.4.12/ duSpraNiitaH kaama.krodhaabhyaam avajJaanaad vaa vaanaprastha.parivraajakaan api kopayati, kiM.aGga punar gRhasthaan // KAZ01.4.13/ apraNiitas tu maatsya.nyaayam udbhaavayati // KAZ01.4.14/ baliiyaan abalaM hi grasate daNDa.dhara.abhaave // KAZ01.4.15/ sa tena guptaH prabhavati iti // KAZ01.4.16ab/ catur.varNa.aazramo loko raajJaa daNDena paalitaH / KAZ01.4.16cd/ svadharma.karma.abhirato vartate sveSu vartmasu //E (Section.2: Association with elders) KAZ01.5.01/ tasmaad daNDa.muulaas tisro vidyaaH // KAZ01.5.02/ vinaya.muulo daNDaH praaNabhRtaaM yoga.kSema.aavahaH // KAZ01.5.03/ kRtakaH svaabhaavikaz ca vinayaH // KAZ01.5.04/ kriyaa hi dravyaM vinayati na^adravyam // KAZ01.5.05/ zuzruuSaa zravaNa.grahaNa.dhaaraNa.vijJaana.uuha.apoha.tattva.abhiniviSTa.buddhiM vidyaa vinayati na^itaram // KAZ01.5.06/ vidyaanaaM tu yathaasvam aacaarya.praamaaNyaad vinayo niyamaz ca // KAZ01.5.07/ vRtta.caula.karmaa lipiM saMkhyaanaM ca^upayuJjiita // KAZ01.5.08/ vRtta.upanayanas trayiim aanviikSikiiM ca ziSTebhyo vaarttaam adhyakSebhyo daNDa.niitiM vaktR.prayoktRbhyaH // KAZ01.5.09/ brahmacaryaM ca SoDazaad varSaat // KAZ01.5.10/ ato go.daanaM daara.karma ca^asya // KAZ01.5.11/ nityaz ca vidyaa.vRddha.samyogo vinaya.vRddhy.artham, tan.muulatvaad vinayasya // KAZ01.5.12/ puurvam ahar.bhaagaM hasty.azva.ratha.praharaNa.vidyaasu vinayaM gacchet / KAZ01.5.13/ pazcimam itihaasa.zravaNe // KAZ01.5.14/ puraaNam itivRttam aakhyaayika.udaaharaNaM dharma.zaastram artha.zaastraM ca^iti^itihaasaH // KAZ01.5.15/ zeSam ahoraatra.bhaagam apuurva.grahaNaM gRhiita.paricayaM ca kuryaat, agRhiitaanaam aabhiikSNya.zravaNaM ca // KAZ01.5.16/ zrutaadd hi prajJaa^upajaayate prajJaayaa yogo yogaad aatmavattaa^iti vidyaanaaM saamarthyam // KAZ01.5.17ab/ vidyaa.viniito raajaa hi prajaanaaM vinaye rataH / KAZ01.5.17cd/ ananyaaM pRthiviiM bhuGkte sarva.bhuuta.hite rataH //E (Section.3: Control over the senses, (i) Casting out the group of six enemies) KAZ01.6.01/ vidyaa vinaya.hetur indriya.jayaH kaama.krodha.lobha.maana.mada.harSa.tyaagaat kaaryaH // KAZ01.6.02/ karNa.tvag.akSi.jihvaa.ghraaNa.indriyaaNaaM zabda.sparza.ruupa.rasa.gandheSv avipratipattir indriya.jayaH, zaastra.anuSThaanaM vaa // KAZ01.6.03/ kRtsnaM hi zaastram idam indriya.jayaH // KAZ01.6.04/ tad viruddha.vRttir avazya.indriyaz caaturanto api raajaa sadyo vinazyati // KAZ01.6.05/ yathaa daaNDakyo naama bhojaH kaamaad braahmaNa.kanyaam abhimanyamaanaH sa-bandhu.raaSTro vinanaaza, karaalaz ca vaidehaH // KAZ01.6.06/ kopaaj janamejayo braahmaNeSu vikraantaH, taala.jaGghaz ca bhRguSu // KAZ01.6.07/ lobhaad ailaz caaturvarNyam atyaahaarayamaaNaH, sauviiraz ca^ajabinduH / KAZ01.6.08/ maanaad raavaNaH para.daaraan aprayacchan, duryodhano raajyaad aMzaM ca // KAZ01.6.09/ madaad dambhodbhavo bhuuta.avamaanii, haihayaz ca^arjunaH // KAZ01.6.10/ harSaad vaataapir agastyam atyaasaadayan, vRSNi.saMghaz ca dvaipaayanam iti // KAZ01.6.11ab/ ete ca^anye ca bahavaH zatru.SaD.vargam aazritaaH / KAZ01.6.11cd/ sa-bandhu.raaSTraa raajaano vinezur ajita.indriyaaH // KAZ01.6.12ab/ zatru.SaD.vargam utsRjya jaamadagnyo jita.indriyaH / KAZ01.6.12cd/ ambariiSaz ca naabhaago bubhujaate ciraM mahiim //E ((ii) The life of a sage-like king) KAZ01.7.01/ tasmaad ari.SaD.varga.tyaagena^indriya.jayaM kurviita, vRddha.samyogena prajJaam, caareNa cakSuH, utthaanena yoga.kSema.saadhanam, kaarya.anuzaasanena svadharma.sthaapanam, vinayaM vidyaa.upadezena, loka.priyatvam artha.samyogena vRttim // KAZ01.7.02/ evaM vazya.indriyaH para.strii.dravya.hiMsaaz ca varjayet, svapnaM laulyam anRtam uddhata.veSatvam anarthya.samyogam adharma.samyuktam anartha.samyuktaM ca vyavahaaram // KAZ01.7.03/ dharma.artha.avirodhena kaamaM seveta, na nihsukhaH syaat // KAZ01.7.04/ samaM vaa trivargam anyonya.anubaddham // KAZ01.7.05/ eko hy atyaasevito dharma.artha.kaamaanaam aatmaanam itarau ca piiDayati // KAZ01.7.06/ artha^eva pradhaana^iti kauTilyaH // KAZ01.7.07/ artha.muulau hi dharma.kaamaav iti // KAZ01.7.08/ maryaadaaM sthaapayed aacaaryaan amaatyaan vaa, ya^enam apaaya sthaanebhyo vaarayeyuH, chaayaa.naalikaa.pratodena vaa rahasi pramaadyantam abhitudeyuH // KAZ01.7.09ab/ sahaaya.saadhyaM raajatvaM cakram ekaM na vartate / KAZ01.7.09cd/ kurviita sacivaaMs tasmaat teSaaM ca zRNuyaan matam //E (Appointment of ministers) KAZ01.8.01/ "saha.adhyaayino amaatyaan kurviita, dRSTa.zauca.saamarthyatvaat" iti bhaaradvaajaH // KAZ01.8.02/ "te hy asya vizvaasyaa bhavanti" iti // KAZ01.8.03/ na^iti vizaala.akSaH // KAZ01.8.04/ "saha.kriiDitatvaat paribhavanty enam // KAZ01.8.05/ ye hy asya guhya.sadharmaaNas taan amaatyaan kurviita, samaana.ziila.vyasanatvaat // KAZ01.8.06/ te hy asya marmajJa.bhayaan na^aparaadhyanti" iti // KAZ01.8.07/ "saadhaaraNa^eSa doSaH" iti paaraazaraaH // KAZ01.8.08/ "teSaam api marmajJa.bhayaat kRta.akRtaany anuvarteta // KAZ01.8.09ab/ yaavadbhyo guhyam aacaSTe janebhyaH puruSa.adhipaH / KAZ01.8.09cd/ avazaH karmaNaa tena vazyo bhavati taavataam // KAZ01.8.10/ ya^enam aapatsu praaNa.aabaadha.yuktaasv anugRhNiiyus taan amaatyaan kurviita, dRSTa.anuraagatvaat" iti // KAZ01.8.11/ na^iti pizunaH // KAZ01.8.12/ "bhaktir eSaa na buddhi.guNaH // KAZ01.8.13/ saMkhyaata.artheSu karmasu niyuktaa ye yathaa.aadiSTam arthaM savizeSaM vaa kuryus taan amaatyaan kurviita, dRSTa.guNatvaat" iti // KAZ01.8.14/ na^iti kauNapadantaH // KAZ01.8.15/ "anyair amaatya.guNair ayuktaa hy ete // KAZ01.8.16/ pitR.paitaamahaan amaatyaan kurviita, dRSTa.avadaanatvaat // KAZ01.8.17/ te hy enam apacarantam api na tyajanti, sagandhatvaat // KAZ01.8.18/ amaanuSeSv api ca^etad dRzyate // KAZ01.8.19/ gaavo hy asagandhaM go.gaNam atikramya sagandheSv eva^avatiSThante" iti // KAZ01.8.20/ na^iti vaatavyaadhiH // KAZ01.8.21/ "te hy asya sarvam avagRhya svaamivat pracaranti // KAZ01.8.22/ tasmaan niitivido navaan amaatyaan kurviita // KAZ01.8.23/ navaas tu yama.sthaane daNDa.dharaM manyamaanaa na^aparaadhyanti" iti // KAZ01.8.24/ na^iti baahu.dantii putraH // KAZ01.8.25/ "zaastravid adRSTa.karmaa karmasu viSaadaM gacchet // KAZ01.8.26/ tasmaad abhijana.prajJaa.zauca.zaurya.anuraaga.yuktaan amaatyaan kurviita, guNa.praadhaanyaat" iti // KAZ01.8.27/ sarvam upapannam iti kauTilyaH // KAZ01.8.28/ kaarya.saamarthyaadd hi puruSa.saamarthyaM kalpyate // KAZ01.8.29ab/ saamarthyaz ca -- vibhajya^amaatya.vibhavaM deza.kaalau ca karma ca / KAZ01.8.29cd/ amaatyaaH sarva eva^ete kaaryaaH syur na tu mantriNaH //E (Appointment of counsellors and chaplain) KAZ01.9.01/ jaanapado abhijaataH svavagrahaH kRta.zilpaz cakSuSmaan praajJo dhaarayiSNur dakSo vaagmii pragalbhaH pratipattimaan utsaaha.prabhaava.yuktaH kleza.sahaH zucir maitro dRDha.bhaktiH ziila.bala.aarogya.sattva.yuktaH stambha.caapala.hiinaH sampriyo vairaaNaam akartaa^ity amaatya.sampat // KAZ01.9.02/ ataH paada.argha.guNa.hiinau madhyama.avarau // KAZ01.9.03/ teSaaM janapad.abhijanam avagrahaM ca^aaptataH pariikSeta, samaana.vidyebhyaH zilpaM zaastra.cakSuSmattaaM ca, karma.aarambheSu prajJaaM dhaarayiSNutaaM daakSyaM ca, kathaa.yogeSu vaagmitvaM praagalbhyaM pratibhaanavattvaM ca, saMvaasibhyaH ziila.bala.aarogya.sattva.yogam astambham acaapalaM ca, pratyakSataH sampriyatvam avairatvaM ca // KAZ01.9.04/ pratyakSa.parokSa.anumeyaa hi raaja.vRttiH // KAZ01.9.05/ svayaM drSTaM pratyakSam // KAZ01.9.06/ para.upadiSTaM parokSam // KAZ01.9.07/ karmasu kRtena^akRta.avekSaNam anumeyam // KAZ01.9.08/ yaugapadyaat tu karmaNaam anekatvaad anekasthatvaac ca deza.kaala.atyayo maa bhuud iti parokSam amaatyaiH kaarayet // ity amaatya.karma / KAZ01.9.09/ purohitam udita.udita.kula.ziilaM sa-aGge vede daive nimitte daNDa.niityaaM ca^abhiviniitam aapadaaM daiva.maanuSiiNaam atharvabhir upaayaiz ca pratikartaaraM kurviita // KAZ01.9.10/ tam aacaaryaM ziSyaH pitaraM putro bhRtyaH svaaminam iva ca^anuvarteta // KAZ01.9.11ab/ braahmaNena^edhitaM kSatraM mantri.mantra.abhimantritam / KAZ01.9.11cd/ jayaty ajitam atyantaM zaastra.anugama.zastritam //E (Ascertainment of the integrity or the absence of integrity of minister by means of secret tests) KAZ01.10.01/ mantri.purohita.sakhaH saamaanyeSv adhikaraNeSu sthaapayitvaa^amaatyaan upadhaabhiH zodhayet // KAZ01.10.02/ purohitam ayaajya.yaajana.adhyaapane niyuktam amRSyamaaNaM raajaa^avakSipet // KAZ01.10.03/ sa sattribhiH zapatha.puurvam ekaikam amaatyam upajaapayet - "adhaarmiko ayaM raajaa, saadhu dhaarmikam anyam asya tat.kuliinam aparuddhaM kulyam eka.pragrahaM saamantam aaTavikam aupapaadikaM vaa pratipaadayaamaH, sarveSaam etad rocate, kathaM vaa tava" iti // KAZ01.10.04/ pratyaakhyaane zuciH / iti dharma.upadhaa // KAZ01.10.05/ senaa.patir asat.pragraheNa^avakSiptaH sattribhir ekaikam amaatyam upajaapayet lobhaniiyena^arthena raaja.vinaazaaya, "sarveSaam etad rocate, kathaM vaa tava" iti // KAZ01.10.06/ pratyaakhyaane zuciH / ity artha.upadhaa // KAZ01.10.07/ parivraajikaa labdha.vizvaasaa^antaHpure kRta.satkaaraa mahaa.maatram ekaikam upajapet - "raaja.mahiSii tvaaM kaamayate kRta.samaagama.upaayaa, mahaan arthaz ca te bhaviSyati" iti // KAZ01.10.08/ pratyaakhyaane zuciH / iti kaama.upadhaa // KAZ01.10.09/ prahavaNa.nimittam eko amaatyaH sarvaan amaatyaan aavaahayet // KAZ01.10.10/ tena^udvegena raajaa taan avarundhyaat // KAZ01.10.11/ kaapaTikaz ca^atra puurva.avaruddhas teSaam artha.maana.avakSiptam ekaikam amaatyam upajapet - "asat pravRtto ayaM raajaa, saadhv enaM hatvaa^anyaM pratipaadayaamaH, sarveSaam etad rocate, kathaM vaa tava" iti // KAZ01.10.12/ pratyaakhyaane zuciH / iti bhaya.upadhaa // KAZ01.10.13/ tatra dharma.upadhaa.zuddhaan dharma.sthiiya.kaNTaka.zodhaneSu karmasu sthaapayet, artha.upadhaa.zuddhaan samaahartR.samnidhaatR.nicaya.karmasu, kaama.upadhaa zuddhaan baahya.aabhyantara.vihaara.rakSaasu, bhaya.upadhaa.zuddhaan aasanna.kaaryeSu raajJaH // KAZ01.10.14/ sarva.upadhaa.zuddhaan mantriNaH kuryaat // KAZ01.10.15/ sarvatra^azuciin khani.dravya.hasti.vana.karma.anteSu upayojayet // KAZ01.10.16ab/ trivarga.bhaya.saMzuddhaan amaatyaan sveSu karmasu / KAZ01.10.16cd/ adhikuryaad yathaa zaucam ity aacaaryaa vyavasthitaaH // KAZ01.10.17ab/ na tv eva kuryaad aatmaanaM deviiM vaa lakSyam iizvaraH / KAZ01.10.17cd/ zauca.hetor amaatyaanaam etat kauTilya.darzanam // KAZ01.10.18ab/ na duuSaNam aduSTasya viSeNa^iva^ambhasaz caret / KAZ01.10.18cd/ kadaacidd hi praduSTasya na^adhigamyeta bheSajam // KAZ01.10.19ab/ kRtaa ca kaluSaa.buddhir upadhaabhiz caturvidhaa / KAZ01.10.19cd/ na^agatvaa^antaM nivarteta sthitaa sattvavataaM dhRtau // KAZ01.10.20ab/ tasmaad baahyam adhiSThaanaM kRtvaa kaarye caturvidhe / KAZ01.10.20cd/ zauca.azaucam amaatyaanaaM raajaa maargeta sattribhiH //E (Appointment of persons in secret service) KAZ01.11.01/ upadhaabhiH zuddha.amaatya.vargo guuDha.puruSaan utpaadayet kaapaTika.udaasthita.gRha.patika.vaidehaka.taapasa.vyaJjanaan sattri.tiiSkNa.rasada.bhikSukiiz ca // KAZ01.11.02/ para.marmajJaH pragalbhaz chaatraH kaapaTikaH // KAZ01.11.03/ tam artha.maanaabhyaaM protsaahya mantrii bruuyaat - "raajaanaM maaM ca pramaaNaM kRtvaa yasya yad akuzalaM pazyasi tat tadaaniim eva pratyaadiza" iti // KAZ01.11.04/ pravrajyaa pratyavasitaH prajJaa.zauca.yukta udaasthitaH // KAZ01.11.05/ sa vaarttaa.karma.pradiSTaayaaM bhuumau prabhuuta.hiraNya.antevaasii karma kaarayet // KAZ01.11.06/ karma.phalaac ca sarva.pravrajitaanaaM graasa.aacchaadana.aavasathaan pratividadhyaat // KAZ01.11.07/ vRtti.kaamaaMz ca^upajapet - "etena^eva veSeNa raaja.arthaz caritavyo bhakta.vetana.kaale ca^upasthaatavyam" iti // KAZ01.11.08/ sarva.pravrajitaaz ca svaM svaM vargam evam upajapeyuH // KAZ01.11.09/ karSako vRtti.kSiiNaH prajJaa.zauca.yukto gRha.patika.vyaJjanaH // KAZ01.11.10/ sa kRSi.karma.pradiSTaayaaM bhuumau - iti samaanaM puurveNa // KAZ01.11.11/ vaaNijako vRtti.kSiiNaH prajJaa.zauca.yukto vaidehaka.vyaJjanaH // KAZ01.11.12/ sa vaNik.karma.pradiSTaayaaM bhuumau - iti samaanaM puurveNa // KAZ01.11.13/ muNDo jaTilo vaa vRtti.kaamas taapasa.vyaJjanaH // KAZ01.11.14/ sa nagara.abhyaaze prabhuuta.muNDa.jaTila.antevaasii zaakaM yava.muSTiM vaa maasa.dvimaasa.antaraM prakaazam azniiyaat, guuDham iSTam aahaaram // KAZ01.11.15/ vaidehaka.antevaasinaz ca^enaM samiddha.yogair arcayeyuH // KAZ01.11.16/ ziSyaaz ca^asya^aavedayeyuH - "asau siddhaH saamedhikaH" iti // KAZ01.11.17/ samedha.aazaastibhiz ca^abhigataanaam aGga.vidyayaa ziSya.saMjJaabhiz ca karmaaNy abhijane avasitaany aadizet - alpa.laabham agni.daahaM cora.bhayaM duuSya.vadhaM tuSTi.daanaM videza.pravRtti.jJaanam, "idam adya zvo vaa bhaviSyati, idaM vaa raajaa kariSyati" iti // KAZ01.11.18/ tad asya guuDhaaH sattriNaz ca sampaadayeyuH // KAZ01.11.19/ sattva.prajJaa.vaakya.zakti.sampannaanaaM raaja.bhaagyam anuvyaaharet, mantri.samyogaM ca bruuyaat // KAZ01.11.20/ mantrii ca^eSaaM vRtti.karmabhyaaM viyateta // KAZ01.11.21/ ye ca kaaraNaad abhikruddhaas taan artha.maanaabhyaaM zamayet, akaaraNa.kruddhaaMs tuuSNiiM daNDena, raaja.dviSTa.kaariNaz ca // KAZ01.11.22ab/ puujitaaz ca^artha.maanaabhyaaM raajJaa raaja.upajiivinaam / KAZ01.11.22cd/ jaaniiyuH zaucam ity etaaH paJca.saMsthaaH prakiirtitaaH //E (Appointment of roving spies^ Rules for secret servants) KAZ01.12.01/ ye ca^apy asmabandhino avazya.bhartavyaas te lakSaNam aGga.vidyaaM jambhaka.vidyaaM maayaa.gatam aazrama.dharmaM nimittam antara.cakram ity adhiiyaanaaH sattriNaH, saMsarga.vidyaaM ca // KAZ01.12.02/ ye janapade zuuraas tyakta.aatmaano hastinaM vyaalaM vaa dravya.hetoH pratiyodhayeyus te tiikSNaaH // KAZ01.12.03/ ye bandhuSu nihsnehaaH kruuraa alasaaz ca te rasadaaH // KAZ01.12.04/ parivraajikaa vRtti.kaamaa daridraa vidhavaa pragalbhaa braahmaNy antaHpure kRta.satkaaraa mahaa.maatra.kulaany abhigacchet // KAZ01.12.05/ etayaa muNDaa vRSalyo vyaakhyaataaH // iti saMcaaraaH / KAZ01.12.06/ taan raajaa sva.viSaye mantri.purohita.senaa.pati.yuva.raaja.dauvaarika.antarvaMzika.prazaastR.samaahartR.samnidhaatR.pradeSTR.naayaka.paura.vyaavahaarika.kaarmaantika.mantri.pariSad.adhyakSa.daNDa.durga.antapaala.aaTavikeSu zraddheya.deza.veSa.zilpa.bhaaSaa.abhijana.apadezaan bhaktitaH saamarthya.yogaac ca^apasarpayet // KAZ01.12.07/ teSaaM baahyaM caaraM chatra.bhRGgaara.vyajana.paaduka.aasana.yaana.vaahana.upagraahiNas tiikSNaa vidyuH // KAZ01.12.08/ taM sattriNaH saMsthaasv arpayeyuH // KAZ01.12.09/ suuda.aaraalika.snaapaka.saMvaahaka.aastaraka.kalpaka.prasaadhaka.udaka.paricaarakaa rasadaaH kubja.vaamana.kiraata.muuka.badhira.jaDa.andhac.chadmaano naTa.nartaka.gaayana.vaadaka.vaag.jiivana.kuziilavaaH striyaz ca^aabhyantaraM caaraM vidyuH // KAZ01.12.10/ taM bhikSkyaH saMsthaasv aprayeyuH // KAZ01.12.11/ saMsthaanaam antevaasinaH saMjJaa.lipibhiz caara.saMcaaraM kuryuH // KAZ01.12.12/ na ca^anyonyaM saMsthaas te vaa vidyuH // KAZ01.12.13/ bhikSukii.pratiSedhe dvaahstha.paramparaa maataa.pitR.vyaJjanaaH zilpa.kaarikaaH kuziilavaa daasyo vaa giita.paaThya.vaadya.bhaaNDa.guuDha.lekhya.saMjJaabhir vaa caaraM nirhareyuH.// KAZ01.12.14/ diirgha.roga.unmaada.agni.rasa.visargeNa vaa guuDha.nirgamanam // KAZ01.12.15/ trayaaNaam eka.vaakye sampratyayaH // KAZ01.12.16/ teSaam abhiikSNa.vinipaate tuuSNiiM.daNDaH pratiSedhaH // KAZ01.12.17/ kaNTaka.zodhana.uktaaz ca^apasarpaaH pareSu kRta.vetanaa vaseyur asampaatinaz caara.artham // KAZ01.12.18/ ta ubhaya.vetanaaH // KAZ01.12.19ab/ gRhiita.putra.daaraaMz ca kuryaad ubhaya.vetanaan / KAZ01.12.19cd/ taaMz ca^ari.prahitaan vidyaat teSaaM zaucaM ca tadvidhaiH // KAZ01.12.20ab/ evaM zatrau ca mitre ca madhyame ca^aavapec caraan / KAZ01.12.20cd/ udaasiine ca teSaaM ca tiirtheSv aSTaadazasv api // KAZ01.12.21ab/ antar.gRha.caraas teSaaM kubja.vaamana.paNDakaaH / KAZ01.12.21cd/ zilpavatyaH striyo muukaaz citraaz ca mleccha.jaatayaH // KAZ01.12.22ab/ durgeSu vaNijaH saMsthaa durga.ante siddha.taapasaaH / KAZ01.12.22cd/ karSaka.udaasthitaa raaSTre raaSTra.ante vraja.vaasinaH // KAZ01.12.23ab/ vane vana.caraaH kaaryaaH zramaNa.aaTavika.aadayaH / KAZ01.12.23cd/ para.pravRtti.jJaana.arthaaH ziighraaz.caara.paramparaaH // KAZ01.12.24ab/ parasya ca^ete boddhavyaas taadRzair eva taadRzaaH / KAZ01.12.24cd/ caara.saMcaariNaH saMsthaa guuDhaaz ca^aguuDha.saMjJitaaH // KAZ01.12.25ab/ akRtyaan kRtya.pakSiiyair darzitaan kaarya.hetubhiH / KAZ01.12.25cd/ para.apasarpa.jJaana.arthaM mukhyaan anteSu vaasayet //E (Keeping a watch over the seducible and non-seducible parties in one's own territory) KAZ01.13.01/ kRta.mahaa.maatra.apasarpaH paura.jaanapadaan apasarpayet // KAZ01.13.02/ sattriNo dvandvinas tiirtha.sabhaa.puuga.jana.samavaayeSu vivaadaM kuryuH // KAZ01.13.03/ "sarva.guNa.sampannaz ca^ayaM raajaa zruuyate, na ca^asya kazcid guNo dRzyate yaH paura.jaanapadaan daNDa.karaabhyaaM piiDayati" iti // KAZ01.13.04/ tatra ye^anuprazaMseyus taan itaras taM ca pratiSedhayet // KAZ01.13.05/ "maatsya.nyaaya.abhibhuutaaH prajaa manuM vaivasvataM raajaanaM cakrire // KAZ01.13.06/ dhaanya.SaD.bhaagaM paNya.daza.bhaagaM hiraNyaM ca^asya bhaaga.dheyaM prakalpayaam-aasuH // KAZ01.13.07/ tena bhRtaa raajaanaH prajaanaaM yoga.kSema.aavahaaH // KAZ01.13.08/ teSaaM kilbiSam adaNDa.karaa haranty ayoga.kSema.aavahaaz ca prajaanaam // KAZ01.13.09/ tasmaad uJcha.SaD.bhaagam aaraNyakaa^api nirvapanti - "tasya^etad bhaaga.dheyaM yo^asmaan gopaayati" iti // KAZ01.13.10/ indra.yama.sthaanam etad raajaanaH pratyakSa.heDa.prasaadaaH // KAZ01.13.11/ taan avamanyamaanaan daivo^api daNDaH spRzati // KAZ01.13.12/ tasmaad raajaano na^avamantavyaaH // KAZ01.13.13/ ity evaM kSudrakaan pratiSedhayet // KAZ01.13.14/ kiM.vadantiiM ca vidyuH // KAZ01.13.15/ ye ca^asya dhaanya.pazu.hiraNyaany aajiivanti, tair upakurvanti vyasane^abhyudaye vaa, kupitaM bandhuM raaSTraM vaa vyaavartayanti, amitram aaTavikaM vaa pratiSedhayanti, teSaaM muNDa.jaTila.vyaJjanaas tuSTa.atuSTatvaM vidyuH // KAZ01.13.16/ tuSTaan bhuuyo^artha.maanaabhyaaM puujayet // KAZ01.13.17/ atuSTaaMs tuSTi.hetos tyaagena saamnaa ca prasaadayet // KAZ01.13.18/ parasparaad vaa bhedayed enaan, saamanta.aaTavika.tat.kuliina.aparuddhebhyaz ca // KAZ01.13.19/ tathaa^apy atuSyato daNDa.kara.saadhana.adhikaareNa janapada.vidveSaM graahayet // KAZ01.13.20/ viviSTaan upaaMzu.daNDena janapada.kopena vaa saadhayet // KAZ01.13.21/ gupta.putra.daaraan aakara.karma.anteSu vaa vaasayet pareSaam aaspada.bhayaat // KAZ01.13.22/ kruddha.lubdha.bhiita.maaninas tu pareSaaM kRtyaaH // KAZ01.13.23/ teSaaM kaartaantika.naimittika.mauhuurtika.vyaJjanaaH paraspara.abhisambandham amitra.aaTavika.sambandhaM vaa vidyuH // KAZ01.13.24/ tuSTaan artha.maanaabhyaaM puujayet / KAZ01.13.25/ atuSTaan saama.daana.bheda.daNDaiH saadhayet // KAZ01.13.26ab/ evaM sva.viSaye kRtyaan akRtyaaMz ca vicakSaNaH / KAZ01.13.26cd/ para.upajaapaat samrakSet pradhaanaan kSudrakaan api //E (Winning over the seducible and non-seducible parties in the enemy"s territory) KAZ01.14.01/ kRtya.akRtya.pakSa.upagrahaH sva.viSaye vyaakhyaataH, para.viSaye vaacyaH // KAZ01.14.02/ saMzrutya^arthaan vipralabdhaH, tulya.kaariNoH zilpe vaa^upakaare vaa vimaanitaH, vallabha.avaruddhaH, samaahuuya paraajitaH, pravaasa.upataptaH, kRtvaa vyayam alabdha.kaaryaH, svadharmaad daayaadyaad vaa^uparuddhaH, maana.adhikaaraabhyaaM bhraSTaH, kulyair antarhitaH, prasabha.abhimRSTa.striikaH, kaara.abhinyastaH, para.ukta.daNDitaH, mithyaa.aacaara.vaaritaH, sarva.svam aahaaritaH, bandhana.parikliSTaH, pravaasita.bandhuH - iti kruddha.vargaH // KAZ01.14.03/ svayam upahataH, viprakRtaH, paapa.karma.abhikhyaataH, tulya.doSa.daNDena^udvignaH, paryaatta.bhuumiH, daNDena^upanataH, sarva.adhikaraNasthaH, sahasaa.upacita.arthaH, tat.kuliina.upaazaMsuH, pradviSTo raajJaa, raaja.dveSii ca - iti bhiita.vargaH // KAZ01.14.04/ parikSiiNaH, anya.aatta.svaH, kadaryaH, vyasanii, atyaahita.vyavahaaraz ca - iti lubdha.vargaH // KAZ01.14.05/ aatma.sambhaavitaH, maana.kaamaH, zatru.puujaa.amarSitaH, niicair upahitaH, tiikSNaH, saahasikaH, bhogena^asaMtuSTaH - iti maani.vargaH // KAZ01.14.06/ teSaaM muNDa.jaTila.vyaJjanair yo yad.bhaktiH kRtya.pakSiiyas taM tena^upajaapayet // KAZ01.14.07/ "yathaa mada.andho hastii mattena^adhiSThito yad yad aasaadayati tat sarvaM pramRdnaati, evam ayam azaastra.cakSur andho raajaa paura.jaanapada.vadhaaya^abhyutthitaH, zakyam asya pratihasti.protsaahanena^apakartum, amarSaH kriyataam" iti kruddha.vargam upajaapayet // KAZ01.14.08/ "yathaa liinaH sarpo yasmaad bhayaM pazyati tatra viSam utsRjati, evam ayaM raajaa jaata.doSa.aazaGkas tvayi puraa krodha.viSam utsRjati, anyatra gamyataam" iti bhiita.vargaM.upajaapayet // KAZ01.14.09/ "yathaa zva.gaNinaaM dhenuH zvabhyo duhyate na braahmaNebhyaH, evam ayaM raajaa sattva.prajJaa.vaakya.zakti.hiinebhyo duhyate na^aatma.guNa.sampannebhyaH, asau raajaa puruSa.vizeSajJaH, tatra gamyataam" iti lubdha.vargaM.upajaapayet // KAZ01.14.10/ "yathaa caNDaala.uda.paanaz caNDaalaanaam eva^upabhogyo na^anyeSaam, evam ayaM raajaa niico niicaanaam eva^upabhogyo na tvadvidhaanaam aaryaaNaam, asau raajaa puruSa.vizeSajJaH, tatra gamyataam" iti maani.vargam upajaapayet // KAZ01.14.11ab/ tathaa^iti pratipannaaMs taan saMhitaan paNa.karmaNaa / KAZ01.14.11cd/ yojayeta yathaa.zakti sa-apasarpaan sva.karmasu // KAZ01.14.12ab/ labheta saama.daanaabhyaaM kRtyaaMz ca para.bhuumiSu / KAZ01.14.12cd/ akRtyaan bheda.daNDaabhyaaM para.doSaaMz ca darzayan //E (The topic of counsel) KAZ01.15.01/ kRta.sva.pakSa.para.pakSa.upagrahaH kaarya.aarambhaaMz cintayet // KAZ01.15.02/ mantra.puurvaaH sarva.aarambhaaH // KAZ01.15.03/ tad.uddezaH saMvRtaH kathaanaam anihzraavii pakSibhir apy anaalokyaH syaat / KAZ01.15.04/ zruuyate hi zuka.saarikaabhir mantro bhinnaH, zvabhir apy anyaiz ca tiryag.yonibhir iti // KAZ01.15.05/ tasmaan mantra.uddezam anaayukto na^upagacchet // KAZ01.15.06/ ucchidyeta mantra.bhedii // KAZ01.15.07/ mantra.bhedo hi duuta.amaatya.svaaminaam iGgita.aakaaraabhyaam // KAZ01.15.08/ iGgitam anyathaa.vRttiH // KAZ01.15.09/ aakRti.grahaNam aakaaraH // KAZ01.15.10/ tasya saMvaraNam aayukta.puruSa.rakSaNam aa.kaarya.kaalaad iti // KAZ01.15.11/ teSaaM hi pramaada.mada.supta.pralaapaaH, kaama.aadir utsekaH, pracchanno^avamato vaa mantraM bhinatti // KAZ01.15.12/ tasmaad aadrakSen mantram // KAZ01.15.13/ "mantra.bhedo hy ayoga.kSema.karo raajJas tad.aayukta.puruSaaNaaM ca // KAZ01.15.14/ tasmaad guhyam eko mantrayeta" iti bhaaradvaajaH // KAZ01.15.15/ "mantriNaam api hi mantriNo bhavanti, teSaam apy anye // KAZ01.15.16/ saa^eSaa mantri.paramparaa mantraM bhinatti // KAZ01.15.17ab/ "tasmaan na^asya pare vidyuH karma kiMcic cikiirSitam / KAZ01.15.17cd/ aarabdhaaras tu jaaniiyur aarabdhaM kRtam eva vaa // KAZ01.15.18/ "na^ekasya mantra.siddhir asti" iti vizaala.akSaH // KAZ01.15.19/ "pratyakSa.parokSa.anumeyaa hi raaja.vRttiH // KAZ01.15.20/ anupalabdhasya jJaanam upalabdhasya nizcita.bala.aadhaanam artha.dvaidhasya saMzayac.chedanam eka.deza.dRSTasya zeSa.upalabdhir iti mantri.saadhyam etat // KAZ01.15.21/ tasmaad buddhi.vRddhaiH saardham adhyaasiita mantram // KAZ01.15.22ab/ "na kaMcid avamanyeta sarvasya zRNuyaan matam / KAZ01.15.22cd/ baalasya^apy arthavad.vaakyam upayuJjiita paNDitaH //" KAZ01.15.23/ "etan mantra.jJaanam, na^etan mantra.rakSaNam" iti paaraazaraaH // KAZ01.15.24/ "yad asya kaaryam abhipretaM tat.pratiruupakaM mantriNaH pRcchet - "kaaryam idam evam aasiit, evaM vaa yadi bhavet, tat kathaM kartavyam" iti // KAZ01.15.25/ te yathaa bruuyus tat kuryaat // KAZ01.15.26/ evaM mantra.upalabdhiH saMvRtiz ca bhavati" iti // KAZ01.15.27/ na^iti pizunaH // KAZ01.15.28/ "mantriNo hi vyavahitam arthaM vRttam avRttaM vaa pRSTaa anaadareNa bruvanti prakaazayanti vaa // KAZ01.15.29/ sa doSaH // KAZ01.15.30/ tasmaat karmasu ye yeSv abhipretaas taiH saha mantrayeta // KAZ01.15.31/ tair mantrayamaaNo hi mantra.siddhiM guptiM ca labhate" iti // KAZ01.15.32/ na^iti kauTilyaH // KAZ01.15.33/ anavasthaa hy eSaa // KAZ01.15.34/ mantribhis tribhiz caturbhir vaa saha mantrayeta // KAZ01.15.35/ mantrayamaaNo hy ekena^artha.kRcchreSu nizcayaM na^adhigacchet // KAZ01.15.36/ ekaz ca mantrii yathaa.iSTam anavagrahaz carati // KAZ01.15.37/ dvaabhyaaM mantrayamaaNo dvaabhyaaM saMhataabhyaam avagRhyate, vigRhiitaabhyaaM vinaazyate // KAZ01.15.38/ tat triSu catuSu vaa kRcchreNa^upapadyate // KAZ01.15.39/ mahaa.doSam upapannaM tu bhavati // KAZ01.15.40/ tataH pareSu kRcchreNa^artha.nizcayo gamyate, mantro vaa rakSyate // KAZ01.15.41/ deza.kaala.kaarya.vazena tv ekena saha dvaabhyaam eko vaa yathaa.saamarthyaM mantrayeta //(alterNative views approved) KAZ01.15.42/ karmaNaam aarambha.upaayaH puruSa.dravya.sampad deza.kaala.vibhaago vinipaata.pratiikaaraH kaarya.siddhir iti paJca.aGgo mantraH // KAZ01.15.43/ taan ekaikazaH pRcchet samastaaMz ca // KAZ01.15.44/ hetubhiz ca^eSaaM mati.pravivekaan vidyaat // KAZ01.15.45/ avaapta.arthaH kaalaM na^atikraamayet // KAZ01.15.46/ na diirgha.kaalaM mantrayeta, na teSaaM pakSiiyair yeSaam apakuryaat // KAZ01.15.47/ "mantri.pariSadaM dvaadaza.amaatyaan kurviita" iti maanavaaH // KAZ01.15.48/ "SoDaza" iti baarhaspatyaaH // KAZ01.15.49/ "viMzatim" ity auzanasaaH // KAZ01.15.50/ yathaa.saamarthyam iti kauTilyaH // KAZ01.15.51/ te hy asya sva.pakSaM para.pakSaM ca cintayeyuH // KAZ01.15.52/ akRta.aarambham aarabdha.anuSThaanam anuSThita.vizeSaM niyoga.sampadaM ca karmaNaaM kuryuH // KAZ01.15.53/ aasannaiH saha karmaaNi pazyet // KAZ01.15.54/ anaasannaiH saha pattra.sampreSaNena mantrayeta // KAZ01.15.55/ indrasya hi mantri.pariSad.RSiiNaaM sahasram // KAZ01.15.56/ sa tac cakSuH // KAZ01.15.57/ tasmaad imaM dvy.akSaM sahasra.akSam aahuH // KAZ01.15.58/ aatyayike kaarye mantriNo mantri.pariSadaM ca^aahuuya bruuyaat // KAZ01.15.59/ tatra yad.bhuuyiSThaa bruuyuH kaarya.siddhi.karaM vaa tat kuryaat // KAZ01.15.60/ kurvataz ca -- KAZ01.15.60ab/ na^asya guhyaM pare vidyuz chidraM vidyaat parasya ca / KAZ01.15.60cd/ guuhet kuurma^iva^aGgaani yat syaad vivRtam aatmanaH // KAZ01.15.61ab/ yathaa hy azrotriyaH zraaddhaM na sataaM bhoktum arhati / KAZ01.15.61cd/ evam azruta.zaastra.artho na mantraM zrotum arhati //E (Rules for the envoy) KAZ01.16.01/ udvRtta.mantro duuta.praNidhiH // KAZ01.16.02/ amaatya.sampadaa^upeto nisRSTa.arthaH // KAZ01.16.03/ paada.guNa.hiinaH parimita.arthaH // KAZ01.16.04/ ardha.guNa.hiinaH zaasana.haraH // KAZ01.16.05/ suprativihita.yaana.vaahana.puruSa.parivaapaH pratiSTheta // KAZ01.16.06/ zaasanam evaM vaacyaH paraH, sa vakSyaty evam, tasya^idaM prativaakyam, evam atisaMdhaatavyam, ity adhiiyaano gacchet // KAZ01.16.07/ aTavy.anta.paala.pura.raaSTra.mukhyaiz ca pratisaMsargaM gacchet // KAZ01.16.08/ aniika.sthaana.yuddha.pratigraha.apasaara.bhuumiir aatmanaH parasya ca^avekSeta // KAZ01.16.09/ durga.raaSTra.pramaaNaM saara.vRtti.guptic.chidraaNi ca^upalabheta // KAZ01.16.10/ para.adhiSThaanam anujJaataH pravizet // KAZ01.16.11/ zaasanaM ca yathaa.uktaM bruuyaat, praaNa.aabaadhe^api dRSTe // KAZ01.16.12/ parasya vaaci vaktre dRSTyaaM ca prasaadaM vaakya.puujanam iSTa.paripraznaM guNa.kathaa.saGgam aasannam aasanaM satkaaram iSTeSu smaraNaM vizvaasa.gamanaM ca lakSayet tuSTasya, vipariitam atuSTasya // KAZ01.16.13/ taM bruuyaat - "duuta.mukhaa hi raajaanaH, tvaM ca^anye ca // KAZ01.16.14/ tasmaad udyateSv api zastreSu yathaa.uktaM vaktaaro duutaaH // KAZ01.16.15/ teSaam anta.avasaayino^apy avadhyaaH, kim aGga punar braahmaNaaH // KAZ01.16.16/ parasya^etad vaakyam // KAZ01.16.17/ eSa duuta.dharmaH" iti // KAZ01.16.18/ vased avisRSTaH puujayaa na^utsiktaH // KAZ01.16.19/ pareSu balitvaM na manyeta // KAZ01.16.20/ vaakyam aniSTaM saheta // KAZ01.16.21/ striyaH paanaM ca varjayet // KAZ01.16.22/ ekaH zayiita // KAZ01.16.23/ supta.mattayor hi bhaava.jJaanaM dRSTam // KAZ01.16.24/ kRtya.pakSa.upajaapam akRtya.pakSe guuDha.praNidhaanaM raaga.aparaagau bhartari randhraM ca prakRtiinaaM taapasa.vaidehaka.vyaJjanaabhyaam upalabheta, tayor antevaasibhiz cikitsaka.paaSaNDa.vyaJjana.ubhaya.vetanair vaa // KAZ01.16.25/ teSaam asambhaaSaayaaM yaacaka.matta.unmatta.supta.pralaapaiH puNya.sthaana.deva.gRha.citra.lekhya.saMjJaabhir vaa caaram upalabheta // KAZ01.16.26/ upalabdhasya^upajaapam upeyaat // KAZ01.16.27/ pareNa ca^uktaH svaasaaM prakRtiinaaM pramaaNaM na^aacakSiita // KAZ01.16.28/ "sarvaM veda bhavaan" iti bruuyaat, kaarya.siddhi.karaM vaa // KAZ01.16.29/ kaaryasya^asiddhaav uparudhyamaanas tarkayet - "kiM bhartur me vyasanam aasannaM pazyan, svaM vaa vyasanaM pratikartu.kaamaH, paarSNi.graaham aasaaram antaH.kopam aaTavikaM vaa samutthaapayitu.kaamaH, mitram aakrandaM vaa vyaaghaatayitu.kaamaH, svaM vaa parato vigraham antaH.kopam aaTavikaM vaa pratikartu.kaamaH, saMsiddhaM vaa me bhartur yaatraa.kaalam abhihantu.kaamaH, sasya.paNya.kupya.saMgrahaM durga.karma bala.samuddaanaM vaa kartu.kaamaH, sva.sainyaanaaM vaa vyaayaamasya deza.kaalaav aakaaGkSamaaNaH, paribhava.pramaadaabhyaaM vaa, saMsarga.anubandha.arthii vaa, maam uparuNaddhi" iti // KAZ01.16.30/ jJaatvaa vased apasared vaa // KAZ01.16.31/ prayojanam iSTam avekSeta vaa // KAZ01.16.32/ zaasanam aniSTam uktvaa bandha.vadha.bhayaad avisRSTo^apy apagacchet, anyathaa niyamyeta // KAZ01.16.33ab/ preSaNaM saMdhi.paalatvaM prataapo mitra.saMgrahaH / KAZ01.16.33cd/ upajaapaH suhRd.bhedo guuDha.daNDa.atisaaraNam // KAZ01.16.34ab/ bandhu.ratna.apaharaNaM caara.jJaanaM paraakramaH / KAZ01.16.34cd/ samaadhi.mokSo duutasya karma yogasya ca^aazrayaH // KAZ01.16.35ab/ sva.duutaiH kaarayed etat para.duutaaMz ca rakSayet / KAZ01.16.35cd/ pratiduuta.apasarpaabhyaaM dRzya.adRzyaiz ca rakSibhiH //E (Guarding against princes) KAZ01.17.01/ rakSito raajaa raajyaM rakSaty aasannebhyaH parebhyaz ca, puurvaM daarebhyaH putrebhyaz ca // KAZ01.17.02/ daara.rakSaNaM nizaanta.praNidhau vakSyaamaH // KAZ01.17.03/ "putra.rakSaNaM tu // KAZ01.17.04/ "janma.prabhRti raaja.putraan rakSet // KAZ01.17.05/ karkaTaka.sadharmaaNo hi janaka.bhakSaa raaja.putraaH // KAZ01.17.06/ teSaam ajaata.snehe pitary upaaMzu.daNDaH zreyaan" iti bhaaradvaajaH // KAZ01.17.07/ "nRzaMsam aduSTa.vadhaH kSatra.biija.vinaazaz ca" iti vizaala.akSaH // KAZ01.17.08/ "tasmaad eka.sthaana.avarodhaH zreyaan" iti // KAZ01.17.09/ ahi.bhayam etad" iti paaraazaraaH // KAZ01.17.10/ "kumaaro hi "vikrama.bhayaan maaM pitaa^avaruNaddhi" iti jJaatvaa tam eva^aGke kuryaat // KAZ01.17.11/ tasmaad anta.paala.durge vaasaH zreyaan" iti // KAZ01.17.12/ "aurabhraM bhayam etad" iti pizunaH // KAZ01.17.13/ "pratyaapatter hi tad eva kaaraNaM jJaatvaa^anta.paala.sakhaH syaat // KAZ01.17.14/ tasmaat sva.viSayaad apakRSTe saamanta.durge vaasaH zreyaan" iti // KAZ01.17.15/ "vatsa.sthaanam etad" iti kauNapadantaH // KAZ01.17.16/ "vatsena^iva hi dhenuM pitaram asya saamanto duhyaat // KAZ01.17.17/ tasmaan maatR.bandhuSu vaasaH zreyaan" iti // KAZ01.17.18/ "dhvaja.sthaanam etad" iti vaata.vyaadhiH // KAZ01.17.19/ "tena hi dhvajena^aditi.kauzikavad asya maatR.baandhavaa bhikSeran // KAZ01.17.20/ tasmaad graamya sukheSv enam avasRjet // KAZ01.17.21/ sukha.uparuddhaa hi putraaH pitaraM na^abhidruhyanti" iti // KAZ01.17.22/ jiivan.maraNam etad iti kauTilyaH // KAZ01.17.23/ kaaSTham iva ghuNa.jagdhaM raaja.kulam aviniita.putram abhiyukta.maatraM bhajyeta // KAZ01.17.24/ tasmaad RtumatyaaM mahiSyaam Rtvijaz carum aindraabaarhaspatyaM nirvapeyuH // KAZ01.17.25/ aapanna.sattvaayaaH kaumaara.bhRtyo garbha.bharmaNi prasave ca viyateta // KAZ01.17.26/ prajaataayaaH putra.saMskaaraM purohitaH kuryaat // KAZ01.17.27/ samarthaM tadvido vinayeyuH // KAZ01.17.28/ "sattriNaam ekaz ca^enaM mRgayaa.dyuuta.madya.striibhiH pralobhayet "pitari vikramya raajyaM gRhaaNa" iti // KAZ01.17.29/ tam anyaH sattrii pratiSedhayet" ity aambhiiyaaH // KAZ01.17.30/ mahaa.doSam abuddha.bodhanam it kauTilyaH // KAZ01.17.31/ navaM hi dravyaM yena yena^artha.jaatena^upadihyate tat tad aacuuSati // KAZ01.17.32/ evam ayaM nava.buddhir yad yad ucyate tat tat.zaastra.upadezam iva^abhijaanaati // KAZ01.17.33/ tasmaad dharmyam arthyaM ca^asya^upadizen na^adharmyam anarthyaM ca // KAZ01.17.34/ sattriNas tv enaM "tava smaH" iti vadantaH paalayeyuH // KAZ01.17.35/ yauvana.utsekaat para.striiSu manaH kurvaaNam aaryaa.vyaJjanaabhiH striibhir amedhyaabhiH zuunya.aagaareSu raatraav udvejayeyuH // KAZ01.17.36/ madya.kaamaM yoga.paanena^udvejayeyuH // KAZ01.17.37/ dyuuta.kaamaM kaapaTikair udvejayeyuH // KAZ01.17.38/ mRgayaa.kaamaM pratirodhaka.vyaJjanais traasayeyuH // KAZ01.17.39/ pitari vikrama.buddhiM "tathaa" ity anupravizya bhedayeyuH - "apraarthaniiyo raajaa, vipanne ghaataH, sampanne naraka.paataH, saMkrozaH, prajaabhir eka.loSTa.vadhaz ca" iti // KAZ01.17.40/ viraagaM vedayeyuH // KAZ01.17.41/ priyam eka.putraM badhniiyaat // KAZ01.17.42/ bahu.putraH pratyantam anya.viSayaM vaa preSayed yatra garbhaH paNyaM Dimbo vaa na bhavet // KAZ01.17.43/ aatma.sampannaM sainaapatye yauvaraajye vaa sthaapayet // KAZ01.17.44/ buddhimaan.aahaarya.buddhir durbuddhir iti putra.vizeSaaH // KAZ01.17.45/ ziSyamaaNo dharma.arthaav upalabhate ca^anutiSThati ca buddhimaan // KAZ01.17.46/ upalabhamaano na^anutiSThaty aahaarya.buddhiH // KAZ01.17.47/ apaaya.nityo dharma.artha.dveSii ca^iti durbuddhiH // KAZ01.17.48/ sa yady eka.putraH putra.utpattaav asya prayateta // KAZ01.17.49/ putrikaa.putraan utpaadayed vaa // KAZ01.17.50/ vRddhas tu vyaadhito vaa raajaa maatR.bandhu.kulya.guNavat.saamantaanaam anyatamena kSetre biijam utpaadayet // KAZ01.17.51/ na ca^eka.putram aviniitaM raajye sthaapayet // KAZ01.17.52ab/ bahuunaam eka.samrodhaH pitaa putra.hito bhavet / KAZ01.17.52cd/ anyatra^aapada aizvaryaM jyeSTha.bhaagi tu puujyate // KAZ01.17.53ab/ kulasya vaa bhaved raajyaM kula.saMgho hi durjayaH / KAZ01.17.53cd/ araaja.vyasana.aabaadhaH zazvad aavasati kSitim //E (The conduct of a prince in disfavour) (Behaviour towards a prince in disfavour) KAZ01.18.01/ viniito raaja.putraH kRcchra.vRttir asadRze karmaNi niyuktaH pitaram anuvarteta, anyatra praaNa.aabaadhaka.prakRti.kopaka.paatakebhyaH // KAZ01.18.02/ puNye karmaNi niyuktaH puruSam adhiSThaataaraM yaacet // KAZ01.18.03/ puruSa.adhiSThitaz ca savizeSam aadezam anutiSThet // KAZ01.18.04/ abhiruupaM ca karma.phalam aupaayanikaM ca laabhaM pitur upanaayayet // KAZ01.18.05/ tathaa^apy atuSyantam anyasmin putre daareSu vaa snihyantam araNyaaya^aapRccheta // KAZ01.18.06/ bandha.vadha.bhayaad vaa yaH saamanto nyaaya.vRttir dhaarmikaH satya.vaag.avisaMvaadakaH pratigrahiitaa maanayitaa ca^abhipannaanaaM tam aazrayeta // KAZ01.18.07/ tatrasthaH koza.daNDa.sampannaH praviira.puruSa.kanyaa.sambandham aTavii.sambandhaM kRtya.pakSa.upagrahaM ca kuryaat // KAZ01.18.08/ eka.caraH suvarNa.paaka.maNi.raaga.hema.ruupya.paNya.aakara.karma.antaan aajiivet // KAZ01.18.09/ paaSaNDa.saMgha.dravyam azrotriya.upabhogyaM vaa deva.dravyam aaDhya.vidhavaa.dravyaM vaa guuDham anupravizya saartha.yaana.paatraaNi ca madana.rasa.yogena^atisaMdhaaya^apaharet // KAZ01.18.10/ paaragraamikaM vaa yogam aatiSThet // KAZ01.18.11/ maatuH parijana.upagraheNa vaa ceSTeta // KAZ01.18.12/ kaaru.zilpi.kuziilava.cikitsaka.vaag.jiivana.paaSaNDac.chadmabhir vaa naSTa.ruupas tad.vyaJjana.sakhaz.chidreSu pravizya raajJaH zastra.rasaabhyaaM prahRtya bruuyaat - "aham asau kumaaraH, saha.bhogyam idaM raajyam, eko na^arhati bhoktum, ye kaamayante maaM bhartuM taan ahaM dviguNena bhakta.vetanena^upasthaasyaami" iti // ity aparuddha.vRttam / KAZ01.18.13/ aparuddhaM tu mukhya.putra.apasarpaaH pratipaadya^aanayeyuH, maataa vaa pratigRhiitaa // KAZ01.18.14/ tyaktaM guuDha.puruSaaH zastra.rasaabhyaaM hanyuH // KAZ01.18.15/ atyaktaM tulya.ziilaabhiH striibhiH paanena mRgayayaa vaa prasaJjayitvaa raatraav upagRhya^aanayeyuH // KAZ01.18.16ab/ upasthitaM ca raajyena mad.uurdhvam iti saantvayet / KAZ01.18.16cd/ ekastham atha samrundhyaat putravaaMs tu pravaasayet //E (Rules for the king) KAZ01.19.01/ raajaanam utthitam anuuttiSThante bhRtyaaH // KAZ01.19.02/ pramaadyantam anupramaadyanti // KAZ01.19.03/ karmaaNi ca^asya bhakSayanti // KAZ01.19.04/ dviSadbhiz ca^atisaMdhiiyate / KAZ01.19.05/ tasmaad utthaanam aatmanaH kurviita // KAZ01.19.06/ naalikaabhir ahar aSTadhaa raatriM ca vibhajet, chaayaa.pramaaNena vaa // KAZ01.19.07/ tripauruSii pauruSii catur.aGgulaa naSTac.chaayo madhya.ahna^iti catvaaraH puurve divasasya^aSTa.bhaagaaH // KAZ01.19.08/ taiH pazcimaa vyaakhyaataaH // KAZ01.19.09/ tatra puurve divasasya^aSTa.bhaage rakSaa.vidhaanam aaya.vyayau ca zRNuyaat // KAZ01.19.10/ dvitiiye paura.jaanapadaanaaM kaaryaaNi pazyet // KAZ01.19.11/ tRtiiye snaana.bhojanaM seveta, svaadhyaayaM ca kurviita // KAZ01.19.12/ caturthe hiraNya.pratigraham adhyakSaaMz ca kurviita // KAZ01.19.13/ paJcame mantri.pariSadaa pattra.sampreSaNena mantrayeta, caara.guhya.bodhaniiyaani ca budhyeta // KAZ01.19.14/ SaSThe svaira.vihaaraM mantraM vaa seveta // KAZ01.19.15/ saptame hasty.azva.ratha.aayudhiiyaan pazyet // KAZ01.19.16/ aSTame senaa.pati.sakho vikramaM cintayet // KAZ01.19.17/ pratiSThite^ahani saMdhyaam upaasiita // KAZ01.19.18/ prathame raatri.bhaage guuDha.puruSaan pazyet // KAZ01.19.19/ dvitiiye snaana.bhojanaM kurviita, svaadhyaayaM ca // KAZ01.19.20/ tRtiiye tuurya.ghoSeNa saMviSTaz caturtha.paJcamau zayiita // KAZ01.19.21/ SaSThe tuurya.ghoSeNa pratibuddhaH zaastram itikartavyataaM ca cintayet // KAZ01.19.22/ saptame mantram adhyaasiita, guuDha.puruSaaMz ca preSayet // KAZ01.19.23/ aSTame Rtvig.aacaarya.purohita.svastyayanaani pratigRhNiiyaat, cikitsaka.maahaanasika.mauhuurtikaaMz ca pazyet // KAZ01.19.24/ savastaaM dhenuM vRSabhaM ca pradakSiNii.kRtya^upasthaanaM gacchet // KAZ01.19.25/ aatma.bala.aanukuulyena vaa nizaa.ahar.bhaagaan pravibhajya kaaryaaNi seveta // KAZ01.19.26/ upasthaana.gataH kaarya.arthinaam advaara.aasaGgaM kaarayet // KAZ01.19.27/ durdarzo hi raajaa kaarya.akaarya.viparyaasam aasannaiH kaaryate // KAZ01.19.28/ tena prakRti.kopam ari.vazaM vaa gacchet // KAZ01.19.29/ tasmaad devataa.aazrama.paaSaNDa.zrotriya.pazu.puNya.sthaanaanaaM baala.vRddha.vyaadhita.vyasany.anaathaanaaM striiNaaM ca krameNa kaaryaaNi pazyet, kaarya.gauravaad aatyayika.vazena vaa // KAZ01.19.30ab/ sarvam aatyayikaM kaaryaM zRNuyaan na^atipaatayet /[z] KAZ01.19.30cd/ kRcchra.saadhyam atikraantam asaadhyaM vaa^api jaayate //[z] KAZ01.19.31ab/ agny.agaara.gataH kaaryaM pazyed vaidya.tapasvinaam /[z] KAZ01.19.31cd/ purohita.aacaarya.sakhaH pratyutthaaya^abhivaadya ca //[z] KAZ01.19.32ab/ tapasvinaaM tu kaaryaaNi traividyaiH saha kaarayet /[z] KAZ01.19.32cd/ maayaa.yogavidaaM caiva na svayaM kopa.kaaraNaat //[z] KAZ01.19.33ab/ raajJo hi vratam utthaanaM yajJaH kaarya.anuzaasanam /[z] KAZ01.19.33cd/ dakSiNaa vRtti.saamyaM tu diikSaa tasya^abhiSecanam //[z] KAZ01.19.34ab/ prajaa.sukhe sukhaM raajJaH prajaanaaM ca hite hitam /[z] KAZ01.19.34cd/ na^aatma.priyaM hitaM raajJaH prajaanaaM tu priyaM hitam //[z] KAZ01.19.35ab/ tasmaan nitya.utthito raajaa kuryaad artha.anuzaasanam / KAZ01.19.35cd/ arthasya muulam utthaanam anarthasya viparyayaH //[z] KAZ01.19.36ab/ anutthaane dhruvo naazaH praaptasya^anaagatasya ca /[z] KAZ01.19.36cd/ praapyate phalam utthaanaal labhate ca^arthasampadam //[z] Regulations for the royal resideJce KAZ01.20.01/ vaastuka.prazaste deze sapraakaara.parikhaa.dvaaram aneka.kakSyaa.parigatam antaHpuraM kaarayet // KA01.20.02/ kozagRha.vidhaanena madhye vaasa.gRham, guuDha.bhitti.saMcaaraM mohana.gRhaM tan.madhye vaa vaasa.gRham, bhuumi.gRhaM vaa^aasanna.caitya.kaaSTha.devataa.apidhaana.dvaaram aneka.suruGgaa.saMcaaraM tasya^upari praasaadaM guuDha.bhitti.sopaanaM suSira.stambha.praveza.apasaaraM vaa vaasa.gRhaM yantra.baddha.tala.avapaataM kaarayet, aapat.pratiikaara.artham aapadi vaa // KAZ01.20.03/ ato^anyathaa vaa vikalpayet, saha.adhyaayi.bhayaat // KAZ01.20.04/ maanuSeNa^agninaa trir apasavyaM parigatam antaHpuram agnir anyo na dahati, na ca^atra^anyo^agnir jvalati, vaidyutena bhasmanaa mRt.samyuktena karaka.vaariNaa^avaliptaM ca // KAZ01.20.05/ jiivantii.zvetaa.muSkaka.puSpa.vandaakaabhir akSiive jaatasya^azvatthasya prataanena guptaM sarpaa viSaaNi vaa na prabhavanti // KAZ01.20.06/ mayuura.nakula.pRSata.utsargaH sarpaan bhakSayati // KAZ01.20.07/ zukaH saarikaa bhRGga.raajo vaa sarpa.viSa.zaGkaayaaM krozati // KAZ01.20.08/ krauJco viSa.abhyaaze maadyati, glaayati jiivaM.jiivakaH, mriyate matta.kokilaH, cakorasya^akSiNii virajyete // KAZ01.20.09/ ity evam agni.viSa.sarpebhyaH pratikurviita // KAZ01.20.10/ pRSThataH kakSyaa.vibhaage strii.nivezo garbha.vyaadhi.saMsthaa vRkSa.udaka.sthaanaM ca // KAZ01.20.11/ bahiH kanyaa.kumaara.puram // KAZ01.20.12/ purastaad alaGkaara.bhuumir mantra.bhuumir upasthaanaM kumaara.adhyakSa.sthaanaM ca // KAZ01.20.13/ kakSya.antareSv antarvaMzika.sainyaM tiSThet // KAZ01.20.14/ antar.gRha.gataH sthavira.strii.parizuddhaaM deviiM pazyet // KAZ01.20.15/ devii.gRhe liino hi bhraataa bhadrasenaM jaghaana, maatuH zayyaa.antargataz ca putraH kaaruuSam // KAZ01.20.16/ laajaan madhunaa^iti viSeNa paryasya devii kaazi.raajam, viSa.digdhena nuupreNa vairantyam, mekhalaa.maNinaa sauviiram, jaaluutham aadarzena, veNyaaM guuDhaM zastraM kRtvaa devii viduurathaM jaghaana // KAZ01.20.17/ tasmaad etaany aaspadaani pariharet // KAZ01.20.18/ muNDa.jaTila.kuhaka.pratisaMsargaM baahyaabhiz ca daasiibhiH pratiSedhayet // KAZ01.20.19/ na ca^enaaH kulyaaH pazyeyuH, anyatra garbha.vyaadhi.saMsthaabhyaH // KAZ01.20.20/ ruupa.aajiivaaH snaana.pragharSa.zuddha.zariiraaH parivartita.vastra.alaMkaaraaH pazyeyuH // KAZ01.20.21/ aziitikaaH puruSaaH paJcaazatkaaH striyo vaa maataa.pitR.vyaJjanaaH sthavira.varSadhara.abhyaagaarikaaz ca^avarodhaanaaM zauca.aazaucaM vidyuH, sthaapayeyuz ca svaami.hite, // KAZ01.20.22ab/ sva.bhuumau ca vaset sarvaH para.bhuumau na saMcaret /[z] KAZ01.20.22cd/ na ca baahyena saMsargaM kazcid aabhyantaro vrajet //[z] KAZ01.20.23ab/ sarvaM ca^avekSitaM dravyaM nibaddha.aagama.nirgamam /[z] KAZ01.20.23cd/ nirgacched abhigacched vaa mudraa.saMkraanta.bhuumikam //[z] E (Concerning the protection of (the king"s) own person) KAZ01.21.01/ zayanaad utthitaH strii.gaNair dhanvibhiH parigRhyate, dvitiiyasyaaM kakSyaayaaM kaJcuka.uSNiiSibhir varSa.dhara.abhyaagaarikaiH, tRtiiyasyaaM kubja.vaamana.kiraataiH, caturthyaaM mantribhiH sambandhibhir dauvaarikaiz ca praasa.paaNibhiH // KAZ01.21.02/ pitR.paitaamahaM sambandha.anubaddhaM zikSitam anuraktaM kRta.karmaaNaM ca janam aasannaM kurviita, na^anyato.deziiyam akRta.artha.maanaM sva.deziiyaM vaa^apy apakRtya^upagRhiitam // KAZ01.21.03/ antar.vaMzika.sainyaM raajaanam antaHpuraM ca rakSet // KAZ01.21.04/ gupte deze maahaanasikaH sarvam aasvaada.baahulyena karma kaarayet // KAZ01.21.05/ tad rajaa tathaiva pratibhuJjiita puurvam agnaye vayobhyaz ca baliM kRtvaa // KAZ01.21.06/ agner jvaalaa.dhuuma.niilataa zabda.sphoTanaM ca viSa.yuktasya, vayasaaM vipattiz ca // KAZ01.21.07a/ annasya uuSmaa mayuura.griiva.aabhaH zaityam aazu kliSTasya^iva vaivarNyaM sa-udakatvam aklinnatvaM ca - KAZ01.21.07b/ vyaJjanaanaam aazu zuSkatvaM ca kvaatha.dhyaama.phena.paTala.vicchinna.bhaavo gandha.sparza.rasa.vadhaz ca - KAZ01.21.07c/ draveSu hiina.atiriktac.chaayaa.darzanaM phena.paTala.siimanta.uurdhva.raajii.darzanaM ca - KAZ01.21.07d/ rasasya madhye niilaa raajii, payasas taamraa, madya.toyayoH kaalii, dadhnaH zyaamaa, madhunaH zvetaa, dravyaaNaam aardraaNaam aazu pramlaanatvam utpakva.bhaavaH kvaatha.niila.zyaavataa ca - KAZ01.21.07e/ zuSkaaNaam aazu zaatanaM vaivarNyaM ca, - KAZ01.21.07f/ kaThinaanaaM mRdutvaM mRduunaaM ca kaThinatvam, tad.abhyaaze kSudra.sattva.vadhaz ca, - KAZ01.21.07g/ aastaraNa.pravaraNaanaaM dhyaama.maNDalataa tanturoma.pakSma.zaatanaM ca, - KAZ01.21.07h/ loha.maNimayaanaaM paGkama.lopadehataa sneha.raaga.gaurava.prabhaava.varNa.sparzavadhaz ca - iti viSayuktasya liGgaani // KAZ01.21.08/ viSa.pradasya tu zuSka.zyaava.vaktrataa vaak.saGgaH svedo vijRmbhaNaM ca^atimaatraM vepathuH praskhalanaM vaakya.viprekSaNam aavegaH karmaNi sva.bhuumau ca^anavasthaanam iti // KAZ01.21.09/ tasmaad asya jaaGguliivido bhiSajaz ca^aasannaaH syuH // KAZ01.21.10/ bhiSag.bhaiSajya.agaaraad aasvaada.vizuddham auSadhaM gRhiitvaa paacaka.peSakaabhyaam aatmanaa ca pratisvaadya raajJe prayacchet // KAZ01.21.11/ paanaM paaniiyaM ca^auSadhena vyaakhyaatam // KAZ01.21.12/ kalpaka.prasaadhakaaH snaana.zuddha.vastra.hastaaH samudram upakaraNam antarvaMzika.hastaad aadaaya paricareyuH // KAZ01.21.13/ snaapaka.saMvaahaka.aastaraka.rajaka.maalaa.kaara.karma daasyaH prasiddha.zaucaaH kuryuH, taabhir adhiSThitaa vaa zilpinaH // KAZ01.21.14/ aatma.cakSuSi nivezya vastra.maalyaM dadyuH, snaana.anulepana.pragharSa.cuurNa.vaasa.snaaniiyaani ca sva.vakSo.baahuSu ca // KAZ01.21.15/ etena parasmaad aagatakaM vyaakhyaatam // KAZ01.21.16/ kuziilavaaH zastra.agni.rasa.kriiDaa.varjaM narmayeyuH // KAZ01.21.17/ aatodyaani ca^eSaam antas tiSTheyuH, azva.ratha.dvipa.alaMkaaraaz ca // KAZ01.21.18/ aapta.puruSa.adhiSThitaM yaana.vaahanam aarohet, naavaM ca^aapta.naavika.adhiSThitam // KAZ01.21.19/ anya.nau.pratibaddhaaM vaata.vega.vazaaM ca na^upeyaat // KAZ01.21.20/ udaka.ante sainyam aasiita // KAZ01.21.21/ matsya.graaha.vizuddham udakam avagaaheta // KAZ01.21.22/ vyaala.graaha.vizuddham udyaanaM gacchet // KAZ01.21.23/ lubdhaka.zva.gaNibhir apaasta.stena.vyaala.para.aabaadha.bhayaM cala.lakSya.paricaya.arthaM mRga.araNyaM gacchet // KAZ01.21.24/ aapta.zastra.graaha.adhiSThitaH siddha.taapasaM pazyet, mantri.pariSadaa saha saamanta.duutam // KAZ01.21.25/ samnaddho^azvaM hastinaM vaa^aaruuDhaH samnaddham aniikaM pazyet // KAZ01.21.26/ niryaaNe^abhiyaane ca raaja.maargam ubhayataH kRta.aarakSaM zastribhir daNDibhiz ca^apaasta.zastra.hasta.pravrajita.vyaGgaM gacchet // KAZ01.21.27/ na puruSa.sambaadham avagaaheta // KAZ01.21.28/ yaatraa.samaaja.utsava.prahavaNaani ca daza.vargika.adhiSThitaani gacchet // KAZ01.21.29ab/ yathaa ca yoga.puruSair anyaan raajaa^adhitiSThati /[z] KAZ01.21.30cd/ tathaa^ayam anya.aabaadhebhyo rakSed aatmaanam aatmavaan //[z] E (Book Two: The activity of the heads of departments) (Chap, 1, Sec, 19: Settlement of the countryside) KAZ02.01.01/ bhuuta.puurvam abhuuta.puurvaM vaa jana.padaM para.deza.apavaahanena sva.deza.abhiSyanda.vamanena vaa nivezayet // KAZ02.01.02/ zuudra.karSaka.praayaM kula.zata.avaraM paJca.kula.zata.paraM graamaM krozad.vikroza.siimaanam anyonya.aarakSaM nivezayet // KAZ02.01.03/ nalii.zaila.vana.bhRSTi.darii.setu.bandha.zamii.zaalmalii.kSiira.vRkSaan anteSu siimnaaM sthaapayet // KAZ02.01.04/ aSTazata.graamyaa madhye sthaaniiyam, catuhzata.graamyaa droNa.mukham, dvizata.graamyaaH kaarvaTikam, daza.graamii.saMgraheNa saMgrahaM sthaapayet // KAZ02.01.05/ anteSv anta.paala.durgaaNi jana.pada.dvaaraaNy anta.paala.adhiSThitaani sthaapayet // KAZ02.01.06/ teSaam antaraaNi vaagurika.zabara.pulinda.caNDaala.araNya.caraa rakSeyuH // KAZ02.01.07a/ Rtvig.aacaarya.purohita.zrotriyebhyo brahma.deyaany adaNDa.karaaNy abhiruupa.daayaadakaani prayacchet - KAZ02.01.07b/ adhyakSa.saMkhyaayaka.aadibhyo gopa.sthaanika.aniikastha.cikitsaka.azva.damaka.jaGghaakaarikebhyaz ca vikraya.aadhaana.varjaani // KAZ02.01.08/ karadebhyaH kRta.kSetraaNy aikapuruSikaaNi prayacchet // KAZ02.01.09/ akRtaani kartRbhyo na^aadeyaani // KAZ02.01.10/ akRSataam aachidya^anyebhyaH prayacchet // KAZ02.01.11/ graama.bhRtaka.vaidehakaa vaa kRSeyuH // KAZ02.01.12/ akRSanto vaa^avahiinaM dadyuH // KAZ02.01.13/ dhaanya.pazu.hiraNyaiz ca^etaan anugRhNiiyaat // KAZ02.01.14/ taany anu sukhena dadyuH // KAZ02.01.15/ anugraha.parihaarau ca^etebbhyaH koza.vRddhi.karau dadyaat, koza.upaghaatakau varjayet // KAZ02.01.16/ alpa.kozo hi raajaa paura.jaanapadaan eva grasate // KAZ02.01.17/ niveza.sama.kaalaM yathaa.aagatakaM vaa parihaaraM dadyaat // KAZ02.01.18/ nivRtta.parihaaraan pitaa^iva^anugRhNiiyaat // KAZ02.01.19/ aakara.karma.anta.dravya.hasti.vana.vraja.vaNik.patha.pracaaraan vaari.sthala.patha.paNya.pattanaani ca nivezayet // KAZ02.01.20/ saha.udakam aahaarya^udakaM vaa setuM bandhayet // KAZ02.01.21/ anyeSaaM vaa badhnataaM bhuumi.maarga.vRkSa.upakaraNa.anugrahaM kuryaat, puNya.sthaana.aaraamaaNaaM ca // KAZ02.01.22/ sambhuuya.setu.bandhaad apakraamataH karmakara.baliivardaaH karma kuryuH // KAZ02.01.23/ vyayakarmaNi ca bhaagii syaat, na ca^aMzaM labheta // KAZ02.01.24/ matsya.plava.hari.tapaNyaanaaM setuSu raajaa svaamyaM gacchet // KAZ02.01.25/ daasa.aahitaka.bandhuun azRNvato raajaa vinayaM graahayet // KAZ02.01.26/ baala.vRddha.vyasany.anaathaaMz ca raajaa bibhRyaat, striyam aprajaataaM prajaataayaz ca putraan // KAZ02.01.27/ baala.dravyaM graama.vRddhaa vardhayeyur aa vyavahaara.praapaNaat, deva.dravyaM ca // KAZ02.01.28/ apatya.daaraM maataa.pitarau bhraatRRn apraapta.vyavahaaraan bhaginiiH kanyaa vidhavaaz ca^abibhrataH zaktimato dvaadaza.paNo daNDaH, anyatra patitebhyaH, anyatra maatuH // KAZ02.01.29/ putra.daaram apratividhaaya pravrajataH puurvaH saahasa.daNDaH, striyaM ca pravraajayataH // KAZ02.01.30/ lupta.vyaayaamaH pravrajed aapRcchya dharmasthaan // KAZ02.01.31/ anyathaa niyamyeta // KAZ02.01.32/ vaanaprasthaad anyaH pravrajita.bhaavaH, sajaataad anyaH saMghaH, saamutthaayikaad anyaH samaya.anubandho vaa na^asya jana.padam upanivizeta // KAZ02.01.33/ na ca tatra^aaraamaa vihaara.arthaa vaa zaalaaH syuH // KAZ02.01.34/ naTa.nartaka.gaayana.vaadaka.vaag.jiivana.kuziilavaa na karma.vighnaM kuryuH // KAZ02.01.35/ niraazrayatvaad graamaaNaaM kSetra.abhiratatvaac ca puruSaaNaaM koza.viSTi.dravya.dhaanya.rasa.vRddhir bhavati // KAZ02.01.36ab/ para.cakra.aTavii.grastaM vyaadhi.durbhikSa.piiDitam /[z] KAZ02.01.36cd/ dezaM parihared raajaa vyaya.kriiDaaz ca vaarayet //[z] KAZ02.01.37ab/ daNDa.viSTi.kara.aabaadhai rakSed upahataaM kRSim /[z] KAZ02.01.37cd/ stena.vyaala.viSa.graahair vyaadhibhiz ca pazu.vrajaan //[z] KAZ02.01.38ab/ vallabhaiH kaarmikaiH stenair anta.paalaiz ca piiDitam /[z] KAZ02.01.38cd/ zodhayet pazu.saMghaiz ca kSiiyamaaNaM vaNik.patham //[z] KAZ02.01.39ab/ evaM dravya.dvi.pavanaM setu.bandham atha^aakaraan /[z] KAZ02.01.39cd/ rakSet puurva.kRtaan raajaa navaaMz ca^abhipravartayet //[z] E (Disposal of non-agricultural land) KAZ02.2.01/ akRSyaayaaM bhuumau pazubhyo viviitaani prayacchet // KAZ02.2.02/ pradiSTa.abhaya.sthaavara.jaGgamaani ca brahma.soma.araNyaani tapasvibhyo go.ruta.paraaNi prayacchet // KAZ02.2.03/ taavan.maatram eka.dvaaraM khaata.guptaM svaadu.phala.gulma.guccham akaNTaki.drumam uttaana.toya.aazayaM daanta.mRga.catuSpadaM bhagna.nakha.daMSTra.vyaalaM maargayuka.hasti.hastiniika.labhaM mRga.vanaM vihaara.arthaM raajJaH kaarayet // KAZ02.2.04/ sarva.atithi.mRgaM pratyante ca^anyan.mRga.vanaM bhuumi.vazena vaa nivezayet // KAZ02.2.05/ kupya.pradiSTaanaaM ca dravyaaNaam eka.ekazo vanaani nivezayet, dravya.vana.karma.antaan aTaviiz ca dravya.vana.apaazrayaaH // KAZ02.2.06/ pratyante hasti.vanam aTavy.aarakSaM nivezayet // KAZ02.2.07/ naaga.vana.adhyakSaH paarvataM na^aadeyaM saara.sama.anuupaM ca naaga.vanaM vidita.paryanta.praveza.niSkaasaM naaga.vana.paalaiH paalayet // KAZ02.2.08/ hasti.ghaatinaM hanyuH // KAZ02.2.09/ danta.yugaM svayaM.mRtasya^aaharataH sapaada.catuSpaNo laabhaH // KAZ02.2.10/ naaga.vana.paalaa hastipaka.paada.paazika.saimika.vana.caraka.paarikarmika.sakhaa hasti.muutra.puriiSac.channa.gandhaa bhallaatakii.zaakhaa.pracchannaaH paJcabhiH saptabhir vaa hasti.bandhakiibhiH saha carantaH zayyaa.sthaana.padyaa.leNDa.kuula.ghaata.uddezena hasti.kula.paryagraM vidyuH // KAZ02.2.11/ yuutha.caram eka.caraM niryuuthaM yuutha.patiM hastinaM vyaalaM mattaM potaM bandha.muktaM ca nibandhena vidyuH // KAZ02.2.12/ aniikastha.pramaaNaiH prazasta.vyaJjana.aacaaraan hastino gRhNiiyuH // KAZ02.2.13/ hasti.pradhaanaM vijayo raajJaH // KAZ02.2.14/ para.aniika.vyuuha.durga.skandha.aavaara.pramardanaa hy atipramaaNa.zariiraaH praaNa.hara.karmaaNo hastinaH // KAZ02.2.15ab/ kaaliGga.aGgarajaaH zreSThaaH praacyaaz cedi.karuuSajaaH /[z] KAZ02.2.15cd/ daazaarNaaz ca^apara.antaaz ca dvipaanaaM madhyamaa mataaH //[z] KAZ02.2.16ab/ sauraaSTrikaaH paaJcanadaas teSaaM pratyavaraaH smRtaaH /[z] KAZ02.2.16cd/ sarveSaaM karmaNaa viiryaM javas tejaz ca vardhate //[z] E (Construction of forts) KAZ02.3.01/ caturdizaM jana.pada.ante saamparaayikaM daiva.kRtaM durgaM kaarayet, antar.dviipaM sthalaM vaa nimna.avaruddham audakam, praastaraM guhaaM vaa paarvatam, nirudaka.stambam iriNaM vaa dhaanvanam, khaJjana.udakaM stamba.gahanaM vaa vana.durgam // KAZ02.3.02/ teSaaM nadii.parvata.durgaM jana.pada.aarakSa.sthaanam, dhaanvana.vana.durgam aTavii.sthaanam aapady apasaaro vaa // KAZ02.3.03/ jana.pada.madhye samudaya.sthaanaM sthaaniiyaM nivezayet, vaastuka.prazaste deze nadii.saGgame hradasya^avizoSasya^aGke sarasas taTaakasya vaa, vRttaM diirghaM catur.azraM vaa vaastu.vazena vaa pradakSiNa.udakaM paNya.puTa.bhedanam aMsapatha.vaari.pathaabhyaam upetam // KAZ02.3.04/ tasya parikhaas tisro daNDa.antaraaH kaarayet caturdaza dvaadaza daza^iti daNDaan vistiirNaaH, vistaaraad avagaaDhaaH paada.uunam ardhaM vaa, tribhaaga.muulaaH, muula.catur.azraa vaa, paaSaaNa.upahitaaH paaSaaNa.iSTakaa.baddha.paarzvaa vaa, toya.antikiir aagantu.toya.puurNaa vaa saparivaahaaH padma.graahavatiiz ca // KAZ02.3.05/ caturdaNDa.apakRSTaM parikhaayaaH SaDdaNDa.ucchritam avaruddhaM tad.dviguNa.viSkambhaM khaataad vapraM kaarayed uurdhva.cayaM maJca.pRSThaM kumbha.kukSikaM vaa hastibhir gobhiz ca kSuNNaM kaNTaki.gulma.viSa.vallii.prataanavantam // KAZ02.3.06/ paaMsu.zeSeNa vaastuc.chidraM raaja.bhavanaM vaa puurayet // KAZ02.3.07a/ vaprasya^upari praakaaraM viSkambha.dviguNa.utsedham aiSTakaM dvaadaza.hastaad uurdhvam ojaM yugmaM vaa aa caturviMzati.hastaad iti kaarayet - KAZ02.3.07b/ ratha.caryaa.saMcaaraM taala.muulaM murajakaiH kapi.ziirSakaiz ca^aacita.agram // KAZ02.3.08/ pRthu.zilaa.saMhataM vaa zailaM kaarayet, na tv eva kaaSTamayam // KAZ02.3.09/ agnir avahito hi tasmin vasati // KAZ02.3.10/ viSkambha.catur.azram aTTaalakam utsedha.sama.avakSepa.sopaanaM kaarayet triMzad.daNDa.antaraM ca // KAZ02.3.11/ dvayor aTTaalakayor madhye saharmya.dvi.talaam adhyardhaaya.aayaamaaM pratoliiM kaarayet // KAZ02.3.12/ aTTaalaka.pratolii.madhye tri.dhaanuSka.adhiSThaanaM sa-apidhaanac.chidra.phalaka.saMhatam indra.kozaM kaarayet // KAZ02.3.13/ antareSu dvihasta.viSkambhaM paarzve catur.guNa.aayaamaM deva.pathaM kaarayet // KAZ02.3.14/ daNDa.antaraa dvi.daNDa.antaraa vaa caryaaH kaarayet, agraahye deze pradhaavanikaaM niSkira.dvaaraM ca // KAZ02.3.15/ bahir.jaanu.bhaJjanii.zuula.prakara.kuupa.kuuTa.avapaata.kaNTaka.pratisara.ahi.pRSTha.taala.pattra.zRGga.aTaka.zva.daMSTra.argala.upaskandana.paaduka.ambariiSa.uda.paanakaiH praticchannaM channa.pathaM kaarayet // KAZ02.3.16/ praakaaram ubhayato meNDhakam adhyardha.daNDaM kRtvaa pratolii.SaT.tulaa.antaraM dvaaraM nivezayet paJca.daNDaad eka.uttaram aa.aSTa.daNDaad iti catur.azraM SaD.bhaagam aayaamaad.adhikam aSTa.bhaagaM vaa // KAZ02.3.17/ paJca.daza.hastaad eka.uttaram aa.aSTaadaza.hastaad iti tala.utsedhaH // KAZ02.3.18/ stambhasya parikSepaH SaD.aayaamo, dviguNo nikhaataH, cuulikaayaaz catur.bhaagaH // KAZ02.3.19/ aadi.talasya paJca.bhaagaaH zaalaa vaapii siimaa.gRhaM ca // KAZ02.3.20/ daza.bhaagikau dvau pratimaJcau, antaram aaNii.harmyaM ca // KAZ02.3.21/ samucchrayaad ardha.tale sthuuNaa.bandhaz ca // KAZ02.3.22/ ardha.vaastukam uttama.agaaram, tribhaaga.antaraM vaa, iSTakaa.avabaddha.paarzvam, vaamataH pradakSiNa.sopaanaM guuDha.bhitti.sopaanam itarataH // KAZ02.3.23/ dvi.hastaM toraNa.ziraH // KAZ02.3.24/ tri.paJca.bhaagikau dvau kapaaTa.yogau // KAZ02.3.25/ dvau parighau // KAZ02.3.26/ aratnir indra.kiilaH // KAZ02.3.27/ paJca.hastam aaNi.dvaaram // KAZ02.3.28/ catvaaro hasti.parighaaH // KAZ02.3.29/ niveza.ardhaM hasti.nakham // KAZ02.3.30/ mukha.samaH saMkramaH saMhaaryo bhuumimayo vaa nirudake // KAZ02.3.31/ praakaara.samaM mukham avasthaapya tri.bhaaga.godhaa.mukhaM gopuraM kaarayet // KAZ02.3.32/ praakaara.madhye vaapiiM kRtvaa puSkariNii.dvaaram, catuH.zaalam adhyardha.antaraM saaNikaM kumaarii.puram, muNDa.harmya.dvi.talaM muNDaka.dvaaram, bhuumi.dravya.vazena vaa nivezayet // KAZ02.3.33/ tri.bhaaga.adhika.aayaamaa bhaaNDa.vaahiniiH kulyaaH kaarayet // KAZ02.3.34ab/ taasu paaSaaNa.kuddaalaaH kuThaarii.kaaNDa.kalpanaaH /[z] KAZ02.3.34cd/ muSuNDhii.mudgaraa daNDaaz cakra.yantra.zataghnayaH //[z] KAZ02.3.35ab/ kaaryaaH kaarmaarikaaH zuulaa vedhana.agraaz ca veNavaH /[z] KAZ02.3.35cd/ uSTra.griivyo^agni.samyogaaH kupya.kalpe ca yo vidhiH //[z] E (Lay-out of the fortified city) KAZ02.4.01/ trayaH praaciinaa raaja.maargaas traya udiiciinaa iti vaastu.vibhaagaH // KAZ02.4.02/ sa dvaadaza.dvaaro yukta.udaka.bhramac.channa.pathaH // KAZ02.4.03/ catur.daNDa.antaraa rathyaaH // KAZ02.4.04/ raaja.maarga.droNa.mukha.sthaaniiya.raaSTra.viviita.pathaaH samyaaniiya.vyuuha.zmazaana.graama.pathaaz ca^aSTa.daNDaaH // KAZ02.4.05/ catur.daNDaH setu.vana.pathaH, dvi.daNDo hasti.kSetra.pathaH, paJca.aratnayo ratha.pathaH, catvaaraH pazu.pathaH, dvau kSudra.pazu.manuSya.pathaH // KAZ02.4.06/ praviire vaastuni raaja.nivezaz caaturvarNya.samaajiive // KAZ02.4.07/ vaastu.hRdayaad uttare nava.bhaage yathaa.ukta.vidhaanam antaHpuraM praan.mukham udan.mukhaM vaa kaarayet // KAZ02.4.08/ tasya puurva.uttaraM bhaagam aacaarya.purohita.ijyaa.toya.sthaanaM mantriNaz ca^aavaseyuH, puurva.dakSiNaM bhaagm mahaanasaM hasti.zaalaa koSTha.agaaraM ca // KAZ02.4.09/ tataH paraM gandha.maalya.rasa.paNyaaH prasaadhana.kaaravaH kSatriyaaz ca puurvaaM dizam adhivaseyuH // KAZ02.4.10/ dakSiNa.puurvaM bhaagaM bhaaNDa.agaaram akSa.paTalaM karma.niSadyaaz ca, dakSiNa.pazcimaM bhaagaM kupya.gRham aayudha.agaaraM ca // KAZ02.4.11/ tataH paraM nagara.dhaanya.vyaavahaarika.kaarmaantika.bala.adhyakSaaH pakva.anna.suraa.maaMsa.paNyaa ruupaajiivaas taalaavacaraa vaizyaaz ca dakSiNaaM dizam adhivaseyuH // KAZ02.4.12/ pazcima.dakSiNaM bhaagaM khara.uSTra.gupti.sthaanaM karma.gRhaM ca, pazcima.uttaraM bhaagaM yaana.ratha.zaalaaH // KAZ02.4.13/ tataH param uurNaa.suutra.veNu.carma.varma.zastra.aavaraNa.kaaravaH zuudraaz ca pazcimaaM dizam adhivaseyuH // KAZ02.4.14/ uttara.pazcimaM bhaagaM paNya.bhaiSajya.gRham, uttara.puurvaM bhaagaM kozo gava.azvaM ca // KAZ02.4.15/ tataH paraM nagara.raaja.devataa.loha.maNi.kaaravo braahmaNaaz ca^uttaraaM dizam adhivaseyuH // KAZ02.4.16/ vaastuc.chidra.anuzaaleSu zreNii.prapaNi.nikaayaa aavaseyuH // KAZ02.4.17/ apara.ajita.apratihata.jayanta.vaijayanta.koSThaan ziva.vaizravaNa.azvi.zrii.madiraa.gRhaaNi ca pura.madhye kaarayet // KAZ02.4.18/ yathaa.uddezaM vaastu.devataaH sthaapayet // KAZ02.4.19/ braahma.aindra.yaamya.sainaapatyaani dvaaraaNi // KAZ02.4.20/ bahiH parikhaayaa dhanuH.zata.apakRSTaaz caitya.puNya.sthaana.vana.setu.bandhaaH kaaryaaH, yathaa.dizaM ca dig.devataaH // KAZ02.4.21/ uttaraH puurvo vaa zmazaana.bhaago varNa.uttamaanaam, dakSiNena zmazaanaM varNa.avaraaNaam // KAZ02.4.22/ tasya^atikrame puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ02.4.23/ paaSaNDa.caNDaalaanaaM zmazaana.ante vaasaH // KAZ02.4.24/ karma.anta.kSetra.vazena kuTumbinaaM siimaanaM sthaapayet // KAZ02.4.25/ teSu puSpa.phala.vaaTaan dhaanya.paNya.nicayaaMz ca^anujJaataaH kuryuH // KAZ02.4.26/ daza.kulii.vaaTaM kuupa.sthaanam // KAZ02.4.27/ sarva.sneha.dhaanya.kSaara.lavaNa.gandha.bhaiSajya.zuSka.zaaka.yavasa.valluura.tRNa.kaaSTha.loha.carma.aGgaara.snaayu.viSa.viSaaNa.veNu.valkala.saara.daaru.praharaNa.aavaraNa.azma.nicayaan aneka.varSa.upabhoga.sahaan kaarayet // KAZ02.4.28/ navena^anavaM zodhayet // KAZ02.4.29/ hasti.azva.ratha.paadaatam aneka.mukhyam avasthaapayet // KAZ02.4.30/ aneka.mukhyaM hi paraspara.bhayaat para.upajaapaM na^upaiti // KAZ02.4.31/ etena^anta.paala.durga.saMskaaraa vyaakhyaataaH // KAZ02.4.32ab/ na ca baahirikaan kuryaat pure raaSTra.upaghaatakaan /[z] KAZ02.4.32cd/ kSipej jana.pade ca^etaan sarvaan vaa daapayet karaan //[z] E (The work of store-keeping by the director of stories) KAZ02.5.01/ samnidhaataa koza.gRhaM paNya.gRhaM koSTha.agaaraM kupya.gRham aayudha.agaaraM bandhana.agaaraM ca kaarayet // KAZ02.5.02/ catur.azraaM vaapiim an-udaka.upasnehaaM khaanayitvaa pRthu.zilaabhir ubhayataH paarzvaM muulaM ca pracitya saara.daaru.paJjaraM bhuumi.samaM tri.talam aneka.vidhaanaM kuTTima.deza.sthaana.talam eka.dvaaraM yantra.yukta.sopaanaM bhuumi.gRhaM kaarayet // KAZ02.5.03/ tasya^upari^ubhayato.niSedhaM sa-pragriivam aiSTakaM bhaaNDa.vaahinii.parikSiptaM koza.gRhaM kaarayet, praasaadaM vaa // KAZ02.5.04/ jana.pada.ante dhruva.nidhim aapad.artham abhityaktaiH kaarayet // KAZ02.5.05a/ pakva.iSTakaa.stambhaM catuH.zaalam eka.dvaaram aneka.sthaana.talaM vivRta.stambha.apasaaram ubhayataH paNya.gRhaM koSTha.agaaraM ca - KAZ02.5.05b/ diirgha.bahu.zaalaM kakSya.aavRta.kuDyam antaH kupya.gRham, tad eva bhuumi.gRha.yuktam aayudha.agaaraM - KAZ02.5.05c/ pRthag.dharma.sthiiyaM mahaa.maatriiyaM vibhakta.strii.puruSa.sthaanam apasaarataH sugupta.kakSyaM bandhana.agaaraM kaarayet // KAZ02.5.06/ sarveSaaM zaalaaH khaata.uda.paana.varca.snaana.gRha.agni.viSa.traaNa.maarjaara.nakula.aarakSaa.sva.daivata.puujana.yuktaaH kaarayet // KAZ02.5.07/ koSTha.agaare varSamaanam aratni.mukhaM kuNDaM sthaapayet // KAZ02.5.08/ tat.jaata.karaNa.adhiSThitaH puraaNaM navaM ca ratnaM saaraM phalgu kupyaM vaa pratigRhNiiyaat // KAZ02.5.09/ tatra ratna.upadhaav uttamo daNDaH kartuH kaarayituz ca saara.upadhau madhyamaH, phalgu.kupya.upadhau tat^ ca taavat^ ca daNDaH // KAZ02.5.10/ ruupa.darzaka.vizuddhaM hiraNyaM pratigRhNiiyaat // KAZ02.5.11/ azuddhaM chedayet // KAZ02.5.12/ aahartuH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ02.5.13/ zuddhaM puurNam abhinavaM ca dhaanyaM pratigRhNiiyaat // KAZ02.5.14/ viparyaye muulya.dviguNo daNDaH // KAZ02.5.15/ tena paNyaM kupyam aayudhaM ca vyaakhyaatam // KAZ02.5.16/ sarva.adhikaraNeSu yukta.upayukta.tatpuruSaaNaaM paNa.aadi.catuS.paNa.parama.apahaareSu puurva.madhyama.uttama.vadhaa daNDaaH // KAZ02.5.17/ koza.adhiSThitasya koza.avacchede ghaataH // KAZ02.5.18/ tad.vaiyaavRtya.karaaNaam ardha.daNDaaH // KAZ02.5.19/ paribhaaSaNam avijJaate // KAZ02.5.20/ coraaNaam abhipradharSaNe citro ghaataH // KAZ02.5.21/ tasmaad aapta.puruWa.adhiSThitaH samnidhaataa nicayaan anutiSThet //KAZ02.5.22a/ baahyam abhyantaraM caayaM vidyaad varSa.zataad api / [z] KAZ02.5.22b/ yathaa pRSTo na sajjeta vyaye zeSe ca saMcaye // [z] E Chapter 6 section24 The settiGg up of revenue by the administration KAZ02.6.01/ samaahartaa durgaM raaSTraM khaniM setuM vanaM vrajaM vaNik.pathaM ca^avekSeta // KAZ02.6.02/ zulkaM daNDaH pautavaM naagariko lakSaNa.adhyakSo mudraa.adhyakSaH suraa suunaa suutraM tailaM ghRtaM kSaaraH sauvarNikaH paNya.saMsthaa vezyaa dyuutaM vaastukaM kaaru.zilpi.gaNo devataa.adhyakSo dvaara.bahirikaa.aadeyaM ca durgam // KAZ02.6.03/ siitaa bhaago baliH karo vaNik nadii.paalas taro naavaH pattanaM vivicitaM vartanii rajjuz cora.rajjuz ca raaSTram // KAZ02.6.04/ suvarNa.rajata.vajra.maNi.muktaa.pravaala.zaGkha.loha.lavaNa.bhuumi.prastara.rasa.dhaatavaH khaniH // KAZ02.6.05/ puSpa.phala.vaaTa.SaNDa.kedaara.muula.vaapaaH setuH // KAZ02.6.06/ pazu.mRga.dravya.hasti.vana.parigraho vanam // KAZ02.6.07/ go.mahiSam aja.avikaM khara.uStram azva.azvataraM ca vrajaH // KAZ02.6.08/ sthala.patho vaari.pathaz ca vaNik.pathaH // KAZ02.6.09/ ity aaya.zariiram // KAZ02.6.10/ muulyaM bhaago vyaajii parighaH klptam(klRptam) ruupikam atyayaz ca^aaya.mukham // KAZ02.6.11/ deva.pitR.puujaa.daana.artham, svasti.vaacanam, antaHpuram, mahaanasam, duuta.praavartimam, koSTha.agaaram, aayudha.agaaram, paNya.gRham, kupya.gRham, karma.anto, viSTiH, patti.azva.ratha.dvipa.parigraho, go.maNDalam, pazu.mRga.pakSi.vyaala.vaaTaaH, kaaSTha.tRNa.vaaTaaz ca^iti vyaya.zariiram // KAZ02.6.12/ raaja.varSaM maasaH pakSo divasaz ca vyuSTam, varSaa.hemanta.griiSmaaNaaM tRtiiya.saptamaa divasa.uunaaH pakSaaH zeSaaH puurNaaH, pRthag.adhimaasakaH, iti kaalaH // KAZ02.6.13/ karaNiiyaM siddhaM zeSam aaya.vyayau niivii ca // KAZ02.6.14/ saMsthaanaM pracaaraH zariira.avasthaapanam aadaanaM sarva.samudaya.piNDaH saMjaataM - etat karaNiiyam // KAZ02.6.15/ koza.arpitaM raaja.haaraH pura.vyayaz ca praviSTaM parama.saMvatsara.anuvRttaM zaasana.muktaM mukha.aajJaptaM ca^apaataniiyaM - etat siddham // KAZ02.6.16/ siddhi.karma.yogaH daNDa.zeSam aaharaNiiyaM balaat.kRta.pratiSTabdham avamRSTaM ca prazodhyaM - etat^zeSam, asaaram alpa.saaraM ca // KAZ02.6.17/ vartamaanaH paryuSito^anya.jaataz ca^aayaH // KAZ02.6.18/ divasa.anuvRtto vartamaanaH // KAZ02.6.19/ parama.saaMvatsarikaH para.pracaara.saMkraanto vaa paryuSitaH // KAZ02.6.20/ naSTa.prasmRtam aayukta.daNDaH paarzvaM paarihiiNikam aupaayanikaM Damara.gataka.svam aputrakaM nidhiz ca^anya.jaataH // KAZ02.6.21/ vikSepa.vyaadhita.antara.aarambha.zeSaM ca vyaya.pratyaayaH // KAZ02.6.22/ vikriye paNyaanaam argha.vRddhir upajaa, maana.unmaana.vizeSo vyaajii, kraya.saMgharSe vaardha.vRddhiH - ity aayaH // KAZ02.6.23/ nityo nitya.utpaadiko laabho laabha.utpaadika iti vyayaH // KAZ02.6.24/ divasa.anuvRtto nityaH // KAZ02.6.25/ pakSa.maasa.saMvatsara.laabho laabhaH // KAZ02.6.26/ tayor utpanno nitya.utpaadiko laabha.utpaadika iti vyayaH // KAZ02.6.27/ saMjaataad aaya.vyaya.vizuddhaa niivii, praaptaa ca^anuvRttaa ca // KAZ02.6.28ab/ evaM kuryaat samudayaM vRddhiM ca^aayasya darzayet /[z] KAZ02.6.28cd/ hraasaM vyayasya ca praajJaH saadhayec ca viparyayam //[z] E (The topic of accounts in the records and audit office) KAZ02.7.01/ akSa.paTalam adhyakSaH praan.mukham udan.mukhaM vaa vibhakta.upasthaanaM nibandha.pustaka.sthaanaM kaarayet // KAZ02.7.02/ tatra^adhikaraNaanaaM saMkhyaa.pracaara.saMjaata.agram, karma.antaanaaM dravya.prayoga.vRddhi.kSaya.vyaya.prayaama.vyaajii.yoga.sthaana.vetana.viSTi.pramaaNam, ratna.saara.phalgu.kupyaanaam argha.prativarNaka.maana.pratimaana.unmaana.avamaana.bhaaNDam, deza.graama.jaati.kula.saMghaanaaM dharma.vyavahaara.caritra.saMsthaanam, raaja.upajiivinaaM pragraha.pradeza.bhoga.parihaara.bhakta.vetana.laabham, raajJaz ca patnii.putraaNaaM ratna.bhuumi.laabhaM nirdeza.utpaatika.pratiikaara.laabham, mitra.amitraaNaaM ca saMdhi.vigraha.pradaana.aadaanaM nibandha.pustakasthaM kaarayet // KAZ02.7.03/ tataH sarva.adhikaraNaanaaM karaNiiyaM siddhaM zeSam aaya.vyayau niiviim upasthaanaM pracaaraM caritraM saMsthaanaM ca nibandhena prayacchet // KAZ02.7.04/ uttama.madhyama.avareSu ca karmasu taj.jaatikam adhyakSaM kuryaat, saamudayikeSv avaklRptikam(avakLptikam) yam upahatya raajaa na^anutapyeta // KAZ02.7.05/ sahagraahiNaH pratibhuvaH karma.upajiivinaH putraa bhraataro bhaaryaa duhitaro bhRtyaaz ca^asya karmac.chedaM vaheyuH // KAZ02.7.06/ tri.zataM catuH.paJcaazat^ ca^ahoraatraaNaaM karma.saMvatsaraH // KAZ02.7.07/ tam aaSaaDhii.paryavasaanam uunaM puurNaM vaa dadyaat // KAZ02.7.08/ karaNa.adhiSThitam adhimaasakaM kuryaat // KAZ02.7.09/ apasarpa.adhiSThitaMca pracaaram // KAZ02.7.10/ pracaara.caritra.saMsthaanaany anupalabhamaano hi prakRtaH samudayam ajJaanena parihaapayati, utthaana.kleza.asahatvaad aalasyena, zabdaadiSv indriya.artheSu prasaktaH pramaadena, saMkroza.adharma.anartha.bhiiru.bhaayena, kaarya.arthiSv anugraha.buddhiH kaamena, hiMsaa.buddhiH kopena, vidyaa.dravya.vallabha.apaazrayaad darpeNa, tulaa.maana.tarka.gaNita.antara.upadhaanaat^ lobhena // KAZ02.7.11/ "teSaam aanupuurvyaa yaavaan artha.upaghaatas taavaan eka.uttaro daNDaH" iti maanavaaH // KAZ02.7.12/ "sarvatra^aSTa.guNaH" iti paaraazaraaH // KAZ02.7.13/ "daza.guNaH" iti baarhaspatyaaH // KAZ02.7.14/ "viMzati.guNaH" ity auzanasaaH // KAZ02.7.15/ yathaa.aparaadham iti kauTilyaH // KAZ02.7.16/ gaaNanikyaani aaSaaDhiim aagaccheyuH // KAZ02.7.17/ aagataanaaM samudra.pustaka.bhaaNDa.niiviikaanaam ekatra.asambhaaSaa.avarodhaM kaarayet // KAZ02.7.18/ aaya.vyaya.niiviinaam agraaNi zrutvaa niiviim avahaarayet // KAZ02.7.19/ yac ca^agraad aayasya^antara.parNe niivyaaM vardheta vyayasya vaa yat parihaapayet, tad aSTa.guNam adhyakSaM daapayet // KAZ02.7.20/ viparyaye tam eva prati syaat // KAZ02.7.21/ yathaa.kaalam anaagataanaam apustaka.bhaaNDa.niiviikaanaaM vaa deya.daza.bandho daNDaH // KAZ02.7.22/ kaarmike ca^upasthite kaaraNikasya^apratibadhnataH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ02.7.23/ viparyaye kaarmikasya dvi.guNaH // KAZ02.7.24/ pracaara.samaM mahaa.maatraaH samagraaH zraavayeyur aviSama.mantraaH // KAZ02.7.25/ pRthag.bhuuto mithyaa.vaadii ca^eSaam uttamaM daNDaM dadyaat // KAZ02.7.26/ akRta.aho.ruupa.haraM maasam aakaaGkSeta // KAZ02.7.27/ maasaad uurdhvaM maasa.dvizata.uttaraM daNDaM dadyaat // KAZ02.7.28/ alpa.zeSa.lekhya.niiviikaM paJca.raatram aakaaGkSeta // KAZ02.7.29/ tataH paraM koza.puurvam aho.ruupa.haraM dharma.vyavahaara.caritra.saMsthaana.saMkalana.nirvartana.anumaana.caara.prayogair avekSeta // KAZ02.7.30/ divasa.paJca.raatra.pakSa.maasa.caaturmaasya.saMvatsaraiz ca pratisamaanayet // KAZ02.7.31/ vyuSTa.deza.kaala.mukha.utpatti.anuvRtti.pramaaNa.daayaka.daapaka.nibandhaka.pratigraahakaiz ca^ayaM samaanayet // KAZ02.7.32/ vyuSTa.deza.kaala.mukha.laabha.kaaraNa.deya.yoga.pramaaNa.aajJaapaka.uddhaaraka.vidhaatRka.pratigraahakaiz ca vyayaM samaanayet // KAZ02.7.33/ vyuSTa.deza.kaala.mukha.anuvartana.ruupa.lakSaNa.pramaaNa.nikSepa.bhaajana.gopaayakaiz ca niiviiM samaanayet // KAZ02.7.34/ raaja.arthe kaaraNikasya^apratibadhnataH pratiSedhayato vaa^aajJaaM nibandhaad aaya.vyayam anyathaa niiviim avalikhato dvi.guNaH // KAZ02.7.35/ krama.avahiinam utkramam avijJaataM punar.uktaM vaa vastukam avalikhato dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ02.7.36/ niiviim avalikhato dvi.guNaH // KAZ02.7.37/ bhakSayato^aSTa.guNaH // KAZ02.7.38/ naazayataH paJca.bandhaH pratidaanaM ca // KAZ02.7.39/ mithyaa.vaade steya.daNDaH // KAZ02.7.40/ pazcaat.pratijJaate dvi.guNaH, prasmRta.utpanne ca // KAZ02.7.41ab/ aparaadhaM saheta^alpaM tuSyed alpe^api ca^udaye / [z] KAZ02.7.41cd/ mahaa.upakaaraM ca^adhyakSaM pragraheNa^abhipuujayet //[z] E (Recovery of revenue misappropriated by state employees) KAZ02.8.01/ koza.puurvaaH sarva.aarambhaaH // KAZ02.8.02/ tasmaat puurvaM kozam avekSeta // KAZ02.8.03/ pracaara.samRddhiz caritra.anugrahaz cora.nigraho yukta.pratiSedhaH sasya.sampat paNya.baahulyam upasarga.pramokSaH parihaara.kSayo hiraNya.upaayanam iti koza.vRddhiH // KAZ02.8.04/ pratibandhaH prayogo vyavahaaro^avastaaraH parihaapaNam upabhogaH parivartanam apahaaraz ca^iti koza.kSayaH // KAZ02.8.05/ siddhiinaam asaadhanam anavataaraNam apravezanaM vaa pratibandhaH // KAZ02.8.06/ tatra daza.bandho daNDaH // KAZ02.8.07/ koza.dravyaaNaaM vRddhi.prayogaaH prayogaH // KAZ02.8.08/ paNya.vyavahaaro vyavahaaraH // KAZ02.8.09/ tatra phala.dvi.guNo daNDaH // KAZ02.8.10/ siddhaM kaalam apraaptaM karoti^ apraaptaM praaptaM vaa^ity avastaaraH // KAZ02.8.11/ tatra paJca.bandho daNDaH // KAZ02.8.12/ klRptam(kLptam) aayaM parihaapayati vyayaM vaa vivardhayati^iti parihaapaNam // KAZ02.8.13/ tatra hiina.catur.guNo daNDaH // KAZ02.8.14/ svayam anyair vaa raaja.dravyaaNaam upabhojanam upabhogaH // KAZ02.8.15/ tatra ratna.upabhoge ghaataH, saara.upabhoge madhyamaH saahasa.daNDaH, phalgu.kupya.upabhoge tac ca taavat^ ca daNDaH // KAZ02.8.16/ raaja.dravyaaNaam anya.dravyena^aadaanaM parivartanam // KAZ02.8.17/ tad upabhogena vyaakhyaatam // KAZ02.8.18/ siddham aayaM na pravezayati, nibaddhaM vyayaM na prayacchati, praaptaaM niiviiM vipratijaaniita ity apahaaraH // KAZ02.8.19/ tatra dvaadaza.guNo daNDaH // KAZ02.8.20/ teSaaM haraNa.upaayaaz catvaariMzat // KAZ02.8.21a/ puurvaM siddhaM pazcaad avataaritam, pazcaat siddhaM puurvam avataaritam, saadhyaM na siddham, asaadhyaM siddham, siddham asiddhaM kRtam, asiddhaM siddhaM kRtam, alpa.siddhaM bahu kRtam, bahu.siddham alpaM kRtam, anyat siddham anyat kRtam, anyataH siddham anyataH kRtam,- KAZ02.8.21b/ deyaM na dattam, adeyaM dattam, kaale na dattam, akaale dattam, alpaM dattaM bahu kRtam, bahu dattam alpaM kRtam, anyad dattam anyat kRtam, anyato dattam anyataH kRtam,- KAZ02.8.21c/ praviSTam apraviSTaM kRtam, apraviSTaM praviSTaM kRtam, kupyam adatta.muulyaM praviSTam, datta.muulyaM na praviSTaM - KAZ02.8.21d/ saMkSepo vikSepaH kRtaH, vikSepaH saMkSepo vaa, mahaa.argham alpa.argheNa parivartitam, alpa.arghaM mahaa.argheNa vaa - KAZ02.8.21e/ samaaropito^arghaH, pratyavaropito vaa, saMvatsaro maasa.viSamaH kRtaH, maaso divasa.viSamo vaa, samaagama.viSamaH, mukha.viSamaH, kaarmika.viSamaH - KAZ02.8.21f/ nirvartana.viSamaH, piNDa.viSamaH, varNa.viSamaH, argha.viSamaH, maana.viSamaH, maapana.viSamaH, bhaajana.viSamaH - iti haraNa.upaayaaH // - KAZ02.8.22/ tatra^upayukta.nidhaayaka.nibandhaka.pratigraahaka.daayaka.daapaka.mantri.vaiyaavRtya.karaan eka.ekazo^anuyuJjiita // KAZ02.8.23/ mithyaa.vaade ca^eSaaM yukta.samo daNDaH // KAZ02.8.24/ pracaare ca^avaghoSayet "amunaa prakRtena^upahataaH prajJaapayantu" iti // KAZ02.8.25/ prajJaapayato yathaa.upaghaataM daapayet // KAZ02.8.26/ anekeSu ca^abhiyogeSv apavyayamaanaH sakRd eva para.uktaH sarvaM bhajeta // KAZ02.8.27/ vaiSamye sarvatra^anuyogaM dadyaat // KAZ02.8.28/ mahaty artha.apahaare ca^alpena^api siddhaH sarvaM bhajeta // KAZ02.8.29/ kRta.pratighaata.avasthaH suucako niSpanna.arthaH SaSTham aMzaM labheta, dvaadazam aMzaM bhRtakaH // KAZ02.8.30/ prabhuuta.abhiyogaad alpa.niSpattau niSpannasya^aMzaM labheta // KAZ02.8.31/ aniSpanne zaariiraM hairaNyaM vaa daNDaM labheta, na ca^anugraahyaH // KAZ02.8.32ab/ niSpattau nikSiped vaadam aatmaanaM vaa^apavaahayet /[z] KAZ02.8.32cd/ abhiyukta.upajaapaat tu suucako vadham aapnuyaat //[z] E (Inspection of the Rork of officers) KAZ02.9.01/ amaatya.sampadaa^upetaaH sarva.adhyakSaaH zaktitaH karmasu niyojyaaH // KAZ02.9.02/ karmasu ca^eSaaM nityaM pariikSaaM kaarayet, citta.anityatvaat^ manuSyaanaam // KAZ02.9.03/ azva.sadharmaaNo hi manuSyaa niyuktaaH karmasu vikurvate // KAZ02.9.04/ tasmaat kartaaraM karaNaM dezaM kaalaM kaaryaM prakSepam udayaM ca^eSu vidyaat // KAZ02.9.05/ te yathaa.saMdezam asaMhataa avigRhiitaaH karmaaNi kuryuH // KAZ02.9.06/ saMhataa bhakSayeyuH, vigRhiitaa vinaazayeyuH // KAZ02.9.07/ na ca^anivedya bhartuH kaMcid aarambhaM kuryuH, anyatra^aapat.pratiikaarebhyaH // KAZ02.9.08/ pramaada.sthaaneSu ca^eSaam atyayaM sthaapayed divasa.vetana.vyaya.dvi.guNam // KAZ02.9.09/ yaz ca^eSaaM yathaa.aadiSTam arthaM savizeSaM vaa karoti sa sthaana.maanau labheta // KAZ02.9.10/ "alpa.aayatiz cet^ mahaa.vyayo bhakSayati // KAZ02.9.11/ viparyaye yathaa.aayati.vyayaz ca na bhakSayati" ity aacaaryaaH // KAZ02.9.12/ apasarpeNa^eva^upalabhyeta^iti kauTilyaH // KAZ02.9.13/ yaH samudayaM parihaapayati sa raaja.arthaM bhakSayati // KAZ02.9.14/ sa ced ajJaana.aadibhiH parihaapayati tad enaM yathaa.guNaM daapayet // KAZ02.9.15/ yaH samudayaM dvi.guNam udbhaavayati sa jana.padaM bhakSayati // KAZ02.9.16/ sa ced raaja.artham upanayaty alpa.aparaadhe vaarayitavyaH, mahati yathaa.aparaadhaM daNDayitavyaH // KAZ02.9.17/ yaH samudayaM vyayam upanayati sa puruSa.karmaaNi bhakSayati // KAZ02.9.18/ sa karma.divasa.dravya.muulya.puruSa.vetana.apahaareSu yathaa.aparaadhaM daNDayitavyaH // KAZ02.9.19/ tasmaad asya yo yasminn adhikaraNe zaasanasthaH sa tasya karmaNo yaathaatathyam aaya.vyayau ca vyaasa.samaasaabhyaam aacakSiita // KAZ02.9.20/ muula.hara.taadaatvika.kadaryaaMz ca pratiSedhayet // KAZ02.9.21/ yaH pitR.paitaamaham artham anyaayena bhakSayati sa muula.haraH // KAZ02.9.22/ yo yad yad utpadyate tat tad bhakSayati sa taadaatvikaH // KAZ02.9.23/ yo bhRtya.aatma.piiDaabhyaam upacinoty arthaM sa kadaryaH // KAZ02.9.24/ sa pakSavaaMz ced anaadeyaH, viparyaye paryaadaatavyaH // KAZ02.9.25/ yo mahaty artha.samudaye sthitaH kadaryaH samnidhatte^avanidhatte^avasraavayati vaa - samnidhatte sva.vezmani, avanidhatte paura.jaanapadeSu, avasraavayati para.viSaye - tasya sattrii mantri.mitra.bhRtya.bandhu.pakSam aagatiM gatiM ca dravyaaNaam upalabheta // KAZ02.9.26/ yaz ca^asya para.viSaye saMcaaraM kuryaat tam anupravizya mantraM vidyaat // KAZ02.9.27/ suvidite zatru.zaasana.apadezena^enaM ghaatayet // KAZ02.9.28/ tasmaad asya^adhyakSaaH saMkhyaayaka.lekhaka.ruupa.darzaka.niivii.graahaka.uttara.adhyakSa.sakhaaH karmaNi kuryuH // KAZ02.9.29/ uttara.adhyakSaa hasti.azva.ratha.aarohaaH // KAZ02.9.30/ teSaam antevaasinaH zilpa.zauca.yuktaaH saMkhyaayaka.aadiinaam apasarpaaH // KAZ02.9.31/ bahu.mukhyam anityaM ca^adhikaraNaM sthaapayet // KAZ02.9.32ab/ yathaa hy anaasvaadayituM na zakyaM jihvaa.talasthaM madhu7 vaa viSaM vaa / [z] KAZ02.9.32cd/ arthas tathaa hy artha.careNa raajJaH svalpo^apy anaasvaadayituM na zakyaH //[z] KAZ02.9.33ab/ matsyaa yathaa^antaH salile caranto jJaatuM na zakyaaH salilaM pibantaH /[z] KAZ02.9.33cd/ yuktaas tathaa kaarya.vidhau niyuktaa jJaatuM na zakyaa dhanam aadadaanaaH //[z] KAZ02.9.34ab/ api zakyaa gatir jJaatuM patataaM khe patatriNaam /[z] KAZ02.9.34cd/ na tu pracchanna.bhaavaanaaM yuktaanaaM carataaM gatiH //[z] KAZ02.9.35ab/ aasraavayec ca^upacitaan viparyasyec ca karmasu /[z] KAZ02.9.35cd/ yathaa na bhakSayanty arthaM bhakSitaM nirvamanti vaa //[z] KAZ02.9.36ab/ na bhakSayanti ye tv arthaan nyaayato vardhayanti ca /[z] KAZ02.9.36cd/ nitya.adhikaaraaH kaaryaas te raajJaH priya.hite rataaH //[z] E (On edicts) #KAZ02.10.01/ zaasane zaasanam ity aacakSate // KAZ02.10.02/ zaasana.pradhaanaa hi raajaanaH, tan.muulatvaat saMdhi.vigrahayoH // KAZ02.10.03/ tasmaad amaatya.sampadaa^upetaH sarva.samayavid aazu.granthaz caaru.akSaro lekhana.vaacana.samartho lekhakaH syaat // KAZ02.10.04/ so^avyagra.manaa raajJaH saMdezaM zrutvaa nizcita.arthaM lekhaM vidadhyaat deza.aizvarya.vaMza.naamadheya.upacaaram iizvarasya, deza.naamadheya.upacaaram aniizvarasya // KAZ02.10.05ab/ jaatiM kulaM sthaana.vayaH.zrutaani karma.Rddhi.ziilaany atha deza.kaalau /[z] KAZ02.10.05cd/ yauna.anubandhaM ca samiikSya kaarye lekhaM vidadhyaat puruSa.anuruupam //[z] KAZ02.10.06/ artha.kramaH sambandhaH paripuurNataa maadhuryam audaaryaM spaSTatvam iti lekha.sampat // KAZ02.10.07/ tatra yathaavad anupuurva.kriyaa pradhaanasya^arthasya puurvam abhiniveza ity artha.kramaH // KAZ02.10.08/ prastutasya^arthasya^anuparodhaad uttarasya vidhaanam aa.samaapter iti sambandhaH // KAZ02.10.09/ artha.pada.akSaraaNaam anyuuna.atiriktataa hetu.udaaharaNa.dRSTaantair artha.upavarNanaa^azraanta.padataa^iti paripuurNataa // KAZ02.10.10/ sukha.upaniita.caaru.artha.zabda.abhidhaanaM maadhuryam // KAZ02.10.11/ agraamya.zabda.abhidhaanam audaaryam // KAZ02.10.12/ pratiita.zabda.prayogaH spaSTatvam iti // KAZ02.10.13/ a.kaara.aadayo varNaas triSaSTiH // KAZ02.10.14/ varNa.saMghaataH padam // KAZ02.10.15/ tac caturvidhaM naama.aakhyaata.upasarga.nipaataaz ca^iti // KAZ02.10.16/ tatra naama sattva.abhidhaayi // KAZ02.10.17/ aviziSTa.liGgam aakhyaataM kriyaa.vaaci // KAZ02.10.18/ kriyaa.vizeSakaaH pra.aadaya upasargaaH // KAZ02.10.19/ avyayaaz ca.aadayo nipaataaH // KAZ02.10.20/ pada.samuuho vaakyam artha.parisamaaptau // KAZ02.10.21/ eka.pada.avaras tri.pada.paraH para.pada.artha.anuparodhena vargaH kaaryaH // KAZ02.10.22/ lekha.parisaMharaNa.artha iti.zabdo vaacikam asya^iti ca // KAZ02.10.23ab/ nindaa prazaMsaa pRcchaa ca tathaa^aakhyaanam atha^arthanaa /[z] KAZ02.10.23cd/ pratyaakhyaanam upaalambhaH pratiSedho^atha codanaa //[z] KAZ02.10.24ab/ saantvam abhyupapattiz ca bhartsana.anunayau tathaa /[z] KAZ02.10.24cd/ eteSv arthaaH pravartante trayodazasu lekhajaaH //[z] KAZ02.10.25/ tatra^abhijana.zariira.karmaNaaM doSa.vacanaM nindaa // KAZ02.10.26/ guNa.vacanam eteSaam eva prazaMsaa // KAZ02.10.27/ "katham etad" iti pRcchaa // KAZ02.10.28/ "evam" ity aakhyaanam // KAZ02.10.29/ "dehi" ity arthanaa // KAZ02.10.30/ "na prayacchaami" iti pratyaakhyaanam // KAZ02.10.31/ "ananuruupaM bhavataH" ity upaalambhaH // KAZ02.10.32/ "maa kaarSiiH" iti pratiSedhaH // KAZ02.10.33/ "idaM kriyataam" iti codanaa // KAZ02.10.34/ "yo^ahaM sa bhavaan, yan mama dravyaM tad bhavataH" ity upagrahaH saantvam // KAZ02.10.35/ vyasana.saahaayyam abhyupapattiH // KAZ02.10.36/ sadoSam aayati.pradarzanam abhibhartsanam // KAZ02.10.37/ anunayas trividho^artha.kRtaav atikrame puruSa.aadi.vyasane ca^iti // KAZ02.10.38ab/ prajJaapana.aajJaa.paridaana.lekhaas tathaa pariihaara.nisRSTi.lekhau /[z] KAZ02.10.38cd/ praavRttikaz ca pratilekha eva sarvatragaz ca^iti hi zaasanaani //[z] KAZ02.10.39ab/ anena vijJaapitam evam aaha tad diiyataaM ced yadi tattvam asti /[z] KAZ02.10.39cd/ raajJaH samiipe vara.kaaram aaha prajJaapanaa^eSaa vividhaa^upadiSTaa //[z] KAZ02.10.40ab/ bhartur aajJaa bhaved yatra nigraha.anugrahau prati /[z] KAZ02.10.40cd/ vizeSeNa tu bhRtyeSu tad.aajJaa.lekha.lakSaNam //[z] KAZ02.10.41ab/ yathaa.arha.guNa.samyuktaa puujaa yatra^upalakSyate /[z] KAZ02.10.41cd/ apy aadhau paridaane vaa bhavatas taav upagrahau //[z] KAZ02.10.42ab/ jaater vizeSeSu pareSu caiva graameSu dezeSu ca teSu teSu /[z] KAZ02/10.42cd/ anugraho yo nRpter nidezaat taj.jJaH pariihaara iti vyavasyet //[z] KAZ02.10.43ab/ nisRSTisthaa^aapanaa kaarya.karaNe vacane tathaa /[z] KAZ02.10.43cd/ eSa vaacika.lekhaH syaad bhaven naisRSTiko^api vaa //[z] KAZ02.10.44ab/ vividhaaM daiva.samyuktaaM tattvajaaM caiva maanuSiim /[z] KAZ02.10.44cd/ dvi.vidhaaM taaM vyavasyanti pravRttiM zaasanaM prati //[z] KAZ02.10.45ab/ dRSTvaa lekhaM yathaa.tattvaM tataH pratyanubhaaSya ca /[z] KAZ02.10.45cd/ pratilekho bhavet kaaryo yathaa raaja.vacas tathaa //[z] KAZ02.10.46ab/ yatra^iizvaraaMz ca^adhikRtaaMz ca raajaa rakSaa.upakaarau pathika.artham aaha /[z] KAZ02.10.46cd/ sarvatrago naama bhavet sa maarge deze ca sarvatra ca veditavyaH // KAZ02.10.47/ upaayaaH saama.upapradaana.bheda.daNDaaH // KAZ02.10.48/ tatra saama paJcavidhaM - guNa.saMkiirtanam, sambandha.upaakhyaanam, paraspara.upakaara.saMdarzanam, aayati.pradarzanam, aatma.upanidhaanam iti // KAZ02.10.49/ tatra^abhijana.zariira.karma.prakRti.zruta.dravya.aadiinaaM guNa.grahaNaM prazaMsaa stutir guNa.saMkiirtanam // KAZ02.10.50/ jJaati.yauna.maukha.srauva.kula.hRdaya.mitra.saMkiirtanaM sambandha.upaakhyaanam // KAZ02.10.51/ sva.pakSa.para.pakSayor anyonya.upakaara.saMkiirtanaM paraspara.upakaara.saMdarzanam // KAZ02.10.52/ "asminn evaM kRta idam aavayor bhavati" ity aazaa.jananam aayati.pradarzanam // KAZ02.10.53/ "yo^ahaM sa bhavaan, yan mama dravyaM tad bhavataa sva.kRtyeSu prayojyataam" ity aatma.upanidhaanam / iti // KAZ02.10.54/ upapradaanam artha.upakaaraH // KAZ02.10.55/ zaGkaa.jananaM nirbhartsanaM ca bhedaH // KAZ02.10.56/ vadhaH pariklezo^artha.haraNaM daNDaH / iti // KAZ02.10.57/ akaantir vyaaghaataH punar.uktam apazabdaH samplava iti lekha.doSaH // KAZ02.10.58/ tatra kaala.pattrakam acaaru.viSam aviraaga.akSaratvam akaantiH // KAZ02.10.59/ puurveNa pazcimasya^anupapattir vyaaghaataH // KAZ02.10.60/ uktasya^avizeSeNa dvitiiyam uccaaraNaM punar.uktam // KAZ02.10.61/ liGga.vacana.kaala.kaarakaaNaam anyathaa.prayogo^apazabdaH // KAZ02.10.62/ avarge varga.karaNaM ca^avarga.kriyaa guNa.viparyaasaH samplavaH / iti // KAZ02.10.63ab/ sarva.zaastraaNy anukramya prayogam upalabhya ca /[z] KAZ02.10.63cd/ kauTilyena nara.indra.arthe zaasanasya vidhiH kRtaH //[z] E (Examination of the precious articles to be received into the treasury) KAZ02.11.01/ koza.adhyakSaH koza.pravezyaM ratnaM saaraM phalguM kupyaM vaa taj.jaata.karaNa.adhiSThitaH pratigRhNiiyaat // KAZ02.11.02/ taamra.parNikaM paaNDyaka.vaaTakaM paazikyaM kauleyaM caurNeyaM maahendraM kaardamikaM srautasiiyaM hraadiiyaM haimavataM ca mauktikam // KAZ02.11.03/ zuktiH zaGkhaH prakiirNakaM ca yonayaH // KAZ02.11.04/ masuurakaM tri.puTakaM kuurmakam ardha.candrakaM kaJcukitaM yamakaM kartakaM kharakaM siktakaM kaamaNDalukaM zyaavaM niilaM durviddhaM ca^aprazastam // KAZ02.11.05/ sthuulaM vRttaM nistalaM bhraajiSNu zvetaM guru snigdhaM deza.viddhaM ca prazastam // KAZ02.11.06/ ziirSakam upaziirSakaM prakaaNDakam avaghaaTakaM tarala.pratibaddhaM ca^iti yaSTi.prabhedaaH // KAZ02.11.07/ yaSTiinaam aSTa.sahasram indrac.chandaH // KAZ02.11.08/ tato^ardhaM vijayac.chandaH // KAZ02.11.09/ catuSSaSTir ardha.haaraH // KAZ02.11.10/ catuS.paJcaazad razmi.kalaapaH // KAZ02.11.11/ dvaatriMzad gucchaH // KAZ02.11.12/ sapta.viMzatir nakSatra.maalaa // KAZ02.11.13/ caturviMzatir ardha.gucchaH // KAZ02.11.14/ viMzatir maaNavakaH // KAZ02.11.15/ tato^ardham ardha.maaNavakaH // KAZ02.11.16/ eta eva maNi.madhyaas tan.maaNavakaa bhavanti // KAZ02.11.17/ eka.ziirSakaH zuddho haaraH // KAZ02.11.18/ tadvat.zeSaaH // KAZ02.11.19/ maNi.madhyo^ardha.maaNavakaH // KAZ02.11.20/ tri.phalakaH phalaka.haaraH, paJca.phalako vaa // KAZ02.11.21/ suutram ekaavalii zuddhaa // KAZ02.11.22/ saa^eva maNi.madhyaa yaSTiH // KAZ02.11.23/ hema.maNi.citraa ratnaavalii // KAZ02.11.24/ hema.maNi.muktaa.antaro^apavartakaH // KAZ02.11.25/ suvarNa.suutra.antaraM sopaanakam // KAZ02.11.26/ maNi.madhyaM vaa maNi.sopaanakam // KAZ02.11.27/ tena ziro.hasta.paada.kaTii.kalaapa.jaalaka.vikalpaa vyaakhyaataaH // KAZ02.11.28/ maNiH kauTo.maaleyakaH paara.samudrakaz ca // KAZ02.11.29/ saugandhikaH padma.raago^anavadya.raagaH paarijaata.puSpako baala.suuryakaH // KAZ02.11.30/ vaiDuuryam utpala.varNaH ziriiSa.puSpaka udaka.varNo vaMza.raagaH zuka.pattra.varNaH puSya.raago go.muutrako go.medakaH // KAZ02.11.31/ indra.niilo niila.avaliiyaH kalaaya.puSpako mahaa.niilo jambv.aabho jiimuuta.prabho nandakaH sravan.madhyaH // KAZ02.11.32/ zuddha.sphaTiko muulaaTa.varNaH ziita.vRSTiH suurya.kaantaz ca / iti maNayaH // KAZ02.11.33/ SaD.azraz catur.azro vRtto vaa tiivra.raagaH saMsthaanavaan achaH snigdho gurur arciSmaan antar.gata.prabhaH prabhaa.anulepii ca^iti maNi.guNaaH // KAZ02.11.34/ manda.raaga.prabhaH sa-zarkaraH puSpac.chidraH khaNDo durviddho lekha.aakiirNa iti doSaaH // KAZ02.11.35/ vimalakaH sasyako^aJjana.muulakaH pittakaH sulabhako lohita.akSo mRga.azmako jyotii.rasako maaleyako^ahic.chatrakaH kuurpaH pratikuurpaH sugandhi.kuurpaH kSiiravakaH zzukti.cuurNakaH zilaa.pravaalakaH pulakaH zukla.pulaka ity antara.jaatayaH // KAZ02.11.36/ zeSaaH kaaca.maNayaH // KAZ02.11.37/ sabhaa.raaSTrakaM tajjamaa.raaSTrakaM kaastiira.raaSTrakaM zrii.kaTanakaM maNimantakam indra.vaanakaM ca vajram // KAZ02.11.38/ khaniH srotaH prakiirNakaM ca yonayaH // KAZ02.11.39/ maarjaara.akSakaM ziriiSa.puSpakaM go.muutrakaM go.medakaM zuddha.sphaTikaM muulaaTii.varNaM maNi.varNaanaam anyatama.varNam iti vajra.varNaaH // KAZ02.11.40/ sthuulaM guru prahaara.sahaM samakoTikaM bhaajana.lekhi tarku.bhraami bhraajiSNu ca prazastam // KAZ02.11.41/ naSTa.koNaM niraazri paarzva.apavRttaM ca^aprazastam // KAZ02.11.42/ pravaalakam aala.kandakaM vaivarNikaM ca, raktaM padma.raagaM ca karaTa.garbhiNikaa.varjam iti // KAZ02.11.43/ candanaM saatanaM raktaM bhuumi.gandhi // KAZ02.11.44/ go.ziirSakaM kaala.taamraM matsya.gandhi // KAZ02.11.45/ hari.candanaM zuka.pattra.varNam aamra.gandhi, taarNasaM ca // KAZ02.11.46/ graamerukaM raktaM rakta.kaalaM vaa basta.muutra.gandhi // KAZ02.11.47/ daivasabheyaM raktaM padma.gandhi, jaapakaM ca // KAZ02.11.48/ joGgakaM raktaM rakta.kaalaM vaa snigdham, tauruupaM ca // KAZ02.11.49/ maaleyakaM paaNDu.raktam // KAZ02.11.50/ kucandanaM ruukSam aguru.kaalaM raktaM rakta.kaalaM vaa // KAZ02.11.51/ kaala.parvatakaM rakta.kaalam anavadya.varNaM vaa // KAZ02.11.52/ koza.agaara.parvatakaM kaalaM kaala.citraM vaa // KAZ02.11.53/ ziita.udakiiyaM padma.aabhaM kaala.snigdhaM vaa // KAZ02.11.54/ naaga.parvatakaM ruukSaM zaivala.varNaM vaa // KAZ02.11.55/ zaakalaM kapilam / iti // KAZ02.11.56/ laghu snigdham azyaanaM sarpiH.sneha.lepi gandha.sukhaM tvag.anusaary anulbaNam aviraagy uSNa.sahaM daaha.graahi sukha.sparzanam iti candana.guNaaH // KAZ02.11.57/ aguru joGgakaM kaalaM kaala.citraM maNDala.citraM vaa // KAZ02.11.58/ zyaamaM doGgakam // KAZ02.11.59/ paara.samudrakaM citra.ruupam uziira.gandhi nava.maalikaa.gandhi vaa / iti // KAZ02.11.60/ guru snigdhaM pezala.gandhi nirhaary agni.saham asampluta.dhuumaM vimarda.saham ity aguru.guNaaH // KAZ02.11.61/ taila.parNikam azoka.graamikaM maaMsa.varNaM padma.gandhi // KAZ02.11.62/ joGgakaM rakta.piitakam utpala.gandhi go.muutra.gandhi vaa // KAZ02.11.63/ graamerukaM snigdhaM go.muutra.gandhi // KAZ02.11.64/ sauvarNa.kuDyakaM rakta.piitaM maatuluGga.gandhi // KAZ02.11.65/ puurNaka.dviipakaM padma.gandhi nava.niita.gandhi vaa // KAZ02.11.66/ bhadra.zriyaM paaralauhityakaM jaatii.varNam // KAZ02.11.67/ aantaravatyam uziira.varNam // KAZ02.11.68/ ubhayaM kuSTha.gandhi ca / iti // KAZ02.11.69/ kaaleyakaH svarNa.bhuumijaH snigdha.piitakaH // KAZ02.11.70/ auttara.parvatako rakta.piitakaH // iti saaraaH / KAZ02.11.71/ piNDa.kvaatha.dhuuma.saham aviraagi yoga.anuvidhaayi ca // KAZ02.11.72/ candana.aguruvac ca teSaaM guNaaH // KAZ02.11.73/ kaantanaavakaM praiyakaM ca^uttara.parvatakaM carma // KAZ02.11.74/ kaantanaavakaM mayuura.griiva.aabham // KAZ02.11.75/ praiyakaM niila.piita.zveta.lekhaa.bindu.citram // KAZ02.11.76/ tad.ubhayam aSTa.aGgula.aayaamam // KAZ02.11.77/ bisii mahaa.bisii ca dvaadaza.graamiiye // KAZ02.11.78/ avyakta.ruupaa duhilitikaa citraa vaa bisii // KAZ02.11.79/ paruSaa zveta.praayaa mahaabisii // KAZ02.11.80/ dvaadaza.aGgula.aayaamam ubhayam // KAZ02.11.81/ zyaamikaa kaalikaa kadalii candra.uttaraa zaakulaa ca^aarohajaaH // KAZ02.11.82/ kapilaa bindu.citraa vaa zyaamikaa // KAZ02.11.83/ kaalikaa kapilaa kapota.varNaa vaa // KAZ02.11.84/ tad ubhayam aSTa.aGgula.aayaamam // KAZ02.11.85/ paruSaa kadalii hasta.aayataa // KAZ02.11.86/ saa^eva candra.citraa candra.uttaraa // KAZ02.11.87/ kadalii.tri.bhaagaa zaakulaa koTha.maNDala.citraa kRta.karNikaa^ajina.citraa vaa / iti // KAZ02.11.88/ saamuuraM ciinasii saamuulii ca baahlaveyaaH // KAZ02.11.89/ SaT.triMzad.aGgulam aJjana.varNaM saamuuram // KAZ02.11.90/ ciinasii rakta.kaalii paaNDu.kaalii vaa // KAZ02.11.91/ saamuulii go.dhuuma.varNaa / iti // KAZ02.11.92/ saaMtinaa nala.tuulaa vRtta.pRcchaa caudraaH // KAZ02.11.93/ saatinaa kRSNaa // KAZ02.11.94/ nala.tuulaa nala.tuula.varNaa // KAZ02.11.95/ kapilaa vRtta.pucchaa ca // iti carma.jaatayaH / KAZ02.11.96/ carmaNaaM mRdu snigdhaM bahula.roma ca zreSTham // KAZ02.11.97/ zuddhaM zuddha.raktaM pakSa.raktaM ca^aavikam, khacitaM vaana.citraM khaNDa.saMghaatyaM tantu.vicchinnaM ca // KAZ02.11.98/ kambalaH kaucapakaH kulamitikaa saumitikaa turaga.aastaraNaM varNakaM talicchakaM vaara.vaaNaH paristomaH samanta.bhadrakaM ca^aavikam // KAZ02.11.99/ picchilam aardram iva ca suukSmaM mRdu ca zreSTham // KAZ02.11.100/ aSTa.proti.saMghaatyaa kRSNaa bhiGgisii varSa.vaaraNam apasaaraka iti naipaalakam // KAZ02.11.101/ sampuTikaa catur.azrikaa lambaraa kaTavaanakaM praavarakaH sattalikaa^iti mRga.roma // KAZ02.11.102/ vaaGgakaM zvetaM snigdhaM dukuulam // KAZ02.11.103/ pauNDrakaM zyaamaM maNi.snigdham // KAZ02.11.104/ sauvarNa.kuDyakaM suurya.varNaM maNi.snigdha.udaka.vaanaM catur.azra.vaanaM vyaamizra.vaanaM ca // KAZ02.11.105/ eteSaam eka.aMzukam adhyardha.dvi.tri.catur.aMzukam iti // KAZ02.11.106/ tena kaazikaM pauNDrakaM ca kSaumaM vyaakhyaatam // KAZ02.11.107/ maagadhikaa pauNDrikaa sauvarNa.kuDyakaa ca pattra.uurNaa // KAZ02.11.108/ naaga.vRkSo likuco bakulo vaTaz ca yonayaH // KAZ02.11.109/ piitikaa naaga.vRkSikaa // KAZ02.11.110/ go.dhuuma.varNaa laikucii // KAZ02.11.111/ zvetaa baakulii // KAZ02.11.112/ zeSaa nava.niita.varNaa // KAZ02.11.113/ taasaaM sauvarNa.kuDyakaa zreSThaa // KAZ02.11.114/ tayaa kauzeyaM ciina.paTTaaz ca ciina.bhuumijaa vyaakhyaataaH // KAZ02.11.115/ maadhuram aaparaantakaM kaaliGgaM kaazikaM vaaGgakaM vaatsakaM maahiSakaM ca kaarpaasikaM zreSTham / iti // KAZ02.11.116/ ataH pareSaaM ratnaanaaM pramaaNaM muulya.lakSaNam / KAZ02.11.117/ jaatiM ruupaM ca jaaniiyaan nidhaanaM nava.karma ca // KAZ02.11.118/ puraaNa.pratisaMskaaraM karma guhyam upaskaraan / KAZ02.11.119/ deza.kaala.pariibhogaM hiMsraaNaaM ca pratikriyaam //E (Starting or mines and factories) KAZ02.12.01/ aakara.adhyakSaH zulba.dhaatu.zaastra.rasa.paaka.maNi.raagajJas tajjJa.sakho vaa taj.jaata.karma.kara.upakaraNa.sampannaH kiTTa.muuSa.aGgaara.bhasma.liGgaM vaa^aakaraM bhuuta.puurvam abhuta.puurvaM vaa bhuumi.prastara.rasa.dhaatum atyartha.varNa.gauravam ugra.gandha.rasaM pariikSeta // KAZ02.12.02/ parvataanaam abhijJaata.uddezaanaaM bila.guha.upatyaka.aalayana.guuDha.khaateSv antaH prasyandino jambuu.cuuta.taala.phala.pakva.haridraa.bheda.guDa(guuDa?).hari.taala.manaH.zilaa.kSaudra.hiGguluka.puNDariika.zuka.mayuura.pattra.varNaaH savarNa.udaka.oSadhi.paryantaaz cikkaNaa vizadaa bhaarikaaz ca rasaaH kaaJcanikaaH // KAZ02.12.03/ apsu niSThyuutaas tailavad.visarpiNaH SaGka.mala.graahiNaz ca taamra.ruupyayoH zataad upari veddhaaraH // KAZ02.12.04/ tat.pratiruupakam ugra.gandha.rasaM zilaa.jatu vidyaat // KAZ02.12.05/ piitakaas.taamrakaas taamra.piitakaa vaa bhuumi.prastara.dhaatavo bhinnaa niila.raajiivanto mudga.maaSa.kRsara.varNaa vaa dadhi.bindu.piNDa.citraa haridraa.hariitakii.padma.pattra.zaivala.yakRt.pliiha.anavadya.varNaa bhinnaaz cuJcu.vaaluka.aalekhaa.bindu.svastikavantaH sugulikaa arciSmantas taapyamaanaa na bhidyante bahu.phena.dhuumaaz ca suvarNa.dhaatavaH pratiivaapa.arthaas taamra.ruupya.vedhanaaH // KAZ02.12.06/ zaGkha.karpuura.sphaTika.nava.niita.kapota.paaraavata.vimalaka.mayuura.griivaa.varNaaH sasyaka.gomedaka.guDa.matsyaNDikaa.varNaaH kovidaara.padma.paaTaliika.laaya.kSauma.atasii.puSpa.varNaaH sa-siisaaH sa.aJjanaa visraa bhinnaaH zveta.aabhaaH kRSNaaH kRSNa.aabhaaH zvetaaH sarve vaa lekhaa.bindu.citraa mRdavo dhmaayamaanaa na sphuTanti bahu.phena.dhuumaaz ca ruupya.dhaatavaH // KAZ02.12.07/ sarva.dhaatuunaaM gaurava.vRddhau sattva.vRddhiH // KAZ02.12.08/ teSaam azuddhaa muuDha.garbhaa vaa tiikSNa.muutra.kSara.bhaavitaa raaja.vRkSa.vaTa.piilu.go.pitta.rocanaa.mahiSa.khara.karabha.muutra.leNDa.piNDa.baddhaas tat.pratiivaapaas tad.avalepaa vaa vizuddhaaH sravanti // KAZ02.12.09/ yava.maaSa.tila.palaaza.piilu.kSaarair.go.kSiira.aja.kSiirair vaa kadalii.vajra.kanda.pratiivapo maardava.karaH // KAZ02.12.10ab/ madhu.madhukam ajaa.payaH sa-tailaM ghRta.guDa.kiNva.yutaM sa-kandaliikam / KAZ02.12.10cd/ yad api zata.sahasradhaa vibhinnaM bhavati mRdu tribhir eva tan.niSekaiH // KAZ02.12.11/ go.danta.zRGga.pratiivaapo mRdu.stambhanaH // KAZ02.12.12/ bhaarikaH snigdho mRduz ca prastara.dhaatur bhuumi.bhaago vaa piGgalo haritaH paaTalo lohito vaa taamra.dhaatuH // KAZ02.12.13/ kaaka.mocakaH kapota.rocanaa.varNaH zveta.raaji.naddho vaa visraH siisa.dhaatuH // KAZ02.12.14/ uuSara.karburaH pakva.loSTha.varNo vaa trapu.dhaatuH // KAZ02.12.15/ kharumbaH paaNDu.rohitaH sindu.vaara.puSpa.varNo vaa tiikSNa.dhaatuH // KAZ02.12.16/ kaaka.aNDa.bhuja.pattra.varNo vaa vaikRntaka.dhaatuH // KAZ02.12.17/ acchaH snigdhaH sa-prabho ghoSavaan ziitas tiivras tanu.raagaz ca maNi.dhaatuH // KAZ02.12.18/ dhaatu.samutthaM taj.jaata.karma.anteSu prayojayet // KAZ02.12.19/ kRta.bhaaNDa.vyavahaaram eka.mukham, atyayaM ca^anyatra kartR.kretR.vikretRRNaaM sthaapayet // KAZ02.12.20/ aakarikam apaharantam aSTa.guNaM daapayed anyatra ratnebhyaH // KAZ02.12.21/ stenam anisRSTa.upajiivinaM ca baddhaM karma kaarayet, daNDa.upakaariNaM ca // KAZ02.12.22/ vyaya.kriyaa.bhaarikam aaakaraM bhaagena prakrayeNa vaa dadyaat, laaghavikam aatmanaa kaarayet // KAZ02.12.23/ loha.adhyakSas taamra.siisa.trapu.vaikRnta.kaara.kuuTa.vRtta.kaMsa.taala.loha.karma.antaan kaarayet, loha.bhaaNDa.vyavahaaraM ca //KAZ02.12.24/ lakSaNa.adhyakSaz catur.bhaaga.taamraM ruupya.ruupaM tiikSNa.trapu.siisa.aJjanaanaam anyatama.maaSa.biija.yuktaM kaarayet - paNam ardha.paNaM paadam, aSTa.bhaagam iti, paada.aajiivaM taamra.ruupaM - maaSakam ardha.maaSakaM kaakaNiim ardha.kaakaNiim iti // KAZ02.12.25/ ruupa.darzakaH paNa.yaatraaM vyaavahaarikiiM koza.pravezyaaM ca sthaapayet // KAZ02.12.26/ ruupikam aSTakaM zatam, paJcakaM zataM vyaajiim, paariikSikam aSTa.bhaagikam, zatam, paJca.viMzati.paNam atyayaM ca anyatra.kartR.kretR.vikretR.pariikSitRbhyaH // KAZ02.12.27/ khany.adhyakSaH zaGkha.vajra.maNi.muktaa.pravaala.kSaara.karma.antaan kaarayet, paNana.vyavahaaraM ca // KAZ02.12.28/ lavaNa.adhyakSaH paaka.muktaM lavaNa.bhaagaM prakrayaM ca yathaa.kaalaM saMgRhNiiyaad, vikrayaac ca muulyaM ruupaM vyaajiiM ca // KAZ02.12.29/ aagantu.lavaNaM SaD.bhaagaM dadyaat // KAZ02.12.30/ datta.bhaaga.vibhaagasya vikrayaH, paJcakaM zataM vyaajiiM ruupaM ruupikaM ca // KAZ02.12.31/ kretaa zulkaM raaja.paNyac.cheda.anuruupaM ca vaidharaNaM dadyaat, anyatra kretaa SaT.chatam atyayaM ca // KAZ02.12.32/ vilavaNam uttamaM daNDaM dadyaad, aniSRSTa.upajiivii ca^anyatra vaanaprasthebhyaH // KAZ02.12.33/ zrotriyaas tapasvino viSTayaz ca bhakta.lavaNaM hareyuH // KAZ02.12.34/ ato^anyo lavaNa.kSaara.vargaH zulkaM dadyaat // KAZ02.12.35ab/ evaM muulyaM ca bhaagaM ca vyaajiiM parigham atyayam / KAZ02.12.35cd/ zulkaM vaidharaNaM daNDaM ruupaM ruupikam eva ca // KAZ02.12.36ab/ khanibhyo dvaadaza.vidhaM dhaatuM paNyaM ca saMharet / KAZ02.12.36cd/ evaM sarveSu paNyeSu sthaapayen mukha.saMgraham // KAZ02.12.37ab/ aakara.prabhaH kozaH kozaad daNDaH prajaayate / KAZ02.12.37cd/ pRthivii koza.daNDaabhyaaM praapyate koza.bhuuSaNaa //E (Superintendent of gold in the Rorkshop) KAZ02.13.01/ suvarNa.adhyakSaH suvarNa.rajata.karma.antaanaam asambandha.aavezana.catuH.zaalaam eka.dvaaraam akSa.zaalaaM kaarayet // KAZ02.13.02/ vizikhaa.madhye sauvarNikaM zilpavantam abhijaataM praatyayikaM ca sthaapayet // KAZ02.13.03/ jaambuunadaM zaatakumbhaM haaTakaM vaiNavaM zRGga.zuktijaM jaata.ruupaM rasa.viddham aakara.udgataM ca suvarNam // KAZ02.13.04/ kiJjalka.varNaM mRdu snigdham anaadi bhraajiSNu ca zreSTham, rakta.piitakaM madhyamam, raktam avaram // KAZ02.13.05/ zreSThaanaaM paaNDu zvetaM ca^apraaptakam // KAZ02.13.06/ tad yena^apraaptakaM tac catur.guNena siisena zodhayet // KAZ02.13.07/ siisa.anvayena bhidyamaanaM zuSka.paTalair dhmaapayet // KAZ02.13.08/ ruukSatvaad bhidyamaanaM taila.gomaye niSecayet // KAZ02.13.09/ aakara.udgataM siisa.anvayena bhidyamaanaM paaka.pattraaNi kRtvaa gaNDikaasu kuTTayet, kadalii.vajra.kanda.kalke vaa niSecayet // KAZ02.13.10/ tuttha.udgataM gauDikaM kaambukaM caakravaalikaM ca ruupyam // KAZ02.13.11/ zvetaM snigdhaM mRdu ca zreSTham // KAZ02.13.12/ viparyaye sphoTanaM ca duSTam // KAZ02.13.13/ tat.siisa.catur.bhaagena zodhayet // KAZ02.13.14/ udgata.cuulikam acchaM bhraajiSNu dadhi.varNaM ca zuddham // KAZ02.13.15/ zuddhasya^eko haaridrasya suvarNo varNakaH // KAZ02.13.16/ tataH zulba.kaakaNy.uttara.apasaaritaa aa.catuH.siima.antaad iti SoDaza varNakaaH // KAZ02.13.17/ suvarNaM puurvaM nikaSya pazcaad varNikaaM nikaSayet // KAZ02.13.18/ sama.raaga.lekham animna.unnate deze nikaSitam, parimRditaM pariliiDhaM nakha.antaraad vaa gairikeNa.avacuurNitam upadhiM vidyaat // KAZ02.13.19/ jaati.hiGgulukena puSpakaa.siisena vaa go.muutra.bhaavitena digdhena^agra.hastena saMspRSTaM suvarNaM zvetii.bhavati // KAZ02.13.20/ sa-kesaraH snigdho mRdur bhaajiSNuz ca nikaSa.raagaH zreSThaH // KAZ02.13.21/ kaaliGgakas taapii.paaSaaNo vaa mudga.varNo nikaSaH zreSThaH // KAZ02.13.22/ sama.raagii vikraya.kraya.hitaH // KAZ02.13.23/ hastic.chavikaH saharitaH prati.raagii vikraya.hitaH // KAZ02.13.24/ sthiraH paruSo viSama.varNaz ca^apratiraagii kraya.hitaH // KAZ02.13.25/ chedaz cikkaNaH sama.varNaH zlakSNo mRdur bhaajiSNuz ca zreSThaH // KAZ02.13.26/ taapo bahir.antaz ca samaH kiJjalka.varNaH kuraNDaka.puSpa.varNo vaa zreSThaH // KAZ02.13.27/ zyaavo niilaz ca^apraaptakaH // KAZ02.13.28/ tulaa.pratimaanaM pautava.adhyakSe vakSyaamaH // KAZ02.13.29/ tena^upadezena ruupya.suvarNaM dadyaad aadadiita ca // KAZ02.13.30/ akSa.zaalaam anaayukto na^upagacchet // KAZ02.13.31/ abhigacchann ucchedyaH // KAZ02.13.32/ aayukto vaa saruupya.suvarNas tena^eva jiiyeta // KAZ02.13.33/ vicita.vastra.hasta.guhyaaH kaaJcana.pRSata.tvaSTR.tapaniiya.kaaravo dhmaayaka.caraka.paaMsu.dhaavakaaH pravizeyur niSkaseyuz ca // KAZ02.13.34/ sarvaM ca^eSaam upakaraNam aniSThitaaz ca prayogaas tatra^eva^avatiSTheran // KAZ02.13.35/ gRhiitaM suvarNaM dhRtaM ca prayogaM karaNa.madhye dadyaat // KAZ02.13.36/ saayaM praataz ca lakSitaM kartR.kaarayitR.mudraabhyaaM nidadhyaat // KAZ02.13.37/ kSepaNo guNaH kSudrakam iti karmaaNi // KAZ02.13.38/ kSepaNaH kaaca.arpaNa.aadiini // KAZ02.13.39/ guNaH suutra.vaana.aadiini // KAZ02.13.40/ ghanaM suSiraM pRSata.aadi.yuktaM kSudrakam iti // KAZ02.13.41/ arpayet kaaca.karmaNaH paJca.bhaagaM kaaJcanaM daza.bhaagaM kaTu.maanam // KAZ02.13.42/ taamra.paada.yuktaM ruupyaM ruupya.paada.yuktaM vaa suvarNaM saMskRtakam, tasmaad rakSet // KAZ02.13.43/ pRSata.kaaca.karmaNaH trayo hi bhaagaaH paribhaaNDaM dvau vaastukam, catvaaro vaa vaastukaM trayaH paribhaaNDam // KAZ02.13.44/ tvaSTR.karmaNaH zulba.bhaaNDaM sama.suvarNena samyuuhayet // KAZ02.13.45/ ruupya.bhaaNDaM ghanaM suSiraM vaa suvarNa.ardhena^avalepayet // KAZ02.13.46/ catur.bhaaga.suvarNaM vaa vaalukaa.hiGgulukasya rasena cuurNena vaa vaasayet / KAZ02.13.47/ tapaniiyaM jyeSThaM suvarNaM suraagaM sama.siisa.atikraantaM paaka.pattra.pakvaM saindhavikayaa^ujjvaalitaM niila.piita.zveta.harita.zuka.pattra.varNaanaaM prakRtir bhavati // KAZ02.13.48/ tiikSNaM ca^asya mayuura.griiva.aabhaM zveta.bhaGgaM cimicimaayitaM piita.cuurNitaM kaakaNikaH suvarNa.raagaH // KAZ02.13.49/ taaram upazuddhaM vaa - asthi.tutthe catuH sama.siise catuH zuSka.tutthe catuH kapaale trir gomaye dvir evaM sapta.daza.tuttha.atikraantaM saindhavikayaa^ujjvaalitam // KAZ02.13.50/ etasmaat kaakaNy.uttaramaad vimaaSaad iti suvarNe deyam, pazcaad raaga.yogaH, zveta.taaraM bhavati / KAZ02.13.51/ trayo^aMzaas tapaniiyasya dvaatriMzad.bhaaga.zveta.taaram uurcchitaaH tat zveta.lohitakaM bhavati // KAZ02.13.52/ taamraM piitakaM karoti // KAZ02.13.53/ tapaniiyam ujjvaalya raaga.tri.bhaagaM dadyaat, piita.raagaM bhavati // KAZ02.13.54/ zveta.taara.bhaagau dvaav ekas tapaniiyasya mudga.varNaM karoti // KAZ02.13.55/ kaala.ayasasya^ardha.bhaaga.abhyaktaM kRSNaM bhavati // KAZ02.13.56/ pratilepinaa rasena dvi.guNa.abhyaktaM tapaniiyaM zuka.pattra.varNaM bhavati // KAZ02.13.57/ tasya.aarambhe raaga.vizeSeSu prativarNikaaM gRhNiiyaat // KAZ02.13.58/ tiikSNa.taamra.saMskaaraM ca budhyeta // KAZ02.13.59/ tasmaad vajra.maNi.muktaa.pravaala.ruupaaNaam apaneyi.maanaM ca ruupya.suvarNa.bhaaNDa.bandha.pramaaNaani ca // KAZ02.13.60ab/ sama.raagaM sama.dvandvam asakta.pRSataM sthiram / KAZ02.13.60cd/ supramRSTam asampiitaM vibhaktaM dhaaraNe sukham // KAZ02.13.61ab/ abhiniitaM prabhaa.yuktaM saMsthaanam adhuraM samam / KAZ02.13.61cd/ mano.netra.abhiraamaM ca tapaniiya.guNaaH smRtaaH //E (Activity of the goldsmith in the market-highRay) KAZ02.14.01/ sauvarNikaH paura.jaana.padaanaaM ruupya.suvarNam aavezanibhiH kaarayet // KAZ02.14.02/ nirdiSTa.kaala.kaaryaM ca karma kuryuH, anirdiSTa.kaalaM kaarya.apadezam // KAZ02.14.03/ kaaryasya.anyathaa.karaNe vetana.naazaH, tad.dvi.guNaz ca daNDaH // KAZ02.14.04/ kaala.atipaatane paada.hiinaM vetanaM tad.dvi.guNaz ca daNDaH // KAZ02.14.05/ yathaa.varNa.pramaaNaM nikSepaM gRhNiiyus tathaa.vidham eva^arpayeyuH // KAZ02.14.06/ kaala.antaraad api ca tathaa.vidham eva pratigRhNiiyuH, anyatra kSiiNa.pariziirNaabhyaam // KAZ02.14.07/ aavezanibhiH suvarNa.pudgala.lakSaNa.prayogeSu tat.taj jaaniiyaat // KAZ02.14.08/ tapta.kala.dhautakayoH kaakaNikaH suvarNe kSayo deyaH // KAZ02.14.09/ tiikSNa.kaakaNii - ruupya.dvi.guNaH - raaga.prakSepaH, tasya SaD.bhaagaH kSayaH // KAZ02.14.10/ varNa.hiine maaSa.avare puurvaH saahasa.daNDaH, pramaaNa.hiine madhyamaH, tulaa.pratimaana.upadhaav uttamaH, kRta.bhaaNDa.upadhau ca // KAZ02.14.11/ sauvarNikena^adRSTam anyatra vaa prayogaM kaarayato dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ02.14.12/ kartur dvi.guNaH sa-apasaaraz cet // KAZ02.14.13/ anapasaaraH kaNTaka.zodhanaaya niiyeta // KAZ02.14.14/ kartuz ca dvi.zato daNDaH paNac.chedanaM vaa // KAZ02.14.15/ tulaa.pratimaana.bhaaNDaM pautava.hastaat kriiNiiyuH // KAZ02.14.16/ anyathaa dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ02.14.17/ ghanaM suSiraM samyuuhyam avalepyaM saMghaatyaM vaasitakaM ca kaaru.karma // KAZ02.14.18/ tulaa.viSamam apasaaraNaM visraavaNaM peTakaH piGkaz ca^iti haraNa.upaayaaH // KAZ02.14.19/ samnaaminy utkiirNikaa bhinna.mastaka.upakaNThii kuzikyaa sakaTu.kakSyaa parivelyaa^ayas.kaantaa ca duSTa.tulaaH // KAZ02.14.20/ ruupyasya dvau bhaagaav ekaH zulbasya tripuTakam // KAZ02.14.21/ tena^akarod gatam apasaaryate tat.tripuTaka.apasaaritam // KAZ02.14.22/ zulbena zulba.apasaaritam, vellakena vellaka.apasaaritam, zulba.ardha.saareNa hemnaa hema.apasaaritam // KAZ02.14.23/ muuka.muuSaa puuti.kiTTaH karaTuka.mukhaM naalii saMdaMzo joGganii suvarcikaa.lavaNaM tad eva suvarNam ity apasaaraNa.maargaaH // KAZ02.14.24/ puurva.praNihitaa vaa piNDa.vaalukaa muuSaa.bhedaad agniSThaad uddhriyante // KAZ02.14.25/ pazcaad bandhane aacitaka.pattra.pariikSaayaaM vaa ruupya.ruupeNa parivartanaM visraavaNam, piNDa.vaalukaanaaM loha.piNDa.vaalukaabhir vaa // KAZ02.14.26/ gaaDhaz ca^abhyuddhaaryaz ca peTakaH samyuuhya^avalepya.saMghaatyeSu kriyate // KAZ02.14.27/ siisa.ruupaM suvarNa.pattreNa^avaliptam abhyantaram aSTakena baddhaM gaaDha.peTakaH // KAZ02.14.28/ sa eva paTala.sampuTeSv abhyuddhaaryaH // KAZ02.14.29/ pattram aazliSTaM yamakapattraM vaa^avalepyeSu kriyate // KAZ02.14.30/ zulbaM taaraM vaa garbhaH pattraaNaaM saMghaatyeSu kriyate // KAZ02.14.31/ zulba.ruupaM suvarNa.pattra.saMhataM pramRSTaM supaarzvam, tad eva yamaka.pattra.saMhataM pramRSTaM taamra.taara.rupaM ca^uttara.varNakaH // KAZ02.14.32/ tad ubhayaM taapani.kaSaabhyaaM nihzabda.ullekhanaabhyaaM vaa vidyaat // KAZ02.14.33/ abhyuddhaaryaM badara.aamle lavaNa.udake vaa saadayanti // iti peTakaH // KAZ02.14.34/ ghane suSire vaa ruupe suvarNa.mRn.maalukaa.hiGguluka.kalpo vaa tapto^avatiSThate // KAZ02.14.35/ dRDha.vaastuke vaa ruupe vaalukaa.mizraM jatu gaandhaara.paGko vaa tapto^avatiSThate // KAZ02.14.36/ tayos taapanam avadhvaMsanaM vaa zuddhiH // KAZ02.14.37/ sa-paribhaaNDe vaa ruupe lavaNam ulkayaa kaTu.zarkarayaa taptam avatiSThate // KAZ02.14.38/ tasya kvaathanaM zuddhiH // KAZ02.14.39/ abhra.paTalam aSTakena dvi.guNa.vaastuke vaa ruupe badhyate // KAZ02.14.40/ tasya^apihita.kaacakasya^udake nimajjata eka.dezaH siidati, paTala.antareSu vaa suucyaa bhidyate // KAZ02.14.41/ maNayo ruupyaM suvarNaM vaa ghana.suSiraaNaaM piGkaH // KAZ02.14.42/ tasya taapanam avadhvaMsanaM vaa zuddhiH / iti piGkaH // KAZ02.14.43/ tasmaad vajra.maNi.muktaa.pravaala.ruupaaNaaM jaati.ruupa.varNa.pramaaNa.pudgala.lakSaNaany upalabheta // KAZ02.14.44/ kRta.bhaaNDa.pariikSaayaaM puraaNa.bhaaNDa.pratisaMskaare vaa catvaaro haraNa.upaayaaH - parikuTTanam avacchedanam ullekhanaM parimardanaM vaa // KAZ02.14.45/ peTaka.apadezena pRSataM guNaM piTakaaM vaa yat parizaatayanti tat.parikuTTanam // KAZ02.14.46/ yad.dvi.guNa.vaastukaanaaM vaa ruupe siisa.ruupaM prakSipya^aabhyantaram avacchindanti tad avacchedanam // KAZ02.14.47/ yad ghanaanaaM tiikSNena^ullikhanti tad ullekhanam // KAZ02.14.48/ hari.taala.manaH.zilaa.hiGguluka.cuurNaanaam anyatamena kuru.vinda.cuurNena vaa vastraM samyuuhya yat parimRdnanti tat parimardanam // KAZ02.14.49/ tena sauvarNa.raajataani bhaaNDaani kSiiyante, na ca^eSaaM kiMcid avarugNaM bhavati // KAZ02.14.50/ bhagna.khaNDa.ghRSTaanaaM samyuuhyaanaaM sadRzena^anumaanaM kuryaat //02.14.51/ avalepyaanaaM yaavad utpaaTitaM taavad utpaaTya^anumaanaM kuryaat // KAZ02.14.52/ viruupaaNaaM vaa taapanam udaka.peSaNaM ca bahuzaH kuryaat // KAZ02.14.53/ avakSepaH pratimaanam agnir gaNDikaa bhaNDika.adhikaraNii piJchaH suutraM cellaM bollanaM zira utsaGgo makSikaa sva.kaaya.iikSaa dRtir udaka.zaraavam agniSTham iti kaacaM vidyaat // KAZ02.14.54/ raajataanaaM visraM mala.graahi paruSaM prastiinaM vivarNaM vaa duSTam iti vidyaat // KAZ02.14.55ab/ evaM navaM ca jiirNaM ca viruupaM ca^api bhaaNDakam / KAZ02.14.55cd/ pariikSeta^atyayaM ca^eSaaM yathaa.uddiSTaM prakalpayet //E (Superintendent of the magazin) KAZ02.15.01/ koSTha.agaara.adhyakSaH siitaa.raaSTra.krayima.parivartaka.praamityaka.aapamityaka.saMhanika.anya.jaata.vyaya.pratyaaya.upasthaanaany upalabhet // KAZ02.15.02/ siitaa.adhyakSa.upaniitaH sasya.varNakaH siitaa // KAZ02.15.03/ piNDa.karaH SaD.bhaagaH senaa.bhaktaM baliH kara utsaGgaH paarzvaM paarihiiNikam aupaayanikaM kauSTheyakaM ca raaSTram // KAZ02.15.04/ dhaanya.muulyaM koza.nirhaaraH prayoga.pratyaadaanaM ca krayimam // KAZ02.15.05/ sasya.varNaanaam argha.antareNa vinimayaH parivartakaH // KAZ02.15.06/ sasya.yaacanam anyataH praamityakam // KAZ02.15.07/ tad eva pratidaana.artham aapamityakam // KAZ02.15.08/ kuTTaka.rocaka.saktu.zukta.piSTa.karma taj.jiivaneSu taila.piiDana.maudra.caakrikeSv ikSuuNaaM ca kSaara.karma saMhanikaa // KAZ02.15.09/ naSTa.prasmRta.aadir anya.jaataH // KAZ02.15.10/ vikSepa.vyaadhita.antara.aarambha.zeSaM ca vyaya.pratyaayaH // KAZ02.15.11/ tulaa.maana.antaraM hasta.puuraNam utkaro vyaajii paryuSitaM praarjitaM ca^upasthaanam / iti // KAZ02.15.12/ dhaanya.sneha.kSaara.lavaNaanaaM dhaanya.kalpaM siitaa.adhyakSe vakSyaamaH // KAZ02.15.13/ sarpis.taila.vasaa.majjaanaH snehaaH // KAZ02.15.14/ phaaNita.guDa.matsyaNDika.akhaNDa.zarkaraaH kSaara.vargaH // KAZ02.15.15/ saindhava.saamudra.biDa.yava.kSaara.sauvarcala.udbhedajaa lavaNa.vargaH // KAZ02.15.16/ kSaudraM maardviikaM ca madhu // KAZ02.15.17/ ikSu.rasa.guDa.madhu.phaaNita.jaambava.panasaanaam anyatamo meSa.zRGgii.pippalii.kvaatha.abhiSuto maasikaH SaaNmaasikaH saaMvatsariko vaa cidbhiTor vaaruka.ikSu.kaaNDa.aamra.phala.aamalaka.avasutaH zuddho vaa zukta.vargaH // KAZ02.15.18/ vRkSa.aamla.kara.marda.aamra.vidala.aamalaka.maatuluGga.kola.badara.sauviiraka.paruuSaka.aadiH phala.aamla.vargaH // KAZ02.15.19/ dadhi.dhaanya.aamla.aadir drava.aamla.vargaH // KAZ02.15.20/ pippalii.marica.zRGgi.beraa.ajaajii.kiraata.tikta.gaura.sarSapa.kustumburu.coraka.damanaka.maruvaka.zigru.kaaNDa.aadiH kaTuka.vargaH // KAZ02.15.21/ zuSka.matsya.maaMsa.kanda.muula.phala.zaaka.aadi ca zaaka.vargaH // KAZ02.15.22/ tato^ardham aapad.arthaM jaanapadaanaaM sthaapayed, ardham upayuJjiita // KAZ02.15.23/ navena ca^anavaM zodhayet // KAZ02.15.24/ kSuNNa.ghRSTa.piSTa.bhRSTaanaam aardra.zuSka.siddhaanaaM ca dhaanyaanaaM vRddhi.kSaya.pramaaNaani pratyakSii.kurviita // KAZ02.15.25/ kodrava.vriihiiNaam ardhaM saaraH, zaaliinaam ardha.bhaaga.uunaH, tri.bhaaga.uuno varakaaNaam // KAZ02.15.26/ priyaGguuNaam ardhaM saaro nava.bhaaga.vRddhiz ca // KAZ02.15.27/ udaarakas tulyaH, yavaa go.dhuumaaz ca kSuNNaaH, tilaa yavaa mudga.maaSaaz ca ghRSTaaH // KAZ02.15.28/ paJca.bhaaga.vRddhir.go.dhuumaH, saktavaz ca // KAZ02.15.29/ paada.uunaa kalaaya.camasii // KAZ02.15.30/ mudga.maaSaaNaam ardha.paada.uunaa // KAZ02.15.31/zaumbyaanaam ardhaM saaraH, tri.bhaaga.uuno masuuraaNaam // KAZ02.15.32/ piSTam aamaM kulmaaSaaz ca^adhyardha.guNaaH // KAZ02.15.33/ dvi.guNo yaavakaH, pulaakaH, piSTaM ca siddham // KAZ02.15.34/ kodrava.varaka.udaaraka.priyaGguuNaaM tri.guNam annam, catur.guNaM vriihiiNaam, paJca.guNaM zaaliinaam // KAZ02.15.35/ timitam apara.annaM dvi.guNam, ardha.adhikaM viruuDhaanaam // KAZ02.15.36/ paJca.bhaaga.vRddhir bhRSTaanaam // KAZ02.15.37/ kalaayo dvi.guNaH, laajaa bharujaaz ca // KAZ02.15.38/SaTkaM tailam atasiinaam // KAZ02.15.39/ nimba.kuza.aamraka.pittha.aadiinaaM paJca.bhaagaH // KAZ02.15.40/ catur.bhaagikaas tila.kusumbha.madhuuka.iGgudii.snehaaH // KAZ02.15.41/ kaarpaasa.kSaumaaNaaM paJca.pale palaM suutram // KAZ02.15.42/ paJca.droNe zaaliinaaM dvaadaza.aaDhakaM taNDulaanaaM kalabha.bhojanam, ekaadazakaM vyaalaanaam, dazakam aupavaahyaanaaM navakaM saamnaahyaanaam, aSTakaM pattiinaam, saptakaM mukhyaanaam, SaTkaM devii.kumaaraaNaam, paJcakaM raajJaam, akhaNDa.parizuddhaanaaM vaa tuaNDulaanaaM prasthaH // KAZ02.15.43/ taNDulaanaaM prasthaH catur.bhaagaH suupaH suupa.SoDazo lavaNasya^aMzaH catur.bhaagaH sarpiSas tailasya vaa^ekam aarya.bhaktaM puMsaH // KAZ02.15.44/SaD.bhaagaH suupaH ardha.sneham avaraaNaam // KAZ02.15.45/ paada.uunaM striiNaam // KAZ02.15.46/ ardhaM baalaanaam // KAZ02.15.47/ maaMsa.pala.viMzatyaa sneha.ardha.kuDubaH paliko lavaNasya^aMzaH kSaara.pala.yogo dvi.dharaNikaH kaTuka.yogo dadhnuz ca^ardha.prasthaH // KAZ02.15.48/ tena^uttaraM vyaakhyaatam // KAZ02.15.49/ zaakaanaam adhyardha.guNaH, zuSkaaNaaM dvi.guNaH, sa caiva yogaH // KAZ02.15.50/ hasty.azvayos tad.adhyakSe vidhaa.pramaaNaM vakSyaamaH // KAZ02.15.51/ balii.vardaanaaM maaSa.droNaM yavaanaaM vaa pulaakaH, zeSam azva.vidhaanam // KAZ02.15.52/ vizeSo ghaaNa.piNyaaka.tulaa, kaNa.kuNDakaM daza.aaDhakaM vaa // KAZ02.15.53/ dvi.guNaM mahiSa.uSTraaNaam // KAZ02.15.54/ ardha.droNaM khara.pRSata.rohitaanaam // KAZ02.15.55/ aaDhakam eNa.kuraGgaaNaam // KAZ02.15.56/ ardha.aaDhakam aja.eDaka.varaahaaNaam, dvi.guNaM vaa kaNa.kuNDakam // KAZ02.15.57/ prastha.odanaH zunaam // KAZ02.15.58/ haMsa.krauJca.mayuuraaNaam ardha.prasthaH // KAZ02.15.59/ zeSaaNaam ato mRga.pazu.pakSi.vyaalaanaam eka.bhaktaad anumaanaM graahayet // KAZ02.15.60/ aGgaaraaMs tuSaan loha.karma.anta.bhitti.lepyaanaaM haarayet // KAZ02.15.61/ kaNikaa daasa.karma.kara.suupa.kaaraaNaam, ato^anyad audanika.apuupikebhyaH prayacchet // KAZ02.15.62/ tulaa.maana.bhaaNDaM rocanii.dRSan.musala.uluukhala.kuTTaka.rocaka.yantra.pattraka.zuurpa.caalanika.akaNDolii.piTaka.sammaarjanyaz ca^upakaraNaani // KAZ02.15.63/ maarjaka.rakSaka.dharaka.maayaka.maapaka.daayaka.daapaka.zalaaka.apratigraahaka.daasa.karma.kara.vargaz ca viSTiH // KAZ02.15.64ab/ uccair dhaanyasya nikSepo muutaaH kSaarasya saMhataaH / KAZ02.15.64cd/ mRt.kaaSTha.koSThaaH snehasya pRthivii lavaNasya ca //E (Director of trade) KAZ02.16.01/ paNya.adhyakSaH sthala.jalajaanaaM naanaa.vidhaanaaM paNyaanaaM sthala.patha.vaari.patha.upayaataanaaM saara.phalgv.argha.antaraM priya.apriyataaM ca vidyaat, tathaa vikSepa.saMkSepa.kraya.vikraya.prayoga.kaalaan // KAZ02.16.02/ yac ca paNyaM pracuraM syaat tad ekii.kRtya^argham aaropayet // KAZ02.16.03/ praapte^arghe vaa^argha.antaraM kaarayet // KAZ02.16.04/ sva.bhuumijaanaaM raaja.paNyaanaam eka.mukhaM vyavahaaraM sthaapayet, para.bhuumijaanaam aneka.mukham // KAZ02.16.05/ ubhayaM ca prajaanaam anugraheNa vikraapayet // KAZ02.16.06/ sthuulam api ca laabhaM prajaanaam aupaghaatikaM vaarayet // KAZ02.16.07/ ajasra.paNyaanaaM kaala.uparodhaM saMkula.doSaM vaa na^utpaadayet // KAZ02.16.08/ bahu.mukhaM vaa raaja.paNyaM vaidehakaaH kRta.arghaM vikriiNiiran // KAZ02.16.09/ cheda.anuruupaM ca vaidharaNaM dadyuH // KAZ02.16.10/ SoDaza.bhaago maana.vyaajii, viMzati.bhaagas tulaa.maanam, gaNya.paNyaanaam ekaadaza.bhaagaH // KAZ02.16.11/ para.bhuumijaM paNyam anugraheNa^aavaahayet // KAZ02.16.12/ na^avikasa.artha.vaahebhyaz ca parihaaram aayati.kSamaM dadyaat // KAZ02.16.13/ anabhiyogaz ca^artheSv aagantuunaam, anyatra sabhyaa.upakaaribhyaH // KAZ02.16.14/ paNya.adhiSThaataaraH paNya.muulyam eka.mukhaM kaaSTha.droNyaam ekac.chidra.apidhaanaayaaM nidadhyuH // KAZ02.16.15/ ahnaz ca^aSTame bhaage paNya.adhyakSasya^arpayeyuH - "idaM vikriitam, idaM zeSam" iti // KAZ02.16.16/ tulaa.maana.bhaaNDaM ca^arpayeyuH // KAZ02.16.17/ iti sva.viSaye vyaakhyaatam // KAZ02.16.18/ para.viSaye tu - paNya.pratipaNyayor arghaM muulyaM ca^aagamayya zulka.vartanyaa^aativaahika.gulmatara.deya.bhakta.bhaaga.vyaya.zuddham udayaM pazyet // KAZ02.16.19/ asaty udaye bhaaNDa.nirvahaNena paNya.pratipaNya.aanayanena vaa laabhaM pazyet // KAZ02.16.20/ tataH saara.paadena sthala.vyavahaaram adhvanaa kSemeNa prayojayet // KAZ02.16.21/ aTavy.anta.paala.pura.raaSTra.mukhyaiz ca pratisaMsargaM gacched anugraha.artham // KAZ02.16.22/ aapadi saaram aatmaanaM vaa mokSayet // KAZ02.16.23/ aatmano vaa bhuumiM praaptaH sarva.deya.vizuddhaM vyavahareta // KAZ02.16.24/ vaari.pathe vaa yaana.bhaagaka.pathy.adana.paNya.pratipaNya.argha.pramaaNa.yaatraa.kaala.bhaya.pratiikaara.paNya.pattana.caaritraaNy upalabheta // KAZ02.16.25ab/ nadii.pathe ca vijJaaya vyavahaaraM caritrataH / KAZ02.16.25cd/ yato laabhas tato gacched alaabhaM parivarjayet //E (Director of forest produce) KAZ02.17.01/ kupya.adhyakSo dravya.vana.paalaiH kupyam aanaayayet // KAZ02.17.02/ dravya.vana.karma.antaaMz ca prayojayet // KAZ02.17.03/ dravya.vanac.chidraaM ca deyam atyayaM ca sthaapayed anyatra^aapadbhyaH // KAZ02.17.04/ kupya.vargaH - zaaka.tiniza.dhanvana.arjuna.madhuuka.tilaka.saala.ziMzapaa.arimeda.raaja.adana.ziriiSa.khadira.sarala.taala.sarja.azva.karNa.soma.valka.kuza.aamra.priyaka.dhava.aadiH saara.daaru.vargaH // KAZ02.17.05/ uTaja.cimiya.caapa.veNu.vaMza.saatina.kaNTaka.bhaalluuka.aadir veNu.vargaH // KAZ02.17.06/ vetra.ziika.vallii.vaazii.zyaama.lataa.naaga.lataa.aadir vallii.vargaH // KAZ02.17.07/ maalatii.muurvaa.arka.zaNa.gavedhukaa.atasy.aadir valka.vargaH // KAZ02.17.08/ muJja.balbaja.aadi rajju.bhaaNDam // KAZ02.17.09/ taalii.taala.bhuurjaanaaM pattram // KAZ02.17.10/ kiMzuka.kusumbha.kuGkumaanaaM puSpam // KAZ02.17.11/ kanda.muula.phala.aadir auSadha.vargaH // KAZ02.17.12/ kaala.kuuTa.vatsa.naabha.haalaahala.meSa.zRGga.mustaa.kuSTha.mahaa.viSa.vellitaka.gaura.ardra.baalaka.maarkaTa.haimavata.kaaliGgaka.daaradaka.aGkola.saaraka.uSTraka.aadiini viSaaNi, sarpaaH kiiTaaz ca ta eva kumbha.gataaH viSa.vargaH // KAZ02.17.13/ godhaa.seraka.dviipy.RkSa.ziMzumaara.siMha.vyaaghra.hasti.mahiSa.camara.sRmara.khaDga.go.mRga.gavayaanaaM carma.asthi.pitta.snaayv.akSi.danta.zRGga.khura.pucchaani, anyeSaaM vaa^api mRga.pazu.pakSi.vyaalaanaam // KAZ02.17.14/ kaala.ayasa.taamra.vRtta.kaMsa.siisa.trapu.vaikRntaka.aara.kuuTaani lohaani // KAZ02.17.15/ vidala.mRttikaamayaM bhaaNDam // KAZ02.17.16/ aGgaara.tuSa.bhasmaani, mRga.pazu.pakSi.vyaala.vaaTaaH kaaSTha.tRNa.vaaTaaz ca / iti // KAZ02.17.17ab/ bahir antaz ca karma.antaa vibhaktaaH saarvabhaaNDikaaH / KAZ02.17.17cd/ aajiiva.pura.rakSaa.arthaaH kaaryaaH kupya.upajiivinaa //E (Superintendent of the armoury) KAZ02.18.01/ aayudha.agaara.adhyakSaH saaMgraamikaM daurgakarmikaM para.pura.abhighaatikaM ca yantram aayudham aavaraNam upakaraNaM ca taj.jaata.kaaru.zilpibhiH kRta.karma.pramaaNa.kaala.vetana.phala.niSpattibhiH kaarayet, sva.bhuumiSu ca sthaapayet // KAZ02.18.02/ sthaana.parivartanam aatapa.pravaata.pradaanaM ca bahuzaH kuryaat // KAZ02.18.03/ uuSma.upasneha.krimibhir upahanyamaanam anyathaa sthaapayet // KAZ02.18.04/ jaati.ruupa.lakSaNa.pramaaNa.aagama.muulya.nikSepaiz ca^upalabheta // KAZ02.18.05/ sarvato.bhadra.jaamadagnya.bahu.mukha.vizvaasa.ghaati.saMghaaTii.yaanaka.parjanyaka.baahu.uurdhva.baahv.ardha.baahuuni sthita.yantraaNi // KAZ02.18.06/ paaJcaalika.deva.daNDa.suukarikaa.musala.yaSTi.hasti.vaaraka.taala.vRnta.mudgara.gadaa.spRktalaa.kuddaala.aasphaaTima.utpaaTima.udghaaTima.zataghni.tri.zuula.cakraaNi cala.yantraaNi // KAZ02.18.07/ zakti.praasa.kunta.haaTaka.bhiNDi.paala.zuula.tomara.varaaha.karNa.kaNaya.karpaNa.traasika.aadiini ca hula.mukhaani // KAZ02.18.08/ taala.caapa.daarava.zaarGgaaNi kaarmuka.kodaNDa.druuNaa dhanuuMSi // KAZ02.18.09/ muurvaa.arka.zana.gavedhu.veNu.snaayuuni jyaaH // KAZ02.18.10/ veNu.zara.zalaakaa.daNDa.aasana.naaraacaaz ca^iSavaH // KAZ02.18.11/ teSaaM mukhaani chedana.bhedana.taaDanaany aayasa.asthi.daaravaaNi // KAZ02.18.12/ nistriMza.maNDala.agra.asi.yaSTayaH khaDgaaH // KAZ02.18.13/ khaDga.mahiSa.vaaraNa.viSaaNa.daaru.veNu.muulaani tsaravaH // KAZ02.18.14/ parazu.kuThaara.paTTasa.khanitra.kuddaala.krakaca.kaaNDac.chedanaaH kSura.kalpaaH // KAZ02.18.15/ yantra.goSpaNa.muSTi.paaSaaNa.rocanii.dRSadaz ca^azma.aayudhaani // KAZ02.18.16/ loha.jaalikaa.paTTa.kavaca.suutra.kaGkaTa.ziMzumaaraka.khaDgi.dhenuka.hasti.go.carma.khura.zRGga.saMghaataM varmaaNi // KAZ02.18.17/ ziras.traaNa.kaNTha.traaNa.kuurpaasa.kaJcuka.vaara.vaaNa.paTTa.naaga.udarikaaH peTii.carma.hasti.karNa.taala.muula.dhamani.kaaka.paaTa.kiTikaa.apratihata.balaaha.kaantaaz ca^aavaraNaaNi // KAZ02.18.18/ hasti.ratha.vaajinaaM yogyaa.bhaaNDam aalaMkaarikaM samnaaha.kalpanaaz ca^upakaraNaani // KAZ02.18.19/ aindrajaalikam aupaniSadikaM ca karma // KAZ02.18.20ab/ karma.antaanaaM ca - icchaam aarambha.niSpattiM prayogaM vyaajam uddayam / KAZ02.18.20cd/ kSaya.vyayau ca jaaniiyaat kupyaanaam aayudha.iizvaraH //E (Standardisation of Reights and measures) KAZ02.19.01/ pautava.adhyakSaH pautava.karma.antaan kaarayet // KAZ02.19.02/ dhaanya.maaSaa daza suvarNa.maaSakaH, paJca vaa guJjaaH // KAZ02.19.03/ te SoDaza suvarNaH karSo vaa // KAZ02.19.04/ catuS.karSaM palam // KAZ02.19.05/ aSTa.aziitir gaura.sarSapaa ruupya.maaSakaH // KAZ02.19.06/ te SoDaza dharaNam, zaumbyaani vaa viMzatiH // KAZ02.19.07/ viMzati.taNDulaM vajra.dharaNam // KAZ02.19.08/ ardha.maaSakaH maaSakaH dvau catvaaraH aSTau maaSakaaH suvarNo dvau catvaaraH, aSTau suvarNaaH daza viMzatiH triMzat catvaariMzat zatam iti // KAZ02.19.09/ tena dharaNaani vyaakhyaataani // KAZ02.19.10/ pratimaanaany ayomayaani maagadha.mekala.zailamayaani yaani vaa na^udaka.pradehaabhyaaM vRddhiM gaccheyur uSNena vaa hraasam // KAZ02.19.11/ SaDaGgulaad uurdhvam aSTa.aGgula.uttaraa daza tulaaH kaarayet loha.palaad uurdhvam eka.pala.uttaraaH, yantram ubhayataH.zikyaM vaa // KAZ02.19.12/ paJca.triMzat.palalohaaM dvi.saptaty.aGgula.aayaamaaM sama.vRttaaM kaarayet // KAZ02.19.13/ tasyaaH paJca.palikaM maNDalaM baddhvaa sama.karaNaM kaarayet // KAZ02.19.14/ tataH karSa.uttaraM palaM pala.uttaraM daza.palaM dvaadaza paJcadaza viMzatir iti padaani kaarayet // KAZ02.19.15/ tata aa.zataad daza.uttaraM kaarayet // KAZ02.19.16/ akSeSu naandii.pinaddhaM kaarayet // KAZ02.19.17/ dvi.guNa.lohaaM tulaam ataH SaNNavaty.aGgula.aayaamaaM parimaaNiiM kaarayet // KAZ02.19.18/ tasyaaH zata.padaad uurdhvaM viMzatiH paJcaazat zatam iti padaani kaarayet // KAZ02.19.19/ viMzati.tauliko bhaaraH // KAZ02.19.20/ daza.dhaaraNikaM palam // KAZ02.19.21/ tat.pala.zatam aaya.maanii // KAZ02.19.22/ paJca.pala.avaraa vyaavahaarikii bhaajany antaH.pura.bhaajanii ca // KAZ02.19.23/ taasaam ardha.dharaNa.avaraM palam, dvi.pala.avaram uttara.loham, SaD.aGgula.avaraaz ca^aayaamaaH // KAZ02.19.24/ puurvayoH paJca.palikaH prayaamo maaMsa.loha.lavaNa.maNi.varjam // KAZ02.19.25/ kaaSTha.tulaa aSTa.hastaa padavatii pratimaanavatii mayuura.pada.adhiSThitaa // KAZ02.19.26/ kaaSTha.paJcaviMzati.palaM taNDula.prastha.saadhanam // KAZ02.19.27/ eSa pradezo bahv.alpayoH // KAZ02.19.28/ iti tulaa.pratimaanaM vyaakhyaatam // KAZ02.19.29/ atha dhaanya.maaSa.dvi.pala.zataM droNam aaya.maanam, sapta.aziiti.pala.zatam ardha.palaM ca vyaavahaarikam, paJca.saptati.pala.zataM bhaajaniiyam, dvi.SaSTi.pala.zatam ardha.palaM ca^antaH.pura.bhaajaniiyam // KAZ02.19.30/ teSaam aaDhaka.prastha.kuDubaaz catur.bhaaga.avaraaH // KAZ02.19.31/ SoDaza.droNaa khaarii // KAZ02.19.32/ viMzati.droNikaH kumbhaH // KAZ02.19.33/ kumbhair dazabhir vahaH // KAZ02.19.34/ zuSka.saara.daaru.mayaM samaM catur.bhaaga.zikhaM maanaM kaarayet, antaH.zikhaM vaa // KAZ02.19.35/ rasasya tu suraayaaH puSpa.phalayos tuSa.aGgaaraaNaaM sudhaayaaz ca zikhaa.maanaM dvi.guNa.uttaraa vRddhiH // KAZ02.19.36/ sa-paada.paNo droNa.muulyam aaDhakasya paada.uunaH, SaN.maaSakaaH prasthasya, maaSakaH kuDubasya // KAZ02.19.37/ dvi.guNaM rasa.aadiinaaM maana.muulyam // KAZ02.19.38/ viMzati.paNaaH pratimaanasya // KAZ02.19.39/ tulaa.muulyaM tri.bhaagaH // KAZ02.19.40/ catur.maasikaM praativedhanikaM kaarayet // KAZ02.19.41/ apratividdhasya^atyayaH sa-paadaH sapta.viMzati.paNaH // KAZ02.19.42/ praativedhanikaM kaakaNiikam ahar ahaH pautava.adhyakSaaya dadyuH // KAZ02.19.43/ dvaatriMzad.bhaagas tapta.vyaajii sarpiSaH, catuH.SaSTi.bhaagas tailasya // KAZ02.19.44/ paJcaazad bhaago maana.sraavo dravaaNaam // KAZ02.19.45/ kuDuba.ardha.catur.aSTa.bhaagaani maanaani kaarayet // KAZ02.19.46/ kuDubaaz catur.aziitir vaarakaH sarpiSo mataH // KAZ02.19.47/ catuH.SaSTis tu tailasya paadaz ca ghaTikaa^anayoH // (Measures of space and time) KAZ02.20.01/ maana.adhyakSyo deza.kaala.maanaM vidyaat // KAZ02.20.02/ aSTau parama.aNavo ratha.cakra.vipruT // KAZ02.20.03/ taa aSTau likSaa // KAZ02.20.04/ taa aStau yuukaa // KAZ02.20.05/ taa aSTau yava.madhyaH // KAZ02.20.06/ aSTau yava.madhyaa aGgulam // KAZ02.20.07/ madhyamasya puruSasya madhyamaayaa anugulyaa madhya.prakarSo vaa^aGgulam // KAZ02.20.08/ catur.aGgulo dhanur.grahaH // KAZ02.20.09/ aSTa.aGgulaa dhanur.muSTiH // KAZ02.20.10/ dvaadaza.aGgulaa vitastiH, chaayaa.pauruSaM ca // KAZ02.20.11/ catur.daza.aGgulaM zamaH zalaH pariirayaH padaM ca // KAZ02.20.12/ dvi.vitastir aratniH praajaapatyo hastaH // KAZ02.20.13/ sa-dhanur.grahaH pautava.viviita.maanam // KAZ02.20.14/ sa-dhanur.muSTiH kuSkuH kaMso vaa // KAZ02.20.15/ dvi.catvaariMzad.aGgulas takSNaH kraakacanika.kiSkuH skandha.aavaara.durga.raaja.parigraha.maanam // KAZ02.20.16/ catuS.paJcaazad.aGgulaH kuupya.vana.hastaH // KAZ02.20.17/ catur.aziity.aGgulo vyaamo rajju.maanaM khaata.pauruSaM ca // KAZ02.20.18/ catur.aratnir daNDo dhanur.naalikaa pauruSaM ca gaarhapatyam // KAZ02.20.19/ aSTa.zata.aGgulaM dhanuH pathi.praakaara.maanaM pauruSaM ca^agni.cityaanaam // KAZ02.20.20/ SaT.kaMso daNDo brahma.deya.aatithya.maanam // KAZ02.20.21/ daza.daNDo rajjuH // KAZ02.20.22/ dvi.rajjukaH paridezaH // KAZ02.20.23/ tri.rajjukaM nivartanam ekataH // KAZ02.20.24/ dvi.daNDa.adhiko baahuH // KAZ02.20.25/ dvi.dhanuH.sahasraM go.rutam // KAZ02.20.26/ catur.go.rutaM yojanam // KAZ02.20.27/ iti deza.maanam // KAZ02.20.28/ kaala.maanam ata uurdhvam // KAZ02.20.29/ tuTo lavo nimeSaH kaaSThaa kallaa naalikaa muhuurtaH puurva.apara.bhaagau divaso raatriH pakSo maasa Rtur ayanaM saMvatsaro yugam iti kaalaaH // KAZ02.20.30/ dvau tuTau lavaH // KAZ02.20.31/ dvau lavau nimeSaH // KAZ02.20.32/ paJca.nimeSaaH kaaSThaaH // KAZ02.20.33/ triMzat.kaaSThaaH kalaaH // KAZ02.20.34/ catvaariMzat.kalaaH naalikaa // KAZ02.20.35/ suvarNa.maaSakaaz catvaaraz catur.aGgula.aayaamaaH kumbhac.chidram aaDhakam ambhaso vaa naalikaa // KAZ02.20.36/ dvi.naaliko muhuurtaH // KAZ02.20.37/ paJca.daza.muhuurto divaso raatriz ca caitre ca^aazvayuje ca maasi bhavataH // KAZ02.20.38/ tataH paraM tribhir muhuurtair anyataraH SaN.maasaM vardhate hrasate ca^iti // KAZ02.20.39/ chaayaayaam aSTa.pauruSyaam aSTaadaza.bhaagaz chedaH, SaT.pauruSyaaM catur.daza.bhaagaH, tri.pauruSyaam aSTa.bhaagaH, dvi.pauruSyaaM SaD.bhaagaH, pauruSyaaM catur.bhaagaH, aSTa.aGgulaayaaM trayo daza.bhaagaaH, catur.aGgulaayaaM trayo^aSTa.bhaagaaH, acchaayo madhya.ahna iti // KAZ02.20.40/ paraavRtte divase zeSam evaM vidyaat // KAZ02.20.41/ aaSaaDhe maasi naSTac.chaayo madhya.ahno bhavati // KAZ02.20.42/ ataH paraM zraavaNa.aadiinaaM SaN.maasaanaaM dvy.aGgula.uttaraa maagha.aadiinaaM dvy.aGgula.avaraa chaayaa iti // KAZ02.20.43/ paJcadaza.aho.raatraaH pakSaH // KAZ02.20.44/ soma.aapyaayanaH zuklaH // KAZ02.20.45/ soma.avacchedano bahulaH // KAZ02.20.46/ dvi.pakSo maasaH // KAZ02.20.47/ triMzad.aho.raatraH karma.maasaH // KAZ02.20.48/ sa-ardhaH sauraH // KAZ02.20.49/ ardha.nyuunaz caandra.maasaH // KAZ02.20.50/ sapta.viMzatir naakSatra.maasaH // KAZ02.20.51/ dvaatriMzad bala.maasaH // KAZ02.20.52/ paJcatriMzad azva.vaahaayaaH // KAZ02.20.53/ catvaariMzadd.hasti.vaahaayaaH // KAZ02.20.54/ dvau maasaav RtuH // KAZ02.20.55/ zraavaNaH prauSThapadaz ca varSaaH // KAZ02.20.56/ aazvayujaH kaarttikaz ca zarat // KAZ02.20.57/ maarga.ziirSaH pauSaz ca hemantaH // KAZ02.20.58/ maaghaH phaalgunaz ca ziziraH // KAZ02.20.59/ caitro vaizaakhaz ca vasantaH // KAZ02.20.60/ jyeSThaamuuliiya aaSaaDhaz ca griiSmaH // KAZ02.20.61/ zizira.aady uttara.ayaNam // KAZ02.20.62/ varSa.aadi dakSiNa.ayanam // KAZ02.20.63/ dvy.ayanaH saMvatsaraH // KAZ02.20.64/ paJca.saMvatsaro yugam / iti // KAZ02.20.65ab/ divasasya haraty arkaH SaSTi.bhaagam Rtau tataH / KAZ02.20.65cd/ karoty ekam ahaz.chedaM tathaa^eva^ekaM ca candramaaH // KAZ02.20.66ab/ evam ardha.tRtiiyaanaam abdaanaam adhimaasakam / KAZ02.20.66cd/ griiSme janayataH puurvaM paJca.abda.ante ca pazcimam //E (Collector of costums and tolls) KAZ02.21.01/ zulka.adhyakSaH zulka.zaalaaM dhvajaM ca praan.mukham udan.mukhaM vaa mahaa.dvaara.abhyaaze nivezayet // KAZ02.21.02/ zulka.aadaayinaz catvaaraH paJca vaa saartha.upayaataan vaNijo likheyuH - ke kutastyaaH kiyat.paNyaaH kva ca^abhijJaanaM mudraa vaa kRtaa iti // KAZ02.21.03/ amudraaNaam atyayo deya.dvi.guNaH // KAZ02.21.04/ kuuTa.mudraaNaaM zulka.aSTa.guNo daNDaH // KAZ02.21.05/ bhinna.mudraaNaam atyayo ghaTikaa.sthaane sthaanam // KAZ02.21.06/ raaja.mudraa.parivartane naama.kRte vaa sa-paada.paNikaM vahanaM daapayet // KAZ02.21.07/ dhvaja.muula.upasthitasya pramaaNam arghaM ca vaidehikaaH paNyasya bruuyuH "etat.pramaaNena^argheNa paNyam idaM kaH kretaa" iti // KAZ02.21.08/ tri.ruddha.uSitam arthibhyo dadyaat // KAZ02.21.09/ kretR.saMgharSe muulya.vRddhiH sa-zulkaa kozaM gacchet // KAZ02.21.10/ zulka.bhayaat paNya.pramaaNa muulyaM vaa hiinaM bruvatas tad atiriktaM raajaa haret // KAZ02.21.11/ zulkam aSTa.guNaM vaa dadyaat // KAZ02.21.12/ tad eva niviSTa.paNyasya bhaaNDasya hiina.prativarNakena^argha.apakarSaNe saara.bhaaNDasya phalgu.bhaaNDena praticchaadane ca kuryaat // KAZ02.21.13/ pratikretR.bhayaad vaa paNya.muulyaad upari muulyaM vardhayato muulya.vRddhiM raajaa haret, dvi.guNaM vaa zulkaM kuryaat // KAZ02.21.14/ tad eva^aSTa.guNam adhyakSasyac. chaadayataH // KAZ02.21.15/ tasmaad vikrayaH paNyaanaaM dhRto mito gaNito vaa kaaryaH, tarkaH phalgu.bhaaNDaanaam aanugraahikaaNaaM ca // KAZ02.21.16/ dhvaja.muulam atikraantaanaaM ca^akRta.zulkaanaaM zulkaad aSTa.guNo daNDaH // KAZ02.21.17/ pathika.utpathikaas tad vidyuH // KAZ02.21.18/ vaivaahikam anvaayanam aupaayikaM yajJa.kRtya.prasava.naimittikaM deva^ijyaa.caula.upanayana.go.daana.vrata.diikSaa.aadiSu kriyaa.vizeSeSu bhaaNDam ucchulkaM gacchet // KAZ02.21.19/ anyathaa.vaadinaH steya.daNDaH // KAZ02.21.20/ kRta.zulkena^akRta.zulkaM nirvaahayato dvitiiyam eka.mudrayaa bhittvaa paNya.puTam apaharato vaidehakasya tac^ca taavac ca daNDaH // KAZ02.21.21/ zulka.sthaanaad gomaya.palaalaM pramaaNaM kRtvaa^apaharata uttamaH saahasa.daNDaH // KAZ02.21.22/ zastra.varma.kavaca.loha.ratha.ratna.dhaanya.pazuunaam anyatamam anirvaahyaM nirvaahayato yathaa^avaghuSito daNDaH paNya.naazaz^ca // KAZ02.21.23/ teSaam anyatamasya^aanayane bahir eva^ucchulko vikrayaH // KAZ02.21.24/ anta.paalaH sa-paada.paNikaaM vartaniiM gRhNiiyaat paNya.vahanasya, paNikaam eka.khurasya, pazuunaam ardha.paNikaaM kSudra.pazuunaaM paadikaam, aMsa.bhaarasya maaSikaam // KAZ02.21.25/ naSTa.apahRtaM ca pratividadhyaat // KAZ02.21.26/ vaidezyaM saarthaM kRta.saara.phalgu.bhaaNDa.vicayanam abhijJaanaM mudraaM ca dattvaa preSayed adhyakSasya // KAZ02.21.27/ vaidehaka.vyaJjano vaa saartha.pramaaNaM raajJaH preSayet // KAZ02.21.28/ tena pradezena raajaa zulka.adhyakSasya saartha.pramaaNam upadizet sarvajJa.khyaapana^artham // KAZ02.21.29/ tataH saartham adhyakSo^abhigamya bruuyaat "idam amuSyaam uSya ca saara.bhaaNDaM phalgu.bhaaNDaM ca, na nihuuhitavyam, eSa raajJaH prabhaavaH" iti // KAZ02.21.30/ nihuuhataH phalgu.bhaaNDaM zulka.aSTa.guNo daNDaH, saara.bhaaNDaM sarva.apahaaraH // KAZ02.21.31ab/ raaSTra.piiDaa.karaM bhaaNDam ucchindyaad aphalaM ca yat / KAZ02.21.31cd/ mahaa.upakaaram ucchulkaM kuryaad biijaM ca durlabham //E (Tariff of duties and tolls) KAZ02.22.01/ baahyam aabhyantaraM ca^aatithyam // KAZ02.22.02/ niSkraamyaM pravezyaM ca zulkam // KAZ02.22.03/ pravezyaanaaM muulya.paJca.bhaagaH // KAZ02.22.04/ puSpa.phala.zaaka.muula.kanda.vaallikya.biija.zuSka.matsya.maaMsaanaaM SaD.bhaagaM gRhNiiyaat // KAZ02.22.05/ zaGkha.vajra.maNi.muktaa.pravaala.haaraaNaaM taj.jaata.puruSaiH kaarayet kRta.karma.pramaaNa.kaala.vetana.phala.niSpattibhiH // KAZ02.22.06/ kSauma.dukuula.krimi.taana.kaGkaTa.hari.taala.manaH.zilaa.aJjana.hiGguluka.loha.varNa.dhaatuunaaM candana.aguru.kaTuka.kiNva.avaraaNaaM carma.danta.aastaraNa.praavaraNa.krimi.jaataanaam aaja.eDakasya ca daza.bhaagaH paJca.daza.bhaago vaa // KAZ02.22.07/ vastra.catuSpada.dvipada.suutra.kaarpaasa.gandha.bhaiSajya.kaaSTha.veNu.valkala.carma.mRdbha.aNDaanaaM dhaanya.sneha.kSaara.lavaNa.madya.pakvaan naadiinaaM ca viMzati.bhaagaH paJca.viMzati.bhaago vaa// KAZO2.22.08/ dvaaraadeyaM zulkaM paJca.bhaagaH aanugraahikaM vaa yathaa.deza.upakaaraM sthaapaytet// KAZO2.22.09/ jaati.bhuumiSu ca paNyaanaaM vikrayaH// KAZO2.22.10/ khanibhyo dhaatu.paNyaadaane SaT.chatam atyayaH// KAZO2.22.11/ puSpa.phala.vaaTebhyaH puSpa.phala.aadaane catuS.paJcaazat.paNo daNDaH // KAZO2.22.12 SaNDebhyaH zaaka.muula.kanda.aadaane paada.uunaM dvi.paJcaazat.paNo daNDaH // KAZ02.22.13/ kSetrebhyaH sarva.sasya.aadaane tri.paJcaazat.paNaH // KAZ02.22.14/ paNo^adhyardha.paNaz ca siitaa.atyayaH // KAZ02.22.15ab/ ato nava.puraaNaaM deza.jaati.caritrataH / KAZ02.22.15cd/ paNyaanaaM sthaapayec^zuklam atyayaM ca^apakaarataH //E (Superintendent of yarns (and teStiles)) KAZ02.23.01/ suutra.adhyakSaH suutra.varma.vastra.rajju.vyavahaaraM taj.jaata.puruSaiH kaarayet // KAZ02.23.02/ uurNaa.valka.kaarpaasa.tuula.zaNa.kSaumaaNi ca vidhavaa.nyaGgaa.kanyaa.pravrajitaa.daNDa.pratikaariNiibhii ruupa.aajiivaa.maatRkaabhir vRddha.raaja.daasiibhir vyuparata.upasthaana.deva.daasiibhiz ca kartayet // KAZ02.23.03/ zlakSNa.sthuula.madhyataaM ca suutrasya viditvaa vetanaM kalpayet, bahv.alpataaM ca // KAZ02.23.04/ suutra.pramaaNa jJaatvaa taila.aamalaka.udvartanair etaa anugRhNiiyaat // KAZ02.23.05/ tithiSu pratimaana.daanaiz ca karma kaarayitavyaaH // KAZ02.23.06/ suutra.hraase vetana.hraaso dravya.saaraat // KAZ02.23.07/ kRta.karma.pramaaNa.kaala.vetana.phala.niSpattibhiH kaarubhiz ca karma kaarayet, pratisaMsargaM ca gacchet // KAZ02.23.08/ kSauma.dukuula.krimi.taana.raaGkava.kaarpaasa.suutra.vaana.karma.antaaMz ca prayuJjaano gandha.maalya.daanair anyaiz ca^aupagraahikair aaraadhayet // KAZ02.23.09/ vastra.aastaraNa.praavaraNa.vikalpaan utthaapayet // KAZ02.23.10/ kaGkaTa.karma.antaaMz ca taj.jaata.kaaru.zilpibhiH kaarayet // KAZ02.23.11/ yaaz ca^aniSkaasinyaH proSitaa vidhavaa nyaGgaaH kanyakaa vaa^aatmaanaM bibhRyuH taaH sva.daasiibhir anusaarya sa-upagrahaM karma kaarayitavyaaH // KAZ02.23.12/ svayam aagacchantiinaaM vaa suutra.zaalaaM pratyuSasi bhaaNDa.vetana.vinimayaM kaarayet // KAZ02.23.13/ suutra.pariikSaa.artha.maatraH pradiipaH // KAZ02.23.14/ striyaa mukha.saMdarzane^anya.kaarya.sambhaaSaayaaM vaa puurvaH saahasa.daNDaH, vetana.kaala.atipaatane madhyamaH, akRta.karma.vetana.pradaane ca // KAZ02.23.15/ gRhiitvaa vetanaM karma.akurvatyaa aGguSTha.saMdaMzaM daapayet, bhakSita.apahRta.avaskanditaanaaM ca // KAZ02.23.16/ vetaneSu ca karma.karaaNaam aparaadhato daNDaH // KAZ02.23.17/ rajju.vartakair varma.kaaraiz ca svayaM saMsRjyeta // KAZ02.23.18/ bhaaNDaani ca varatra.aadiini vartayet // KAZ02.23.19ab/ suutra.valkamayii rajjur varatraa vaitra.vaiNaviiH / KAZ02.23.19cd/ saamnaahyaa bandha.niiyaaz ca yaana.yugyasya karayet //E (Director of agriculture) KAZ02.24.01/ siitaa.adhyakSaH kRSi.tantra.zulba.vRkSa.aayur.vedajJas taj.jJa.sakho vaa sarva.dhaanya.puSpa.phala.zaaka.kanda.muula.vaallikya.kSauma.kaarpaasa.biijaani yathaa.kaalaM gRhNiiyaat // KAZ02.24.02/ bahu.hala.parikRSTaayaaM sva.bhuumau daasa.karma.kara.daNDa.pratikartRbhir vaapayet // KAZ02.24.03/ karSaNa.yantra.upakaraNa.baliivardaiz ca^eSaam asaGgaM kaarayet, kaarubhiz ca karmaara.kuTTaaka.medaka.rajju.vartaka.sarpa.graaha.aadibhiz ca // KAZ02.24.04/ teSaaM karma.phala.vinipaate tat.phala.haanaM daNDaH // KAZ02.24.05/ SoDaza.droNaM jaaGgalaanaaM varSa.pramaaNam, adhyardham aanuupaanaaM deza.vaapaanaam, ardha.trayodaza^azmakaanaam, trayoviMzatir avantiinaam, amitam apara.antaanaaM haimanyaanaaM ca, kulyaa.aavaapaanaaM ca kaalataH // KAZ02.24.06/ varSa.tri.bhaagaH puurva.pazcima.maasayoH, dvau tri.bhaagau madhyamayoH - suSamaa.ruupam // KAZ02.24.07/ tasya^upaladhir bRhaspateH sthaana.gamana.garbha.aadhaanebhyaH zukra.udaya.astamaya.caarebhyaH suuryasya prakRti.vaikRtaac ca // KAZ02.24.08/ suuryaad biija.siddhiH, bRhaspateH sasyaanaaM stamba.kaaritaa, zukraad vRSTiH / iti // KAZ02.24.09ab/ trayaH sapta.ahikaa meghaa aziitiH kaNa.ziikaraaH / KAZ02.24.09cd/ SaSTir aatapa.meghaanaam eSaa vRSTiH samaa hitaa // KAZ02.24.10ab/ vaatam aatapa.yogaM ca vibhajan yatra varSati / KAZ02.24.10cd/ triin kariiSaaMz ca janayaMs tatra sasya.aagamo dhruvaH // KAZ02.24.11/ tataH prabhuuta.udakam alpa.udakaM vaa sasyaM vaapayet // KAZ02.24.12/ zaali.vriihi.kodrava.tila.priyaGgu.udaaraka.varakaaH puurva.vaapaaH // KAZ02.24.13/ mudga.maaSa.zaimbyaa madhya.vaapaaH // KAZ02.24.14/ kusumbha.masuura.kulattha.yava.go.dhuuma.kalaaya.atasii.sarSapaaH pazcaad.vaapaaH // KAZ02.24.15/ yathaa.Rtu.vazena vaa biija.vaapaaH // KAZO2.24.16/ vaapa.atiriktam ardha.siitikaaH kuryuH, sva.viirya.upajiivino vaa catur.tha.paJca.bhaagikaaH // KAZU2.24.17/ yathaa^iSTam anavasita.bhaagaM dadyuH, anyatra kRcchrebhyaH // KAZU2.24.18/ sva.setubhyo hasta.praavartimam udaka.bhaagaM paJcamaM dadyuH, skandha.praavartimaM caturtham, sroto.yantra.praavartimaM ca tRtiiyam, caturthaM nadii.saras.taTaaka.kuupa.uddhaaTam // KAZU2.24.19/ karma.udaka.pramaaNena kaidaaraM haimanaM graiSmikaM vaa sasyaM sthaapayet // KAZU2.24.20/ zaaly.aadi jyeSTham, SaNDo madhyamaH, ikSuH pratyavaraH // KAZ02.24.21/ ikSavo hi bahv.aabaadhaa vyaya.graahiNaz ca // KAZ02.24.22/ phena.aaghaato vallii.phalaanaam, pariivaaha.antaaH pippalii.mRdviika.ikSuuNaam, kuupa.paryantaaH zaaka.muulaanaam, haraNii.paryantaa haritakaanaam, paalyo lavaanaaM gandha.bhaiSajya.uziira.hriibera.piNDaaluka.aadiinaam // KAZ02.24.23/ yathaa.svaM bhuumiSu ca sthaalyaaz ca^aanuupyaaz ca^oSadhiiH sthaapayet // KAZ02.24.24/ tuSaara.paayana.muSNa.zoSaNaM ca^aa.sapta.raatraad iti dhaanya.biijaanaam, tri.raatraM vaa paJca.raatraM vaa kozii.dhaanyaanaam, madhu.ghRta.suukara.vasaabhiH zakRd.yuktaabhiH kaaNDa.biijaanaaM cheda.lepo, madhu.ghRtena kandaanaam, asthi.biijaanaaM zakRd.aalepaH, zaakhinaaM garta.daaho go.asthi.zakRdbhiH kaale dauhrdaM ca // KAZ02.24.25/ praruuDhaaMz ca^azuSka.kaTu.matsyaaMz ca snuhi.kSiireNa paayayet // KAZ02.24.26ab/ kaarpaasa.saaraM nirmokaM sarpasya ca samaaharet / KAZ02.24.26cd/ na sarpaas tatra tiSThanti dhuumo yatra^eSa tiSThati // KAZ02.24.27/ sarva.jiijaanaaM tu prathama.vaape suvarNa.udaka.samplutaaM puurva.muSTiM vaapayed, amuM ca mantraM bruuyaat - "prajaapataye kaazyapaaya devaaya ca namaH sadaa / siitaa me RdhyataaM devii biijeSu ca dhaneSu ca // KAZ02.24.28/ SaNDa.vaaTa.go.paalaka.daasa.karma.karebhyo yathaa.puruSa.parivaapaM bhaktaM kuryaat, sa-paada.paNikaM ca maasaM dadyaat // KAZ02.24.29/ karma.anuruupaM kaarubhyo bhakta.vetanam // KAZ02.24.30/ praziirNaM ca puSpa.phalaM deva.kaarya.arthaM vriihi.yavam aagrayaNa.arthaM zrotriyaas tapasvinaz ca^aahareyuH, raazi.muulam uJcha.vRttayaH // KAZ02.24.31ab/ yathaa.kaalaM ca sasya.aadi jaataM jaataM pravezayet / KAZ02.24.31cd/ na kSetre sthaapayet kiMcit palaalam api paNDitaH // KAZ02.24.32ab/ praakaaraaNaaM samucchrayaan valabhiir vaa tathaa.vidhaaH / KAZ02.24.32cd/ na saMhataani kurviita na tucchaani ziraaMsi ca // KAZ02.24.33ab/ khalasya prakaraan kuryaan maNDala.ante samaazritaan / KAZ02.24.33cd/ anagnikaaH sa-udakaaz ca khale syuH parikarmiNaH //E (Controller of spiritual liquors) KAZ02.25.01/ suraa.adhyakSaH suraa.kiNva.vyavahaaraan durge jana.pade skandha.aavaare vaa taj.jaata.suraa.kiNva.vyavahaaribhiH kaarayed, eka.mukham aneka.mukhaM vaa vikraya.kraya.vazena vaa // KAZ02.25.02/ SaT.zatam atyayam anyatra kartR.kretR.vikretRRNaaM sthaapayet // KAZ02.25.03/ graamaad anirNayaNam asampaataM ca suraayaaH, pramaada.bhayaat karmasu JjirdiSTaanaam, maryaada.atikrama.bhayaad aaryaaNaam, utsaaha.bhayaac ca tiiSkNaanaam // KAZ02.25.04/ lakSitam alpaM vaa catur.bhaagam ardha.kuDubaM kuDubam ardha.prasthaM prasthaM vaa^iti jJaata.zaucaa nirhareyuH // KAZ02.25.05/ paana.agaareSu vaa pibeyur asaMcaariNaH // KAZ02.25.06/ nikSepa.upanidhi.prayoga.apahRtaanaam aniSTa.upagataanaaM ca dravyaaNaaM jJaana.artham asvaamikaM kupyaM hiraNyaM ca^upalabhya niSkeptaaram anyatra vyapadezena graahayed, ativyaya.kartaaram anaayati.vyayaM ca // KAZ02.25.07/ na ca^anargheNa kaalikaaM vaa suraaM dadyaad, anyatra duSTa.suraayaaH // KAZ02.25.08/ taam anyatra vikraapayet // KAZ02.25.09/ daasa.karma.karebhyo vaa vetanaM dadyaat // KAZ02.25.10/ vaahana.pratipaanaM suukara.poSaNaM vaa dadyaat // KAZ02.25.11/ paana.agaaraaNy.aneka.kakSyaaNi vibhakta.zayana.aasanavanti paana.uddezaani gandha.maalya.udakavanti Rtu.sukhaani kaarayet // KAZ02.25.12/ tatrasthaaH prakRty.autpattikau vyayau guuDhaa vidyuH, aagantuuMz ca // KAZ02.25.13/ kretRRNaaM matta.suptaanaam alaGkaaraat^chaadana.hiraNyaani ca vidyuH // KAZ02.25.14/ tan.naaze vaNijas tac ca taavac ca daNDaM dadyuH // KAZ02.25.15/ vaNijazs tu saMvRteSu kakSyaa.vibhaageSu sva.daasiibhiH pezala.ruupaabhir aagantuunaaM vaastavyaanaaM ca^aarya.ruupaaNaaM matta.suptaanaaM bhaavaM vidyuH // KAZ02.25.16/ medaka.prasanna.aasava.ariSTa.maireya.madhuunaam // KAZ02.25.17/ udaka.droNaM taNDulaanaam ardha.aaDhakaM trayaH prasthaaH kiNvasya^iti medaka.yogaH // KAZ02.25.18/ dvaadaza.aaDhakaM piSTasya paJca prasthaaH kiNvasya kramuka.tvak.phala.yukto vaa jaati.sambhaaraH prasannaa.yogaH // KAZ02.25.19/ kapittha.tulaa phaaNitaM paJca.taulikaM prastho madhuna ity aasava.yogaH // KAZU2.25.20/ paad.adhiko jyeSThaH paada.hiinaH kaniSThaH // KAZU2.25.21/ cikitsaka.pramaaNaaH pratyekazo vikaaraaNaam ariSTaaH // KAZU2.25.22/ meSa.zRGgii.tvak.kvaatha.abhiSuto guDa.pratiivaapaH pippalii.marica.sambhaaras tri.phalaa.yukto vaa maireyaH // KAZY2.25.23/ guDa.yuktaanaaM vaa sarveSaaM tri.phalaa.sambhaaraH // KAZU2.25.24/ mRdviikaa.raso madhu // KAZu2.25.25/ tasya sva.dezo vyaakhyaanaM kaapi.zaayanaM haara.huurakam iti // KAZU2.25.26/ maaSakalaniidroNamaamaM siddhaM vaa tri.bhaaga.adhika.taNDulaM moraTa.aadiinaaM kaarSika.bhaaga.yuktaM kiNva.bandhaH // KAZ02.25.27/ paaThaa.loghra.tejovaty.elaa.vaaluka.madhuka.madhu.rasaa.priyaGgu.daaru.haridraa.marica.pippaliinaaM ca paJca.kaarSikaH sambhaara.yogo medakasya prasannaayaaz ca // KAZ02.25.28/ madhuka.niryuuha.yuktaa kaTa.zarkaraa varNa.prasaadanii ca // KAZ02.25.29/ coca.citraka.vilaGga.gaja.pippaliinaaM ca kaarSikaH kramuka.madhuka.mustaa.lodhraaNaaM dvi.kaarSikaz ca^aasava.sambhaaraH // KAZ02.25.30/ daza.bhaagaz ca^eSaaM biija.bandhaH // KAZ02.25.31/ prasannaa.yogaH zveta.suraayaaH // KAZ02.25.32/ sahakaara.suraa rasa.uttaraa biija.uttaraa vaa mahaa.suraa sambhaarikii vaa // KAZ02.25.33/ taasaaM moraTaa.palaaza.pattuura.meSa.zRGgii.karaJja.kSiira.vRkSa.kaSaaya.bhaavitaM dagdha.kaTa.zarkaraa.cuurNaM loghra.citraka.vilaGga.paaThaa.mustaa.kaliGga.yava.daaru.haridra.indiivara.zata.puSpa.apaamaarga.sapta.parNa.nimba.aasphota.kalka.ardha.yuktam antar.nakho muSTiH kumbhiiM raaja.peyaaM prasaadayati // KAZ02.25.34/ phaaNitaH paJca.palikaz ca^atra rasa.vRddhir deyaH // KAZ02.25.35/ kuTumbinaH kRtyeSu zveta.suraam, auSadha.arthaM vaariSTam, anyad vaa kartuM labheran // KAZ02.25.36/ utsava.samaaja.yaatraasu catur.ahaH sauriko deyaH // KAZ02.25.37/ teSv ananujJaataanaaM prahavana.antaM daivasikam atyayaM gRhNiiyaat // KAZ02.25.38/ suraa.kiNva.vicayaM striyo baalaaz ca kuryuH // KAZ02.25.39/ araaja.paNyaaH paJcakaM zataM zulkaM dadyuH, surakaa.medaka.ariSTa.madhu.phala.aamla.aamla.ziidhuunaaM ca // KAZ02.25.40ab/ ahnaz ca vikrayaM jJaatvaa vyaajiiM maana.hiraNyayoH / KAZ02.25.40cd/ tathaa vaidharaNaM kuryaad ucitaM ca^anuvartayet //E (Supervisor of (animal-)slaughter) KAZ02.26.01/ suunaa.adhyakSaH pradiSTa.abhayaanaam abhaya.vana.vaasinaaM ca mRga.pazu.pakSi.matsyaanaaM bandha.vadha.hiMsaayaam uttamaM daNDaM kaarayet, kuTumbinaam abhaya.vana.parigraheSu madhyamam // KAZ02.26.02/ apravRtta.vadhaanaaM matsya.pakSiNaaM bandha.vadha.hiMsaayaaM paada.uuna.sapta.viMzati.paNam atyayaM kuryaat, mRga.pazuunaaM dvi.guNam // KAZ02.26.03/ pravRtta.hiMsaanaam aparigRhiitaanaaM SaD.bhaagaM gRhNiiyaat, matsya.pakSiNaaM daza.bhaagaM vaa^adhikam, mRga.pazuunaaM zulkaM vaa^adhikam // KAZ02.26.04/ pakSi.mRgaaNaaM jiivat SaD.bhaagam abhaya.vaneSu pramuJcet // KAZ02.26.05/ saamudra.hasty.azva.puruSa.vRSa.gardabha.aakRtayo matsyaaH saarasaa na^aadeyaas taTaaka.kulyaa.udbhavaa vaa krauJca.utkrozaka.daatyuuha.haMsa.cakravaaka.jiivan.jiivaka.bhRGga.raaja.cakora.matta.kokila.mayuura.zuka.madana.zaarikaa vihaara.pakSiNo maGgalyaaz ca^anye^api praaNinaH pakSi.mRgaa hiMsaa.baadhebhyo rakSyaaH // KAZ02.26.06/ rakSaa.atikrame puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ02.26.07/ mRga.pazuunaam anasthi.maaMsaM sadyo.hataM vikriiNiiran // KAZ02.26.08/ asthimataH pratipaataM dadyuH // KAZ02.26.09/ tulaa.hiine hiina.aSTa.guNam // KAZ02.26.10/ vatso vRSo dhenuz ca^eSaam avadhyaaH // KAZ02.26.11/ ghnataH paJcaazatko daNDaH, kliSTa.ghaataM ghaatayataz ca // KAZ02.26.12/ parizuunam aziraH.paada.asthi vigandhaM svayaM.mRtaM ca na vikriiNiiran // KAZ02.26.13/ anyathaa dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ02.26.14ab/ duSTaaH pazu.mRga.vyaalaa matsyaz ca^abhaya.caariNaH / KAZ02.26.14cd/ anyatra gupti.sthaanebhyo vadha.bandham avaapnuyuH //E (Superintendent of courtesans) KAZ02.27.01/ gaNikaa.adhyakSo gaNikaa.anvayaam agaNikaa.anvayaaM vaa ruupa.yauvana.zilpa.sampannaaM sahasreNa gaNikaaM kaarayet, kuTumba.ardhena pratigaNikaam // KAZ02.27.02/ niSpatitaa.pretayor duhitaa bhaginii vaa kuTumbaM bhareta, maataa vaa pratigaNikaaM sthaapayet // KAZ02.27.03/ taasaam abhaave raajaa haret // KAZ02.27.04/ saubhaagya.alaMkaara.vRddhyaa sahasreNa vaaraM kaniSThaM madhyamam uttamaM vaa^aaropayet chatra.bhRGgaara.vyajana.zibikaa.piiThikaa.ratheSu ca vizeSa.artham // KAZ02.27.05/ saubhaagya.bhaGge maatRkaaM kuryaat // KAZ02.27.06/ niSkrayaz catur.viMzati.saahasro gaNikaayaaH, dvaadaza.saahasro gaNikaa.putrasya // KAZ02.27.07/ aSTa.varSaat prabhRti raajJaH kuziilava.karma kuryaat // KAZ02.27.08/ gaNikaa.daasii bhagna.bhogaa koSTha.agaare mahaanase vaa karma kuryaat // KAZ02.27.09/ avizantii sapaada.paNam avaruddhaa maasa.vetanaM dadyaat // KAZ02.27.10/ bhogaM daayamaayaM vyayam aayatiM ca gaNikaayaa nibandhayet, ati.vyaya.karma ca vaarayet // KAZ02.27.11/ maatR.hastaad anyatra abharaNa.nyaase sa.paada.catuS.paNo daNDaH // KAZ02.27.12/ svaapateyaM vikrayam aadhaanaM vaa nayantyaaH sa.paada.paJcaazat.paNaH paNo^ardha.paNa.cchedane // KAZ02.27.13/ akaamaayaaH kumaaryaa vaa saahase uttamo daNDaH, sa.kaamaayaaH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ02.27.14/ gaNikaam akaamaaM rundhato niSpaatayato vaa vraNa.vidaaraNena vaa ruupaM.upaghnataH sahasraM daNDaH // KAZ02.27.15/ sthaan.vizeSeNa vaa daNDa.vRddhiH aa.niSkraya.dvi.guNaat // KAZ02.27.16/ praapta.adhikaaraM gaNikaaM ghatayato niSkraya.tri.guNo daNDaH // KAZ02.27.17/ maatRkaa.duhitRkaa.ruupa.daasiinaaM ghaate uttamaH saahasa.daNDaH // KAZ02.27.18/ sarvatra prathame^aparaadhe prathamaH, dvitiiye dvi.guNaH, tRtiiye tri.guNaH, caturthe yathaa.kaamii syaat // KAZ02.27.19/ raaja.aajJayaa puruSam anabhigacchantii gaNikaa ziphaa.sahasraM labheeta, paJca.sahasraM vaa daNDaH // KAZ02.27.20/ bhogaM gRhiitvaa dviSatyaa bhoga.dvi.guNo daNDaH // KAZ02.27.21/ vasati.bhoga.apahaare bhogam aSTa.guNaM dadyaad anyatra vyaadhi.puruSa.doSebhyaH // KAZ02.27.22/ puruSaM ghnatyaaz citaa.prataape^apsu pravezanaM vaa // KAZ02.27.23/ gaNikaa.bharaNam arthaM bhogaM vaa^apaharato^aSTa.guNo daNDaH // KAZ02.27.24/ gaNikaa bhogam aayatiM puruSaM ca nivedayet // KAZ02.27.25/ etena naTa.nartaka.gaayana.vaadaka.vaag.jiivana.kuziilava.plavaka.saubhika.caaraNaanaaM strii.vyavahaariNaaM striyo guuDha.aajiivaaz ca vyaakhyaataaH // KAZ02.27.26/ teSaaM tuuryam aagantukaM paJca.paNaM prekSaa.vetanaM dadyaat // KAZ02.27.27/ ruupa.aajiivaa bhoga.dvaya.guNaM maasaM dadyuH // KAZ02.27.28/ giita.vaadya.paaThya.nRtya.naaTya.akSara.citra.viiNaa.veNu.mRdaGga.para.citta.jJaana.gandha.maalya.samyuuhana.saMvaadana.saMvaahana.vaizika.kalaa.jJaanaani gaNikaa daasii raGga.upajiiviniiz ca graahayato raaja.maNDalaad aajiivaM kuryaat // KAZ02.27.29/ gaNikaa.putraan raGga.upajiivinaaM ca mukhyaan niSpaadayeyuH, sarva.taala.avacaraaNaaM ca // KAZ02.27.30ab/ saMjJaa.bhaaSaa.antarajJaaz ca striyas teSaam anaatmasu / KAZ02.27.30cd/ caara.ghaata.pramaada.arthaM prayojyaa bandhu.vaahanaaH //E (Controller of shipping) KAZ02.28.01/ naav.adhyakSaH samudra.samyaana.nadii.mukhatara.pracaaraan deva.saro.visaro.nadii.taraaMz ca sthaaniiya.aadiSv avekSeta // KAZ02.28.02/ tad.velaa.kuula.graamaaH klRptaM dadyuH // KAZ02.28.03/ matsya.bandhakaa naukaa.bhaaTakaM SaD.bhaagaM dadyuH // KAZ02.28.04/ pattana.anuvRttaM zulka.bhaagaM vaNijo dadyuH, yaatraa.vetanaM raaja.naubhiH sampatantaH // KAZ02.28.05/ zaGkha.muktaa.graahiNo nau.bhaaTakaM dadyuH, sva.naubhir vaa tareyuH // KAZ02.28.06/ adhyakSaz ca^eSaaM khany.adhyakSeNa vyaakhyaataH // KAZ02.28.07/ pattana.adhyakSa.nibaddhaM paNya.pattana.caaritraM naav.adhyakSaH paalayet // KAZ02.28.08/ muuDha.vaata.aahataa naavaH pitaa^iva^anugRhNiiyaat // KAZ02.28.09/ udaka.praaptaM paNyam azulkam ardha.zulkaM vaa kuryaat // KAZ02.28.10/ yathaa.nirdiSTaaz ca^etaaH paNya.pattana.yaatraa.kaaleSu preSayet // KAZ02.28.11/ samyaatiir naavaH kSetra.anugataaH zulkaM yaacet // KAZ02.28.12/ hiMsrikaa nirghaatayet, amitra.viSaya.atigaaH paNya.pattana.caaritra.upaghaatikaaz ca // KAZ02.28.13/ zaasaka.niryaamaka.daatra..razmi.graahaka.utsecaka.adhiSThitaaz ca mahaa.naavo hemanta.griiSma.taaryaasu mahaa.nadiiSu prayojayet, kSudrikaaH kSudrikaasu varSaa.sraaviNiiSu // KAZ02.28.14/ baadha.tiirthaaz ca^etaaH kaaryaa raaja.dviSTa.kaariNaaM taraNa.bhayaat // KAZ02.28.15/ akaale^atiirthe ca tarataH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ02.28.16/ kaale tiirthe ca^aniSRSTa.taariNaH paada.uuna.sapta.viMzati.paNas tara.atyayaH // KAZ02.28.17/ kaivartaka.aSTa.tRNa.bhaara.puSpa.phala.vaaTa.SaNDa.go.paalakaanaam anatyayaH, sambhaavya.duuta.anupaatinaaM ca senaa.bhaaNDa.prayogaaNaaM ca sva.taraNais tarataam, biija.bhakta.dravya.upaskaraaMz ca^aanuupa.graamaaNaaM taarayataam // KAZ02.28.18/ braahmaNa.pravrajita.baala.vRddha.vyaadhita.zaasana.hara.garbhiNyo naav.adhyakSa.mudraabhis tareyuH // KAZ02.28.19/ kRta.pravezaaH paaraviSayikaaH saartha.pramaaNaa vaa pravizeyuH // KAZ02.28.20/ parasya bhaaryaaM kanyaaM vittaM vaa^apaharantaM zavittaM vaa^apaharantaM zaGkitam aavignam udbhaaNDii.kRtaM mahaa.bhaaNDena muurdhni bhaareNa^avacchaadayantaM sadyo.gRhiita.liGginam aliGginaM vaa pravrajitam alakSya.vyaadhitaM bhaya.vikaariNaM guuDha.saara.bhaaNDa.zaasana.zastra.agniyogaM viSa.hastaM diirgha.pathikam amudraM ca^upagraahayet // KAZ02.28.21/ kSudra.pazur manuSyaz ca sa.bhaaro maaSakaM dadyaat, ziro.bhaaraH kaaya.bhaaro gava^azvaM ca dvau, uSTra.mahiSaM caturaH, paJca labhuyaanam, SaD goliGgam, sapta zakaTam, panya.bhaaraH paadam // KAZ02.28.22/ tena bhaaNDa.bhaaro vyaakhyaataH // KAZ02.28.23/ dvi.guNo mahaa.nadiiSu taraH // KAZ02.28.24/ klRptam aanuupa.graamaa bhakta.vetanaM dadyuH // KAZ02.28.25/ pratyanteSu taraaH zulkam aativaahikaM vartaniiM ca gRhNiiyuH, nirgacchataz ca^amudra.dravyasya bhaaNDaM hareyuH, atibhaareNa^avelaayaam atirthe tarataz ca // KAZ02.28.26/ puruSa.upakaraNa.hiinaayaam asaMskRtaayaaM vaa naavi vipannaayaaM naav.adhhyakSo naSTaM vinaSTaM vaa^abhyaavahet // KAZ02.28.27ab/ sapta.aha.vRttaam aaSaaDhiiM kaarttikiiM ca^antaraa taraH / KAZ02.28.27cd/ kaarmikaH pratyayaM dadyaan nityaM ca^aahnikam aavahet //E (Superintendent of cattle) KAZ02.29.01/ go.adhyakSo vetana.upagraahikaM kara.pratikaraM bhagna.utsRSTakaM bhaaga.anupraviSTakaM vraja.paryagraM naSTaM vinaSTaM kSiira.ghRta.saMjaataM ca^upalabheta // KAZ02.29.02/ go.paalaka.piNDaaraka.dohaka.manthaka.lubdhakaaH zataM zataM dhenuunaaM hiraNya.bhRtaaH paalayeyuH // KAZ02.29.03/ kSiira.ghRta.bhRtaa hi vatsaan upahanyuH / iti vetana.upagraahikam // KAZ02.29.04/ jaradgu.dhenu.garbhiNii.paSThauhii.vatsatariiNaaM sama.vibhaagaM ruupa.zatam ekaH paalayet // KAZ02.29.05/ ghRtasya^aSTau vaarakaan paNikaM puccham aGka.carma ca vaarSikaM dadyaat / iti kara.pratikaraH // KAZ02.29.06/ vyaadhitaa.nyaGgaa.ananya.dohii.durdohaa.putraghniinaaM ca sama.vibhaagaM ruupa.zataM paalayantas taj.jaatikaM bhaagaM dadyuH / iti bhagna.utSRSTakam // KAZ02.29.07/ para.cakra.aTavii.bhayaad anupraviSTaanaaM pazuunaaM paalana.dharmeNa daza.bhagaM dadyuH / iti bhaaga.anupraviSTakam // KAZ02.29.08/ vatsaa vatsataraa damyaa vahino vRSaa ukSaaNaz ca puMgavaaH, yuga.vaahana.zakaTa.vahaa vRSabhaaH suunaa.mahiSaaH pRSTa.skandha.vaahinaz ca mahiSaaH, vatsikaa vatsatarii paSTahuhii garbhiNii dhenuz ca^aprajaataa vandhyaaz ca gaavo mahiSyaz ca, maasa.dvi.maasa.jaataas taasaam upajaa vatsaa vatsikaaz ca // KAZ02.29.09/ maasa.dvi.maasa.jaataan aGkayet // KAZ02.29.10/ maasa.dvi.maasa.paryuSitam aGkayet // KAZ02.29.11/ aGkaM cihnaM varNaM zRGga.antaraM ca lakSaNam evam upajaa nibandhayet / iti vraja.paryagram // KAZ02.29.12/ cora.hRtam anya.yuutha.praviSTam avaliinaM vaa naSTam // KAZ02.29.13/ paGka.viSama.vyaadhi.jaraa.toya.aahaara.avasannaM vRkSa.taTa.kaaSTha.zilaa.abhihatam iizaana.vyaala.sarpa.graaha.daava.agni.vipannaM vinaSTam // KAZ02.29.14/ pramaadaad abhyaavaheyuH // KAZ02.29.15/ evaM ruupa.agraM vidyaat // KAZ02.29.16/ svayaM hantaa ghaatayitaa hartaa haarayitaa ca vadhyaH // KAZ02.29.17/ para.pazuunaaM raaja.aGkena parivartayitaa ruupasya puurvaM saahasa.daNDaM dadyaat // KAZ02.29.18/ sva.deziiyaanaaM cora.hRtaM pratyaaniiya paNitaM ruupaM haret // KAZ02.29.19/ para.deziiyaanaaM mokSayitaa^ardhaM haret // KAZ02.29.20/ baala.vRddha.vyaadhitaanaaM go.paalakaaH pratikuryuH // KAZ02.29.21/ lubdhaka.zva.gaNibhir apaastas tena^avyaala.paraabaadha.bhayam Rtu.vibhaktam araNyaM caarayeyuH // KAZ02.29.22/ sarpa.vyaala.traasana.arthaM go.cara.anupaata.jJaana.arthaM ca trasnuunaaM ghaNTaa.tuuryaM ca badhniiyuH // KAZ02.29.23/ sama.vyuuDha.tiirtham akardama.graaham udakam avataarayeyuH paalayeyuz ca // KAZ02.29.24/ stena.vyaala.sarpa.graaha.gRhiitaM vyaadhi.jaraa.avasannaM ca^aavedayeyuH, anyathaa ruupa.muulyaM bhajeran // KAZ02.29.25/ kaaraNa.mRtasya^aGka.carma go.mahiSasya, karNa.lakSaNam aja.avikaanaam, puccham aGka.carma ca^azva.khara.uSTraaNaam, baala.carma.basti.pitta.snaayu.danta.khura.zRGga.asthiini ca^aahareyuH // KAZ02.29.26/ maaMsam aardraM zuSkaM vaa vikriiNiiyuH // KAZ02.29.27/ udazvit.zva.varaahebhyo dadyuH // KAZ02.29.28/ kuurcikaaM senaa.bhakta.artham aahareyuH // KAZ02.29.29/ kilaaTo ghaaNa.piNyaaka.kleda.arthaH // KAZ02.29.30/ pazu.vikretaa paadikaM ruupaM dadyaat // KAZ02.29.31/ varSaa.zaradd.hemantaan ubhayataH.kaalaM duhyuH, zizira.vasanta.griiSmaan eka.kaalam // KAZ02.29.32/ dvitiiya.kaala.dogdhur aGguSThac.chedo daNDaH // KAZ02.29.33/ dohana.kaalam atikraamatas tat.phala.haanaM daNDaH // KAZ02.29.34/ etena nasya.damya.yuga.piGgana.vartana.kaalaa vyaakhyaataaH // KAZ02.29.35/ kSiira.droNe gavaaM ghRta.prasthaH, paJca.bhaaga.adhiko mahiSiiNaam, dvi.bhaaga.adhiko^aja.aviinaam // KAZ02.29.36/ mantho vaa sarveSaaM pramaaNam // KAZ02.29.37/ bhuumi.tRNa.udaka.vizeSaadd hi kSiira.ghRta.vRddhir bhavati // KAZ02.29.38/ yuutha.vRSaM vRSeNa^avapaatayataH puurvaH saahasa.daNDaH, ghaatayata uttamaH // KAZ02.29.39/ varNa.avarodhena dazatii rakSaa // KAZ02.29.40/ upaniveza.dig.vibhaago go.pracaaraad bala^anvayato vaa gavaaM rakSaa.saamarthyaac ca// KAZ02.29.41/ ajaaviinaaM SaN.maasikii.muurNaaM graahayet // KAZ02.29.42/ tena^azva.khara.uSTra.varaaha.vrajaa vyaakhyaataaH // KAZ02.29.43/ baliivardaanaaM nasya.azva.bhadra.gati.vaahinaaM yava.sasya.ardha.bhaaras tRNasya dvi.guNam, tulaa ghaaNa.piNyaakasya, daza.aaDhakaM kaNa.kuNDakasya, paJca.palikaM mukha.lavanAm, taila.kuDubo nasyaM prasthaH paanaM, maaMsa.tulaa, dadhnaz ca^aaDhakam, yava.droNaM maaSaaNaaM vaa pulaakaH, kSiira.droNam ardha.aaDhakaM vaa suraayaaH sneha.prasthaH kSaara.daza.palaM zRGgibera.palaM ca pratipaanam // KAZ02.29.44/ paada.uunam azvatara.go.kharaaNaam, dvi.guNaM mahiSa.uSTraaNaam // KAZ02.29.45/ karma.kara.baliivardaanaaM paayana.arthaanaaM ca dhenuunaaM karma.kaalataH phalataz ca vidhaa.daanam // KAZ02.29.46/ sarveSaaM tRNa.udaka.praakaamyam // KAZ02.29.47/ iti go.maNDalaM vyaakhyaatam // KAZ02.29.48ab/ paJca.RSabhaM khara.azvaanaam aja.aviinaaM daza.RSabham / KAZ02.29.48cd/ zatyaM go.mahiSa.uSTraaNaaM yuuthaM kuryaac catur.vRSam //E (Superintendent of horses) KAZ02.30.01/ azva.adhyakSaH paNya.aagaarikaM kraya.upaagatam aahava.labdham aajaataM saahaayya.aagatakaM paNa.sthitaM yaavat.kaalikaM vaa^azva.paryagraM kula.vayo.varNa.cihna.varga.aagamair lekhayet // KAZ02.30.02/ aprazasta.nyaGga.vyaadhitaaMz ca^aavedayet // KAZ02.30.03/ koza.koSTha.agaaraabhyaaM ca gRhiitvaa maasa.laabham azva.vaahaz cintayet // KAZ02.30.04/ azva.vibhavena^aayataam azvaayaam advi.guNa.vistaaraaM catur.dvaara.upaavartana.madhyaaM sa-pragriivaaM pradvaara.aasana.phalaka.yuktaanaaM vaanara.mayuura.pRSata.nakula.cakora.zuka.saarika.aakiirNaaM zaalaaM nivezayet // KAZ02.30.05/ azvaayaam acatur.azra.zlakSNa.phalaka.aastaaraM sa-khaadana.koSThakaM sa-muutra.puriiSa.utsargam eka.ekazaH praan.mukham udan.mukhaM vaa sthaanaM nivezayet // KAZ02.30.06/ zaalaa.vazena vaa dig.vibhaagaM kalpayet // KAZ02.30.07/ vaDavaa.vRSa.kizoraaNaam eka.anteSu // KAZ02.30.08/ vaDavaayaaH prajataayaas tri.raatraM ghRta.prasthaH paanam // KAZ02.30.09/ ata uurdhvaM saktu.prasthaH sneha.bhaiSajya.pratipaanaM daza.raatram // KAZ02.30.10/ tataH pulaako yavasam aartavaz ca^aahaaraH // KAZ02.30.11/ daza.raatraad uurdhvaM kizorasya ghRta.catur.bhaagaH saktu.kuDubaH kSiira.prasthaz ca^aahaara aa.SaN.maasaat // KAZ02.30.12/ tataH paraM maasa.uttaram ardha.vRddhir yava.prastha aa.tri.varSaat, droNa aa.catur.varSaat // KAZ02.30.13/ ata uurdhvaM catur.varSaH paJca.varSo vaa karmaNyaH puurNa.pramaaNaH // KAZ02.30.14/ dvaatriMzad.aGgulaM mukham uttama.azvasya, paJca.mukhaany aayaamo, viMzaty.aGgulaa jaGghaa, catur.jaGgha utsedhaH // KAZ02.30.15/ try.aGgula.avaraM madhyama.avarayoH // KAZ02.30.16/ zata.aGgulaH pariNaahaH // KAZ02.30.17/ paJca.bhaaga.avaro madhyama.avarayoH // KAZ02.30.18/ uttama.azvasya dvi.droNaM zaali.vriihi.yava.priyaGguuNaam ardha.zuSkam ardha.siddhaM vaa mudga.maaSaaNaaM vaa pulaakaH sneha.prasthaz ca, paJca.palaM lavaNasya, maaMsaM paJcaazat.palikaM rasasya^aaDhakaM dvi.guNaM vaa dadhnaH piNDa.kledana.artham, kSaara.paJca.palikaH suraayaaH prasthaH payaso vaa dvi.guNaH pratipaanam // KAZ02.30.19/ diirgha.patha.bhaara.klaantaanaaM ca khaadana.arthaM sneha.prastho^anuvaasanaM kuDubo nasya.karmaNaH, yavasasya^ardha.bhaaras tRNasya dvi.guNaH SaD.aratni.parikSepaH puJjiila.graho vaa // KAZ02.30.20/ paada.avaram etan madhyama.avarayoH // KAZ02.30.21/ uttama.samo rathyo vRSaz ca madhyamaH // KAZ02.30.22/ madhyama.samaz ca^avaraH // KAZ02.30.23/ paada.hiinaM vaDavaanaaM paarazamaanaaM ca // KAZ02.30.24/ ato^ardhaM kizoraaNaaM ca // KAZ02.30.25/ iti vidhaa.yogaH // KAZ02.30.26/ vidhaa.paacaka.suutra.graahaka.cikitsakaaH pratisvaada.bhaajaH // KAZ02.30.27/ yuddha.vyaadhi.jaraa.karma.kSiiNaaH piNDa.gocarikaaH syuH // 02.30.28/ asamara.prayogyaaH paura.jaanapadaanaam arthena vRSaa vaDavaasv aayojyaaH // KAZ02.30.29/ prayogyaanaam uttamaaH kaamboja.saindhava.aaraTTa.vanaayujaaH, madhyamaa baahliika.paapeyaka.sauviiraka.taitalaaH, zeSaaH pratyavaraaH // KAZ02.30.30/ teSaaM tiiSkNa.bhadra.manda.vazena saamnaahyam aupavaahyakaM vaa karma prayojayet // KAZ02.30.31/ catur.azraM karma.azvasya saamnaahyam // KAZ02.30.32/ valgano niicair gato laGghano ghoraNo naaroSTraz ca^aupavaahyaaH // KAZ02.30.33/ tatra.aupaveNuko vardhamaanako yamaka aaliiDha.plutaH pRthug.astrika.caalii ca valganaH // KAZ02.30.34/ sa eva ziraH.karNa.vizuddho niicair gataH, SoDaza.maargo vaa // KAZ02.30.35/ prakiirNakaH prakiirNa.uttaro niSaNNaH paarzva.anuvRtta uurmi.maargaH zarabha.kriiDitaH zarabha.plutas tri.taalo baahya.anuvRttaH paJca.paaNiH siMha.aayataH svaadhuutaH kliSTaH zliGgito bRMhitaH puSpa.abhikiirNaz ca^iti niicair gata.maargaH // KAZ02.30.36/ kapi.pluto bheka.plut^eNa.pluta^eka.paada.plutaH kokila.saMcaary.urasyo baka.caarii ca laGghanaH // KAZ02.30.37/ kaaGko vaari.kaaGko maayuuro^ardha.maayuuro naakulo^rdha.naakulo vaaraaho^ardha.vaaraahaz ca^iti dhoraNaH // KAZ02.30.38/ saMjJaa.pratikaaro naara.uSTra^iti // KAZ02.30.39/ SaNNava dvaadaza^iti yojanaany dhvaa rathyaanaam, paJca yojanaany ardha.aSTamaani daza^iti pRSTha.vaahinaam azvaanaam adhvaa // KAZ02.30.40/ vikramo bhadra.azvaaso bhaara.vaahya iti maargaaH // KAZ02.30.41/ vikramo valgitam upakaNTham upajavo javaz ca dhaaraaH // KAZ02.30.42/ teSaaM bandhana.upakaraNaM yogya.aacaaryaaH pratidizeyuH, saaMgraamikaM ratha.azva.alaMkaaraM ca suutaaH // KAZ02.30.43/ azvaanaaM cikitsakaaH zariira.hraasa.vRddhi.pratiikaaram Rtu.vibhaktaM ca^aahaaram // KAZ02.30.44/ suutra.graahaka.azva.bandhaka.yaavasika.vidhaa.paacaka.sthaana.paala.keza.kaara.jaaGguliividaz ca sva.karmabhir azvaan aaraadhayeyuH // KAZ02.30.45/ karma.atikrame ca^eSaaM divasa.vetanac.chedanaM kuryaat // KAZ02.30.46/ niiraajana.uparuddhaM vaahayataz cikitsaka.uparuddhaM vaa dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ02.30.47/ kriyaa.bhaiSajya.saGgena vyaadhi.vRddhau pratiikaara.dvi.guNo daNDaH // KAZ02.30.48/ tad.aparaadhena vailomye pattra.muulyaM daNDaH // KAZ02.30.49/ tena go.maNDalaM khara.uSTra.mahiSam aja.avikaM ca vyaakhyaatam // KAZ02.30.50ab/ dvir ahnaH snaanam azvaanaaM gandha.maalyaM ca daapayet / KAZ02.30.50cd/ kRSNa.saMdhiSu bhuuta.ijyaaH zukleSu svasti.vaacanam // KAZ02.30.51ab/ niiraajanaam aazvayuje kaarayen navame^ahani / KAZ02.30.51cd/ yaatraa.aadaav avasaane vaa vyaadhau vaa zaantike rataH //E (Superintendent of elephants) KAZ02.31.01/ hasty.adhyakSo hasti.vana.rakSaaM damya.karma.kSaantaanaaM hasti.hastinii.kalabhaanaaM zaalaa.sthaana.zayyaa.karma.vidhaa.yavasa.pramaaNaM karmasv aayogaM bandhana.upakaraNaM saaMgraamikam alaMkaaraM cikitsaka.aniikastha.aupasthaayika.vargaM ca^anutiSThet // KAZ02.31.02/ hasty.aayaama.dvi.guNa.utsedha.viSkambha.aayaamaaM hastinii.sthaana.adhikaaM sapragriivaaM kumaarii.saMgrahaaM praan.mukhiim udan.mukhiiM vaa zaalaaM nivezayet // KAZ02.31.03/ hasty.aayaama.catur.azra.zlakSNa.aalaana.stambha.phalaka.aastarakaM sa-muutra.puriiSa.utsargaM sthaanaM nivezayet // KAZ02.31.04/ sthaana.samaaM zayyaam ardha.apaazrayaaM durge saamnaahya.aupavaahyaanaaM bahir damya.vyaalaanaam // KAZ02.31.05/ prathama.saptama aSTama.bhaagaav ahnaH snaana.kaalau, tad.anantaraM vidhaayaaH // KAZ02.31.06/ puurva.ahne vyaayaama.kaalaH, pazca.ahnaH pratipaana.kaalaH // KAZ02.31.07/ raatri.bhaagau dvau svapna.kaalaa, tri.bhaagaH saMvezana.utthaanikaH // KAZ02.31.08/ griiSme grahaNa.kaalaH // KAZ02.31.09/ viMzati.varSo graahyaH // KAZ02.31.10/ vikko moDho makkaNo vyaathito garbhiNii dhenukaa hastinii ca^agraahyaaH // KAZ02.31.11/ sapta.aratni utsedho nava.aayaamo daza pariNaahaH pramaaNataz catvaariMzad.varSo bhavaty uttamaH, triMzad.varSo madhyamaH, paJca.viMzati.varSo^avaraH // KAZ02.31.12/ tayoH paada.avaro vidhaa.vidhiH // KAZ02.31.13/ aratnau taNula.droNaH, ardha.aaDhakaM tailasya, sarpiSas trayaH prasthaaH, daza.palaM lavaNasya, maaMsaM paJcaazat.palikam, rasasya^aaDhakaM dvi.guNaM vaa dadhnaH piNDa.kledana.artham, kSaara.daza.palikaM madyasya^aaDhakaM dvi.guNaM vaa payasaH pratipaanam, gaatra.avasekas taila.prasthaH, ziraso^aSTa.bhaagaH praadiipikaz ca, yavasasya dvau bhaarau sa-paadau, zaSpasya zuSkasya^ardha.tRtiiyo bhaaraH, kaDaGkarasya^aniyamaH // KAZ02.31.14/ sapta.aratninaa tulya.bhojano^aSTa.aratnir atyaraalaH // KAZ02.31.15/ yathaa.hastam avazeSaH SaD.aratniH paJca.aratniz ca // KAZ02.31.16/ kSiira.yaavasiko vikkaH kriiDaa.arthaM graahyaH // KAZ02.31.17/ saMjaata.lohitaa praticchannaa samlipta.pakSaa sama.kakSyaa vyatikiirNa.maaMsaa sama.talpa.talaa jaata.droNikaa^iti zobhaaH // KAZ02.31.18ab/ zobhaa.vazena vyaayaamaM bhadrma mandaM ca kaarayet / KAZ02.31.18cd/ mRgaM saMkiirNa.liGgaM ca karmasv Rtu.vazena vaa // (Activity of elephants) KAZ02.32.01/ karma.skandhaaz catvaaro damyaH saamnaahya aupavaahyo vyaalaz ca // KAZ02.32.02/ tatra damyaH paJca.vidhaH skandha.gataH stambha.gato vaari.gato^avapaata.gato yuutha.gataz ca^iti // KAZ02.32.03/ tasya^upavicaaro vikka.karma // KAZ02.32.04/ saamnaahyaH sapta.kriyaa.patha upasthaanaM saMvartanaM samyaanaM vadha.aavadho hasti.yuddhaM naaga.raayaNaM saaMgraamikaM ca // KAZ02.32.05/ tasya^upavicaaraH kakSyaa.karma graiveya.karma yuutha.karma ca // KAZ02.32.06/ aupavaahyo^aSTa.vidha aacaraNaH kuJjara.aupavaahyo dhoraNa aadhaana.gatiko yaSTy.upavaahyas totra.upavaahyaH zuddha.upavaahyo maargayukaz ca^iti // KAZ02.32.07/ tasya^upavicaaraH zaarada.karma hiina.karma naara.uSTra.karma ca // KAZ02.32.08/ vyaala^eka.kriyaa.pathaH zaGkito^avaruddho viSamaH prabhinnaH prabhinna.vinizcayo mada.hetu.vinizcayaz ca // KAZ02.32.09/ tasya-upavicaara aayamya^eka.rakSaa.karma // KAZ02.32.10/ kriyaa.vipanno vyaalaH zuddhaH su.vrato viSamaH sarva.doSa.praduSTaz ca // KAZ02.32.11/ teSaaM bandhana.upakaraNam aniika.stha.pramaaNam // KAZ02.32.12/ aalaana.graiveya.kakSyaa.paara.ayaNa.parikSepa.uttara.aadikaM bandhanam // KAZ02.32.13/ aGkuza.veNu.yantra.aadikam upakaraNam // KAZ02.32.14/ vaijayantii.kSura.pramaala.aastaraNa.kuthaa.aadikaM bhuuSaNam // KAZ02.32.15/ varma.tomara.zara.aavaapa.yantra.aadikaH saaMgraamika.alaMkaaraH // KAZ02.32.16/ cikitsaka.aniikastha.aarohaka.aadhoraNa.hastipa.kaupacaarika.vidhaa.paacaka.yaavasika.paadapaazika.kuTiir.rakSaka.aupazayaika.aadir aupasthaayika.vargaH // KAZ02.32.17/ cikitsaka.kuTii.rakSa.vidhaa.paacakaaH prastha.odanaM sneha.prasRtiM kSaara.lavaNayoz ca dvi.palikaM hareyuH, daza.palaM maaMsasya, anyatra cikitsakebhyaH // KAZ02.32.18/ pathi.vyaadhi.karma.mada.jaraa.abhitaptaanaaM cikitsakaaH pratikuryuH // KAZ02.32.19/ sthaanasya^azuddhir yavasasya^agrahaNaM sthale zaayanam abhaage ghaataH para.aarohaNam akaale yaanam abhuumaav atiirthe^avataaraNaM taru.SaNDa ity atyaya.sthaanaani // KAZ02.32.20/ tam eSaaM bhakta.vetanaad aadadiita // KAZ02.32.21ab/ tisro niiraajanaaH kaaryaaz caaturmaasya.Rtu.saMdhiSu / KAZ02.32.21cd/ bhuutaanaaM kRSNa.saMdhii^ijyaaH senaanyaH zukla.saMdhuSu // KAZ02.32.22ab/ danta.muula.pariiNaaha.dvi.guNaM projjhya kalpayet / KAZ02.32.22cd/ abde dvy.ardhe nadii.jaanaaM paJca.abde parvata.okasaam //E (Superintendent of chariots) (Superintendent of foot-soldiers) (Activity of the commandant of the army) KAZ02.33.01/ azva.adhyakSeNa ratha.adhyakSo vyaakhyaataH // KAZ02.33.02/ sa ratha.karma.antaan kaarayet // KAZ02.33.03/ daza.puruSo dvaadaza.antaro rathaH // KAZ02.33.04/ tasmaad eka.antara.avaraa aa.SaD.antaraad iti sapta rathaaH // KAZ02.33.05/ deva.ratha.puSya.ratha.saaMgraamika.paariyaaNika.para.pura.abhiyaanika.vainayikaaMz ca rathaan kaarayet // KAZ02.33.06/ iSv.astra.praharaNa.aavaraNa.upakaraNa.kalpanaaH saarathi.rathika.rathyaanaaM ca karmasv aayogaM vidyaat, aa.karmabhyaz ca bhakta.vetanaM bhRtaanaam abhRtaanaaM ca yogyaa.rakSaa.anuSThaanam artha.maana.karma ca // KAZ02.33.07/ etena patty.adhyakSo vyaakhyaataH // KAZ02.33.08/ sa maula.bhRta.zreNi.mitra.amitra.aTavii.balaanaaM saara.phalgutaaM vidyaat, nimna.sthala.prakaaza.kuuTa.khanaka.aakaaza.divaa.raatri.yuddha.vyaayaamaM ca, aayogam ayogaM ca karmasu // KAZ02.33.09/ ted eva senaa.patiH sarva.yuddha.praharaNa.vidyaa.viniito hasty.azva.ratha.caryaa.saMghuSTaz catur.aGgasya balasya^anuSThaana.adhiSThaanaM vidyaat // KAZ02.33.10/ sva.bhuumiM yuddha.kaalaM pratyaniikam abhinna.bhedanaM bhinna.saMdhaanaM saMhata.bhedanaM bhinna.vadhaM durga.vadhaM yaatraa.kaalaM ca pazyet // KAZ02.33.11ab/ tuurya.dhvaja.pataakaabhir vyuuha.saMjJaaH prakalpayet / KAZ02.33.11cd/ sthaane yaane praharaNe sainyaanaaM vinaye rataH //E (Superintendent of passports) (Superintendent of pasture lands) KAZ02.34.01/ mudraa.adhyakSo mudraaM maaSakeNa dadyaat // KAZ02.34.02/ sa-mudro jana.padaM praveSTuM niSkramituM vaa labheta // KAZ02.34.03/ dvaadaza.paNam amudro jaanapado dadyaat // KAZ02.34.04/ kuuTa.mudraayaaM puurvaH saahasa.daNDaH tiro.jana.padasya^uttamaH // KAZ02.34.05/ viviita.adhyakSo mudraaM pazyet // KAZ02.34.06/ graama.antareSu ca viviitaM sthaapayet // KAZ02.34.07/ cora.vyaala.bhayaan.nimna.araNyaani zodhayet // KAZ02.34.08/ anudake kuupa.setu.bandha.utsaan sthaapayet, puSpa.phala.vaaTaaMz ca // KAZ02.34.09/ lubdhaka.zva.gaNinaH parivrajeyur araNyaani // KAZ02.34.10/ taskara.amitra.abhyaagame zaGkha.dundubhi.zabdam agraahyaaH kuryuH zaila.vRkSa.adhiruuDhaa vaa ziighra.vaahanaa vaa // KAZ02.34.11/ amitra.aTavii.saMcaaraM ca raajJo gRha.kapotair mudraa.yuktair haarayet, dhuuma.agni.paramparayaa vaa // KAZ02.34.12ab/ dravya.hasti.vana.aajiivaM vartaniiM cora.rakSaNam / KAZ02.34.12cd/ saartha.ativaahyaM go.rakSyaM vyavahaaraM ca kaarayet //E (Activity of the adiministrator) (Secret agents in the disguise of householders, traders, and ascetics) KAZ02.35.01/ samaahartaa caturdhaa jana.apdaM vibhajya jyeSTha.madhyama.kaniSTha.vibhaagena graama.agraM parihaarakam aayudhiiyaM dhaanya.pazu.hiraNya.kupya.viSTi.pratikaram idam etaavad iti nibandhayet // KAZ02.35.02/ tat.pradiSTaH paJca.graamiiM daza.graamiiM vaa gopaz cintayet // KAZ02.35.03/ siima.avarodhena graama.agram, kRSTa.akRSTa.sthala.kedaara.aaraama.SaNDa.vaaTa.vana.vaastu.caitya.deva.gRha.setu.bandha.zmazaana.sattra.prapaa.puNya.sthaana.viviita.pathi.saGkhyaanena kSetra.agram, tena siimnaaM kSetraaNaaM ca karada.akarada.saGkhyaanena // KAZ02.35.04/ teSu ca^etaavac^caatur.vaarNyam, etaavantaH karSaka.go.rakSaka.vaidehaka.kaaru.karma.kara.daasaaz ca, etaavac ca dvi.pada.catuS.padam, idaM ca^eSu hiraNyalviSTi.zulka.daNDaM samuttiSThati^iti // KAZ02.35.05/ kulaanaaM ca strii.puruSaaNaaM baala.vRddha.karma.caritra.aajiiva.vyaya.parimaaNaM vidyaat // KAZ02.35.06/ evaM ca jana.pada.catur.bhaagaM sthaanikaz cintayet // KAZ02.35.07/ gopa.sthaanika.sthaaneSu pradeSTaaraH kaarya.karaNaM bali.pragrahaM ca kuryuH // KAZ02.35.08/ samaahartR.pradiSTaaz ca gRha.patika.vyaJjanaa yeSu graameSu praNihitaas teSaaM graamaaNaaM kSetra.gRha.kula.agraM vidyuH, maana.saMjaataabhyaaM kSetraaNi bhoga.parihaaraabhyaaM gRhaaNi varNa.karmabhyaaM kulaani ca // KAZ02.35.09/ teSaaM jaGgha.agram aaya.vyayau ca vidyuH // KAZ02.35.10/ prasthita.aagataanaaM ca pravaasa.aavaasa.kaaraNam, anarthyaanaaM ca strii.puruSaaNaaM caara.pracaaraM ca vidyuH // KAZ02.35.11/ evaM vaidehaka.vyaJjanaaH sva.bhuumijaanaaM raaja.paNyaanaaM khani.setu.vana.karma.anta.kSetrajaanaaM pramaaNam arghaM ca vidyuH // KAZ02.35.12/ para.bhuumi.jaataanaaM vaari.sthala.patha.upayaataanaaM saara.phalgu.puNyaanaaM karmasu ca zulka.vartany.aativaahika.gulma.tara.deya.bhaaga.bhakta.paNya.agaara.pramaaNaM vidyuH // KAZ02.35.13/ evaM samaahartR.pradiSTaas taapasa.vyaJjanaaH karSaka.go.rakSaka.vaidehakaanaam adhyakSaaNaaM ca zauca.aazaucaM vidyuH // KAZ02.35.14/ puraaNa cora.vyaJjanaaz ca^antevaasinaz caitya.catuSpatha.zuunya.pada.uda.paana.nadii.nipaana.tiirtha.aayatana.aazrama.araNya.zaila.vana.gahaneSu stena.amitra.praviira.puruSaaNaaM ca pravezana.sthaana.gamana.prayojanaany upalabheran // KAZ02.35.15ab/ samaahartaa jana.padaM cintayed evam utthitaH / KAZ02.35.15cd/ cintayeyuz ca saMsthaas taaH saMsthaaz ca^anyaaH sva.yonayaH //E (Rules for the city-superintendent) KAZ02.36.01/ samaahartRvan naagariko nagaraM cintayet // KAZ02.36.02/ daza.kuliiM gopo viMzati.kuliiM catvaariMzat.kuliiM vaa // KAZ02.36.03/ sa tasyaaM strii.puruSaaNaaM jaati.gotra.naama.karmabhiH jaGgha.agram aaya.vyayau ca vidyaat // KAZ02.36.04/ evaM durga.catur.bhaagaM sthaanikaz cintayet // KAZ02.36.05/ dharma.aavasathinaH paaSaNDi.pathikaan aavedya vaasayeyuH, sva.pratyayaaz ca tapasvinaH zrotriyaaMz ca // KAZ02.36.06/ kaaru.zilpinaH sva.karma.sthaaneSu sva.janaM vaasayeyuH, vaidehakaaz ca^anyonyaM sva.karma.sthaaneSu // KAZ02.36.07/ paNyaanaam adeza.kaala.vikretaaram asvakaraNaM ca nivedayeyuH // KAZ02.36.08/ zauNDika.paakva.maaMsika.audanika.ruupa.aajiivaaH parijJaatam aavaasayeyuH // KAZ02.36.09/ ativyaya.kartaaram atyaahita.karmaaNaM ca nivedayeyuH // KAZ02.36.10/ cikitsakaH pracchanna.vraNa.pratiikaara.kaarayitaaram apathya.kaariNaM ca gRha.svaamii ca nivedya gopa.sthaanikayor mucyeta, anyathaa tulya.doSaH syaat // KAZ02.36.11/ prasthita.aagatau ca nivedayet, anyathaa raatri.doSaM bhajeta // KAZ02.36.12/ kSema.raatriSu tri.paNaM dadyaat // KAZ02.36.13/ pathika.utpathikaaz ca bahir.antaz ca nagarasya deva.gRha.puNya.sthaana.vana.zmazaaneSu sa-vraNam aniSTa.upakaraNam udbhaaNDii.kRtam aavignam atisvapnam adhva.klaantam apuurvaM vaa gRhNiiyuH // KAZ02.36.14/ evam abhyantare zuunya.niveza.aavezana.zauNDika.audanika.paakva.maaMsika.dyuuta.paaSaNDa.aavaaseSu vicayaM kuryuH // KAZ02.36.15/ agni.pratiikaaraM ca griiSme // KAZ02.36.16/ madhyamayor ahnaz catur.bhaagayor aSTa.bhaago^agni.daNDaH // KAZ02.36.17/ bahir.adhizrayaNaM vaa kuryuH // KAZ02.36.18/ paadaH paJca.ghaTiinaaM kumbha.droNi.nihzreNii.parazu.zuurpa.aGkuza.kaca.grahaNii.dRtiinaaM ca^akaraNe // KAZ02.36.19/ tRNa.kaTac.channaany apanayet // KAZ02.36.20/ agni.jiivina ekasthaan vaasayet // KAZ02.36.21/ sva.gRha.pradvaareSu gRha.svaamino vaseyuH asampaatino raatrau // KAZ02.36.22/ rathyaasu kuTa.vrajaaH sahasraM tiSTheyuH, catuSpatha.dvaara.raaja.parigraheSu ca // KAZ02.36.23/ pradiiptam anabhidhaavato gRha.svaamino dvaadaza.paNo daNDaH, SaT.paNo^avakrayiNaH // KAZ02.36.24/ pramaadaad diipteSu catuS.paJcaazat.paNo daNDaH // KAZ02.36.25/ pradiipiko^agninaa vadhyaH // KAZ02.36.26/ paaMsu.nyaase rathyaayaam aSTa.bhaago daNDaH, paGka.udaka.samnirodhe paadaH // KAZ02.36.27/ raaja.maarge dvi.guNaH // KAZ02.36.28/ paNya.sthaana.udaka.sthaana.deva.gRha.raaja.parigraheSu paNa.uttaraa viSTaa.daNDaaH, muutreSv ardha.daNDaaH // KAZ02.36.29/ bhaiSajya.vyaadhi.bhaya.nimittam adaNDyaaH // KAZ02.36.30/ maarjaara.zva.nakula.sarpa.pretaanaaM nagarasya.antar.utsarge tri.paNo daNDaH, khara.uSTra.azvatara.azva.pretaanaaM SaT.paNaH, manuSya.pretaanaaM paJcaazat.paNaH // KAZ02.36.31/ maarga.viparyaase zava.dvaaraad anyataz ca zava.nirNayane puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ02.36.32/ dvaaH.sthaanaaM dvizatam // KAZ02.36.33/ zmazaanaad anyatra nyaase dahane ca dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ02.36.34/ viSaNNa.alikam ubhayator aatraM yaama.tuuryam // KAZ02.36.35/ tuurya.zabde raajJo gRha.abhyaaze sa.paada.paNaM.akSaNa.taaDanaM prathama.pazcima.yaamikam, madhyama.yaamikaM dvi.guNam, antaz.catur.guNam // KAZ02.36.36/ zaGkaniiye deze liGge puurva.apadaane ca gRhiitam anuyuJjiita // KAZ02.36.37/ raaja.parigraha.upagamane nagara.rakSaa.aarohaNe ca madhyamaH saahasa.daNDaH // KAZ02.36.38/ suutikaa.cikitsaka.preta.pradiipa.yaana.naagarika.tuurya.prekSaa.agni.nimittaM mudraabhiz ca^agraahyaaH // KAZ02.36.39/ caara.raatriSu pracchanna.vipariita.veSaaH pravrajitaa daNDa.zastra.hastaaz ca manuSyaa doSato daNDyaaH // KAZ02.36.40/ rakSiNaam avaaryaM vaarayataaM vaaryaM ca^aavaarayataaM kSaNa.dvi.guNo daNDaH // KAZ02.36.41/ striyaM daasiim adhimehayataaM puurvaH saahasa.daNDaH, adaasiiM madhyamaH, kRta.avarodhaam uttamaH, kula.striyaM vadhaH // KAZ02.36.42/ cetana.acetanikaM raatri.doSam azaMsato naagarikasya doSa.anuruupo daNDaH, pramaada.sthaane ca // KAZ02.36.43/ nityam udaka.sthaana.maarga.bhramac.channa.patha.vapra.praakaara.rakSaa.avekSaNaM naSTa.prasmRta.apasRtaanaaM ca rakSaNam // KAZ02.36.44/ bandhana.agaare ca baala.vRddha.vyaadhita.anaathaanaaM jaata.nakSatra.paurNamaasiiSu visargaH // KAZ02.36.45/ paNya.ziilaaH samaya.anubaddhaa vaa doSa.niSkrayaM dadyuH // KAZ02.36.46ab/ divase paJca.raatre vaa bandhanasthaan vizodhayet / KAZ02.36.46cd/ karmaNaa kaaya.daNDena hiraNya.anugraheNa vaa // KAZ02.36.47ab/ apuurva.deza.adhigame yuva.raaja.abhiSecane / KAZ02.36.47cd/ putra.janmani vaa mokSo bandhanasya vidhiiyate //E (Determination of (valid and invalid) transactions) (Filing of law-suits) KAZ03.1.01/ dharmasthaas trayas trayo^amaatyaa jana.pada.saMdhi.saMgrahaNa.droNa.mukha.sthaaniiyeSu vyaavahaarikaan arthaan kuryuH // KAZ03.1.02/ tirohita.antar.agaara.nakta.araNya.upadhy.upahvara.kRtaaMz ca vyavahaaraan pratiSedhayeyuH // KAZ03.1.03/ kartuH kaarayituH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.1.04/ zrotRRNaam eka.ekaM pratyardha.daNDaaH // KAZ03.1.05/ zraddheyaanaaM tu dravya.vyapanayaH // KAZ03.1.06/ parokSeNa^adhika.RNa.grahaNam avaktavya.karaa vaa tirohitaaH sidhyeyuH // KAZ03.1.07/ daaya.nikSepa.upanidhi.vivaaha.yuktaaH striiNaam aniSkaasiniinaaM vyaadhitaanaaM ca^amuuDha.saMjJaanaam antar.agaara.kRtaaH sidhyeyuH // KAZ03.1.08/ saahasa.anupraveza.kalaha.vivaaha.raaja.niyoga.yuktaaH puurva.raatra.vyavahaariNaaM ca raatri.kRtaaH sidhyeyuH // KAZ03.1.09/ saartha.vraja.aazrama.vyaadha.caaraNa.madhyeSv araNya.caraaNaam araNya.kRtaaH sidhyeyuH // KAZ03.1.10/ guuDha.aajiiviSu ca^upadhi.kRtaaH sidhyeyuH // KAZ03.1.11/ mithaH.samavaaye ca^upahvara.kRtaaH sidhyeyuH // KAZ03.1.12/ ato^anyathaa na sidhyeyuH, apaazrayavadbhiz ca kRtaaH, pitRmataa putreNa, pitraa putravataa, niSkulena bhraatraa, kaniSThena^avibhakta.aMzena, patimatyaa putravatyaa ca striyaa, daasa.aahitakaabhyaam, apraapta.atiita.vyavahaaraabhyaam, abhizasta.pravrajita.nyaGga.vyasanibhiz ca, anyatra niSRSTa.vyavahaarebhyaH // KAZ03.1.13/ tatra^api kruddhena^aartena mattena.unmattena^avagRhiitena vaa kRtaa vyavahaaraa na sidhyeyuH // KAZ03.1.14/ kartR.kaarayitR.zrotRRNaaM pRthag yathaa.uktaa daNDaaH // KAZ03.1.15/ sve sve tu varge deze kaale ca sva.karaNa.kRtaaH sampuurNa.aacaaraaH zuddha.dezaa dRSTa.ruupa.lakSaNa.pramaaNa.guNaaH sarva.vyavahaaraaH sidhyeyuH // KAZ03.1.16/ pazcimaM ca^eSaaM karaNam aadeza.aadhivarjaM zraddheyam // iti vyavahaara.sthaapanaa / KAZ03.1.17/ saMvatsaram RtuM maasaM pakSaM divasaM karaNam adhikaraNam RNaM vedaka.aavedakayoH kRta.samartha.avasthayor deza.graama.jaati.gotra.naama.karmaaNi ca^abhilikhya vaadi.prativaadi.praznaan artha.aanupuurvyaa nivezayet // KAZ03.1.18/ niviSTaaMz ca^avekSeta // KAZ03.1.19/ nibaddhaM vaadam utsRjya^anyaM vaadaM saMkraamati, puurva.uktaM pazcimena^arthena na^abhisaMdhatte, para.vaakyam anabhigraahyam abhigraahya^avatiSThate, pratijJaaya dezaM nirdiza^ity ukte na nirdizati, hiina.dezam adezaM vaa nirdizati, nirdiSTaad dezaad anyaM dezam upasthaapayati, upasthite deze^artha.vacanaM na^evam ity apavyayate, saakSibhir avadhRtaM na^icchati, asambhaaSye deze saakSibhir mithaH sambhaaSate, iti paraa.ukta.hetavaH // KAZ03.1.20/ paraa.ukta.daNDaH paJca.bandhaH // KAZ03.1.21/ svayaM.vaadi.daNDo daza.bandhaH // KAZ03.1.22/ puruSa.bhRtir aSTa.aMzaH // KAZ03.1.23/ pathi.bhaktam argha.vizeSataH // KAZ03.1.24/ tad ubhayaM niyamyo dadyaat // KAZ03.1.25/ abhiyukto na pratyabhiyuJjiita, anyatra kalaha.saahasa.saartha.samavaayebhyaH // KAZ03.1.26/ na ca^abhiyukte^abhiyoge^asti // KAZ03.1.27/ abhiyoktaa cet pratyuktas tad.ahar eva na pratibruuyaat paraa.uktaH syaat // KAZ03.1.28/ kRta.kaarya.vinizcayo hy abhiyoktaa na^abhiyuktaH // KAZ03.1.29/ tasya^apratibruvatas tri.raatraM sapta.raatram iti // KAZ03.1.30/ ata uurdhvaM tri.paNa.avara.ardhyaM dvaadaza.paNa.paraM daNDaM kuryaat // KAZ03.1.31/ tri.pakSaad uurdhvam apratibruvataH paraa.ukta.daNDaM kRtvaa yaany asya dravyaaNi syus tato^abhiyoktaaraM pratipaadayed, anyatra vRtty.upakaraNebhyaH // KAZ03.1.32/ tad eva niSpatato^abhiyuktasya kuryaat // KAZ03.1.33/ abhiyoktur niSpaata.sama.kaalaH paraa.ukta.bhaavaH // KAZ03.1.34/ pretasya vyasanino vaa saakSi.vacanam asaaram // KAZ03.1.35/ abhiyoktaa daNDaM dattvaa karma kaarayet // KAZ03.1.36/ aadhiM vaa sa kaamaM pravezayet // KAZ03.1.37/ rakSoghna.rakSitaM vaa karmaNaa pratipaadayed, anyatra braahmaNaat // KAZ03.1.38ab/ catur.varNa.aazramasya^ayaM lokasya^aacaara.rakSaNaat / KAZ03.1.38cd/ nazyataaM sarva.dharmaaNaaM raajaa dharma.pravartakaH // KAZ03.1.39ab/ dharmaz ca vyavahaaraz ca caritraM raaja.zaasanam / KAZ03.1.39cd/ vivaada.arthaz catuSpaadaH pazcimaH puurva.baadhakaH // KAZ03.1.40ab/ tatra satye sthito dharmo vyavahaaras tu saakSiSu / KAZ03.1.40cd/ caritraM saMgrahe puMsaaM raajJaam aajJaa tu zaasanam // KAZ03.1.41ab/ raajJaH sva.dharmaH svargaaya prajaa dharmeNa rakSituH / KAZ03.1.41cd/ arakSitur vaa kSeptur vaa mithyaa.daNDam ato^anyathaa // KAZ03.1.42ab/ daNDo hi kevalo lokaM paraM ca^imaM ca rakSati / KAZ03.1.42cd/ raajJaa putre ca zatrau ca yathaa.doSaM samaM dhRtaH // KAZ03.1.43ab/ anuzaasadd hi dharmeNa vyavahaareNa saMsthayaa / KAZ03.1.43cd/ nyaayena ca caturthena catur.antaaM vaa mahiiM jayet // KAZ03.1.44ab/ saMsthaa yaa dharma.zaastreNa zaastraM vaa vyaavahaarikam / KAZ03.1.44cd/ yasminn arthe virudhyeta dharmeNa^arthaM vinirNayet // KAZ03.1.45ab/ zaastraM vipratipadyeta dharme nyaayena kenacit / KAZ03.1.45cd/ nyaayas tatra pramaaNaM syaat tatra paaTho hi nazyati // KAZ03.1.46ab/ dRSTa.doSaH svayaM.vaadaH sva.pakSa.para.pakSayoH / KAZ03.1.46cd/ anuyoga.aarjavaM hetuH zapathaz ca^artha.saadhakaH // KAZ03.1.47ab/ puurva.uttara.artha.vyaaghaate saakSi.vaktavya.kaaraNe / KAZ03.1.47cd/ caara.hastaac ca niSpaate pradeSTavyaH paraajayaH //E (Concerning marriage) ((i) Law of marriage^ (ii) Rules concerning woman's property^ (iii) Concerning supersession (of a wife) by a second marriage) KAZ03.2.01/ vivaaha.puurvo vyavahaaraH // KAZ03.2.02/ kanyaa.daanaM kanyaam alaMkRtya braahmo vivaahaH // KAZ03.2.03/ saha.dharma.caryaa praajaapatyaH // KAZ03.2.04/ go.mithuna.aadaanaad aarSaH // KAZ03.2.05/ antar.vedyaam Rtvije daanaad daivaH // KAZ03.2.06/ mithaH.samavaayaad gaandharvaH // KAZ03.2.07/ zulka.aadaanaad aasuraH // KAZ03.2.08/ prasahya.aadaanaad raakSasaH // KAZ03.2.09/ supta.matta.aadaanaat paizaacaH // KAZ03.2.10/ pitR.pramaaNaaz catvaaraH puurve dharmyaaH, maataa.pitR.pramaaNaaH zeSaaH // KAZ03.2.11/ tau hi zulka.harau duhituH, anyatara.abhaave^anyataro vaa // KAZ03.2.12/ dvitiiyaM zulkaM strii hareta // KAZ03.2.13/ sarveSaaM priity.aaropaNam apratiSiddham // iti vivaaha.dharmaH / KAZ03.2.14/ vRttir aabandhyaM vaa strii.dhanam // KAZ03.2.15/ para.dvi.saahasraa sthaapyaa vRttiH, aabandhya.aniyamaH // KAZ03.2.16/ tad aatma.putra.snuSaa.bharmaNi pravaasa.apratividhaane ca bhaaryaayaa bhoktum adoSaH, pratirodhaka.vyaadhi.durbhikSa.bhaya.pratiikaare dharma.kaarye ca patyuH, sambhuuya vaa dampatyor mithunaM prajaatayoH // KAZ03.2.17/ tri.varSa.upabhuktaM ca dharmiSTheSu vivaaheSu na^anuyuJjiita // KAZ03.2.18/ gaandharva.aasura.upabhuktaM sa-vRddhikam ubhayaM daapyeta, raakSasa.paizaaca.upabhuktaM steyaM dadyaat // KAZ03.2.19/ mRte bhartari dharma.kaamaa tadaaniim eva sthaapya^aabharaNaM zulka.zeSaM ca labheta // KAZ03.2.20/ labdhvaa vaa vindamaanaa sa-vRddhikam ubhayaM daapyeta // KAZ03.2.21/ kuTumba.kaamaa tu zvazura.pati.dattaM niveza.kaale labheta // KAZ03.2.22/ niveza.kaalaM hi diirgha.pravaase vyaakhyaasyaamaH // KAZ03.2.23/ zvazura.praatilomyena vaa niviSTaa zvazura.pati.dattaM jiiyeta // KAZ03.2.24/ jJaati.hastaad.abhimRSTaayaa jJaatayo yathaa.gRhiitaM dadyuH // KAZ03.2.25/ nyaaya.upagataayaaH pratipattaa strii.dhanaM gopayet // KAZ03.2.26/ pati.daayaM vindamaanaa jiiyeta // KAZ03.2.27/ dharma.kaamaa bhuJjiita // KAZ03.2.28/ putravatii vindamaanaa strii.dhanaM jiiyeta // KAZ03.2.29/ tat tu strii.dhanaM putraa hareyuH // KAZ03.2.30/ putra.bharaNa.arthaM vaa vindamaanaa putra.arthaM sphaatii.kuryaat // KAZ03.2.31/ bahu.puruSa.prajaanaaM putraaNaaM yathaa.pitR.dattaM strii.dhanam avasthaapayet // KAZ03.2.32/ kaama.karaNiiyam api strii.dhanaM vindamaanaa putra.saMsthaM kuryaat // KAZ03.2.33/ aputraa pati.zayanaM paalayantii guru.samiipe strii.dhanam aayuH.kSayaad bhuJjiita // KAZ03.2.34/ aapad.arthaM hi strii.dhanam // KAZ03.2.35/ uurdhvaM daayaadaM gacchet // KAZ03.2.36/ jiivati bhartari mRtaayaaH putraa duhitaraz ca strii.dhanaM vibhajeran, aputraayaa duhitaraH, tad.abhaave bhartaa // KAZ03.2.37/ zulkam anvaadheyam anyad vaa bandhubhir dattaM baandhavaa hareyuH // iti strii.dhana.kalpaH / KAZ03.2.38/ varSaaNy aSTaav aprajaayamaanaam aputraaM vandhyaaM ca^aakaaGkSeta, daza nindum, dvaadaza kanyaa.prasaviniim // KAZ03.2.39/ tataH putra.arthii dvitiiyaaM vindeta // KAZ03.2.40/ tasya^atikrame zulkaM strii.dhanam ardhaM ca^aadhivedanikaM dadyaat, catur.viMzati.paNa.paraM ca daNDam // KAZ03.2.41/ zulkaM strii.dhanam azulka.strii.dhanaayaas tat.pramaaNam aadhivedanikam anuruupaaM ca vRttiM dattvaa bahviir api vindeta // KAZ03.2.42/ putra.arthaa hi striyaH // KAZ03.2.43/ tiirtha.samavaaye ca^aasaaM yathaa.vivaahaM puurva.uuDhaaM jiivat.putraaM vaa puurvaM gacchet // KAZ03.2.44/ tiirtha.guuhana.aagamane SaN.Navatir daNDaH // KAZ03.2.45/ putravatiiM dharma.kaamaaM vandhyaaM ninduM niirajaskaaM vaa na^akaamaam upeyaat // KAZ03.2.46/ na ca^akaamaH puruSaH kuSThiniim unmattaaM vaa gacchet // KAZ03.2.47/ strii tu putra.artham evaM.bhuutaM vaa^upagacchet // KAZ03.2.48ab/ niicatvaM para.dezaM vaa prasthito raaja.kilbiSii / KAZ03.2.48cd/ praaNa.abhihantaa patitas tyaajyaH kliibo^api vaa patiH //E ((iv) Marital duty^ (v) Maintenance^ (vi) Cruelty^ (vii) Disaffection^ (viii) Misconduct^ (ix) Prohibition of favours and dealings) KAZ03.3.01/ dvaadaza.varSaa strii praapta.vyavahaaraa bhavati, SoDaza.varSaH pumaan // KAZ03.3.02/ ata uurdhvam azuzruuSaayaaM dvaadaza.paNaH striyaa daNDaH, puMso dvi.guNaH // iti zuzruuSaa / KAZ03.3.03/ bharmaNyaayaam anirdiSTa.kaalaayaaM graasa.aacchaadanaM vaa^adhikaM yathaa.puruSa.parivaapaM savizeSaM dadyaat // KAZ03.3.04/ nirdiSTa.kaalaayaaM tad eva saMkhyaaya bandhaM ca dadyaat // KAZ03.3.05/ zulka.strii.dhana.aadhivedanikaanaam anaadaane ca // KAZ03.3.06/ zvazura.kula.praviSTaayaaM vibhaktaayaaM vaa na^abhiyojyaH patiH // iti bharma / KAZ03.3.07/ "naSTe" "vinaSTe" "nyaGge" "apitRke" "amaatRke" ity anirdezena vinaya.graahaNam // KAZ03.3.08/ veNu.dala.rajju.hastaanaam anyatamena vaa pRSThe trir aaghaataH // KAZ03.3.09/ tasya^atikrame vaag.daNDa.paaruSya.daNDaabhyaam ardha.daNDaaH // KAZ03.3.10/ tad eva striyaa bhartari prasiddha.doSaayaaH // KAZ03.3.11/ iirSyayaa baahya.vihaareSu dvaareSv atyayo yathaa.nirdiSTaH // iti paaruSyam / KAZ03.3.12/ bhartaaraM dviSatii strii sapta.aartavaany amaNDayamaanaa tadaaniim eva sthaapya^aabharaNaM nidhaaya bhartaaram anyayaa saha zayaanam anuzayiita // KAZ03.3.13/ bhikSuky.anvaadhi.jJaati.kulaanaam anyatame vaa bhartaa dviSan striyam ekaam anuzayiita // KAZ03.3.14/ dRSTa.liGge maithuna.apahaare savarNa.apasarpa.upagame vaa mithyaa.vaadii dvaadaza.paNaM dadyaat // KAZ03.3.15/ amokSyaa bhartur akaamasya dviSatii bhaaryaa, bhaaryaayaaz ca bhartaa // KAZ03.3.16/ parasparaM.dveSaan mokSaH // KAZ03.3.17/ strii.viprakaaraad vaa puruSaz cen mokSam icched yathaa.gRhiitam asyai dadyaat // KAZ03.3.18/ puruSa.viprakaaraad vaa strii cen mokSam icchen na^asyai yathaa.gRhiitaM dadyaat // KAZ03.3.19/ amokSo dharma.vivaahaanaam // iti dveSaH / KAZ03.3.20/ pratiSiddhaa strii darpa.madya.kriiDaayaaM tri.paNaM daNDaM dadyaat // KAZ03.3.21/ divaa strii.prekSaa.vihaara.gamane SaT.paNo daNDaH, puruSa.prekSaa.vihaara.gamane dvaadaza.paNaH // KAZ03.3.22/ raatrau dvi.guNaH // KAZ03.3.23/ supta.matta.pravrajane bhartur adaane ca dvaarasya dvaadaza.paNaH // KAZ03.3.24/ raatrau niSkasane dvi.guNaH // KAZ03.3.25/ strii.puMsayor maithuna.arthena^aGga.viceSTaayaaM raho^azliila.sambhaaSaayaaM vaa catur.viMzati.paNaH striyaa daNDaH, puMso dvi.guNaH // KAZ03.3.26/ keza.niivi.danta.nakha.aalambaneSu puurvaH saahasa.daNDaH, puMso dvi.guNaH // KAZ03.3.27/ zaGkita.sthaane sambhaaSaayaaM ca paNa.sthaane ziphaa.daNDaH // KAZ03.3.28/ striiNaaM graama.madhye caNDaalaH pakSa.antare paJca.ziphaa dadyaat // KAZ03.3.29/ paNikaM vaa prahaaraM mokSayet // ity atiicaaraH / KAZ03.3.30/ pratiSiddhayoH strii.puMsayor anyonya.upakaare kSudraka.dravyaaNaaM dvaadaza.paNo daNDaH, sthuulaka.dravyaaNaaM catur.viMzati.paNaH, hiraNya.suvarNayoz catuS.paJcaazat.paNaH striyaa daNDaH, puMsor dvi.guNaH // KAZ03.3.31/ ta eva^agamyayor ardha.daNDaaH, tathaa pratiSiddha.puruSa.vyavahaareSu ca // iti pratiSedhaH / KAZ03.3.32ab/ raaja.dviSTa.aticaaraabhyaam aatma.apakramaNena ca / KAZ03.3.32cd/ strii.dhana.aaniita.zulkaanaam asvaamyaM jaayate striyaaH //E (Leaving home^ Going away (with a man)^ Short absence from home^ Long absence from home) KAZ03.4.01/ pati.kulaan niSpatitaayaaH striyaaH SaT.paNo daNDaH, anyatra viprakaaraat // KAZ03.4.02/ pratiSiddhaayaaM dvaadaza.paNaH // KAZ03.4.03/ prativeza.gRha.atigataayaaH SaT.paNaH // KAZ03.4.04/ praativezika.bhikSuka.vaidehakaanaam avakaaza.bhikSaa.paNya.daane dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.4.05/ pratiSiddhaanaaM puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.4.06/ para.gRha.atigataayaaz catur.viMzati.paNaH // KAZ03.4.07/ para.bhaaryaa.avakaaza.daane zatyo daNDaH, anyatra^aapadbhyaH // KAZ03.4.08/ vaaraNa.ajJaanayor nirdoSaH // KAZ03.4.09/ "pati.viprakaaraat pati.jJaati.sukha.avastha.graamika.anvaadhi.bhikSukii.jJaati.kulaanaam anyatamam apuruSaM gantum adoSaH" iti aacaaryaaH // KAZ03.4.10/ sa-puruSaM vaa jJaati.kulam // KAZ03.4.11/ kuto hi saadhvii.janasyac^chalam // KAZ03.4.12/ sukham etad avaboddhum, iti kauTilyaH // KAZ03.4.13/ preta.vyaadhi.vyasana.garbha.nimittam apratiSiddham eva jJaati.kula.gamanam // KAZ03.4.14/ tan.nimittaM vaarayato dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.4.15/ tatra^api guuhamaanaa strii.dhanaM jiiyeta, jJaatayo vaa chaadayantaH zulka.zeSam // iti niSpatanam / KAZ03.4.16/ pati.kulaan niSpatya graama.antara.gamane dvaadaza.paNo daNDaH sthaapyaa.aabharaNa.lopaz ca // KAZ03.4.17/ gamyena vaa puMsaa saha prasthaane catur.viMzati.paNaH sarva.dharma.lopaz ca, anyatra bharma.daana.tiirtha.gamanaabhyaam // KAZ03.4.18/ puMsaH puurvaH saahasa.daNDaH tulya.zreyasoH, paapiiyaso madhyamaH // KAZ03.4.19/ bandhur.adaNDyaH // KAZ03.4.20/ pratiSedhe^ardha.daNDaaH // KAZ03.4.21/ pathi vyantare guuDha.deza.abhigamane maithuna.arthena zaGkita.pratiSiddhaayaaM vaa pathy.anusaraNe saMgrahaNaM vidyaat // KAZ03.4.22/ taala.avacara.caaraNa.matsya.bandhaka.lubdhaka.go.paalaka.zauNDikaanaam anyeSaaM ca prasRSTa.striikaaNaaM pathy.anusaraNam adoSaH // KAZ03.4.23/ pratiSiddhe vaa nayataH puMsaH striyo vaa gacchantyaas ta eva^ardha.daNDaaH // iti pathy.anusaraNam / KAZ03.4.24/ hrasva.pravaasinaaM zuudra.vaizya.kSatriya.braahmaNaanaaM bhaaryaaH saMvatsara.uttaraM kaalam aakaaGkSeran aprajaataaH, saMvatsara.adhikaM prajaataaH // KAZ03.4.25/ prativihitaa dvi.guNaM kaalam // KAZ03.4.26/ aprativihitaaH sukha.avasthaa bibhRyuH, paraM catvaari varSaaNy aSTau vaa jJaatayaH // KAZ03.4.27/ tato yathaa.dattam aadaaya pramuJceyuH // KAZ03.4.28/ braahmaNam adhiiyaanaM daza.varSaaNy aprajaataa, dvaadaza prajaataa, raaja.puruSam aayuH.kSayaad aakaaGkSeta // KAZ03.4.29/ savarNataz ca prajaataa na^apavaadaM labheta // KAZ03.4.30/ kuTumba.Rddhi.lope vaa sukha.avasthair vimuktaa yathaa.iSTaM vindeta, jiivita.artham aapad.gataa vaa // KAZ03.4.31/ dharma.vivaahaat kumaarii parigrahiitaaram anaakhyaaya proSitam azruuyamaaNaM sapta tiirthaany aakaaGkSeta, saMvatsaraM zruuyamaaNam // KAZ03.4.32/ aakhyaaya proSitam azruuyamaaNaM paJca tiirthaany aakaaGkSeta, daza zruuyamaaNam // KAZ03.4.33/ eka.deza.datta.zulkaM triiNi tiirthaany azruuyamaaNam, zruuyamaaNaM sapta tiirthaany aakaaGkSeta // KAZ03.4.34/ datta.zulkaM paJca tiirthaany azruuyamaaNam, daza zruuyamaaNam // KAZ03.4.35/ tataH paraM dharmasthair visRSTaa yathaa.iSTaM vindeta // KAZ03.4.36/ tiirtha.uparodho hi dharma.vadha iti kauTilyaH // iti hrasva.pravaasaH // KAZ03.4.37/ diirgha.pravaasinaH pravrajitasya pretasya vaa bhaaryaa sapta tiirthaany aakaaGkSeta, saMvatsaraM prajaataa // KAZ03.4.38/ tataH pati.sodaryaM gacchet // KAZ03.4.39/ bahuSu pratyaasannaM dhaarmikaM bharma.samarthaM kaniSTham abhaaryaM vaa // KAZ03.4.40/ tad.abhaave^apy asodaryaM sapiNDaM kulyaM vaa^aasannam // KAZ03.4.41/ eteSaam eSa eva kramaH // KAZ03.4.42ab/ etaan utkramya daayaadaan vedane jaara.karmaNi / KAZ03.4.42cd/ jaara.strii.daatR.vettaaraH sampraaptaaH saMgraha.atyayam //E (Partition of inheritance) (Order of inheritance) KAZ03.5.01/ aniizvaraaH pitRmantaH sthita.pitR.maatRkaaH putraaH // KAZ03.5.02/ teSaam uurdhvaM pitRto daaya.vibhaagaH pitR.dravyaaNaam // KAZ03.5.03/ svayaM.aarjitam avibhaajyam, anyatra pitR.dravyaad utthitebhyaH // KAZ03.5.04/ pitR.dravyaad avibhakta.upagataanaaM putraaH pautraa vaa aa.caturthaad ity aMza.bhaajaH // KAZ03.5.05/ taavad avicchinnaH piNDo bhavati // KAZ03.5.06/ vicchinna.piNDaaH sarve samaM vibhajeran // KAZ03.5.07/ apitR.dravyaa vibhakta.pitR.dravyaa vaa saha jiivantaH punar vibhajeran // KAZ03.5.08/ yataz ca^uttiSTheta sa dvy.aMzaM labheta // KAZ03.5.09/ dravyam aputrasya sodaryaa bhraataraH saha.jiivino vaa hareyuH kanyaaz ca // KAZ03.5.10/ rikthaM putravataH putraa duhitaro vaa dharmiSTheSu vivaaheSu jaataaH // KAZ03.5.11/ tad.abhaave pitaa dharamaaNaH // KAZ03.5.12/ pitr.abhaave bhraataro bhraatR.putraaz ca // KAZ03.5.13/ apitRkaa bahavo^api ca bhraataro bhraatR.putraaz ca pitur ekam aMzaM hareyuH // KAZ03.5.14/ sodaryaaNaam aneka.pitRkaaNaaM pitRto daaya.vibhaagaH // 03.5.15/ pitR.bhraatR.putraaNaaM puurve vidyamaane na^aparam avalambante, jyeSThe ca kaniSTham artha.graahiNam // KAZ03.5.16/ jiivad.vibhaage pitaa na^ekaM vizeSayet // KAZ03.5.17/ na ca^ekam akaaraNaan nirvibhajeta // KAZ03.5.18/ pitur asaty arthe jyeSThaaH kaniSThaan anugRhNiiyuH, anyatra mithyaa.vRttebhyaH // KAZ03.5.19/ praapta.vyavahaaraaNaaM vibhaagaH // KAZ03.5.20/ apraapta.vyavahaaraaNaaM deya.vizuddhaM maatR.bandhuSu graama.vRddheSu vaa sthaapayeyuH aa.vyavahaara.praapaNaat, proSitasya vaa // KAZ03.5.21/ samniviSTa.samam asamniviSTebhyo naivezanikaM dadyuH, kanyaabhyaz ca praadaanikam // KAZ03.5.22/ RNa.rikthayoH samo vibhaagaH // KAZ03.5.23/ "uda.paatraaNy api niSkiMcanaa vibhajeran" ity aacaaryaaH // KAZ03.5.24/ chalam etad iti kauTilyaH // KAZ03.5.25/ sato^arthasya vibhaago na^asataH // KAZ03.5.26/ etaavaan arthaH saamaanyas tasya^etaavaan praty.aMza ity anubhaaSya bruvan saakSiSu vibhaagaM kaarayet // KAZ03.5.27/ durvibhaktam anyonya.apahRtam antarhitam avijJaata.utpannaM vaa punar vibhajeran // KAZ03.5.28/ adaayaadakaM raajaa haret strii.vRtti.preta.kaarya.varjam, anyatra zrotriya.dravyaat // KAZ03.5.29/ tat traivedyebhyaH prayacchet // KAZ03.5.30/ patitaH patitaaj jaataH kliibaz ca^anaMzaaH, jaDa.unmatta.andha.kuSThinaz ca // KAZ03.5.31/ sati bhaarya.arthe teSaam apatyam atad.vidhaM bhaagaM haret // KAZ03.5.32/ graasa.aacchaadanam itare patita.varjaaH // KAZ03.5.33ab/ teSaaM ca kRta.daaraaNaaM lupte prajanane sati / KAZ03.5.33cd/ sRjeyur baandhavaaH putraaMs teSaam aMzaan prakalpayet //E (Division into shares) KAZ03.6.01/ eka.strii.putraaNaaM jyeSTha.aMzaH - braahmaNaanaam ajaaH, kSatriyaaNaam azvaaH, vaizyaanaaM gaavaH, zuudraaNaam avayaH // KAZ03.6.02/ kaaNa.laGgaas teSaaM madhyama.aMzaH, bhinna.varNaaH kaniSTha.aMzaH // KAZ03.6.03/ catuSpada.abhaave ratna.varjaanaaM dazaanaaM bhaagaM dravyaaNaam ekaM jyeSTho haret // KAZ03.6.04/ pratimukta.svadhaa.paazo hi bhavati // KAZ03.6.05/ ity auzanaso vibhaagaH // KAZ03.6.06/ pituH parivaapaad yaanam aabharaNaM ca jyeSTha.aMzaH, zayana.aasanaM bhukta.kaaMsyaM ca madhyama.aMzaH, kRSNaM dhaanya.aayasaM gRha.parivaapo go.zakaTaM ca kaniSTha.aMzaH // KAZ03.6.07/ zeSa.dravyaaNaam eka.dravyasya vaa samo vibhaagaH // KAZ03.6.08/ adaayaadaa bhaginyaH, maatuH parivaapaad bhukta.kaaMsya.aabharaNa.bhaaginyaH // KAZ03.6.09/ maanuSa.hiino jyeSThas tRtiiyam aMzaM jyeSTha.aMzaal labheta, caturtham anyaaya.vRttiH, nivRtta.dharma.kaaryo vaa // KAZ03.6.10/ kaama.aacaaraH sarvaM jiiyeta // KAZ03.6.11/ tena madhyama.kaniSThau vyaakhyaatau // KAZ03.6.12/ tayor maanuSa.upeto jyeSTha.aMzaad ardhaM labheta // KAZ03.6.13/ naanaa.strii.putraaNaaM tu saMskRta.asaMskRtayoH kanyaa.kRta.kSatayor abhaave ca ekasyaaH putrayor yamayor vaa puurva.janmanaa jyeSTha.bhaavaH // KAZ03.6.14/ suuta.maagadha.vraatya.ratha.kaaraaNaam aizvaryato vibhaagaH // KAZ03.6.15/ zeSaas tam upajiiveyuH // KAZ03.6.16/ aniizvaraaH sama.vibhaagaaH // KAZ03.6.17/ caaturvarNya.putraaNaaM braahmaNii.putraz caturo^aMzaan haret, kSatriyaa.putra.striin aMzaan, vaizyaa.putro dvaav aMzau, ekaM zuudraa.putraH // KAZ03.6.18/ tena tri.varNa.dvi.varNa.putra.vibhaagaH kSatriya.vaizyayor vyaakhyaataH // KAZ03.6.19/ braahmaNasya^anantaraa.putras tulya.aMzaH // KAZ03.6.20/ kSatriya.vaizyayor ardha.aMzaH tulya.aMzo vaa maanuSa.upetaH // KAZ03.6.21/ tulya.atulyayor eka.putraH sarvaM haret, bandhuuMz ca bibhRyaat // KAZ03.6.22/ braahmaNaanaaM tu paarazavas tRtiiyam aMzaM labheta, dvaav aMzau sapiNDaH kulyo vaa^aasannaH, svadhaa.daana.hetoH // KAZ03.6.23/ tad.abhaave pitur aacaaryo^antevaasii vaa // KAZ03.6.24ab/ kSetre vaa janayed asya niyuktaH kSetrajaM sutam / KAZ03.6.24cd/ maatR.bandhuH sagotro vaa tasmai tat pradized dhanam //E (Classification of sons) KAZ03.7.01/ "para.parigrahe biijam utsRSTaM kSetriNaH" ity aacaaryaaH // KAZ03.7.02/ "maataa bhastraa, yasya retas tasya^apatyam" ity apare // KAZ03.7.03/ vidyamaanam ubhayam iti kauTilyaH // KAZ03.7.04/ svayaM.jaataH kRta.kriyaayaam aurasaH // KAZ03.7.05/ tena tulyaH putrikaa.putraH // KAZ03.7.06/ sagotreNa^anya.gotreNa vaa niyuktena kSetra.jaataH kSetrajaH putraH // KAZ03.7.07/ janayitur asaty anyasmin putre sa eva dvi.pitRko dvi.gotro vaa dvayor api svadhaa.riktha.bhaag bhavati // KAZ03.7.08/ tat.sadharmaa bandhuunaaM gRhe guuDha.jaatas tu guuDhajaH // KAZ03.7.09/ bandhunaa^utsRSTo^apaviddhaH saMskartuH putraH // KAZ03.7.10/ kanyaa.garbhaH kaaniinaH // KAZ03.7.11/ sagarbha.uuDhaayaaH saha.uuDhaH // KAZ03.7.12/ punar.bhuutaayaaH paunarbhavaH // KAZ03.7.13/ svayaM.jaataH pitur bandhuunaaM ca daayaadaH // KAZ03.7.14/ para.jaataH saMskartur eva na bandhuunaam // KAZ03.7.15/ tat.sadharmaa maataa.pitRbhyaam adbhir mukto dattaH // KAZ03.7.16/ svayaM bandhubhir vaa putra.bhaava.upagata upagataH // KAZ03.7.17/ putratve^adhikRtaH kRtakaH // KAZ03.7.18/ parikriitaH kriitaH // iti / KAZ03.7.19/ aurase tu^utpanne savarNaas tRtiiya.aMza.haraaH, asavarNaa graasa.aacchaadana.bhaaginaH // KAZ03.7.20/ braahmaNa.kSatriyayor anantaraa.putraaH savarNaaH, eka.antaraa asavarNaaH // KAZ03.7.21/ braahmaNasya vaizyaayaam ambaSThaH, zuudraayaaM niSaadaH paarazavo vaa // KAZ03.7.22/ kSatriyasya zuudraayaam ugraH // KAZ03.7.23/ zuudra eva vaizyasya // KAZ03.7.24/ savarNaasu ca^eSaam acarita.vratebhyo jaataa vraatyaaH // KAZ03.7.25/ ity anulomaaH // KAZ03.7.26/ zuudraad aayogava.kSatta.caNDaalaaH // KAZ03.7.27/ vaizyaan maagadha.vaidehakau // KAZ03.7.28/ kSatriyaat suutaH // KAZ03.7.29/ pauraaNikas tv anyaH suuto maagadhaz ca, brahma.kSatraad vizeSaH // KAZ03.7.30/ ta ete pratilomaaH svadharma.atikramaad raajJaH sambhavanti // KAZ03.7.31/ ugraan naiSaadyaaM kukkuTaH, viparyaye pulkasaH // KAZ03.7.32/ vaidehikaayaam ambaSThaad vaiNaH, viparyaye kuziilavaH // KAZ03.7.33/ kSattaayaam ugraat^zva.paakaH // KAZ03.7.34/ ity ete^anye ca^antaraalaaH // KAZ03.7.35/ karmaNaa vaizyo ratha.kaaraH // KAZ03.7.36/ teSaaM sva.yonau vivaahaH, puurva.apara.gaamitvaM vRtta.anuvRttaM ca // KAZ03.7.37/ zuudra.sadharmaaNo vaa, anyatra caNDaalebhyaH // KAZ03.7.38/ kevalam evaM vartamaanaH svargam aapnoti raajaa, narakam anyathaa // KAZ03.7.39/ sarveSaam antaraalaanaaM samo vibhaagaH // KAZ03.7.40ab/ dezasya jaatyaaH saMghasya dharmo graamasya vaa^api yaH / KAZ03.7.40cd/ ucitas tasya tena^eva daaya.dharmaM prakalpayet //E (Immovable property) (Dwelling-places) KAZ03.8.01/ saamanta.pratyayaa vaastu.vivaadaaH // KAZ03.8.02/ gRhaM kSetram aaraamaH setu.bandhas taTaakam aadhaaro vaa vaastuH // KAZ03.8.03/ karNa.kiila.aayasa.sambandho^anugRhaM setuH // KAZ03.8.04/ yathaa.setu.bhogaM vezma kaarayet // KAZ03.8.05/ abhuutaM vaa para.kuDyaad apakramya dvaav aratnii tripadiiM vaa deza.bandhaM kaarayet // KAZ03.8.06/ avaskaraM bhramam uda.paanaM vaa na gRha.ucitaad anyatra, anyatra suutikaa.kuupaad aa.nirdaza.ahaad iti // KAZ03.8.07/ tasya^atikrame puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.8.08/ tena^indhanaavaghaatana.kRtaM kalyaaNa.kRtyeSv aacaama.udaka.maargaaz ca vyaakhyaataaH // KAZ03.8.09/ tripadii.pratikraantam adhyardham aratniM vaa gaaDha.prasRtam udaka.maargaM prasravaNa.prapaataM vaa kaarayet // KAZ03.8.10/ tasya^atikrame catuS.paJcaazat.paNo daNDaH // KAZ03.8.11/ ekapadii.pratikraantam aratniM vaa cakri.catuSpada.sthaanam agniSTham udan.jara.sthaanaM rocaniiM kuTTaniiM vaa kaarayet // KAZ03.8.12/ tasya^atikrame catur.viMzati.paNo daNDaH // KAZ03.8.13/ sarva.vaastukayoH praakSiptakayor vaa zaalayoH kiSkur antarikaa tripadii vaa // KAZ03.8.14/ tayoz catur.aGgulaM niipra.antaram samaaruuDhakaM vaa // KAZ03.8.15/ kiSku.maatram aaNi.dvaaram antarikaayaaM khaNDa.phulla.artham asampaataM kaarayet // KAZ03.8.16/ prakaaza.artham alpam uurdhvaM vaata.ayanaM kaarayet // KAZ03.8.17/ tad.avasite vezmanic^chaadayet // KAZ03.8.18/ sambhuuya vaa gRha.svaamino yathaa.iSTaM kaarayeyuH, aniSTaM vaarayeyuH // KAZ03.8.19/ vaana.laTyaaz ca^uurdhvam aavaarya.bhaagaM kaTa.pracchannam avamarza.bhittiM vaa kaarayed varSa.aabaadha.bhayaat // KAZ03.8.20/ tasya^atikrame puurvaH saahasa.daNDaH, pratiloma.dvaara.vaata.ayana.baadhaayaaM ca, anyatra raaja.maarga.rathyaabhyaH // KAZ03.8.21/ khaata.sopaana.praNaalii.nizreNy.avaskara.bhaagair bahir.baadhaayaaM bhoga.nigrahe ca // KAZ03.8.22/ para.kuDyam udakena^upaghnato dvaadaza.paNo daNDaH, muutra.puriiSa.upaghaate dvi.guNaH // KAZ03.8.23/ praNaalii.mokSo varSati, anyathaa dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.8.24/ pratiSiddhasya ca vasataH, nirasyataz ca^avakrayiNam anyatra paaruSya.steya.saahasa.saMgrahaNa.mithyaa.bhogebhyaH // KAZ03.8.25/ svayaM.abhiprasthito varSa.avakraya.zeSaM dadyaat // KAZ03.8.26/ saamaanye vezmani saahaayyam aprayacchataH, saamaanyam uparundhato bhogaM ca gRhe dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.8.27/ vinaazayatas tad.dvi.guNaH // KAZ03.8.28ab/ koSThaka.aGgaNa.varcaanaam agni.kuTTana.zaalayoH / KAZ03.8.28cd/ vivRtaanaaM ca sarveSaaM saamaanyo bhoga iSyate //E (Sale of immovable property^ Fixing of boundaries^ Encroachment and Damage) KAZ03.9.01/ jJaati.saamanta.dhanikaaH krameNa bhuumi.parigrahaan kretum abhyaabhaveyuH // KAZ03.9.02/ tato^anye baahyaaH // KAZ03.9.03/ saamanta.catvaariMzat.kulyeSu gRha.pratimukhe vezma zraavayeyuH, saamanta.graama.vRddheSu kSetram aaraamaM setu.bandhaM taTaakam aadhaaraM vaa maryaadaasu yathaa.setu.bhogaM "anena^argheNa kaH kretaa" iti // KAZ03.9.04/ trir aaghuSitam avyaahataM kretaa kretuM labheta // KAZ03.9.05/ spardhayaa vaa muulya.vardhane muulya.vRddhiH sa-zulkaa kozaM gacchet // KAZ03.9.06/ vikraya.pratikroSTaa zulkaM dadyaat // KAZ03.9.07/ asvaami.pratikroze catur.viMzati.paNo daNDaH // KAZ03.9.08/ sapta.raatraad uurdhvam anabhisarataH pratikruSTo vikriiNiita // KAZ03.9.09/ pratikruSTa.atikrame vaastuni dvizato daNDaH, anyatra catur.viMzati.paNo daNDaH // iti vaastu.vikrayaH / KAZ03.9.10/ siima.vivaadaM graamayor ubhayoH saamantaa paJca.graamii daza.graamii vaa setubhiH sthaavaraiH kRtrimair vaa kuryaat // KAZ03.9.11/ karSaka.go.paalaka.vRddhaaH puurva.bhuktikaa vaa baahyaaH setuunaam abhijJaa bahava eko vaa nirdizya siima.setuun vipariita.veSaaH siimaanaM nayeyuH // KAZ03.9.12/ uddiSTaanaaM setuunaam adarzane sahasraM daNDaH / KAZ03.9.13/ tad eva niite siima.apahaariNaaM setuc.chidaaM ca kuryaat // KAZ03.9.14/ pranaSTa.setu.bhogaM vaa siimaanaM raajaa yathaa.upakaaraM vibhajet // iti siima.vivaadaH / KAZ03.9.15/ kSetra.vivaadaM saamanta.graama.vRddhaaH kuryuH // KAZ03.9.16/ teSaaM dvaidhii.bhaave yato bahavaH zucayo^anumataa vaa tato niyaccheyuH madhyaM vaa gRhNiiyuH // KAZ03.9.17/ tad.ubhaya.paraa.uktaM vaastu raajaa haret, pranaSTa.svaamikaM ca // KAZ03.9.18/ yathaa.upakaaraM vaa vibhajet // KAZ03.9.19/ prasahya.aadaane vaastuni steya.daNDaH // KAZ03.9.20/ kaaraNa.aadaane prayaasam aajiivaM ca parisaMkhyaaya bandhaM dadyaat // iti kSetra.vivaadaH / KAZ03.9.21/ maryaadaa.apaharaNe puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.9.22/ maryaadaa.bhede catur.viMzati.paNaH // KAZ03.9.23/ tena tapo.vana.viviita.mahaa.patha.zmazaana.deva.kula.yajana.puNya.sthaana.vivaadaa vyaakhyaataaH // iti maryaadaa.sthaapanam / KAZ03.9.24/ sarva eva vivaadaaH saamanta.pratyayaaH // KAZ03.9.25/ viviita.sthala.kedaara.SaNDa.khala.vezma.vaahana.koSThaanaaM puurvaM.puurvam aabaadhaM saheta // KAZ03.9.26/ brahma.soma.araNya.deva.yajana.puNya.sthaana.varjaaH sthala.pradezaaH // KAZ03.9.27/ aadhaara.parivaaha.kedaara.upabhogaiH para.kSetra.kRSTa.biija.hiMsaayaaM yathaa.upaghaataM muulyaM dadyuH // KAZ03.9.28/ kedaara.aaraama.setu.bandhaanaaM paraspara.hiMsaayaaM hiMsaa.dvi.guNo daNDaH // KAZ03.9.29/ pazcaan.niviSTam adhara.taTaakaM na^upari.taTaakasya kedaaram udakena^aaplaavayet // KAZ03.9.30/ upari.niviSTaM na^adhara.taTaakasya puura.aasraavaM vaarayed, anyatra tri.varSa.uparata.karmaNaH // KAZ03.9.31/ tasya^atikrame puurvaH saahasa.daNDaH, taTaaka.vaamanaM ca // KAZ03.9.32/ paJca.varSa.uparata.karmaNaH setu.bandhasya svaamyaM lupyeta, anyatra^aapadbhyaH // KAZ03.9.33/ taTaaka.setu.bandhaanaaM nava.pravartane paaJcavarSikaH parihaaraH, bhagna.utsRSTaanaaM caaturvarSikaH, samupaaruuDhaanaaM traivarSikaH, sthalasya dvaivarSikaH // KAZ03.9.34/ sva.aatma.aadhaane vikraye ca // KAZ03.9.35/ khaata.praavRttim anadii.nibandha.aayatana.taTaaka.kedaara.aaraama.SaNDa.vaapaanaaM sasya.varNa.bhaaga.uttarikam anyebhyo vaa yathaa.upakaaraM dadyuH // KAZ03.9.36/ prakraya.avakraya.adhibhaaga.bhoganiSRSTa.upabhoktaaraz ca^eSaaM pratikuryuH // KAZ03.9.37/ arpatiikaare hiina.dvi.guNo daNDaH // KAZ03.9.38ab/ setubhyo muJcatas toyam avaare SaT.paNo damaH / KAZ03.9.38cd/ vaare vaa toyam anyeSaaM pramaadena^uparundhataH //E (Damage to pastures, fields and roads) KAZ03.10.01/ karma.udaka.maargam ucitaM rundhataH kurvato^anucitaM vaa puurvaH saahasa.daNDaH, setu.kuupa.puNya.sthaana.caitya.deva.aayatanaani ca para.bhuumau nivezayataH // KAZ03.10.02/ puurva.anuvRttaM dharma.setum aadhaanaM vikrayaM vaa nayato naayayato vaa madhyamaH saahasa.daNDaH, zrotRRNaam uttamaH, anyatra bhagna.utsRSTaat // KAZ03.10.03/ svaamy abhaave graamaaH puNya.ziilaa vaa pratikuryuH // KAZ03.10.04/ pathi.pramaaNaM durga.niveze vyaakhyaatam // KAZ03.10.05/ kSudra.pazu.manuSya.pathaM rundhato dvaadaza.paNo daNDaH, mahaa.pazu.pathaM catur.viMzati.paNaH, hasti.kSetra.pathaM catuS.paJcaazat.paNaH, setu.vana.pathaM SaT.zataH, zmazaana.graama.pathaM dvizataH, droNa.mukha.pathaM paJca.zataH, sthaaniiya.raaSTra.viviita.pathaM saahasraH // KAZ03.10.06/ atikarSaNe ca^eSaaM daNDa.caturthaa daNDaaH // KAZ03.10.07/ karSaNe puurva.uktaaH // KAZ03.10.08/ kSetrikasya^akSipataH kSetram upavaasasya vaa tyajato biija.kaale dvaadaza.paNo daNDaH, anyatra doSa.upanipaata.aviSahyebhyaH // KAZ03.10.09/ karadaaH karadeSv aadhaanaM vikrayaM vaa kuryuH, brahma.deyikaa brahma.deyikeSu // KAZ03.10.10/ anyathaa puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.10.11/ karadasya vaa^akarada.graamaM pravizataH // KAZ03.10.12/ karadaM tu pravizataH sarva.dravyeSu praakaamyaM syaat, anyatra^agaaraat // KAZ03.10.13/ tad apy asmai dadyaat // KAZ03.10.14/ anaadeyam akRSato^anyaH paJca.varSaaNy upabhujya prayaasa.niSkrayeNa dadyaat // KAZ03.10.15/ akaradaaH paratra vasanto bhogam upajiiveyuH // KAZ03.10.16/ graama.arthena graamikaM vrajantam upavaasaaH paryaayeNa^anugaccheyuH // KAZ03.10.17/ ananugacchantaH paNa.ardha.paNikaM yojanaM dadyuH // KAZ03.10.18/ graamikasya graamaad astena.paaradaarikaM nirasyataz catur.viMzati.paNo daNDaH, graamasya^uttamaH // KAZ03.10.19/ nirastasya pravezo hy abhigamena vyaakhyaataH // KAZ03.10.20/ stambhaiH samantato graamaad dhanuH.zata.apakRSTam upasaalaM kaarayet // KAZ03.10.21/ pazu.pracaara.arthaM viviitam aalavanena^upajiiveyuH // KAZ03.10.22/ viviitaM bhakSayitvaa^apasRtaanaam uSTra.mahiSaaNaaM paadikaM ruupaM gRhNiiyuH, gava.azva.kharaaNaaM ca^ardha.paadikam, kSudra.pazuunaaM SoDaza.bhaagikam // KAZ03.10.23/ bhakSayitvaa niSaNNaanaam eta eva dvi.guNaa daNDaaH, parivasataaM catur.guNaaH // KAZ03.10.24/ graama.deva.vRSaa vaa^anirdaza.ahaa vaa dhenur ukSaaNo go.vRSaaz ca^adaNDyaaH // KAZ03.10.25/ sasya.bhakSaNe sasya.upaghaataM niSpattitaH parisaMkhyaaya dvi.guNaM daapayet // KAZ03.10.26/ svaaminaz ca^anivedya caarayato dvaadaza.paNo daNdaH, pramuJcataz catur.viMzati.paNaH // KAZ03.10.27/ paalinaam ardha.daNDaaH // KAZ03.10.28/ tad eva SaNDa.bhakSaNe kuryaat // KAZ03.10.29/ vaaTa.bhede dvi.guNaH vezma.khala.valaya.gataanaaM ca dhaanyaanaaM bhakSaNe // KAZ03.10.30/ hiMsaa.pratiikaaraM kuryaat // KAZ03.10.31/ abhaya.vana.mRgaaH parigRhiitaa vaa bhakSayantaH svaamino nivedya yathaa^avadhyaas tathaa pratiSeddhavyaaH // KAZ03.10.32/ pazavo razmi.pratodaabhyaaM vaarayitavyaaH // KAZ03.10.33/ teSaam anyathaa hiMsaayaaM daNDa.paaruSya.daNDaaH // KAZ03.10.34/ praarthayamaanaa dRSTa.aparaadhaa vaa sarva.upaayair niyantavyaaH // iti kSetra.patha.hiMsaa / KAZ03.10.35/ karSakasya graamam abhyupetya^akurvato graama eva^atyayaM haret // KAZ03.10.36/ karma.akaraNe karma.vetana.dvi.guNam, hiraNya.adaane pratyaMza.dvi.guNam, bhakSya.peya.adaane ca prahavaNeSu dvi.guNam aMzaM dadyaat // KAZ03.10.37/ prekSaayaam anaMzadaH, sa-sva.jano na prekSeta // KAZ03.10.38/ pracchanna.zravaNa.iikSaNe ca sarva.hite ca karmaNi nigraheNa dvi.guNam aMzaM dadyaat // KAZ03.10.39/ sarva.hitam ekasya bruvataH kuryur aajJaam // KAZ03.10.40/ akaraNe dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.10.41/ taM cet sambhuuya vaa hanyuH pRthag eSaam aparaadha.dvi.guNo daNDaH // KAZ03.10.42/ upahantRSu viziSTaH // KAZ03.10.43/ braahmaNaz ca^eSaaM jyaiSThyaM niyamyeta // KAZ03.10.44/ prahavaNeSu ca^eSaaM braahmaNaa na^akaamaaH kuryuH, aMzaM ca labheran // KAZ03.10.45/ tena deza.jaati.kula.saMghaanaaM samayasya^anapaakarma vyaakhyaatam // KAZ03.10.46ab/ raajaa deza.hitaan setuun kurvataaM pathi saMkramaan / KAZ03.10.46cd/ graama.zobhaaz ca rakSaaz ca teSaaM priya.hitaM caret //E (Non-payment of debts) KAZ03.11.01/ sapaada.paNaa dharmyaa maasa.vRddhiH paNa.zatasya, paJca.paNaa vyaavahaarikii, daza.paNaa kaantaaragaaNaam, viMzati.paNaa saamudraaNaam // KAZ03.11.02/ tataH paraM kartuH kaarayituz ca puurvaH saahasa.daNDaH, zrotRRNaam eka.ekaM pratyardha.daNDaH // KAZ03.11.03/ raajany ayoga.kSema.aavahe tu dhanika.dhaaraNikayoz caritram avekSeta // KAZ03.11.04/ dhaanya.vRddhiH sasya.niSpattaav upaardhaa, paraM muulya.kRtaa vardheta // KAZ03.11.05/ prakSepa.vRddhir udayaad ardhaM samnidhaana.sannaa vaarSikii deyaa // KAZ03.11.06/ cira.pravaasaH stambha.praviSTo vaa muulya.dvi.guNaM dadyaat // KAZ03.11.07/ akRtvaa vRddhiM saadhayato vardhayato vaa, muulyaM vaa vRddhim aaropya zraavayato bandha.catur.guNo daNDaH // KAZ03.11.08/ tuccha.zraavaNaayaam abhuuta.catur.guNaH // KAZ03.11.09/ tasya tri.bhaagam aadaataa dadyaat, zeSaM pradaataa // KAZ03.11.10/ diirgha.sattra.vyaadhi.guru.kula.uparuddhaM baalam asaaraM vaa na^RNam anuvardheta // KAZ03.11.11/ mucyamaanam RNam apratigRhNato dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.11.12/ kaaraNa.apadezena nivRtta.vRddhikam anyatra tiSThet // KAZ03.11.13/ daza.varSa.upekSitam RNam apratigraahyam, anyatra baala.vRddha.vyaadhita.vyasani.proSita.deza.tyaaga.raajya.vibhramebhyaH // KAZ03.11.14/ pretasya putraaH kusiidaM dadyuH, daayaadaa vaa riktha.haraaH, saha.graahiNaH, pratibhuvo vaa // KAZ03.11.15/ na praatibhaavyam anyat // KAZ03.11.16/ asaaraM baala.praatibhaavyam // KAZ03.11.17/ asaMkhyaata.deza.kaalaM tu putraaH pautraa daayaadaa vaa rikthaM haramaaNaa dadyuH // KAZ03.11.18/ jiivita.vivaaha.bhuumi.praatibhaavyam asaMkhyaata.deza.kaalaM tu putraaH pautraa vaa vaheyuH // KAZ03.11.19/ naanaa^RNa.samavaaye tu na^ekaM dvau yugapad abhivadeyaataam, anyatra pratiSThamaanaat // KAZ03.11.20/ tatra^api gRhiita.aanupuurvyaa raaja.zrotriya.dravyaM vaa puurvaM pratipaadayet // KAZ03.11.21/ dampatyoH pitaa.putrayoH bhraatRRNaaM ca^avibhaktaanaaM paraspara..kRtam RNam asaadhyam // KAZ03.11.22/ agraahyaaH karma.kaaleSu karSakaa raaja.puruSaaz ca // KAZ03.11.23/ strii ca^apratizraaviNii pati.kRtam RNam, anyatra go.paalaka.ardha.siitikebhyaH // KAZ03.11.24/ patis tu graahyaH strii.kRtam RNam, aprati.vidhaaya proSita iti // KAZ03.11.25/ sampratipattaav uttamaH // KAZ03.11.26/ asmapratipattau tu saakSiNaH pramaaNaM praatyayikaaH zucayo^anumataa vaa trayo^avara.ardhyaaH // KAZ03.11.27/ pakSa.anumatau vaa dvau, RNaM prati na tv eva^ekaH // KAZ03.11.28/ pratiSiddhaaH syaala.sahaaya.anvarthi.dhanika.dhaaraNika.vairi.nyaGga.dhRta.daNDaaH, puurve ca^avyavahaaryaaH // KAZ03.11.29/ raaja.zrotriya.graama.bhRtaka.kuSThi.vraNinaH patita.caNDaala.kutsita.karmaaNo^andha.badhira.muuka.ahaM.vaadinaH strii.raaja.puruSaaz ca, anyatra sva.vargebhyaH // KAZ03.11.30/ paaruSya.steya.saMgrahaNeSu tu vairi.syaala.sahaaya.varjaaH // KAZ03.11.31/ rahasya.vyavahaareSv ekaa strii puruSa upazrotaa upadraSTaa vaa saakSii syaad raaja.taapasa.varjam // KAZ03.11.32/ svaamino bhRtyaanaam Rtvig.aacaaryaaH ziSyaaNaaM maataa.pitarau putraaNaaM ca^anigraheNa saakSyaM kuryuH, tesaam itare vaa // KAZ03.11.33/ paraspara.abhiyoge ca^eSaam uttamaaH paraa.uktaa daza.bandhaM dadyuH, avaraaH paJca.bandham // iti saakSy.adhikaaraH // KAZ03.11.34/ braahmaNa.uda.kumbha.agni.sakaaze saakSiNaH parigRhNiiyaat // KAZ03.11.35/ tatra braahmaNaM bruuyaat "satyaM bruuhi" iti // KAZ03.11.36/ raajanyaM vaizyaM vaa "maa tava^iSTaa.puurta.phalam, kapaala.hastaH zatru.kulaM bhikSaa.arthii gaccheH" iti // KAZ03.11.37/ zuudraM "janma.maraNa.antare yad vaH puNya.phalaM tad raajaanaM gacched, raajJaz ca kilbiSaM yuSmaan anyathaa.vaade, daNDaz ca^anubaddhaH, pazcaad api jJaayeta yathaa.dRSTa.zrutam, eka.mantraaH satyam upaharata" iti // KAZ03.11.38/ anupaharataaM sapta.raatraad uurdhvaM dvaadaza.paNo daNDaH, tri.pakSaad uurdhvam abhiyogaM dadyuH // KAZ03.11.39/ saakSi.bhede yato bahavaH zucayo^anumataa vaa tato niyaccheyuH, madhyaM vaa gRhNiiyuH // KAZ03.11.40/ tad vaa dravyaM raajaa haret // KAZ03.11.41/ saakSiNaz ced abhiyogaad uunaM bruuyur atiriktasya^abhiyoktaa bandhaM dadyaat // KAZ03.11.42/ atiriktaM vaa bruuyus tad.atiriktaM raajaa haret // KAZ03.11.43/ baalizyaad abhiyoktur vaa duhzrutaM durlikhitaM preta.abhinivezaM vaa samiikSya saakSi.pratyayam eva syaat // KAZ03.11.44/ "saakSi.baaliSyeSv eva pRthag.anuyoge deza.kaala.kaaryaaNaaM puurva.madhyama.uttamaa daNDaaH" ity auzanasaaH // KAZ03.11.45/ "kuuTa.saakSiNo yam artham abhuutaM kuryur bhuutaM vaa naazayeyus tad daza.guNaM daNDaM dadyuH" iti maanavaaH // KAZ03.11.46/ "baalizyaad vaa visaMvaadayataaM citro ghaataH" iti baarhaspatyaaH // KAZ03.11.47/ na^iti kauTilyaH // KAZ03.11.48/ dhruvaM hi saakSibhiH zrotavyam // KAZ03.11.49/ azRNvataaM catur.viMzati.paNo daNDaH, tato^ardham abruvaaNaanaam // KAZ03.11.50ab/ deza.kaala.aviduurasthaan saakSiNaH pratipaadayet / KAZ03.11.50cd/ duurasthaan aprasaaraan vaa svaami.vaakyena saadhayet //E (Deposits) KAZ03.12.01/ upanidhir RNena vyaakhyaataH // KAZ03.12.02/ para.cakra.aaTavikaabhyaaM durga.raaSTra.vilope vaa, pratirodhakair vaa graama.saartha.vraja.vilope, cakra.yukta.naaze vaa, graama.madhya.agny.udaka.aabaadhe jvaalaa.vega.uparuddhe vaa, naavi nimagnaayaaM muSitaayaaM vaa svayam uparuuDho na^upanidhim abhyaavahet // KAZ03.12.03/ upanidhi.bhoktaa deza.kaala.anuruupaM bhoga.vetanaM dadyaat, dvaadaza.paNaM ca daNDam // KAZ03.12.04/ upabhoga.nimittaM naSTaM vinaSTaM vaa^abhyaavahet, catur.viMzati.paNaz ca daNDaH, anyathaa vaa niSpatane // KAZ03.12.05/ pretaM vyasana.gataM vaa na^upanidhim abhyaavahet // KAZ03.12.06/ aadhaana.vikraya.apavyayaneSu ca^asya catur.guNa.paJca.bandho daNDaH // KAZ03.12.07/ parivartane niSpaatane vaa muulya.samaH // KAZ03.12.08/ tena^aadhi.praNaaza.upabhoga.vikraya.aadhaana.apahaaraa vyaakhyaataaH // KAZ03.12.09/ na^aadhiH sa-upakaaraH siidet, na ca^asya muulyaM vardheta, anyatra nisargaat // KAZ03.12.10/ nirupakaaraH siidet, muulyaM ca^asya vardheta // KAZ03.12.11/ upasthitasya^aadhim aprayacchato dvaadazaNpaNo daNDaH // KAZ03.12.12/ prayojaka.asamnidhaane vaa graama.vRddheSu sthaapayitvaa niSkrayam aadhiM pratipadyeta // KAZ03.12.13/ nivRtta.vRddhiko vaa^aadhis tat.kaala.kRta.muulyas tatra^eva^avatiSTheta, anaaza.vinaaza.karaNa.adhiSThito vaa // KAZ03.12.14/ dhaaraNika.asamnidhaane vaa vinaaza.bhayaad udgata.arghaM dharmastha.anujJaato vikriiNiita, aadhi.paala.pratyayo vaa // KAZ03.12.15/ sthaavaras tu prayaasa.bhogyaH phala.bhogyo vaa prakSepa.vRddhi.muulya.zuddham aajiivam amuulya.kSayeNa^upanayet // KAZ03.12.16/ anisRSTa.upabhoktaa muulya.zuddham aajiivaM bandhaM ca dadyaat // KAZ03.12.17/ zeSam upanidhinaa vyaakhyaatam // KAZ03.12.18/ etena^aadezo^anvaadhiz ca vyaakhyaatau // KAZ03.12.19/ saarthena^anvaadhi.hasto vaa pradiSTaaM bhuumim apraaptaz corair bhagna.utsRSTo vaa na^anvaadhim abhyaavahet // KAZ03.12.20/ antare vaa mRtasya daayaado^api na^abhyaavahet // KAZ03.12.21/ zeSam upanidhinaa vyakahyaatam // KAZ03.12.22/ yaacitakam avakriitakaM vaa yathaa.vidhaM gRhNiiyus tathaa.vidham eva^arpayeyuH // KAZ03.12.23/ bhreSa.upanipaataabhyaaM deza.kaala.uparodhi dattaM naSTaM vinaSTaM vaa na^abhyaavaheyuH // KAZ03.12.24/ zeSam upanidhinaa vyaakhyaatam // KAZ03.12.25/ vaiyaavRtya.vikrayas tu - vaiyaavRtya.karaa yathaa.deza.kaalaM vikriiNaanaaH paNyaM yathaa.jaataM muulyam udayaM ca dadyuH // KAZ03.12.26/ deza.kaala.atipaatane vaa parihiiNaM sampradaana.kaalikena^argheNa muulyam udayaM ca dadyuH // KAZ03.12.27/ yathaa.sambhaaSitaM vaa vikriiNaanaa na^udayam adhigaccheyuH, muulyam eva dadyuH // KAZ03.12.28/ argha.patane vaa parihiiNaM yathaa.parihiiNaM muulyam uunaM dadyuH // KAZ03.12.29/ saaMvyavahaarikeSu vaa praatyayikeSv araaja.vaacyeSu bhreSa.upanipaataabhyaaM naSTaM vinaSTaM vaa muulyam api na dadyuH // KAZ03.12.30/ deza.kaala.antaritaanaaM tu paNyaanaaM kSaya.vyaya.vizuddhaM muulyam udayaM ca dadyuH, paNya.samavaayaanaaM ca pratyaMzam // KAZ03.12.31/ zeSam upanidhinaa vyaakhyaatam // KAZ03.12.32/ etena vaiyaavRtya.vikrayo vyaakhyaataH // KAZ03.12.33/ nikSepaz ca^upanidhinaa // KAZ03.12.34/ tam anyena nikSpitam anyasya^arpayato hiiyeta // KAZ03.12.35/ nikSepa.apahaare puurva.apadaanaM nikSeptaaraz ca pramaaNam // KAZ03.12.36/ azucayo hi kaaravaH // KAZ03.12.37/ na^eSaaM karaNa.puurvo nikSepa.dharmaH // KAZ03.12.38/ karaNa.hiinaM nikSepam apavyayamaanaM guuDha.bhitti.nyastaan saakSiNo nikSeptaa rahasi praNipaatena prajJaapayet, vana.ante vaa madya.prahavaNa.vizvaasena // KAZ03.12.39/ rahasi vRddho vyaadhito vaa vaidehakaH kazcit kRta.lakSaNaM dravyam asya haste nikSipya^apagacchet // KAZ03.12.40/ tasya pratidezena putro bhraataa vaa^abhigamya nikSepaM yaaceta // KAZ03.12.41/ daane zuciH, anyathaa nikSepaM steya.daNDaM ca dadyaat // KAZ03.12.42/ pravrajyaa.abhimukho vaa zraddheyaH kazcit kRta.lakSaNaM dravyam asya haste nikSipya pratiSTheta // KAZ03.12.43/ tataH kaala.antara.aagato yaaceta // KAZ03.12.44/ daane zuciH, anyathaa nikSepaM steya.daNDaM ca dadyaat // KAZ03.12.45/ kRta.lakSaNena vaa dravyeNa pratyaanayed enam // KAZ03.12.46/ baaliza.jaatiiyo vaa raatrau raaja.daayikaa.kSaNa.bhiitaH saaram asya haste nikSipya^apagacchet // KAZ03.12.47/ sa enaM bandhana.agaara.gato yaaceta // KAZ03.12.48/ daane zuciH, anyathaa nikSepaM steya.daNDaM ca dadyaat // KAZ03.12.49/ abhijJaanena ca^asya gRhe janam ubhayaM yaaceta // KAZ03.12.50/ anyatarta.aadaane yathaa.uktaM purastaat // KAZ03.12.51/ dravya.bhogaanaam aagamaM ca^asya^anuyuJjiita, tasya ca^arthasya vyavahaara.upaliGganam, abhiyoktuz ca^artha.saamarthyam // KAZ03.12.52/ etena mithaH.samavaayo vyaakhyaataH // KAZ03.12.53ab/ tasmaat saakSimad acchannaM kuryaat samyag.vibhaaSitam / KAZ03.12.53cd/ sve pare vaa jane kaaryaM deza.kaala.agra.varNataH //E (Law concerning slaves and labourers) KAZ03.13.01/ udara.daasa.varjam aarya.praaNam apraapta.vyavahaaraM zuudraM vikraya.aadhaanaM nayataH sva.janasya dvaadaza.paNo daNDaH, vaizyaM dvi.guNaH, kSatriyaM tri.guNaH, braahmaNaM catur.guNaH // KAZ03.13.02/ para.janasya puurva.madhyama.uttama.vadhaa daNDaaH, kretR.zrotRRNaaM ca // KAZ03.13.03/ mlecchaanaam adoSaH prajaaM vikretum aadhaatuM vaa // KAZ03.13.04/ na tv eva^aaryasya daasa.bhaavaH // KAZ03.13.05/ athavaa^aaryam aadhaaya kula.bandhana aaryaaNaam aapadi, niSkrayaM ca^adhigamya baalaM saahaayya.daataaraM vaa puurvaM niSkriiNiiran // KAZ03.13.06/ sakRd.aatma.aadhaataa niSpatitaH siidet, dvir anyena^aahitakaH, sakRd ubhau para.viSaya.abhimukhau // KAZ03.13.07/ vitta.apahaariNo vaa daasasya^aarya.bhaavam apaharato^ardha.daNDaH // KAZ03.13.08/ niSpatita.preta.vyasaninaam aadhaataa muulyaM bhajeta // KAZ03.13.09/ preta.viN.muutra.ucchiSTa.graahaNam aahitasya nagna.snaapanaM daNDa.preSaNam atikramaNaM ca striiNaaM muulya.naaza.karaM, dhaatrii.paricaarika.ardha.siitika.upacaarikaaNaaM ca mokSa.karam // KAZ03.13.10/ siddham upacaarakasya^abhiprajaatasya^apakramaNam // KAZ03.13.11/ dhaatriim aahitikaaM vaa^akaamaaM sva.vazaaM gacchataH puurvaH saahasa.daNDaH, para.vazaaM madhyamaH // KAZ03.13.12/ kanyaam aahitikaaM vaa svayam anyena vaa duSayato muulya.naazaH zulkaM tad.dvu.guNaz ca daNDaH // KAZ03.13.13/ aatma.vikrayiNaH prajaam aaryaaM vidyaat // KAZ03.13.14/ aatma.adhigataM svaami.karma.aviruddhaM labheta, pitryaM ca daayam // KAZ03.13.15/ muulyena ca^aaryatvaM gacchet // KAZ03.13.16/ tena^udara.daasa.aahitakau vyaakhyaatau // KAZ03.13.17/ prakSepa.anuruupaz ca^asya niSkrayaH // KAZ03.13.18/ daNDa.praNiitaH karmaNaa daNDam upanayet // KAZ03.13.19/ aarya.praaNo dhvaja.aahRtaH karma.kaala.anuruupeNa muulya.ardhena vaa vimucyeta // KAZ03.13.20/ gRhe.jaata.daaya.aagata.labdha.kriitaanaam anyatamaM daasam uuna.aSTa.varSaM vibandhum akaamaM niice karmaNi videze daasiiM vaa sagarbhaam aprativihita.garbha.bharmaNyaaM vikraya.aadhaanaM nayataH puurvaH saahasa.daNDaH, kretR.zrotRRNaaM ca // KAZ03.13.21/ daasam anuruupeNa niSkrayeNa^aaryam akurvato dvaadaza.paNo daNDaH, saMrodhaz ca^aa.karaNaat // KAZ03.13.22/ daasa.dravyasya jJaatayo daayaadaaH, teSaam abhaave svaamii // KAZ03.13.23/ svaaminaH svasyaaM daasyaaM jaataM samaatRkam adaasaM vidyaat // KAZ03.13.24/ gRhyaa cet kuTumba.artha.cintanii maataa bhraataa bhaginii ca^asyaa adaasaaH syuH // KAZ03.13.25/ daasaM daasiiM vaa niSkriiya punar vikraya.aadhaanaM nayato dvaadaza.paNo daNDaH, anyatra svayaM.vaadibhyaH // iti daasa.kalpaH / KAZ03.13.26/ karma.karasya karma.sambandham aasannaa vidyuH // KAZ03.13.27/ yathaa.sambhaaSitaM vetanaM labheta, karma.kaala.anuruupam asambhaaSita.vetanaH // KAZ03.13.28/ karSakaH sasyaanaaM go.paalakaH sarpiSaaM vaidehakaH paNyaanaam aatmanaa vyavahRtaanaaM daza.bhaagam asambhaaSita.vetano labheta // KAZ03.13.29/ sambhaaSita.vetanas tu yathaa.sambhaaSitam // KAZ03.13.30/ kaaru.zilpi.kuziilava.cikitsaka.vaag.jiivana.paricaaraka.aadir aazaa.kaarika.vargas tu yathaa^anyas tad.vidhaH kuryaad yathaa vaa kuzalaaH kalpayeyus tathaa vetanaM labheta // KAZ03.13.31/ saakSi.pratyayam eva syaat // KAZ03.13.32/ saakSiNaam abhaave yataH karma tato^anuyuJjiita // KAZ03.13.33/ vetana.aadaane daza.bandho daNDaH, SaT.paNo vaa // KAZ03.13.34/ apavyayamaane dvaadaza.paNo daNDaH, paJca.bandho vaa // KAZ03.13.35/ nadii.vega.jvaalaa.stena.vyaala.uparuddhaH sarva.sva.putra.daara.aatma.daanena^aartas traataaram aahuuya niStiirNaH kuzala.pradiSTaM vetanaM dadyaat // KAZ03.13.36/ tena sarvatra^aarta.daana.anuzayaa vyaakhyaataaH // KAZ03.13.37ab/ labheta puMzcalii bhogaM saMgamasya^upaliGganaat / KAZ03.13.37cd/ atiyaacnaa tu jiiyeta daurmatya.avinayena vaa //E (Duties of servants) (Undertaking in partnership) KAZ03.14.01/ gRhiitvaa vetanaM karma^akurvato bhRtakasya dvaadaza.paNo daNDaH, saMrodhaz ca^aa.karaNaat // KAZ03.14.02/ azaktaH kutsite karmaNi vyaadhau vyasane vaa^anuzayaM labheta, pareNa vaa kaarayitum // KAZ03.14.03/ tasya.vyaya.karmaNaa labheta bhartaa vaa kaarayitum // KAZ03.14.04/ "na^anyas tvayaa kaarayitavyo, mayaa vaa na^anyasya kartavyam" ity avarodhe bhartur akaarayato bhRtakasya^akurvato vaa dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.14.05/ karma.niSThaapane bhartur anyatra gRhiita.vetano na^asakaamaH kuryaat // KAZ03.14.06/ "upasthitam akaarayataH kRtam eva vidyaad" ity aacaaryaaH // KAZ03.14.07/ na^iti kauTilyaH // KAZ03.14.08/ kRtasya vetanaM na^akRtasya^asti // KAZ03.14.09/ sa ced alpam api kaarayitvaa na kaarayet kRtam eva^asya vidyaat // KAZ03.14.10/ deza.kaala.atipaatanena karmaNaam anyathaa.karaNe vaa na^asakaamaH kRtam anumanyeta // KAZ03.14.11/ sambhaaSitaad adhika.kriyaayaaM prayaasaM na moghaM kuryaat // KAZ03.14.12/ tena saMgha.bhRtaa vyaakhyaataaH // KAZ03.14.13/ teSaam aadhiH sapta.raatram aasiita // KAZ03.14.14/ tato^anyam upasthaapayet, karma.niSpaakaM ca // KAZ03.14.15/ na ca^anivedya bhartuH saMghaH kaMcit parihared upanayed vaa // KAZ03.14.16/ tasya^atikrame catur.viMzati.paNo daNDaH // KAZ03.14.17/ saMghena parihRtasya^ardha.daNDaH // iti bhRtaka.adhikaaraH // KAZ03.14.18/ saMgha.bhRtaaH sambhuuya.samutthaataaro vaa yathaa.sambhaaSitaM vetanaM samaM vaa vibhajeran // KAZ03.14.19/ karSaNa.vaidehakaa vaa sasya.paNya.aarambha.paryavasaana.antare sannasya yathaa.kRtasya karmaNaH pratyaMzaM dadyuH // KAZ03.14.20/ puruSa.upasthaane samagram aMzaM dadyuH // KAZ03.14.21/ saMsiddhe tu^uddhRta.paNye sannasya tadaaniim eva pratyaMzaM dadyuH // KAZ03.14.22/ saamaanyaa hi pathi.siddhiz ca^asiddhiz ca // KAZ03.14.23/ prakraante tu karmaNi svasthasya^apakraamato dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.14.24/ na ca praakaamyam apakramaNe // KAZ03.14.25/ coraM tv abhaya.puurvaM karmaNaH pratyaMzena graahayed, dadyaat pratyaMzam abhayaM ca // KAZ03.14.26/ punaH.steye pravaasanam, anyatra.gamane ca // KAZ03.14.27/ mahaa.aparaadhe tu duuSyavad aacaret // KAZ03.14.28/ yaajakaaH svaa.pracaara.dravya.varjaM yathaa.sambhaaSitaM vetanaM samaM vaa vibhajeran // KAZ03.14.29/ agniSToma.aadiSu ca kratuSu diikSaNaad uurdhvaM tRtiiyam aMzaM, madhyama.upasada uurdhvam ardham aMzaM, sutye praataH.savanaad uurdhvaM paada.uunam aMzam // KAZ03.14.30/ maadhyandinaat savanaad uurdhvaM samagram aMzaM labheta // KAZ03.14.31/ niitaa hi dakSiNaa bhavanti // KAZ03.14.32/ bRhaspati.sava.varjaM pratisavanaM hi dakSiNaa diiyante // KAZ03.14.33/ tena^ahar.gaNa.dakSiNaa vyaakhyaataaH // KAZ03.14.34/ sanaanaam aa.daza.aho.raatraat^zeSa.bhRtaaH karma kuryuH, anye vaa sva.pratyayaaH // KAZ03.14.35/ karmaNy asamaapte tu yajamaanaH siided, RtvijaH karma samaapayya dakSiNaaM hareyuH // KAZ03.14.36/ asamaapte tu karmaNi yaajyaM yaajakaM vaa tyajataH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.14.37ab/ anaahita.agniH zata.guru.yajvaa ca sahasraguH / KAZ03.14.37cd/ suraapo vRSalii.bhartaa brahmahaa guru.talpagaH // KAZ03.14.38ab/ asat.pratigrahe yuktaH stenaH kutsita.yaajakaH / KAZ03.14.38cd/ adoSas tyaktum anyonyaM karma.saMkara.nizcayaat //E (Rescission of sale and purchase) KAZ03.15.01/ vikriiya paNyam aprayacchato dvaadaza.paNo daNDaH, anyatra doSa.upanipaata.aviSahyebhyaH // KAZ03.15.02/ paNya.doSo doSaH // KAZ03.15.03/ raaja.cora.agny.udaka.baadha upanipaataH // KAZ03.15.04/ bahu.guNa.hiinam aarta.kRtaM vaa^aviSahyam // KAZ03.15.05/ vaidehakaanaam eka.raatram anuzayaH, karSakaaNaaM tri.raatraM, go.rakSakaaNaaM paJca.raatram // KAZ03.15.06/ vyaamizraaNaam uttamaanaaM ca varNaanaaM vRtti.vikraye sapta.raatram // KAZ03.15.07/ aatipaatikaanaaM paNyaanaaM "anyatra.avikreyam" ity avarodhena^anuzayo deyaH // KAZ03.15.08/ tasya^atikrame catur.viMzati.paNo daNDaH, paNya.daza.bhaago vaa // 03.15.09/ kriitvaa paNyam apratigRhNato dvaadaza.paNo daNDaH, anyatra doSa.upanipaata.aviSahyebhyaH // KAZ03.15.10/ samaanaz ca^anuzayo vikretur anuzayena // KAZ03.15.11/ vivaahaanaaM tu trayaaNaaM puurveSaaM varNaanaaM paaNi.grahaNaat siddham upaavartanaM, zuudraaNaaM ca prakarmaNaH // KAZ03.15.12/ vRtta.paaNi.grahaNayor api doSam aupazaayikaM dRSTvaa siddham upaavartanam // KAZ03.15.13/ na tv eva^abhiprajaatayoH // KAZ03.15.14/ kanyaa.doSam aupazaayikam anaakhyaaya prayacchataH kanyaaM SaN.Navatir daNDaH, zulka.strii.dhana.pratidaanaM ca // KAZ03.15.15/ varayitur vaa vara.doSam anaakhyaaya vindato dvi.guNaH, zulka.strii.dhana.naazaz ca // KAZ03.15.16/ dvipada.catuSpadaanaaM tu kuNTha.vyaadhita.azuciinaam utsaaha.svaasthya.zuciinaam aakhyaane dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.15.17/ aa.tri.pakSaad iti catuSpadaanaam upaavartanam, aa.saMvatsaraad iti manuSyaaNaam // KAZ03.15.18/ taavataa hi kaalena zakyaM zauca.aazauce jJaatum // KAZ03.15.19ab/ daataa pratigrahiitaa ca syaataaM na^upahatau yathaa / KAZ03.15.19cd/ daane kraye vaa^anuzayaM tathaa kuryuH sabhaasadaH //E (Non-conveyance of gifts) (Sale without ownership) (Relation of ownership) KAZ03.16.01/ dattasya^apradaanam RNa.aadaanena vyaakhyaatam // KAZ03.16.02/ dattam avyavahaaryam ekatra^anuzaye varteta // KAZ03.16.03/ sarva.svaM putra.daaram aatmaanaM vaa pradaaya^anuzayinaH prayacchet // KAZ03.16.04/ dharma.daanam asaadhuSu karmasu ca^aupaghaatikeSu vaa, artha.daanam anupakaariSv apakaariSu vaa, kaama.daanam anarheSu ca // KAZ03.16.05/ yathaa ca daataa pratigrahiitaa ca na^upahatau syaataaM tathaa^anuzayaM kuzalaaH kalpayeyuH // KAZ03.16.06/ daNDa.bhayaad aakroza.bhayaad anartha.bhayaad vaa bhaya.daanaM pratigRhNataH steya.daNDaH, prayacchataz ca // KAZ03.16.07/ roSa.daanaM para.hiMsaayaaM, raajJaam upari darpa.daanaM ca // KAZ03.16.08/ tatra^uttamo daNDaH // KAZ03.16.09/ praatibhaavyaM daNDa.zulka.zeSam aakSikaM saurikaM ca na^akaamaH putro daayaado vaa riktha.haro dadyaat // iti dattasya^anapaakarma / KAZ03.16.10/ asvaami.vikrayas tu - naSTa.apahRtam aasaadya svaamii dharmasthena graahayet // KAZ03.16.11/ deza.kaala.atipattau vaa svayaM gRhiitvaa^upaharet // KAZ03.16.12/ dharmasthaz ca svaaminam anuyuJjiita "kutas te labdham" iti // KAZ03.16.13/ sa ced aacaara.kramaM darzayeta, na vikretaaraM, tasya dravyasya^atisargeNa mucyeta // KAZ03.16.14/ vikretaa ced dRzyeta, muulyaM steya.daNDaM ca dadyaat // KAZ03.16.15/ sa ced apasaaram adhigacched apasared aa.apasaara.kSayaat // KAZ03.16.16/ kSaye muulyaM steya.daNDaM ca dadyaat // KAZ03.16.17/ naaSTikaz ca sva.karaNaM kRtvaa naSTa.pratyaahRtaM labheta // KAZ03.16.18/ sva.karaNa.abhaave paJca.bandho daNDaH // KAZ03.16.19/ tac ca dravyaM raaja.dharmyaM syaat // KAZ03.16.20/ naSTa.apahRtam anivedya^utkarSataH svaaminaH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.16.21/ zulka.sthaane naSTa.apahRta.utpannaM tiSThet // KAZ03.16.22/ tri.pakSaad uurdhvam anabhisaaraM raajaa haret, svaamii vaa sva.karaNena // KAZ03.16.23/ paJca.paNikaM dvipada.ruupasya niSkrayaM dadyaat, catuSpaNikam eka.khurasya, dvipaNikaM gomahiSasya, paadikaM kSudra.pazuunaam // KAZ03.16.24/ ratna.saara.phalgu.kupyaanaaM paJcakaM zataM dadyaat // KAZ03.16.25/ para.cakra.aTavii.hRtaM tu pratyaaniiya raajaa yathaa.svaM prayacchet // KAZ03.16.26/ cora.hRtam avidyamaanaM sva.dravyebhyaH prayacchet, pratyaanetum azakto vaa // KAZ03.16.27/ svayaM.graaheNa^aahRtaM pratyaaniiya tan.niSkrayaM vaa prayacchet // KAZ03.16.28/ para.viSayaad vaa vikrameNa^aaniitaM yathaa.pradiSTaM raajJaa bhuJjiita, anyatra^aarya.praaNebhyo deva.braahmaNa.tapasvi.dravyebhyaz ca // ity asvaami.vikrayaH / KAZ03.16.29/ sva.svaami.sambandhas tu - bhoga.anuvRttir ucchinna.dezaanaaM yathaa.svaM dravyaaNaam // KAZ03.16.30/ yat svaM dravyam anyair bhujyamaanaM daza varSaaNy upekSeta, hiiyeta^asya, anyatra baala.vRddha.vyaadhita.vyasani.proSita.deza.tyaaga.raajya.vibhramebhyaH // KAZ03.16.31/ viMzati.varSa.upekSitam anavasitaM vaastu na^anuyuJjiita // KAZ03.16.32/ jJaatayaH zrotriyaaH paaSaNDaa vaa raajJaam asaMnidhau para.vaastuSu vivasanto na bhogena hareyuH, upanidhim aadhiM nidhiM nikSepaM striyaM siimaanaM raaja.zrotriya.dravyaaNi ca // KAZ03.16.33/ aazramiNaH paaSaNDaa vaa mahaty avakaaze parasparam abaadhamaanaa vaseyuH // KAZ03.16.34/ alpaaM baadhaaM saheran // KAZ03.16.35/ puurva.aagato vaa vaasa.paryaayaM dadyaat // KAZ03.16.36/ apradaataa nirasyeta // KAZ03.16.37/ vaanaprastha.yati.brahma.caariNaam aacaarya.ziSya.dharma.bhraatR.samaana.tiirthyaa riktha.bhaajaH krameNa // KAZ03.16.38/ vivaada.padeSu ca^eSaaM yaavantaH paNaa daNDaas taavatii raatriiH kSapaNa.abhiSeka.agni.kaarya.mahaa.kaccha.vardhanaani raajJaz careyuH // KAZ03.16.39/ ahiraNya.suvarNaaH paaSaDhaaH saadhavaH // KAZ03.16.40/ te yathaa.svam upavaasa.vratair aaraadhayeyuH, anyatra paaruSya.steya.saahasa.saMgrahaNebhyaH // KAZ03.16.41/ teSu yathaa.uktaa daNDaaH kaaryaaH // KAZ03.16.42ab/ pravrajyaasu vRthaa.aacaaraan raajaa daNDena vaarayet / KAZ03.16.42cd/ dharmo hy adharma.upahataH zaastaaraM hanty upekSitaH //E (Forcible seizure) KAZ03.17.01/ saahasam anvayavat prasabha.karma // KAZ03.17.02/ niranvaye steyam, apavyayane ca // KAZ03.17.03/ "ratna.saara.phalgu.kupyaanaaM saahase muulya.samo daNDaH" iti maanavaaH // KAZ03.17.04/ "muulya.dvi.guNaH" ity auzanasaaH // KAZ03.17.05/ yathaa.aparaadha iti kauTilyaH // KAZ03.17.06/ "puSpa.phala.zaaka.muula.kanda.pakva.anna.carma.veNu.mRd.bhaaNDa.aadiinaaM kSudraka.dravyaaNaaM dvaadza.paNa.avaraz caturviMzati.paNa.paro daNDaH // KAZ03.17.07/ kaala.aayasa.kaaSTha.rajju.dravya.kSudra.pazu.paTa.aadiinaaM sthuulaka.dravyaaNaaM caturviMzati.paNa.avaro^aSTa.catvaariMzat.paNa.paro daNDaH // KAZ03.17.08/ taamra.vRtta.kaMsa.kaaca.danta.bhaaNDa.aadiinaaM sthuulaka.dravyaaNaam aSTa.catvaariMzat.paNa.avaraH SaN.Navati.paraH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.17.09/ mahaa.pazu.manuSya.kSetra.gRha.hiraNya.suvarNa.suukSma.vastra.aadiinaaM sthuulaka.dravyaaNaaM dvizata.avaraH paJca.zata.paro madhyamaH saahasa.daNDaH // KAZ03.17.10/ striyaM puruSaM vaa^abhiSahya badhnato bandhayato bandhaM vaa mokSayataH paJca.zata.avaraH sahasra.para uttamaH saahasa.daNDaH // ity aacaaryaaH // KAZ03.17.11/ "yaH saahasaM "pratipattaa" iti kaarayati sa dvi.guNaM dadyaat // KAZ03.17.12/ "yaavadd hiraNyam upayokSyate taavad daasyaami" iti sa catur.guNaM daNDaM dadyaat // KAZ03.17.13/ yaH "etaavadd hiraNyaM daasyaami" iti pramaaNam uddizya kaarayati sa yathaa.uktaM hiraNyaM daNDaM ca dadyaat" iti baarhaspatyaaH // KAZ03.17.14/ sa cet kopaM madaM mohaM vaa^apadized yathaa.uktavad daNDam enaM kuryaad iti kauTilyaH // KAZ03.17.15ab/ daNDa.karmasu sarveSu ruupam aSTa.paNaM zatam / KAZ03.17.15cd/ zataat pareSu vyaajiiM ca vidyaat paJca.paNaM zatam // KAZ03.17.16ab/ prajaanaaM doSa.baahulyaad raajJaaM vaa bhaava.doSataH / KAZ03.17.16cd/ ruupa.vyaajyaav adharmiSThe dharmyaa tu prakRtiH smRtaa //E (Verbal injury) KAZ03.18.01/ vaak.paaruSyam upavaadaH kutsanam abhibhartsanam iti // KAZ03.18.02/ zariira.prakRti.zruta.vRtti.jana.padaanaaM zariira.upavaade kaaNa.khaJja.aadibhiH satye tri.paNo daNDaH, mithyaa.upavaade SaT.paNo daNDaH // KAZ03.18.03/ "zobhana.akSimantaH" iti kaaNa.khaJja.aadiinaaM stuti.nindaayaaM dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.18.04/ kuSTha.unmaada.klaibya.aadibhiH kutsaayaaM ca satya.mithyaa.stuti.nindaasu dvaadaza.paNa.uttaraa daNDaas tulyeSu // KAZ03.18.05/ viziSTeSu dvi.guNaaH, hiineSv ardha.daNDaaH, para.striiSu dvi.guNaaH, pramaada.mada.moha.aadibhir ardha.daNDaaH // KAZ03.18.06/ kuSTha.unmaadayoz cikitsakaaH saMnikRSTaa pumaaMsaz ca pramaaNaM, kliiba.bhaave striyo muutra.pheno^apsu viSThaa.nimajjanaM ca // KAZ03.18.07/ prakRty.upavaade braahmaNa.kSatriya.vaizya.zuudra.anta.avasaayinaam apareNa puurvasya tri.paNa.uttaraa daNDaaH, puurveNa^aparasya dvi.paNa.adharaaH, kubraahmaNa.aadibhiz ca kutsaayaam // KAZ03.18.08/ tena zruta.upavaado vaag.jiivanaanaaM, kaaru.kuziilavaanaaM vRtty.upavaadaH, praajjuuNaka.gaandhaara.aadiinaaM ca jana.pada.upavaadaa vyaakhyaataaH // KAZ03.18.09/ yaH paraM "evaM tvaaM kariSyaami" iti karaNena^abhibhartsayed, akaraNe yas tasya karaNe daNDas tato^ardha.daNDaM dadyaat // KAZ03.18.10/ azaktaH kopaM madaM mohaM vaa^apadized dvaadaza.paNaM daNDaM dadyaat // KAZ03.18.11/ jaata.vaira.aazayaH zaktaz ca^apakartuM yaavaj.jiivika.avasthaM dadyaat // KAZ03.18.12ab/ sva.deza.graamayoH puurvaM madhyamaM jaati.saMghayoH / KAZ03.18.12cd/ aakrozaad deva.caityaanaam uttamaM daNDam arhati //E (Physical injury) KAZ03.19.01/ daNDa.paaruSyaM sparzanam avaguurNaM prahatam iti // KAZ03.19.02/ naabher adhaH.kaayaM hasta.paGka.bhasma.paaMsubhir iti spRzatas tri.paNo daNDaH, tair eva^amedhyaiH paada.SThiivikaabhyaaM ca SaT.paNaH, chardi.muutra.puriiSa.aadibhir dvaadaza.paNaH // KAZ03.19.03/ naabher upari dvi.guNaaH, zirasi catur.guNaaH sameSu // KAZ03.19.04/ viziSTeSu dvi.guNaaH, hiineSv ardha.daNDaaH, para.striiSu dvi.guNaaH, pramaada.mada.moha.aadibhir ardha.daNDaaH // KAZ03.19.05/ paada.vastra.hasta.keza.avalambaneSu SaT.paNa.uttaraa daNDaaH // KAZ03.19.06/ piiDana.aaveSTana.aJcana.prakarSaNa.adhyaasaneSu puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.19.07/ paatayitvaa^apakraamato^ardha.daNDaH // KAZ03.19.08/ zuudro yena^aGgena braahmaNam abhihanyaat tad asyac^chedayet // KAZ03.19.09/ avaguurNe niSkrayaH, sparze^ardha.daNDaH // KAZ03.19.10/ tena caNDaala.azucayo vyaakhyaataH // KAZ03.19.11/ hastena^avaguurNe tri.paNa.avaro dvaadaza.paNa.paro daNDaH, paadena dvi.guNaH, duHkha.utpaadanena dravyeNa puurvaH saahasa.daNDaH, praaNa.aabaadhikena madhyamaH // KAZ03.19.12/ kaaSTha.loSTa.paaSaaNa.loha.daNDa.rajju.dravyaaNaam anyatamena duHkham azoNitam utpaadayataz caturviMzati.paNo daNDaH, zoNita.utpaadane dvi.guNaH, anyatra duSTa.zoNitaat // KAZ03.19.13/ mRta.kalpam azoNitaM ghnato hasta.paada.paaraJcikaM vaa kurvataH puurvaH saahasa.daNDaH, paaNi.paada.danta.bhaGge karNa.naasa.aacchedane vraNa.vidaaraNe cca, anyatra duSTa.vraNebhyaH // KAZ03.19.14/ sakthi.griiva.aabhaJjane netra.bhedane vaa vaakya.ceSTaa.bhojana.uparodheSu ca madhyamaH saahasa.daNDaH samutthaana.vyayaz ca // KAZ03.19.15/ vipattau kaNTaka.zodhanaaya niiyeta // KAZ03.19.16/ mahaa.janasya^ekaM ghnataH pratyekaM dvi.guNo daNDaH // KAZ03.19.17/ "paryuSitaH kalaho^anupravezo vaa na^abhiyojyaH" ity aacaaryaaH // KAZ03.19.18/ na^asty apakaariNo mokSa iti kauTilyaH // KAZ03.19.19/ "kalahe puurva.aagato jayati, akSamamaaNo hi pradhaavati" ity aacaaryaaH // KAZ03.19.20/ na^iti kauTilyaH // KAZ03.19.21/ puurvaM pazcaad vaa^abhigatasya saakSiNaH pramaaNam, asaakSike ghaataH kalaha.upaliGganaM vaa // KAZ03.19.22/ ghaata.abhiyogam apratibruvatas tad ahar eva pazcaat.kaaraH // KAZ03.19.23/ kalahe dravyam apaharato daza.paNo daNDaH, kSudraka.dravya.hiMsaayaaM tac ca taavac ca daNDaH, sthuulaka.dravya.hiMsaayaaM tac ca dvi.guNaz ca daNDaH, vastra.aabharaNa.hiraNya.suvarNa.bhaaNDa.hiMsaayaaM tac ca puurvaz ca saahasa.daNDaH // KAZ03.19.24/ para.kuDyam abhighaatena kSobhayatas tri.paNo daNDaH, chedana.bhedane SaT.paNaH, pratiikaaraz ca // KAZ03.19.25/ duHkha.utpaadanaM dravyam anya.vezmani prakSipato dvaadaza.paNo daNDaH, praaNa.aabaadhikaM puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.19.26/ kSudra.pazuunaaM kaaSTha.aadibhir duHkha.utpaadane paNo dvi.guNo vaa daNDaH, zoNita.utpaadane dvi.guNaH // KAZ03.19.27/ mahaa.pazuunaam eteSv eva sthaaneSv dvi.guNo daNDaH samutthaana.vyayaz ca // KAZ03.19.28/ pura.upavana.vanaspatiinaaM puSpa.phalac.chaayaavataaM prarohac.chedane SaT.paNaH, kSudra.zaakhaac.chedane dvaadaza.paNaH, piina.zaakhaac.cchedane catur.viMzati.paNaH, skandha.vadhe puurvaH saahasa.daNDaH, samucchittau madhyamaH // KAZ03.19.29/ puSpa.phalac.chaayaavad.gulma.lataasv ardha.daNDaaH, puNya.sthaana.tapo.vana.zmazaana.drumeSu ca // KAZ03.19.30ab/ siima.vRkSeSu caityeSu drumeSv aalakSiteSu ca / KAZ03.19.30cd/ ta eva dvi.guNaa daNDaaH kaaryaa raaja.vaneSu ca //E (Gambling and betting) (Miscellaneous) KAZ03.20.01/ dyuuta.adhyakSo dyuutam eka.mukhaM kaarayet // KAZ03.20.02/ anyatra diivyato dvaadaza.paNo daNDo guuDha.aajiivi.jJaapana.artham // KAZ03.20.03/ "dyuuta.abhiyoge jetuH puurvaH saahasa.daNDaH, paraajitasya madhyamaH // KAZ03.20.04/ baaliza.jaatiiyo hy eSa jetu.kaamaH paraajayaM na kSamate" ity aacaaryaaH // KAZ03.20.05/ na^ity kauTilyaH // KAZ03.20.06/ paraajitaz ced dvi.guNa.daNDaH kriyeta na kazcana raajaanam abhisariSyati // KAZ03.20.07/ praayazo hi kitavaaH kuuTa.devinaH // KAZ03.20.08/ teSaam adhyakSaaH zuddhaaH kaakaNiir akSaaMz ca sthaapayeyuH // KAZ03.20.09/ kaakaNy.akSaaNaam anya.upadhaane dvaadaza.paNo daNDaH, kuuTa.karmaNi puurvaH saahasa.daNDo jita.pratyaadaanam, upadhau steya.daNDaz ca // KAZ03.20.10/ jita.dravyaad adhyakSaH paJcakaM zatam aadadiita, kaakaNy.akSa.araalaa.zalaakaa.avakrayam udaka.bhuumi.karma.krayaM ca // KAZ03.20.11/ dravyaaNaam aadhaanaM vikrayaM ca kuryaat // KAZ03.20.12/ akSa.bhuumi.hasta.doSaaNaaM ca^apratiSedhane dvi.guNo daNDaH // KAZ03.20.13/ tena samaahvayo vyaakhyaataH, anyatra vidyaa.zilpa.samaahvayaat / iti // KAZ03.20.14/ prakiirNakaM tu - yaacitaka.avakriitaka.aahitaka.nikSepakaaNaaM yathaa.deza.kaalam adaane, yaamac.chaayaa.samupaveza.saMsthitiinaaM vaa deza.kaala.atipaatane, gulmatara.deyaM braahmaNaM saadhayataH, prativeza.anuvezayor upari nimantraNe ca dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ03.20.15/ saMdiSTam artham aprayacchato, bhraatR.bhaaryaaM hastena laGghayato, ruupa.aajiivaam anya.uparuddhaaM gacchataH, para.vaktavyaM paNyaM kriiNaanasya, samudraM gRham udbhindataH, saamanta.catvaariMzat.kulya.aabaadhaam aacarataz ca^aSTa.catvaariMzat.paNo daNDaH // KAZ03.20.16/ kula.niivii.graahakasya^apavyayane, vidhavaaM chanda.vaasiniiM prasahya^adhicarataH, caNDaalasya^aaryaaM spRzataH, pratyaasannam aapady anabhidhaavato, niSkaaraNam abhidhaavanaM kurvataH, zaakya.aajiivaka.aadiin vRSala.pravrajitaan deva.pitR.kaaryeSu bhojayataH zatyo daNDaH // KAZ03.20.17/ zapatha.vaakya.anuyogam aniSRSTaM kurvataH, yukta.karma ca^ayuktasya, kSudra.pazu.vRSaaNaaM puMstva.upaghaatinaH, daasyaa garbham auSadhena paatayataz ca puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ03.20.18/ pitaa.putrayor dampatyor bhraatR.bhaginyor maatula.bhagineyayoH ziSya.aacaaryayor vaa parasparam apatitaM tyajataH, saartha.aabhiprayaataM graama.madhye vaa tyajataH puurvaH saahasa.daNDaH, kaantaare madhyamaH, tan.nimittaM bhreSayata uttamaH, saha.prasthaayiSv anyeSv ardha.daNDaaH // KAZ03.20.19/ puruSam abandhaniiyaM badhnato bandhayato bandhaM vaa mokSayato, baalam apraapta.vyavahaaraM badhnato bandhayato vaa sahasraM daNDaH // KAZ03.20.20/ puruSa.aparaadha.vizeSeNa daNDa.vizeSaH kaaryaH // KAZ03.20.21/ tiirtha.karas tapasvii vyaadhitaH kSut.pipaasaa.adhva.klaantas tiro.jana.pado daNDa.khedii niSkiMcanaz ca^anugraahyaaH // KAZ03.20.22/ deva.braahmaNa.tapasvi.strii.baala.vRddha.vyaadhitaanaam anaathaanaam anabhisarataaM dharmasthaaH kaaryaaNi kuryuH, na ca deza.kaala.bhogac.chalena^atihareyuH // KAZ03.20.23/ puujyaa vidyaa.buddhi.pauruSa.abhijana.karma.atizayataz ca puruSaaH // KAZ03.20.24ab/ evaM kaaryaaNi dharmasthaaH kuryur acchala.darzinaH / KAZ03.20.24cd/ samaaH sarveSu bhaaveSu vizvaasyaa loka.sampriyaaH //E (Suppression of criminals) (Keeping a watch over artisans) KAZ04.1.01/ pradeSTaaras trayas trayo^amaatyaaH kaNTaka.zodhanaM kuryuH // KAZ04.1.02/ arthya.pratiikaaraaH kaaru.zaasitaaraH saMnikSeptaaraH sva.vitta.kaaravaH zreNii.pramaaNaa nikSepaM gRhNiiyuH // KAZ04.1.03/ vipattau zreNii nikSepaM bhajeta // KAZ04.1.04/ nirdiSTa.deza.kaala.kaaryaM ca karma kuryuH, anirdiSTa.deza.kaalaM kaarya.apadezam // KAZ04.1.05/ kaala.atipaatane paada.hiinaM vetanaM tad.dvi.guNaz ca daNDaH // KAZ04.1.06/ anyatra bhreSa.upanipaataabhyaaM naSTaM vinaSTaM vaa^abhyaavaheyuH // KAZ04.1.07/ kaaryasya^anyathaa.karaNe vetana.naazas tad.dvi.guNaz ca daNDaH // KAZ04.1.08/ tantu.vaayaa daza.ekaadazikaM suutraM vardhayeyuH // KAZ04.1.09/ vRddhic.chede cheda.dvi.guNo daNDaH // KAZ04.1.10/ suutra.muulyaM vaana.vetanaM, kSauma.kauzeyaanaam adhyardha.guNaM, pattra.uurNaa.kambala.dukuulaanaaM dvi.guNam // KAZ04.1.11/ maana.hiine hiina.avahiinaM vetanaM tad.dvi.guNaz ca daNDaH, tulaa.hiine hiina.catur.guNo daNDaH, suutra.parivartane muulya.dvi.guNaH // KAZ04.1.12/ tena dvi.paTa.vaanaM vyaakhyaatam // KAZ04.1.13/ uurNaa.tulaayaaH paJca.paliko vihananac.chedo romac.chedaz ca // KAZ04.1.14/ rajakaaH kaaSTha.phalaka.zlakSNa.zilaasu vastraaNi nenijyuH // KAZ04.1.15/ anyatra nenijato vastra.upaghaataM SaT.paNaM ca daNDaM dadyuH // KAZ04.1.16/ mudgara.aGkaad anyad vaasaH paridadhaanaas tri.paNaM daNDaM dadyuH // KAZ04.1.17/ para.vastra.vikraya.avakraya.aadhaaneSu ca dvaadaza.paNo daNDaH, parivartane muulya.dvi.guNo vastra.daanaM ca // KAZ04.1.18/ mukula.avadaataM zilaa.paTTa.zuddhaM dhauta.suutra.varNaM pramRSTa.zvetaM ca^eka.raatra.uttaraM dadyuH // KAZ04.1.19/ paJca.raatrikaM tanu.raagaM, SaD.raatrikaM niilaM, puSpa.laakSaa.maJjiSThaa.raktaM guru.parikarma yatna.upacaaryaM jaatyaM vaasaH sapta.raatrikam // KAZ04.1.20/ tataH paraM vetana.haaniM praapnuyuH // KAZ04.1.21/ zraddheyaa raaga.vivaadeSu vetanaM kuzalaaH kalpayeyuH // KAZ04.1.22/ paraardhyaanaaM paNo vetanaM, madhyamaanaam ardha.paNaH, pratyavaraaNaaM paadaH, sthuulakaanaaM maaSaka.dvi.maaSakaM, dvi.guNaM raktakaanaam // KAZ04.1.23/ prathama.nejane catur.bhaagaH kSayaH, dvitiiye paJca.bhaagaH // KAZ04.1.24/ tena^uttaraM vyaakhyaatam // KAZ04.1.25/ rajakais tunna.vaayaa vyaakhyaataaH // KAZ04.1.26/ suvarNa.kaaraaNaam azuci.hastaad ruupyaM suvarNam anaakhyaaya saruupaM kriiNataaM dvaadazapaNo daNDaH, viruupaM catur.viMzati.paNaH, cora.hastaad aSTa.catvaariMzat.paNaH // KAZ04.1.27/ pracchanna.viruupa.muulya.hiina.krayeSu steya.daNDaH, kRta.bhaaNDa.upadhau ca // KAZ04.1.28/ suvarNaan maaSakam apaharato dvi.zato daNDaH, ruupya.dharaNaan maaSakam apaharato dvaadaza.paNaH // KAZ04.1.29/ tena^uttaraM vyaakhyaatam // KAZ04.1.30/ varNa.utkarSam apasaaraNaM yogaM vaa saadhayataH paJca.zato daNDaH // KAZ04.1.31/ tayor apacaraNe raagasya^apahaaraM vidyaat // KAZ04.1.32/ maaSako vetanaM ruupya.dharaNasya, suvarNasya^aSTa.bhaagaH // KAZ04.1.33/ zikSaa.vizeSeNa dvi.guNo vetana.vRddhiH // KAZ04.1.34/ tena^uttaraM vyaakhyaatam // KAZ04.1.35/ taamra.vRtta.kaMsa.vaikRntaka.aara.kuuTakaanaaM paJcakaM zataM vetanam // KAZ04.1.36/ taamra.piNDo daza.bhaaga.kSayaH // KAZ04.1.37/ pala.hiine hiina.dvi.guNo daNDaH // KAZ04.1.38/ tena^uttaraM vyaakhyaatam // KAZ04.1.39/ siisa.trapu.piNDo viMzati.bhaaga.kSayaH // KAZ04.1.40/ kaakaNii ca^asya pala.vetanam // KAZ04.1.41/ kaala.aayasa.piNDaH paJca.bhaaga.kSayaH // KAZ04.1.42/ kaakaNii.dvayaM ca^asya pala.vetanam // KAZ04.1.43/ tena^uttaraM vyaakhyaatam // KAZ04.1.44/ ruupa.darzakasya sthitaaM paNa.yaatraam akopyaaM kopayataH kopyaam akopayato dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ04.1.45/ vyaajii.parizuddhau paNa.yaatraa // KAZ04.1.46/ paNaan maaSakam upajiivato dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ04.1.47/ tena^uttaraM vyaakhyaatam // KAZ04.1.48/ kuuTa.ruupaM kaarayataH pratigRhNato niryaapayato vaa sahasraM daNDaH, koze prakSipato vadhaH // KAZ04.1.49/ caraka.paaMsu.dhaavakaaH saara.tri.bhaagaM, dvau raajaa ratnaM ca // KAZ04.1.50/ ratna.apahaara uttamo daNDaH // KAZ04.1.51/ khani.ratna.nidhi.nivedaneSu SaSTham aMzaM nivettaa labheta, dvaadazam aMzaM bhRtakaH // KAZ04.1.52/ zata.sahasraad uurdhvaM raaja.gaamii nidhiH // KAZ04.1.53/ uune SaSTham aMzaM dadyaat // KAZ04.1.54/ paurvapauruSikaM nidhiM jaanapadaH zuciH sva.karaNena samagraM labheta // KAZ04.1.55/ sva.karaNa.abhaave paJca.zato daNDaH, pracchanna.aadaane sahasram // KAZ04.1.56/ bhiSajaH praaNa.aabaadhikam anaakhyaaya^upakramamaaNasya vipattau puurvaH saahasa.daNDaH, karma.aparaadhena vipattau madhyamaH // KAZ04.1.57/ marma.vadha.vaiguNya.karaNe daNDa.paaruSyaM vidyaat // KAZ04.1.58/ kuziilavaa varSaa.raatram ekasthaa vaseyuH // KAZ04.1.59/ kaama.daanam atimaatram ekasya^ativaadaM ca varjayeyuH // KAZ04.1.60/ tasya^atikrame dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ04.1.61/ kaamaM deza.jaati.gotra.caraNa.maithuna.avahaasena narmayeyuH // KAZ04.1.62/ kuziilavaiz caaraNaa bhikSukaaz ca vyaakhyaataaH // KAZ04.1.63/ teSaam ayaH.zuulena yaavataH paNaan abhivadeyus taavantaH ziphaa.prahaaraa daNDaaH // KAZ04.1.64/ zeSaaNaaM karmaNaaM niSpatti.vetanaM zilpinaaM kalpayet // KAZ04.1.65ab/ evaM coraan acora.aakhyaan vaNik.kaaru.kuziilavaan / KAZ04.1.66cd/ bhikSukaan kuhakaaMz ca^anyaan vaarayed deza.piiDanaat //E (Keeping a watch over traders) KAZ04.2.01/ saMsthaa.adhyakSaH paNya.saMsthaayaaM puraaNa.bhaaNDaanaaM sva.karaNa.vizuddhaanaam aadhaanaM vikrayaM vaa sthaapayet // KAZ04.2.02/ tulaa.maana.bhaaNDaani ca^avekSeta pautava.apacaaraat // KAZ04.2.03/ parimaaNii.droNayor ardha.pala.hiina.atiriktam adoSaH // KAZ04.2.04/ pala.hiina.atirikte dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ04.2.05/ tena pala.uttaraa daNDa.vRddhir vyaakhyaataa // KAZ04.2.06/ tulaayaaH karSa.hiina.atiriktam adoSaH // KAZ04.2.07/ dvi.karSa.hiina.atirikte SaT.paNo daNDaH // KAZ04.2.08/ tena karSa.uttaraa daNDa.vRddhir vyaakhyaataa // KAZ04.2.09/ aaDhakasya^ardha.karSa.hiina.atiriktam adoSaH // KAZ04.2.10/ karSa.hiina.atirikte tri.paNo daNDaH // KAZ04.2.11/ tena karSa.uttaraa daNDa.vRddhir vyaakhyaataa // KAZ04.2.12/ tulaa.maana.vizeSaaNaam ato^anyeSaam anumaanaM kuryaat // KAZ04.2.13/ tulaa.maanaabhyaam atiriktaabhyaaM kriitvaa hiinaabhyaaM vikriiNaanasya ta eva dvi.guNaa daNDaaH // KAZ04.2.14/ gaNya.paNyeSv aSTa.bhaagaM paNya.muulyeSv apaharataH SaN.Navatir daNDaH // KAZ04.2.15/ kaaSTha.loha.maNi.mayaM rajju.carma.mRN.mayaM suutra.valka.roma.mayaM vaa jaatyam ity ajaatyaM vikraya.aadhaanaM nayato muulya.aSTa.guNo daNDaH // KAZ04.2.16/ saara.bhaaNDam ity asaara.bhaaNDaM taj.jaatam ity ataj.jaataM raadhaa.yuktam ity upadhiyuktaM samudga.parivartimaM vaa vikraya.aadhaanaM nayato hiina.muulyaM catuSpaJcaazat.paNo daNDaH, paNa.muulyaM dvi.guNo, dvi.paNa.muulyaM dvi.zataH // KAZ04.2.17/ tena^argha.vRddhau daNDa.vRddhir vyaakhyaataa // KAZ04.2.18/ kaaru.zilpinaaM karma.guNa.apakarSam aajiivaM vikraya.kraya.upaghaataM vaa sambhuuya samutthaapayataaM sahasraM daNDaH // KAZ04.2.19/ vaidehakaanaaM vaa sambhuuya paNyam avarundhataam anargheNa vikriiNataaM vaa sahasraM daNDaH // KAZ04.2.20/ tulaa.maana.antaram argha.varNa.antaraM vaa - dharakasya maayakasya vaa paNa.muulyaad aSTa.bhaagaM hasta.doSeNa^aacarato dvi.zato daNDaH // KAZ04.2.21/ tena dvi.zata.uttaraa daNDa.vRddhir vyaakhyaataa // KAZ04.2.22/ dhaanya.sneha.kSaara.lavaNa.gandha.bhaiSajya.dravyaaNaaM sama.varNa.upadhaane dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ04.2.23/ yan.niSRSTam upajiiveyus tad eSaaM divasa.saMjaataM saMkhyaaya vaNik sthaapayet // KAZ04.2.24/ kretR.vikretror antara.patitam aadaayaad anyad bhavati // KAZ04.2.25/ tena dhaanya.paNya.nicayaaMz ca^anujJaataaH kuryuH // KAZ04.2.26/ anyathaa.nicitam eSaaM paNya.adhyakSo gRhNiiyaat // KAZ04.2.27/ tena dhaanya.paNya.vikraye vyavahareta^anugraheNa prajaanaam // KAZ04.2.28/ anujJaata.krayaad upari ca^eSaaM sva.deziiyaanaaM paNyaanaaM paJcakaM zatam aajiivaM sthaapayet, para.deziiyaanaaM dazakam // KAZ04.2.29/ tataH param arghaM vardhayataaM kraye vikraye vaa bhaavayataaM paNa.zate paJca.paNaad dvi.zato daNDaH // KAZ04.2.30/ tena^argha.vRddhau daNDa.vRddhir vyaakhyaataa // KAZ04.2.31/ sambhuuya.kraye ca^eSaam avikriite na^anyaM sambhuuya.krayaM dadyaat // KAZ04.2.32/ paNya.upaghaate ca^eSaam anugrahaM kuryaat // KAZ04.2.33/ paNya.baahulyaat paNya.adhyakSaH sarva.paNyaany eka.mukhaani vikriiNiita // KAZ04.2.34/ teSv avikriiteSu na^anye vikriiNiiran // KAZ04.2.35/ taani divasa.vetanena vikriiNiirann anugraheNa prajaanaam // KAZ04.2.36ab/ deza.kaala.antaritaanaaM tu paNyaanaaM - prakSepaM paNya.niSpattiM zulkaM vRddhim avakrayam / KAZ04.2.36cd/ vyayaan anyaaMz ca saMkhyaaya sthaapayed argham arghavit //E (Remedial measures during calamities) KAZ04.3.01/ daivaany aSTau mahaa.bhayaani - agnir udakaM vyaadhir durbhikSaM muuSikaa vyaalaaH sarpaa rakSaaMsi^iti // KAZ04.3.02/ tebhyo jana.padaM rakSet // KAZ04.3.03/ griiSme bahir.adhizrayaNaM graamaaH kuryuH, daza.muulii.saMgraheNa^adhiSThitaa vaa // KAZ04.3.04/ naagarika.praNidhaav agni.pratiSedho vyaakhyaataH, nizaanta.praNidhau raaja.parigrahe ca // KAZ04.3.05/ bali.homa.svasti.vaacanaiH parvasu ca^agni.puujaaH kaarayet // KAZ04.3.06/ varSaa.raatram aanuupa.graamaaH puura.velaam utsRjya vaseyuH // KAZ04.3.07/ kaaSTha.veNu.naavaz ca^upagRhNiiyuH // KAZ04.3.08/ uhyamaanam alaabu.dRti.plava.gaNDikaa.veNikaabhis taarayeyuH // KAZ04.3.09/ anabhisarataaM dvaadaza.paNo daNDaH, anyatra plava.hiinebhyaH // KAZ04.3.10/ parvasu ca nadii.puujaaH kaarayet // KAZ04.3.11/ maayaa.yogavido vedavido vaa varSam abhicareyuH // KAZ04.3.12/ varSa.avagrahe zacii.naatha.gaGgaa.parvata.mahaa.kaccha.puujaaH kaarayet // KAZ04.3.13/ vyaadhi.bhayam aupaniSadikaiH pratiikaaraiH pratikuryuH, auSadhaiz cikitsakaaH zaanti.praayazcittair vaa siddha.taapasaaH // KAZ04.3.14/ tena marako vyaakhyaataH // KAZ04.3.15/ tiirtha.abhiSecanaM mahaa.kaccha.vardhanaM gavaaM zmazaana.avadohanaM kabandha.dahanaM deva.raatriM ca kaarayet // KAZ04.3.16/ pazu.vyaadhi.marake sthaana.artha.niiraajanaM sva.daivata.puujanaM ca kaarayet // KAZ04.3.17/ durbhikSe raajaa biija.bhakta.upagrahaM kRtvaa^anugrahaM kuryaat, durga.setu.karma vaa bhakta.anugraheNa, bhakta.saMvibhaagaM vaa, deza.nikSepaM vaa // KAZ04.3.18/ mitraaNi vaa vyapaazrayeta, karzanaM vamanaM vaa kuryaat // KAZ04.3.19/ niSpanna.sasyam anya.viSayaM vaa sajana.pado yaayaat, samudra.saras.taTaakaani vaa saMzrayeta // KAZ04.3.20/ dhaanya.zaaka.muula.phala.aavaapaan vaa setuSu kurviita, mRga.pazu.pakSi.vyaala.matsya.aarambhaan vaa // KAZ04.3.21/ muuSika.bhaye maarjaara.nakula.utsargaH // KAZ04.3.22/ teSaaM grahaNa.hiMsaayaaM dvaadaza.paNo daNDaH, zunaam anigrahe ca^anyatra^araNya.carebhyaH // KAZ04.3.23/ snuhi.kSiira.liptaani dhaanyaani visRjed, upaniSad.yoga.yuktaani vaa // KAZ04.3.24/ muuSika.karaM vaa prayuJjiita // KAZ04.3.25/ zaantiM vaa siddha.taapasaaH kuryuH // KAZ04.3.26/ parvasu ca muuSika.puujaaH kaarayet // KAZ04.3.27/ tena zalabha.pakSi.krimi.bhaya.pratiikaaraa vyaakhyaataaH // KAZ04.3.28/ vyaala.bhaye madana.rasa.yuktaani pazu.zavaani prasRjet, madana.kodrava.puurNaany audaryaaNi vaa // KAZ04.3.29/ lubdhakaaH zva.gaNino vaa kuuTa.paJjara.avapaataiz careyuH // KAZ04.3.30/ aavaraNinaH zastra.paaNayo vyaalaan abhihanyuH // KAZ04.3.31/ anabhisartur dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ04.3.32/ sa eva laabho vyaala.ghaatinaH // KAZ04.3.33/ parvasu ca parvata.puujaaH kaarayet // KAZ04.3.34/ tena mRga.pazu.pakSi.saMgha.graaha.pratiikaaraa vyaakhyaataaH // KAZ04.3.35/ sarpa.bhaye mantrair oSadhibhiz ca jaaGguliividaz careyuH // KAZ04.3.36/ sambhuuya vaa^api sarpaan hanyuH // KAZ04.3.37/ atharva.vedavido vaa^abhicareyuH // KAZ04.3.38/ parvasu ca naaga.puujaaH kaarayet // KAZ04.3.39/ tena^udaka.praaNi.bhaya.pratiikaaraa vyaakhyaataaH // KAZ04.3.40/ rakSo.bhaye rakSo.ghnaany atharva.vedavido maayaa.yogavido vaa karmaaNi kuryuH // KAZ04.3.41/ parvasu ca vitardic.chatra.ullopikaa.hasta.pataakaac.chaaga.upahaaraiz caitya.puujaaH kaarayet // KAZ04.3.42/ "caruM vaz caraamaH" ity evaM sarva.bhayeSv aho.raatraM careyuH // KAZ04.3.43/ sarvatra ca^upahataan pitaa^iva^anugRhNiiyaat // KAZ04.3.44ab/ maayaa.yogavidas tasmaad viSaye siddha.taapasaaH / KAZ04.3.44cd/ vaseyuH puujitaa raajJaa daiva.aapat.pratikaariNaH //E (Guarding against persons with secret means of income) KAZ04.4.01/ samaahartR.praNidhau jana.pada.rakSaNam uktam // KAZ04.4.02/ tasya kaNTaka.zodhanaM vakSyaamaH // KAZ04.4.03/ samaahartaa jana.pade siddha.taapasa.pravrajita.cakra.cara.caaraNa.kuhaka.pracchandaka.kaartaantika.naimittika.mauhuurtika.cikitsaka.unmatta.muuka.badhira.jaDa.andha.vaidehaka.kaaru.zilpi.kuziilava.veza.zauNDika.aapuupika.paakva.maaMsika.audanika.vyaJjanaan praNidadhyaat // KAZ04.4.04/ te graamaaNaam adhyakSaaNaaM ca zauca.aazaucaM vidyuH // KAZ04.4.05/ yaM ca^atra guuDha.aajiivinaM zaGketa taM sattriNaa^apasarpayet // KAZ04.4.06/ dharmasthaM vizvaasa.upagataM sattrii bruuyaat - "asau me bandhur abhiyuktaH, tasya^ayam anarthaH pratikriyataam, ayaM ca^arthaH pratigRhyataam" iti // KAZ04.4.07/ sa cet tathaa kuryaad upadaa.graahaka iti pravaasyeta // KAZ04.4.08/ tena pradeSTaaro vyaakhyaataaH // KAZ04.4.09/ graama.kuuTam adhyakSaM vaa sattrii bruuyaat - "asau jaalmaH prabhuuta.dravyaH, tasya^ayam anarthaH, tena^enam aahaarayasva" iti // KAZ04.4.10/ sa cet tathaa kuryaad utkocaka iti pravaasyeta // KAZ04.4.11/ kRtaka.abhiyukto vaa kuuTa.saakSiNo^abhijJaata.anartha.vaipulyena^aarabheta // KAZ04.4.12/ te cet tathaa kuryuH kuuTa.saakSiNa iti pravaasyeran // KAZ04.4.13/ tena kuuTa.zraavaNa.kaarakaa vyaakhyaataaH // KAZ04.4.14/ yaM vaa mantra.yoga.muula.karmabhiH zmaazaanikair vaa saMvadana.karakaM manyeta taM sattrii bruuyaat - "amuSya bhaaryaaM snuSaaM duhitaraM vaa kaamaye, saa maaM pratikaamayataam, ayaM ca^arthaH pratigRhyataam" iti // KAZ04.4.15/ sa cet tathaa kuryaat saMvadana.kaaraka iti pravaasyeta // KAZ04.4.16/ tena kRtya.abhicaara.ziilau vyaakhyaatau // KAZ04.4.17/ yaM vaa rasasya kartaaraM kretaaraM vikretaaraM bhaiSajya.aahaara.vyavahaariNaM vaa rasadaM manyeta taM sattrii bruuyaat - "asau me zatruH, tasya^upaghaataH kriyataam, ayaM ca^arthaH pratigRhyataam" iti // KAZ04.4.18/ sa cet tathaa kuryaad rasada iti pravaasyeta // KAZ04.4.19/ tena madana.yoga.vyavahaarii vyaakhyaataH // KAZ04.4.20/ yaM vaa naanaa.loha.kSaaraaNaam aGgaara.bhasma.asaMdaMza.muSTika.adhikaraNii.bimba.TaGka.muuSaaNaam abhiikSNa.kretaaraM maSii.bhasma.dhuuma.digdha.hasta.vastra.liGgaM karmaara.upakaraNa.saMsargaM kuuTa.ruupa.kaarakaM manyeta taM sattrii ziSyatvena saMvyavahaareNa ca^anupravizya prajJaapayet // KAZ04.4.21/ prajJaataH kuuTa.ruupa.kaaraka iti pravaasyeta // KAZ04.4.22/ tena raagasya^apahartaa kuuTa.suvarNa.vyavahaarii ca vyaakhyaataH // KAZ04.4.23ab/ aarabdhaaras tu hiMsaayaaM guuDha.aajiivaas trayodaza / KAZ04.4.23cd/ pravaasyaa niSkraya.arthaM vaa dadyur doSa.vizeSataH //E (Detection of criminals through secret agents in the disguise of holy men) KAZ04.5.01/ sattri.prayogaad uurdhvaM siddha.vyaJjanaa maaNavaan maaNava.vidyaabhiH pralobhayeyuH, prasvaapana.antar.dhaana.dvaara.apoha.mantreNa pratirodhakaan, saMvadana.mantreNa paaratalpikaan // KAZ04.5.02/ teSaaM kRta.utsaahaanaaM mahaantaM saMgham aadaaya raatraav anyaM graamam uddizya^anyaM graamaM kRtaka.strii.puruSaM gatvaa bruuyuH - "iha^eva vidyaa.prabhaavo dRzyataaM, kRcchraH para.graamo gantum" iti // KAZ04.5.03/ tato dvaara.apoha.mantreNa dvaaraaNy apohya "pravizyataam" iti bruuyuH // KAZ04.5.04/ antar.dhaana.mantreNa jaagrataam aarakSiNaaM madhyena maaNavaan atikraamayeyuH // KAZ04.5.05/ prasvaapana.mantreNa prasvaapayitvaa rakSiNaH zayaabhir maaNavaiH saMcaarayeyuH // KAZ04.5.06/ saMvadana.mantreNa bhaaryaa.vyaJjanaaH pareSaaM maaNavaiH sammodayeyuH // KAZ04.5.07/ upalabdha.vidyaa.prabhaavaaNaaM purazcaraNaa.aady aadizeyur abhijJaana.artham // KAZ04.5.08/ kRta.lakSaNa.dravyeSu vaa vezmasu karma kaarayeyuH // KAZ04.5.09/ anupraviSTaa vaa^ekatra graahayeyuH // KAZ04.5.10/ kRta.lakSaNa.dravya.kraya.vikraya.aadhaaneSu yoga.suraa.mattaan vaa graahayeyuH // KAZ04.5.11/ gRhiitaan puurva.apadaana.sahaayaan anuyuJjiita // KAZ04.5.12/ puraaNa.cora.vyaJjanaa vaa coraan anupraviSTaas tathaa^eva karma kaarayeyur graahayeyuz ca // KAZ04.5.13/ gRhiitaan samaahartaa paura.jaanapadaanaaM darzayet - "cora.grahaNiiM vidyaam adhiite raajaa, tasya^upadezaad ime coraa gRhiitaaH, bhuuyaz ca grahiiSyaami, vaarayitavyo vaH sva.janaH paapa.aacaarah^" iti // KAZ04.5.14/ yaM ca^atra^apasarpa.upadezena zamyaa.pratoda.aadiinaam apahartaaraM jaaniiyaat tam eSaaM pratyaadizet "eSa raajJaH prabhaavaH" iti // KAZ04.5.15/ puraaNa.cora.go.paalaka.vyaadha.zva.gaNinaz ca vana.cora.aaTavikaan anupraviSTaaH prabhuuta.kuuTa.hiraNya.kupya.bhaaNDeSu saartha.vraja.graameSv enaan abhiyojayeyuH // KAZ04.5.16/ abhiyoge guuDha.balair ghaatayeyuH, madana.rasa.yuktena vaa pathy.adanena // KAZ04.5.17/ gRhiita.loptra.bhaaraan aayata.gata.parizraantaan prasvapataH prahavaNeSu yoga.suraa.mattaan vaa graahayeyuH // KAZ04.5.18ab/ puurvavac ca gRhiitvaa^enaan samaahartaa praruupayet / KAZ04.5.18cd/ sarvajJa.khyaapanaM raajJaH kaarayan raaSTra.vaasiSu //E (Arrest on suspicion, with the stolen article and by indications of the act) KAZ04.6.01/ siddha.prayogaad uurdhvaM zaGkaa.ruupa.karma.abhigrahaH // KAZ04.6.02a/ kSiiNa.daaya.kuTumbam, alpa.nirvezaM, vipariita.deza.jaati.gotra.naama.karma.apadezaM, pracchanna.vRtti.karmaaNaM,- KAZ04.6.02b/ maaMsa.suraa.bhakSya.bhojana.gandha.maalya.vastra.vibhuuSaNeSu prasaktam, ativyaya.kartaaraM, puMzcalii.dyuuta.zauNDikeSu prasaktam,- KAZ04.6.02c/ abhiikSNa.pravaasinam, avijJaata.sthaana.gamanam, ekaanta.araNya.niSkuTa.vikaala.caariNaM, pracchanne sa.aamiSe vaa deze bahu.mantra.saMnipaataM,- KAZ04.6.02d/ sadyaH.kSata.vraNaanaaM guuDha.pratiikaara.kaarayitaaram, antar.gRha.nityam, abhyadhigantaaraM, kaantaa.paraM,- KAZ04.6.02e/ para.parigrahaaNaaM para.strii.dravya.vezmanaam abhiikSNa.praSTaaraM, kutsita.karma.zaastra.upakaraNa.saMsargaM,- KAZ04.6.02f/ viraatre channa.kuDyac.chaayaa.saMcaariNaM, viruupa.dravyaaNaam adeza.kaala.vikretaaraM, jaata.vairazayaM, hiina.karma.jaatiM,- KAZ04.6.02g/ viguuhamaana.ruupaM, liGgena^aaliGginaM, liGginaM vaa bhinna.aacaaraM, puurva.kRta.apadaanaM, sva.karmabhir apadiSTaM,- KAZ04.6.02h/ naagarika.mahaa.maatra.darzane guhamaanam apasarantam anucchvaasa.upavezinam aavignaM zuSka.bhinna.svara.mukha.varNaM,- KAZ04.6.02i/ zastra.hasta.manuSya.sampaata.traasinaM, hiMsra.stena.nidhi.nikSepa.apahaara.para.prayoga.guuDha.aajiivinaam anyatamaM zaGketa // iti zaGkaa.abhigrahaH // KAZ04.6.03/ ruupa.abhigrahas tu - naSTa.apahRtam avidyamaanaM taj.jaata.vyavahaariSu nivedayet // KAZ04.6.04/ tac cen niveditam aasaadya pracchaadayeyuH saacivya.kara.doSam aapnuyuH // 04.6.05/ ajaananto^asya dravyasya^atisargeNa mucyeran // KAZ04.6.06/ na ca^anivedya saMsthaa.adhyakSasya puraaNa.bhaaNDaanaam aadhaanaM vikrayaM vaa kuryuH // KAZ04.6.07/ tac cen niveditam aasaadyeta, ruupa.abhigRhiitam aagamaM pRcchet "kutas te labdham" iti // KAZ04.6.08/ sa cet bruuyaat "daayaadyaad avaaptam, amuSmaal labdhaM kriitaM kaaritam aadhi.pracchannam, ayam asya dezaH kaalaz ca^upasampraapteH, ayam asya^arghaH pramaaNaM lakSaNaM muulyaM ca" iti, tasya^aagama.samaadhau mucyeta // KAZ04.6.09/ naaSTikaz cet tad eva pratisaMdadhyaat, yasyaa puurvo diirghaz ca paribhogaH zucir vaa dezas tasya dravyam iti vidyaat // KAZ04.6.10/ catuSpada.dvipadaanaam api hi ruupa.liGga.saamaanyaM bhavati, kim aGga punar eka.yoni.dravya.kartR.prasuutaanaaM kupya.aabharaNa.bhaaNDaanaam iti // KAZ04.6.11/ sa ced bruuyaat "yaacitakam avakriitakam aahitakaM nikSepam upanidhiM vaiyaavRtya.karma vaa^amuSya" iti, tasya^apasaara.pratisaMdhaanena mucyeta // KAZ04.6.12/ "na^evam" ity apasaaro vaa bruuyaat, ruupa.abhigRhiitaH parasya daana.kaaraNam aatmanaH pratigraha.kaaraNam upaliGganaM vaa daayaka.daapaka.nibandhaka.pratigraahaka.upadraSTRbhir upazrotRbhir vaa pratisamaanayet // KAZ04.6.13/ ujjhita.pranaSTa.niSpatita.upalabdhasya deza.kaala.laabha.upaliGganena zuddhiH // KAZ04.6.14/ azuddhas tac ca taavac ca daNDaM dadyaat // KAZ04.6.15/ anyathaa steya.daNDaM bhajeta // iti ruupa.abhigrahaH / KAZ04.6.16/ karma.abhigrahas tu - muSita.vezmanaH praveza.niSkasanam advaareNa, dvaarasya saMdhinaa biijena vaa vedham, uttama.agaarasya jaala.vaata.ayana.niipra.vedham, aarohaNa.avataraNe ca kuDyasya vedham, upakhananaM vaa guuDha.dravya.nikSepaNa.grahaNa.upaayam, upadeza.upalabhyam abhyantarac.cheda.utkara.parimarda.upakaraNam abhyantara.kRtaM vidyaat // KAZ04.6.17/ viparyaye baahya.kRtam, ubhayata ubhaya.kRtam // KAZ04.6.18a/ abhyantara.kRte puruSam aasannaM vyasaninaM kruura.sahaayaM taskara.upakaraNa.saMsargaM, striyaM vaa daridra.kulaam anya.prasaktaaM vaa,- KAZ04.6.18b/ paricaaraka.janaM vaa tad.vidha.aacaaram, atisvapnaM, nidraa.klaantam, aavignaM. zuSka.bhinna.svara.mukha.varNam, anavasthitam,- KAZ04.6.18c/ atipralaapinam, ucca.aarohaNa.saMrabdha.gaatraM, viluuna.nighRSTa.bhinna.paaTita.zariira.vastraM, jaata.kiNa.saMrabdha.hasta.paadaM,- KAZ04.6.18d/ paaMsu.puurNa.keza.nakhaM viluuna.bhugna.keza.nakhaM vaa, samyak.snaata.anuliptaM taila.pramRSTa.gaatraM sadyo.dauta.hasta.paadaM vaa,- KAZ04.6.18e/ paaMsu.picchileSu tulya.paada.pada.nikSepaM, praveza.niSkasanayor vaa tulya.maalya.madya.gandha.vastrac.cheda.vilepana.svedaM pariikSeta // KAZ04.6.19/ coraM paaradaarikaM vaa vidyaat // KAZ04.6.20ab/ sagopa.sthaaniko baahyaM pradeSTaa cora.maargaNam / KAZ04.6.20cd/ kuryaan naagarikaz ca^antar.durge nirdiSTa.hetubhiH //E (Inquest of sudden deaths) KAZ04.7.01/ taila.abhyaktam aazu.mRtakaM pariikSeta // KAZ04.7.02/ niSkiirNa.muutra.puriiSaM vaata.puurNa.koSTha.tvakkaM zuuna.paada.paaNimaan miilita.akSaM savyaJjana.kaNThaM piiTana.niruddha.ucchvaasa.hataM vidyaat // KAZ04.7.03/ tam eva saMkucita.baahu.sakthim udbandha.hataM vidyaat // KAZ04.7.04/ zuuna.paaNi.paada.udaram apagata.akSam udvRtta.naabhim avaropitaM vidyaat // KAZ04.7.05/ nistabdha.guda.akSaM saMdaSTa.jihvam aadhmaata.udaram udaka.hataM vidyaat // KAZ04.7.06/ zoNita.anusiktaM bhagna.bhinna.gaatraM kaaSThair azmabhir vaa hataM vidyaat // KAZ04.7.07/ sambhagna.sphuTita.gaatram avakSiptaM vidyaat // KAZ04.7.08/ zyaava.paaNi.paada.danta.nakhaM zithila.maaMsa.roma.carmaaNaM phena.upadigdha.mukhaM viSa.hataM vidyaat // KAZ04.7.09/ tam eva sa-zoNita.daMzaM sarpa.kiiTa.hataM vidyaat / KAZ04.7.10/ vikSipta.vastra.gaatram ativanta.viriktaM madana.yoga.hataM vidyaat // KAZ04.7.11/ ato^anyatamena kaaraNena hataM hatvaa vaa daNDa.bhayaad udbaddha.nikRtta.kaNThaM vidyaat // KAZ04.7.12/ viSa.hatasya bhojana.zeSaM vayobhiH pariikSeta // KAZ04.7.13/ hRdayaad uddhRtya^agnau prakSiptaM ciTiciTaayad.indra.dhanur.varNaM vaa viSa.yuktaM vidyaat, dagdhasya hRdayam adagdhaM dRSTvaa vaa // KAZ04.7.14/ tasya paricaaraka.janaM vaag.daNDa.paaruSya.atilabdhaM maargeta, duHkha.upahatam anya.prasaktaM vaa strii.janaM, daaya.vRtti.strii.jana.abhimantaaraM vaa bandhum // KAZ04.7.15/ tad eva hata.udbaddhasya pariikSeta // KAZ04.7.16/ svayam udbaddhasya vaa viprakaaram ayuktaM maargeta // KAZ04.7.17/ sarveSaaM vaa strii.daayaadya.doSaH karma.spardhaa pratipakSa.dveSaH paNya.saMsthaa.samavaayo vaa vivaada.padaanaam anyatamad vaa roSa.sthaanam // KAZ04.7.18/ roSa.nimitto ghaataH // KAZ04.7.19/ svayaM.aadiSTa.puruSair vaa, corair artha.nimittaM, saadRzyaad anya.vairibhir vaa hatasya ghaatam aasannebhyaH pariikSeta // KAZ04.7.20/ yena^aahuutaH saha sthitaH prasthito hata.bhuumim aaniito vaa tam anuyuJjiita // KAZ04.7.21/ ye ca^asya hata.bhuumaav aasanna.caraas taan eka.ekazaH pRcchet "kena^ayam iha^aaniito hato vaa, kaH sa.zastraH saMguuhamaana udvigno vaa yuSmaabhir dRSTaH" iti // KAZ04.7.22/ te yathaa bruuyus tathaa^anuyuJjiita // KAZ04.7.23ab/ anaathasya zariira.stham upabhogaM paricchadam / KAZ04.7.23cd/ vastraM veSaM vibhuuSaaM vaa dRSTvaa tad.vyavahaariNaH // KAZ04.7.24ab/ anuyuJjiita saMyogaM nivaasaM vaasa.kaaraNam / KAZ04.7.24cd/ karma ca vyavahaaraM ca tato maargaNam aacaret // KAZ04.7.25ab/ rajju.zastra.viSair vaa^api kaama.krodha.vazena yaH / KAZ04.7.25cd/ ghaatayet svayam aatmaanaM strii vaa paapena mohitaa // KAZ04.7.26ab/ rajjunaa raaja.maarge taaMz caNDaalena^apakarSayet / KAZ04.7.26cd/ na zmazaana.vidhis teSaaM na sambandhi.kriyaas tathaa // KAZ04.7.27ab/ bandhus teSaaM tu yaH kuryaat preta.kaarya.kriyaa.vidhim / KAZ04.7.27cd/ tad.gatiM sa caret pazcaat sva.janaad vaa pramucyate // KAZ04.7.28ab/ saMvatsareNa patati patitena samaacaran / KAZ04.7.28cd/ yaajana.adhyaapanaad yaunaat taiz ca^anyo^api samaacaran //E (Investigation through interrogation and through torture) KAZ04.8.01/ muSita.saMnidhau baahyaanaam abhyantaraaNaaM ca saakSiNaam abhizastasya deza.jaati.gotra.naama.karma.saara.sahaaya.nivaasaan anuyuJjiita // KAZ04.8.02/ taaMz ca^apadezaiH pratisamaanayet // KAZ04.8.03/ tataH puurvasya^ahnaH pracaaraM raatrau nivaasaM ca grahaNaad ity anuyuJjiita // KAZ04.8.04/ tasya^apasaara.pratisaMdhaane zuddhaH syaat, anyathaa karma.praaptaH // KAZ04.8.05/ tri.raatraad uurdhvam agraahyaH zaGkitakaH pRcchaa.abhaavaad anyatra^upakaraNa.darzanaat // KAZ04.8.06/ acoraM cora ity abhivyaaharataz cora.samo daNDaH, coraM pracchaadayataz ca // KAZ04.8.07/ coreNa^abhizasto vaira.dveSaabhyaam apadiSTakaH zuddhaH syaat // KAZ04.8.08/ zuddhaM parivaasayataH puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ04.8.09/ zaGkaa.niSpannam upakaraNa.mantri.sahaaya.ruupa.vaiyaavRtya.karaan niSpaadayet // KAZ04.8.10/ karmaNaz ca pradeza.dravya.aadaana.aMza.vibhaagaiH pratisamaanayet // KAZ04.8.11/ eteSaaM kaaraNaanaam anabhisaMdhaane vipralapantam acoraM vidyaat // KAZ04.8.12/ dRzyate hy acoro^api cora.maarge yadRcchayaa saMnipaate cora.veSa.zastra.bhaaNDa.saamaanyena gRhyamaaNaz cora.bhaaNDasya^upavaasena vaa, yathaa^aNi.maaNDavyaH karma.kleza.bhayaad acoraH "coro^asmi" iti bruvaaNaH // KAZ04.8.13/ tasmaat samaapta.karaNaM niyamayet // KAZ04.8.14/ manda.aparaadhaM baalaM vRddhaM vyaadhitaM mattam unmattaM kSut.pipaasaa.adhva.klaantam atyaazitam aamaka.azitaM durbalaM vaa na karma kaarayet // KAZ04.8.15/ tulya ziila.puMzcalii.praapaavika.kathaa.avakaaza.bhojana.daatRbhir apasarpayet // KAZ04.8.16/ evam atisaMdadhyaat, yathaa vaa nikSepa.apahaare vyaakhyaatam // KAZ04.8.17/ aapta.doSaM karma kaarayet, na tv eva striyaM garbhiNiiM suutikaaM vaa maasa.avara.prajaataam // KAZ04.8.18/ striyaas tv ardha.karma, vaakya.anuyogo vaa // KAZ04.8.19/ braahmaNasya sattri.parigrahaH zrutavatas tapasvinaz ca // KAZ04.8.20/ tasya^atikrama uttamo daNDaH kartuH kaarayituz ca, karmaNaa vyaapaadanena ca // KAZ04.8.21/ vyaavahaarikaM karma.catuSkaM - SaD daNDaaH, sapta kazaaH, dvaav upari.nibandhau, udaka.naalikaa ca // KAZ04.8.22/ paraM paapa.karmaNaaM nava vetra.lataaH, dvaadaza kazaaH, dvaav uuru.veSTau, viMzatir nakta.maala.lataaH, dvaatriMzat.talaaH, dvau vRzcika.bandhau, ullaMbane ca dve, suucii hastasya, yavaaguu.piitasya eka.parva.dahanam aGgulyaaH, sneha.piitasya prataapanam ekam ahaH, zizira.raatrau balbaja.agra.zayyaa ca // KAZ04.8.23/ ity aSTaadazakaM karma // KAZ04.8.24/ tasya.upakaraNaM pramaaNaM praharaNaM pradharaNam avadhaaraNaM ca khara.paTTaad aagamayet // KAZ04.8.25/ divasa.antaram eka.ekaM ca karma kaarayet // KAZ04.8.26/ puurva.kRta.apadaanaM pratijJaaya^apaharantam eka.deza.dRSTa.dravyaM karmaNaa ruupeNa vaa gRhiitaM raaja.kozam avastRNantaM karma.vadhyaM vaa raaja.vacanaat samastaM vyastam abhyastaM vaa karma kaarayet // KAZ04.8.27/ sarva.aparaadheSv apiiDaniiyo braahmaNaH // KAZ04.8.28/ tasya^abhizasta.aGko lalaaTe syaad vyavahaara.patanaaya, steyo zvaa, manuSya.vadhe kabandhaH, guru.talpe bhagam, suraa.paane madya.dhvajaH // KAZ04.8.29ab/ braahmaNaM paapa.karmaaNam udghuSya^aGka.kRta.vraNam / KAZ04.8.29cd/ kuryaan nirviSayaM raajaa vaasayed aakareSu vaa //E (Keeping a watch over officers of all departments) KAZ04.9.01/ samaahartR.pradeSTaaraH puurvam adhyakSaaNaam adhyakSa.puruSaaNaaM ca niyamanaM kuryuH // KAZ04.9.02/ khani.saara.karma.antebhyaH saaraM ratnaM vaa^apaharataH zuddha.vadhaH // KAZ04.9.03/ phalgu.dravya.karma.antebhyaH phalgu dravyam upaskaraM vaa puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ04.9.04/ paNya.bhuumibhyo vaa raaja.paNyaM maaSa.muulyaad uurdhvam aapaada.muulyaad ity apaharato dvaadaza.paNo daNDaH, aa.dvi.paada.muulyaad iti catur.viMzati.paNaH, aa.tri.paada.muulyaad iti SaT.triMzat.paNaH, aa.paNa.muulyaad ity aSTa.catvaariMzat.paNaH, aa.dvi.paNa.muulyaad iti puurvaH saahasa.daNDaH, aa.catuSpaNa.muulyaad iti madhyamaH, aa.aSTa.paNa.muulyaad ity uttamaH, aa.daza.paNa.muulyaad iti vadhaH // KAZ04.9.05/ koSTha.paNya.kupya.aayudha.agaarebhyaH kupya.bhaaNDa.upaskara.apahaareSv ardha.muulyeSu eta eva daNDaaH // KAZ04.9.06/ koza.bhaaNDa.agaara.akSa.zaalaabhyaz catur.bhaaga.muulyeSu eta eva dvi.guNaa daNDaaH // KAZ04.9.07/ coraaNaam abhipradharSaNe citro ghaataH // KAZ04.9.08/ iti raaja.parigraheSu vyaakhyaatam // KAZ04.9.09/ baahyeSu tu - pracchannam ahani kSetra.khala.vezma.aapaNebhyaH kupya.bhaaNDam upaskaraM vaa maaSa.muulyaad uurdhvam aa.paada.muulyaad ity apaharatas tri.paNo daNDaH, gomaya.pradehena vaa pralipya^avaghoSaNam^ aa.dvi.paada.muulyaad iti SaT.paNaH, gomaya.bhasmanaa vaa pralipya^avaghoSaNam, aa.tri.paada.muulyaad iti nava.paNaH, gomaya.bhasmanaa vaa pralipya^avaghoSaNam, zaraava.mekhalayaa vaa^ aa.paNa.muulyaad iti dvaadaza.paNaH, muNDanaM pravraajanaM vaa^ aa.dvi.paNa.muulyaad iti catur.viMzati.paNaH, muNDasya^iSTakaa.zakalena pravraajanaM vaa^ aa.catuS.paNa.muulyaad iti SaT.triMzat.paNah^ aa.paJca.paNa.muulyaad ity aSTa.catvaariMzat.paNaH, aa.daza.paNa.muulyaad iti puurvaH saahasa.daNDah^ aa.viMzati.paNa.muulyaad it dvizatah^ aa.triMzat.paNa.muulyaad iti paJca.zatah^ aa.catvaariMzat.paNa.muulyaad iti saahasrah^ aa.paJcaazat.paNa.muulyaad iti vadhaH // KAZ04.9.10/ prasahya divaa raatrau vaa^aantaryaamikam apaharato^ardha.muulyeSu eta eva daNDaaH // KAZ04.9.11/ prasahya divaa raatrau vaa sa-zastrasya^apaharataz catur.bhaaga.muulyeSu eta eva dvi.guNaa daNDaaH // KAZ04.9.12/ kuTuMbika.adhyakSa.mukhya.svaaminaaM kuuTa.zaasana.mudraa.karmasu puurva.madhya.uttama.vadhaa daNDaaH, yathaa.aparaadhaM vaa // KAZ04.9.13/ dharmasthaz ced vivadamaanaM puruSaM tarjayati bhartsayaty apasaarayaty abhigrasate vaa puurvam asmai saahasa.daNDaM kuryaat, vaak.paaruSye dvi.guNam // KAZ04.9.14/ pRcchyaM na pRcchati, apRcchyaM pRcchati, pRSTvaa vaa visRjati, zikSayati, smaarayati, puurvaM dadaati vaa, iti madhyamam asmai saahasa.daNDaM kuryaat // KAZ04.9.15/ deyaM dezaM na pRcchati, adeyaM dezaM pRcchati, kaaryam adezena^ativaahayati, chalena^atiharati, kaala.haraNena zraantam apavaahayati, maarga.aapannaM vaakyam utkramayati, mati.saahaayyaM saakSibhyo dadaati, taarita.anuziSTaM kaaryaM punar api gRhNaati, uttamam asmai saahasa.daNDaM kuryaat // KAZ04.9.16/ punar.aparaadhe dvi.guNaM sthaanaad vyavaropaNaM ca // KAZ04.9.17/ lekhakaz ced uktaM na likhati, anuktaM likhati, duruktam upalikhati, suuktam ullikhati, artha.utpattiM vaa vikalpayati, iti puurvam asmai saahasa.daNDaM kuryaad, yathaa.aparaadhaM vaa // KAZ04.9.18/ dharmasthaH pradeSTaa vaa hairaNya.daNDam adaNDye kSipati kSepa.dvi.guNam asmai daNDaM kuryaat, hiina.atirikta.aSTa.guNaM vaa // KAZ04.9.19/ zariira.daNDaM kSipati zaariiram eva daNDaM bhajeta, niSkraya.dvi.guNaM vaa // KAZ04.9.20/ yaM vaa bhuutam arthaM naazayati abhuutam arthaM karoti tad.aSTa.guNaM daNDaM dadyaat // KAZ04.9.21/ dharmasthiiye caarake bandhana.agaare vaa zayyaa.aasana.bhojana.uccaara.saMcaara.rodha.bandhaneSu tri.paNa.uttaraa daNDaaH kartuH kaarayituz ca // KAZ04.9.22/ caarakaad abhiyuktaM muJcato niSpaatayato vaa madhyamaH saahasa.daNDaH, abhiyoga.daanaM ca, bandhana.agaaraat sarva.svaM vadhaz ca // KAZ04.9.23/ bandhana.agaara.adhyakSasya saMruddhakam anaakhyaaya caarayataz catur.viMzati.paNo daNDaH, karma kaarayato dvi.guNaH, sthaana.anyatvaM gamayato^anna.paanaM vaa rundhataH SaN.Navatir daNDaH, pariklezayata utkoTayato vaa madhyamaH saahasa.daNDaH, ghnataH saahasraH // KAZ04.9.24/ parigRhiitaaM daasiim aahitikaaM vaa saMruddhikaam adhicarataH puurvaH saahasa.daNDaH, cora.Daamarika.bhaaryaaM madhyamaH, saMruddhikaam aaryaam uttamaH // KAZ04.9.25/ saMruddhasya vaa tatra^eva ghaataH // KAZ04.9.26/ tad eva^akSaNa.gRhiitaayaam aaryaayaaM vidyaat, daasyaaM puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ04.9.27/ caarakam abhittvaa niSpaatayato madhyamaH, bhittvaa vadhaH, bandhana.agaaraat sarva.svaM vadhaz ca // KAZ04.9.28ab/ evam artha.caraan puurvaM raajaa daNDena zodhayet / KAZ04.9.28cd/ zodhayeyuz ca zuddhaas te paura.jaanapadaan damaiH //E (Redemption from the cutting of individual limbs) KAZ04.10.01/ tiirtha.ghaata.granthi.bheda.uurdhva.karaaNaaM prathame^aparaadhe saMdezac.chedanaM catuS.paJcaazat.paNo vaa daNDaH, dvitiiye chedanaM paNasya zatyo vaa daNDaH, tRtiiye dakSiNa.hasta.vadhaz catuH.zato vaa daNDaH, caturthe yathaa.kaamii vadhaH // KAZ04.10.02/ paJca.viMzati.paNa.avareSu kukkuTa.nakula.maarjaara.zva.suukara.steyeSu hiMsaayaaM vaa catuS.paJcaazat.paNo daNDaH, naasa.agrac.chedanaM vaa^ caNDaala.araNya.caraaNaam ardha.daNDaaH // KAZ04.10.03/ paaza.jaala.kuuTa.avapaateSu baddhaanaaM mRga.pazu.pakSi.vyaala.matsyaanaam aadaane tac ca taavac ca daNDaH // KAZ04.10.04/ mRga.dravya.vanaan mRga.dravya.apahaare zaatyo daNDaH // KAZ04.10.05/ biMba.vihaara.mRga.pakSi.steye hiMsaayaaM vaa dvi.guNo daNDaH // KAZ04.10.06/ kaaru.zilpi.kuziilava.tapasvinaaM kSudraka.dravya.apahaare zatyo daNDaH, sthuulaka.dravya.apahaare dvi.zataH, kRSi.dravya.apahaare ca // KAZ04.10.07/ durgam akRta.pravezasya pravizataH praakaarac.chidraad vaa nikSepaM gRhiitvaa^apasarataH kaaNDaraa.vadho, dvi.zaato vaa daNDaH // KAZ04.10.08/ cakra.yuktaM naavaM kSudra.pazuM vaa^apaharata eka.paada.vadhaH, tri.zato vaa daNDaH // KAZ04.10.09/ kuuTa.kaakaNy.akSa.araalaa.zalaakaa.hasta.viSama.kaariNa eka.hasta.vadhaH, catuH.zato vaa daNDaH // KAZ04.10.10/ stena.paaradaarikayoH saacivya.karmaNi striyaaH saMgRhiitaayaaz ca karNa.naasaac.chedanam, paJca.zato vaa daNDaH, puMSo dvi.guNaH // KAZ04.10.11/ mahaa.pazum ekaM daasaM daasiiM vaa^apaharataH preta.bhaaNDaM vaa vikriiNaanasya dvi.paada.vadhaH, SaT.chato vaa daNDaH // KAZ04.10.12/ varNa.uttamaanaaM guruuNaaM ca hasta.paada.laGghane raaja.yaana.vaahana.aady.aarohaNe ca^eka.hasta.paada.vadhaH, sapta.zato vaa daNDaH // KAZ04.10.13/ zuudrasya braahmaNa.vaadino deva.dravyam avastRNato raaja.dviSTam aadizato dvi.netra.bhedinaz ca yoga.aJjanena^andhatvam, aSTa.zato vaa daNDaH // KAZ04.10.14/ coraM paaradaarikaM vaa mokSayato raaja.zaasanam uunam atiriktaM vaa likhataH kanyaaM daasiiM vaa sa-hiraNyam aparahataH kuuTa.vyavahaariNo vimaaMsa.vikrayiNaz ca vaama.hasta.dvi.paada.vadho, nava.zato vaa daNDaH // KAZ04.10.15/ maanuSa.maaMsa.vikraye vadhaH // KAZ04.10.16/ deva.pazu.pratimaa.manuSya.kSetra.gRha.hiraNya.suvarNa.ratna.sasya.apahaariNa uttamo daNDaH, zuddha.vadho vaa // KAZ04.10.17ab/ puruSaM ca^aparaadhaM ca kaaraNaM guru.laaghavam / KAZ04.10.17cd/ anubandhaM tadaatvaM ca deza.kaalau samiikSya ca // KAZ04.10.18ab/ uttama.avara.madhyatvaM pradeSTaa daNDa.karmaNi / KAZ04.10.18cd/ raajJaz ca prakRtiinaaM ca kalpayed antaraa sthitaH //E (Law of capital punishment, simple and with torture) KAZ04.11.01/ kalahe ghnataH puruSaM citro ghaataH // KAZ04.11.02/ sapta.raatrasya^antar.mRte zuddha.vadhaH, pakSasya^antar uttamaH, maasasya^antaH paJca.zataH samutthaana.vyayaz ca // KAZ04.11.03/ zastreNa praharata uttamo daNDaH // KAZ04.11.04/ madena hasta.vadhaH, mohena dvi.zataH // KAZ04.11.05/ vadhe vadhaH // KAZ04.11.06/ prahaareNa garbhaM paatayata uttamo daNDaH, bhaiSajyena madhyamaH, pariklezena puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ04.11.07/ prasabha.strii.puruSa.ghaataka.abhisaaraka.nigraahaka.avaghoSaka.avaskandaka.upavedhakaan pathi.vezma.pratirodhakaan raaja.hasty.azva.rathaanaaM hiMsakaan stenaan vaa zuulaan aarohayeyuH // KAZ04.11.08/ yaz ca^enaan dahed apanayed vaa sa tam eva daNDaM labheta, saahasam uttamaM vaa // KAZ04.11.09/ hiMsra.stenaanaaM bhakta.vaasa.upakaraNa.agni.mantra.daana.vaiyaavRtya.karmasu^uttamo daNDaH, paribhaaSaNam avijJaate // KAZ04.11.10/ hiMsra.stenaanaaM putra.daaram asamantraM visRjet, samantram aadadiita // KAZ04.11.11/ raajya.kaamukam antaHpura.pradharSakam aTavy.amitra.utsaahakaM durga.raaSTra.daNDa.kopakaM vaa ziro.hasta.pradiipikaM ghaatayet // KAZ04.11.12/ braahmaNaM tamaH pravezayet // KAZ04.11.13/ maatR.pitR.putra.bhraatr.aacaarya.tapasvi.ghaatakaM vaa^a.tvak.ziraH.praadiipikaM ghaatayet // KAZ04.11.14/ teSaam aakroze jihvaac.chedaH, aGga.abhiradane tad.aGgaan mocyaH // KAZ04.11.15/ yadRcchaa.ghaate puMsaH pazu.yuutha.steye ca zuddha.vadhaH // KAZ04.11.16/ daza.avaraM ca yuuthaM vidyaat // KAZ04.11.17/ udaka.dhaaraNaM setuM bhindatas tatra^eva^apsu nimajjanam, anudakam uttamaH saahasa.daNDaH, bhagna.utsRSTakaM madhyamaH // KAZ04.11.18/ viSa.daayakaM puruSaM striyaM ca puruSaghniim apaH pravezayed agarbhiNiim, garbhiNiiM maasa.avara.prajaataam // KAZ04.11.19/ pati.guru.prajaa.ghaatikaam agni.viSadaaM saMdhic.chedikaaM vaa gobhiH paaTayet // KAZ04.11.20/ viviita.kSetra.khala.vezma.dravya.hasti.vana.aadiipikam agninaa daahayet // KAZ04.11.21/ raaja.aakrozaka.mantra.bhedakayor aniSTa.pravRttikasya braahmaNa.mahaanasa.avalehinaz ca jihvaam utpaaTayet // KAZ04.11.22/ praharaNa.aavaraNa.stenam anaayudhiiyam iSubhir ghaatayet // KAZ04.11.23/ aayudhiiyasya^uttamaH // KAZ04.11.24/ meDhra.phala.upaghaatinas tad evac^chedayet // KAZ04.11.25/ jihvaa.naasa.upaghaate saMdaMza.vadhaH // KAZ04.11.26ab/ ete zaastreSv anugataaH kleza.daNDaa mahaatmanaam / KAZ04.11.26cd/ akliSTaanaaM tu paapaanaaM dharmyaH zuddha.vadhaH smRtaH //E (Violation of maidens) KAZ04.12.01/ savarNaam apraapta.phalaaM prakurvato hasta.vadhaH, catuH.zato vaa daNDaH // KAZ04.12.02/ mRtaayaaM vadhaH // KAZ04.12.03/ praapta.phalaaM prakurvato madhyamaa.pradezinii.vadho, dvi.zato vaa daNDaH // KAZ04.12.04/ pituz ca^avahiinaM dadyaat // KAZ04.12.05/ na ca praakaamyam akaamaayaaM labbheta // KAZ04.12.06/ sakaamaayaaM catuS.paJcaazat.paNo daNDaH, striyaas tv ardha.daNDaH // KAZ04.12.07/ para.zulka.avaruddhaayaaM hasta.vadhaH, catuH.zato vaa daNDaH, zulka.daanaM ca // KAZ04.12.08/ sapta.aartava.prajaataaM varaNaad uurdhvam alabhamaanaH prakRtya praakaamii syaat, na ca pitur avahiinaM dadyaat // KAZ04.12.09/ Rtu.pratirodhibhiH svaamyaad apakraamati // KAZ04.12.10/ tri.varSa.prajaata.aartavaayaas tulyo gantum adoSaH, tataH param atulyo^apy analaMkRtaayaaH // KAZ04.12.11/ pitR.dravya.aadaane steyaM bhajeta // KAZ04.12.12/ param uddizya^anyasya vindato dvi.zato daNDaH // KAZ04.12.13/ na ca praakaaMyam akaamaayaaM labheta // KAZ04.12.14/ kanyaam anyaaM darzayitvaa^anyaaM prayacchataH zatyo daNDas tulyaayaam, hiinaayaaM dvi.guNaH // KAZ04.12.15/ prakarmaNy akumaaryaaz catuS.paJcaazat.paNo daNDaH, zulka.vyaya.karmaNii ca pratidadyaat // KAZ04.12.16/ avasthaaya taj.jaataM pazcaat.kRtaa dvi.guNaM dadyaat // KAZ04.12.17/ anya.zoNita.upadhaane dvizato daNDaH, mithyaa.abhizaMsinaz ca puMsaH // KAZ04.12.18/ zulka.vyaya.karmaNii ca jiiyeta // KAZ04.12.19/ na ca praakaaMyam akaamaayaaM labheta // KAZ04.12.20/ strii.prakRtaa sakaamaa samaanaa dvaadaza.paNaM daNDaM dadyaat, prakartrii dvi.guNam // KAZ04.12.21/ akaamaayaaH zatyo daNDa aatma.raaga.artham, zulka.daanaM ca // KAZ04.12.22/ svayaM prakRtaa raaja.daasyaM gacchet // KAZ04.12.23/ bahir.graamasya prakRtaayaaM mithyaa.abhizaMsane ca dvi.guNo daNDaH // KAZ04.12.24/ prasahya kanyaam apaharato dvi.zataH, sa-suvarNaam uttamaH // KAZ04.12.25/ bahuunaaM kanyaa.apahaariNaaM pRthag yathaa.uktaa daNDaaH // KAZ04.12.26/ gaNikaa.duhitaraM prakurvataz catuS.paJcaazat.paNo daNDaH, zulkaM maatur bhogaH SoDaza.guNaH // 04.12.27/ daasasya daasyaa vaa duhitaram adaasiiM prakurvataz catur.viMzati.paNo daNDaH zulka.aabandhya.daanaM ca // KAZ04.12.28/ niSkraya.anuruupaaM daasiiM prakurvato dvaadaza.paNo daNDo vastra.aabandhya.daanaM ca // KAZ04.12.29/ saacivya.avakaaza.daane kartR.samo daNDaH // KAZ04.12.30/ proSita.patikaam apacarantiiM pati.bandhus tat.puruSo vaa saMgRhNiiyaat // KAZ04.12.31/ saMgRhiitaa patim aakaaGkSeta // KAZ04.12.32/ patiz cet kSameta visRjyeta^ubhayam // KAZ04.12.33/ akSamaayaaM striyaaH karNa.naasa.aacchedanam, vadhaM jaaraz ca praapnuyaat // KAZ04.12.34/ jaaraM cora ity abhiharataH paJca.zato daNDaH, hiraNyena muJcatas tad.aSTa.guNaH // KAZ04.12.35/ kezaakezikaM saMgrahaNam, upaliGganaad vaa zariira.upabhogaanaam, taj.jaatebhyaH(taj.jJaatebhyaH? cf.N12.60)), strii.vacanaad vaa // KAZ04.12.36/ para.cakra.aTavii.hRtaam ogha.pravyuuDhaam araNyeSu durbhikSe vaa tyaktaaM preta.bhaava.utsRSTaaM vaa para.striyaM nistaarayitvaa yathaa.saMbhaaSitaM samupabhuJjiita // KAZ04.12.37/ jaati.viziSTaam akaamaam apatyavatiiM niSkrayeNa dadyaat // KAZ04.12.38ab/ cora.hastaan nadii.vegaad durbhikSaad deza.vibhramaat / KAZ04.12.38cd/ nistaarayitvaa kaantaaraan naSTaaM tyaktaaM mRtaa^iti vaa // KAZ04.12.39ab/ bhuJjiita striyam anyeSaaM yathaa.saMbhaaSitaM naraH / KAZ04.12.39cd/ na tu raaja.prataapena pramuktaaM svajanena vaa // KAZ04.12.40ab/ na ca^uttamaaM na ca^akaamaaM puurva.apatyavatiiM na ca / KAZ04.12.40cd/ iidRziiM tv anuruupeNa niSkrayeNa^apavaahayet //E (Punishments for transgressions) KAZ04.13.01/ braahmaNam apeyam abhakSyaM vaa graasayata uttamo daNDaH, kSatriyaM madhyamaH, vaizyaM puurvaH saahasa.daNDaH, zuudraM catuS.paJcaazat.paNo daNDaH // KAZ04.13.02/ svayaM grasitaaro nirviSayaaH kaaryaaH // KAZ04.13.03/ para.gRha.abhigamane divaa puurvaH saahasa.daNDaH, raatrau madhyamaH // KAZ04.13.04/ divaa raatrau vaa sazastrasya pravizata uttamo daNDaH // KAZ04.13.05/ bhikSuka.vaidehakau matta.unmattau balaad aapadi ca^atisaMnikRSTaaH pravRtta.pravezaaz ca^adaNDyaaH, anyatra pratiSedhaat // KAZ04.13.06/ sva.vezmano viraatraad uurdhvaM parivaaram aarohataH puurvaH saahasa.daNDaH, para.vezmano madhyamaH, graama.aaraama.vaaTa.bhedinaz ca // KAZ04.13.07/ graameSv antaH saarthikaa jJaata.saaraa vaseyuH // KAZ04.13.08/ muSitaM pravaasitaM ca^eSaam anirgataM raatrau graama.svaamii dadyaat // KAZ04.13.09/ graama.antareSu vaa muSitaM pravaasitaM viviita.adhyakSo dadyaat // KAZ04.13.10/ aviviitaanaaM cora.rajjukaH // KAZ04.13.11/ tathaa^apy aguptaanaaM siima.avarodhena vicayaM dadyuH // KAZ04.13.12/ asiima.avarodhe paJca.graamii daza.graamii vaa // KAZ04.13.13/ durbalaM vezma zakaTam anuttabdham uurdha.staMbhaM zastram anapaazrayam apraticchannaM zvabhraM kuupaM kuuTa.avapaataM vaa kRtvaa hiMsaayaaM daNDa.paaruSyaM vidyaat // KAZ04.13.14/ vRkSac.chedane daMya.razmi.haraNe catuSpadaanaam adaanta.sevane vaahane vaa kaaSTha.loSTa.paaSaaNa.daNDa.baaNa.baahu.vikSepaNeSu yaane hastinaa ca smaghaTTane "apehi" iti prakozann adaNDyaH // KAZ04.13.15/ hastinaa roSitena hato droNa.annaM madya.kuMbhaM maalya.anulepanaM danta.pramaarjanaM ca paTaM dadyaat // KAZ04.13.16/ azva.medha.avabhRtha.snaanena tulyo hastinaa vadha iti paada.prakSaalanam // KAZ04.13.17/ udaasiina.vadhe yaatur uttamo daNDaH // KAZ04.13.18/ zRGgiNaa daMSTriNaa vaa hiMsyamaanam amokSayataH svaaminaH puurvaH saahasa.daNDaH, pratikruSTasya dvi.guNaH // KAZ04.13.19/ zRGgi.daMSTribhyaam anyonyaM ghaatayatas tac ca taavac ca daNDaH // KAZ04.13.20/ deva.pazum RSabham ukSaaNaM go.kumaariiM vaa vaahayataH paJca.zato daNDaH, pravaasayata uttamaH // KAZ04.13.21/ loma.doha.vaahana.prajanana.upakaariNaaM kSudra.pazuunaam adaane tac ca taavac ca daNDaH, pravaasane ca, anyatra deva.pitR.kaaryebhyaH // KAZ04.13.22/ chinna.nasyaM bhagna.yugaM tiryak.pratimukha.aagataM pratyaasarad vaa cakra.yuktaM yaataa pazu.manuSya.saMbaadhe vaa hiMsaayaam adaNDyaH // KAZ04.13.23/ anyathaa yathaa.uktaM maanuSa.praaNi.hiMsaayaaM daNDam abhyaavahet // KAZ04.13.24/ amaanuSa.praaNi.vadhe praaNi.daanaM ca // KAZ04.13.25/ baale yaatari yaanasthaH svaamii daNDyaH, asvaamini yaanasthaH, praapta.vyavahaaro vaa yaataa // KAZ04.13.26/ baala.adhiSThitam apuruSaM vaa yaanaM raajaa haret // KAZ04.13.27/ kRtya.abhicaaraabhyaaM yat.param aapaadayet tad.aapaadayitavyaH // KAZ04.13.28/ kaamaM bhaaryaayaam anicchantyaaM kanyaayaaM vaa daara.arthino bhartari bhaaryaayaa vaa saMvadana.karaNam // KAZ04.13.29/ anyathaa.hiMsaayaaM madhyamaH saahasa.daNDaH // KAZ04.13.30/ maataa.pitror bhaginiiM maatulaaniim aacaaryaaNiiM snuSaaM duhitaraM bhaginiiM vaa^adhicaratas tri.liGgac.chedanaM vadhaz ca // KAZ04.13.31/ sakaamaa tad eva labheta, daasa.paricaaraka.aahitaka.bhuktaa ca // KAZ04.13.32/ braahmaNyaam aguptaayaaM kSatriyasya^uttamaH, sarva.svaM vaizyasya, zuudraH kaTa.agninaa dahyeta // KAZ04.13.33/ sarvatra raaja.bhaaryaa.gamane kuMbhii.paakaH // KAZ04.13.34/ zva.paakii.gamane kRta.kabandha.aGkaH para.viSayaM gacchet, zva.paakatvaM vaa zuudraH // KAZ04.13.35/ zva.paakasya^aaryaa.gamane vadhaH, striyaaH karNa.naasa.aacchedanam // KAZ04.13.36/ pravrajitaa.gamane catur.viMzati.paNo daNDaH // KAZ04.13.37/ sakaamaa tad eva labheta // KAZ04.13.38/ ruupa.aajiivaayaaH prasahya.upabhoge dvaadaza.paNo daNDaH // KAZ04.13.39/ bahuunaam ekaam adhicarataaM pRthak catur.viMzati.paNo daNDaH // KAZ04.13.40/ striyam ayonau gacchataH puurvaH saahasa.daNDaH, puruSam adhimehataz ca // KAZ04.13.41ab/ maithune dvaadaza.paNas tiryag.yoniSv anaatmanaH / KAZ04.13.41cd/ daivata.pratimaanaaM ca gamane dvi.guNaH smRtaH // KAZ04.13.42ab/ adaNDya.daNDane raajJo daNDas triMzad.guNo^aMbhasi / KAZ04.13.42cd/ varuNaaya pradaatavyo braahmaNebhyas tataH param // KAZ04.13.43ab/ tena tat puuyate paapaM raajJo daNDa.apacaarajam / KAZ04.13.43cd/ zaastaa hi varuNo raajJaaM mithyaa vyaacarataaM nRSu //E (Infliction of secret punishment) KAZ05.1.01/ durga.raaSTrayoH kaNTaka.zodhanam uktam // KAZ05.1.02/ raaja.raajyayor vakSyaamaH // KAZ05.1.03/ raajaanam avagRhya^upajiivinaH zatru.saadhaaraNaa vaa ye mukhyaas teSu guuDha.puruSa.praNidhiH kRtya.pakSa.upagraho vaa siddhiH yathaa.uktaM purastaad, upajaapo^apasarpo vaa yathaa paaragraamike vakSyaamaH // KAZ05.1.04/ raajya.upaghaatinas tu vallabhaaH saMhataa vaa ye mukhyaaH prakaazam azakyaaH pratiSeddhuM duuSyaaH teSu dharma.rucir upaaMzu.daNDaM prayuJjiita // KAZ05.1.05/ duuSya.mahaa.maatra.bhraataram asat.kRtaM sattrii protsaahya raajaanaM darzayet // KAZ05.1.06/ taM raajaa duuSya.dravya.upabhoga.atisargeNa duuSye vikramayet // KAZ05.1.07/ zastreNa rasena vaa vikraantaM tatra^eva ghaatayed "bhraatR.ghaatako^ayam" iti // KAZ05.1.08/ tena paarazavaH paricaarikaa.putraz ca vyaakhyaatau // KAZ05.1.09/ duuSyaM.mahaamaatraM vaa sattri.protsaahito bhraataa daayaM yaaceta // KAZ05.1.10/ taM duuSya.gRha.pratidvaari raatraav upazayaanam anyatra vaa vasantaM tiikSNo hantaa bruuyaad "hato^ayaM daaya.kaamukaH" iti // KAZ05.1.11/ tato hata.pakSam upagRhya^itaraM nigRhNiiyaat // KAZ05.1.12/ duuSya.samiipasthaa vaa sattriNo bhraataraM daayaM yaacamaanaM ghaatena paribhartsayeyuH // KAZ05.1.13/ taM raatrau iti samaanam // KAZ05.1.14/ duuSya.mahaa.maatrayor vaa yaH putraH pituH pitaa vaa putrasya daaraan adhicarati, bhraataa vaa bhraatuH, tayoH kaapaTika.mukhaH kalahaH puurveNa vyaakhyaataH // KAZ05.1.15/ duuSya.mahaa.maatra.putram aatma.saMbhaavitaM vaa sattrii "raaja.putras tvam, zatru.bhayaad iha nyasto^asi" ity upajapet // KAZ05.1.16/ pratipannaM raajaa rahasi puujayet "praapta.yauvaraajya.kaalaM tvaaM mahaa.maatra.bhayaan na^abhiSiJcaami" iti // KAZ05.1.17/ taM sattrii mahaa.maatra.vadhe yojayet // KAZ05.1.18/ vikraantaM tatra^eva ghaatayet "pitR.ghaatako^ayam" iti // KAZ05.1.19/ bhikSukii vaa duuSya.bhaaryaaM saaMvadanikiibhir auSadhiibhiH saMvaasya rasena^atisaMdadhyaat // KAZ05.1.20/ ity aapya.prayogaH // KAZ05.1.21/ duuSya.mahaa.maatram aTaviiM para.graamaM vaa hantuM kaantaara.vyavahite vaa deze raaSTra.paalam anta.paalaM vaa sthaapayituM naagara.sthaanaM vaa kupitam avagraahituM saartha.ativaahyaM pratyante vaa sa-pratyaadeyam aadaatuM phalgu.balaM tiikSNa.yuktaM preSayet // KAZ05.1.22/ raatrau divaa vaa yuddhe pravRtte tiikSNaaH pratirodhaka.vyaJjanaa vaa hanyuH "abhiyoge hataH" iti // KAZ05.1.23/ yaatraa.vihaara.gato vaa duuSya.mahaa.maatraan darzanaaya^aahvayet // KAZ05.1.24/ te guuDha.zastrais tiikSNaiH saha praviSTaa madhyama.kakSyaayaam aatma.vicayam antaH.pravezana.arthaM dadyuH // KAZ05.1.25/ tato dauvaarika.abhigRhiitaas tiikSNaaH "duuSya.prayuktaaH sma" iti bruuyuH // KAZ05.1.26/ te tad.abhivikhyaapya duuSyaan hanyuH // KAZ05.1.27/ tiikSNa.sthaane ca^anye vadhyaaH // KAZ05.1.28/ bahir.vihaara.gato vaa duuSyaan aasanna.aavaasaan puujayet // KAZ05.1.29/ teSaaM devii.vyaJjanaa vaa duHstrii raatraav aavaaseSu gRhyeta^iti samaanaM puurveNa // KAZ05.1.30/ duuSya.mahaa.maatraM vaa "suudo bhakSa.kaaro vaa te zobhanaH" iti stavena bhakSya.bhojyaM yaaceta, bahir vaa kvacid adhva.gataH paaniiyam // KAZ05.1.31/ tad.ubhayaM rasena yojayitvaa pratisvaadane taav eva^upayojayet // KAZ05.1.32/ tad.abhivikhyaapya "rasadau" iti ghaatayet // KAZ05.1.33/ abhicaara.ziilaM vaa siddha.vyaJjano "godhaa.kuurma.karkaTaka.kuuTaanaaM lakSaNyaanaam anyatama.praazanena manorathaan avaapsyasi" iti graahayet // KAZ05.1.34/ pratipannaM karmaNi rasena loha.musalair vaa ghaatayet "karma.vyaapadaa hataH" iti // KAZ05.1.35/ cikitsaka.vyaJjano vaa dauraatmikam asaadhyaM vaa vyaadhiM duuSyasya sthaapayitvaa bhaiSajya.aahaara.yogeSu rasena^atisaMdadhyaat // KAZ05.1.36/ suuda.aaraalika.vyaJjanaa vaa praNihitaa duuSyaM rasena^atisaMdadhyuH // KAZ05.1.37/ ity upaniSat.pratiSedhaH // KAZ05.1.38/ ubhaya.duuSya.pratiSedhas tu // KAZ05.1.39/ yatra duuSyaH pratiSeddhavyas tatra duuSyam eva phalgu.bala.tiikSNa.yuktaM preSayet, gaccha, amuSmin durge raaSTre vaa sainyam utthaapaya hiraNyaM vaa, vallabhaad vaa hiraNyam aahaaraya, vallabha.kanyaaM vaa prasahya^aanaya, durga.setu.vaNik.patha.zuunya.niveza.khani.dravya.hasti.vana.karmaNaam anyatamad vaa kaaraya raaSTra.paalyam anta.paalyaM vaa^ yaz ca tvaa pratiSedhayen na vaa te saahaayyaM dadyaat sa bandhavyaH syaat" iti // KAZ05.1.40/ tathaiva^itareSaaM preSayed "amuSya^avinayaH pratiSeddhavyaH" iti // KAZ05.1.41/ tam eteSu kalaha.sthaaneSu karma.pratighaateSu vaa vivadamaanaM tiikSNaaH zastraM paatayitvaa pracchannaM hanyuH // KAZ05.1.42/ tena doSeNa^itare niyantavyaaH // KAZ05.1.43/ puraaNaaM graamaaNaaM kulaanaaM vaa duuSyaaNaaM siimaa.kSetra.khala.vezma.maryaadaasu dravya.upakaraNa.sasya.vaahana.hiMsaasu prekSaa.kRtya^utsaveSu vaa samutpanne kalahe tiikSNair utpaadite vaa tiikSNaaH zastraM paatayitvaa bruuyuH "evaM kriyante ye^amunaa kalahaayante: iti // KAZ05.1.44/ tena doSeNa^itare niyantavyaaH // KAZ05.1.45/ yeSaaM vaa duuSyaaNaaM jaata.muulaaH kalahaas teSaaM kSetra.khala.vezmaany aadiipayitvaa bandhu.saMbandhiSu vaahaneSu vaa tiikSNaaH zastraM paatayitvaa tathaiva bruuyuH "amunaa prayuktaaH smaH" iti // KAZ04.4.46/ tena doSeNa^itare niyantavyaaH // KAZ05.1.47/ durga.raaSTra.duuSyaan vaa sattriNaH parasparasya^aavezanikaan kaarayeyuH // KAZ05.1.48/ tatra rasadaa rasaM dadyuH // KAZ05.1.49/ tena doSeNa^itare niyantavyaaH // KAZ05.1.50/ bhikSukii vaa duuSya.raaSTra.mukhyaM "duuSya.raaSTra.mukhyasya bhaaryaa snuSaa duhitaa vaa kaamayate" ity upajapet // KAZ05.1.51/ pratipannasya^aabharaNam aadaaya svaamine darzayet "asau te mukhyo yauvana.utsikto bhaaryaaM snuSaaM duhitaraM vaa^abhimanyate" iti // KAZ05.1.52/ tayoH kalaho raatrau iti samaanam // KAZ05.1.53/ duuSya.daNDa.upanateSu tu - yuva.raajaH senaa.patir vaa kiMcid apakRtya^apakraanto vikrameta // KAZ05.1.54/ tato raajaa duuSya.daNDa.upanataan eva preSayet phalgu.bala.tiikSNa.yuktaan iti samaanaaH sarva eva yogaaH // KAZ05.1.55/ teSaaM ca putreSv anukSiyatsu yo nirvikaaraH sa pitR.daayaM labheta // KAZ05.1.56/ evam asya putra.pautraan anuvartate raajyam apaasta.puruSa.doSam // KAZ05.1.57ab/ sva.pakSe para.pakSe vaa tuuSNiiM daNDaM prayojayet / KAZ05.1.57cd/ aayatyaaM ca tadaatve ca kSamaavaan avizaGkitaH //E (Replenishment of the treasury) KAZ05.2.01/ kozam akozaH pratyutpanna.artha.kRcchraH saMgRhNiiyaat // KAZ05.2.02/ jana.padaM mahaantam alpa.pramaaNaM vaa^adeva.maatRkaM prabhuuta.dhaanyaM dhaanyasya^aMzaM tRtiiyaM caturthaM vaa yaaceta, yathaa.saaraM madhyam avaraM vaa // KAZ05.2.03/ durga.setu.karma.vaNik.patha.zuunya.niveza.khani.dravya.hasti.vana.karma.upakaariNaM pratyantam alpa.pramaaNaM vaa na yaaceta // KAZ05.2.04/ dhaanya.pazu.hiraNya.aadi nivizamaanaaya dadyaat // KAZ05.2.05/ caturtham aMzaM dhaanyaanaaM biija.bhakta.zuddhaM ca hiraNyena kriiNiiyaat // KAZ05.2.06/ araNya.jaataM zrotriya.svaM ca pariharet // KAZ05.2.07/ tad apy anugraheNa kriiNiiyaat // KAZ05.2.08/ tasya^akaraNe vaa samaahartR.puruSaa griiSme karSakaaNaam udvaapaM kaarayeyuH // KAZ05.2.09/ pramaada.avaskannasya^atyayaM dvi.guNam udaaharanto biija.kaale biija.lekhyaM kuryuH // KAZ05.2.10/ niSpanne harita.pakva.aadaanaM vaarayeyuH, anyatra zaaka.kaTa.bhaGga.muSTibhyaaM deva.pitR.puujaa.daana.arthaM gava.arthaM vaa // KAZ05.2.11/ bhikSuka.graama.bhRtaka.arthaM ca raazi.muulaM parihareyuH // KAZ05.2.12/ sva.sasya.apahaariNaH pratipaato^aSTa.guNaH // KAZ05.2.13/ para.sasya.apahaariNaH paJcaazad.guNaH siitaa.atyayaH, sva.vargasya, baahyasya tu vadhaH // KAZ05.2.14/ caturtham aMzaM dhaanyaanaaM SaSThaM vanyaanaaM tuula.laakSaa.kSauma.valka.kaarpaasa.rauma.kauzeya.kauSadha.gandha.puSpa.phala.zaaka.paNyaanaaM kaaSTha.veNu.maaMsa.valluuraaNaaM ca gRhNiiyuH, danta.ajinasya^ardham // KAZ05.2.15/ tad anisRSTaM vikriiNaanasya puurvaH saahasa.daNDaH // KAZ05.2.16/ iti karSakeSu praNayaH // KAZ05.2.17/ suvarNa.rajata.vajra.maNi.muktaa.pravaala.azva.hasti.paNyaaH paJcaazat.karaaH // KAZ05.2.18/ suutra.vastra.taamra.vRtta.kaMsa.gandha.bhaiSajya.ziidhu.paNyaaz catvaariMzat.karaaH // KAZ05.2.19/ dhaanya.rasa.loha.paNyaaH zakaTa.vyavahaariNaz ca triMzat.karaaH // KAZ05.2.20/ kaaca.vyavahaariNo mahaa.kaaravaz ca viMzati.karaaH // KAZ05.2.21/ kSudra.kaaravo bandhakii.poSakaaz ca daza.karaaH // KAZ05.2.22/ kaaSTha.veNu.paaSaaNa.mRd.bhaaNDa.pakva.anna.harita.paNyaaH paJca.karaaH // KAZ05.2.23/ kuziilavaa ruupa.aajiivaaz ca vetana.ardhaM dadyuH // KAZ05.2.24/ hiraNya.karaM karmaNyaan aahaarayeyuH, na ca^eSaaM kaMcid aparaadhaM parihareyuH // KAZ05.2.25/ te hy aparigRhiitam abhiniiya vikriiNiiran // KAZ05.2.26/ iti vyavahaariSu praNayaH // 05.2.27/ kukkuTa.suukaram ardhaM dadyaat, kSudra.pazavaH SaD.bhaagam, go.mahiSa.azvatara.khara.uSTraaz ca daza.bhaagam // KAZ05.2.28/ bandhakii.poSakaa raaja.preSyaabhiH parama.ruupa.yauvanaabhiH kozaM saMhareyuH // KAZ05.2.29/ iti yoni.poSakeSu praNayaH // KAZ05.2.30/ sakRd eva na dviH prayojyaH // KAZ05.2.31/ tasya^akaraNe vaa samaahartaa kaaryam apadizya paura.jaanapadaan bhikSeta // KAZ05.2.32/ yoga.puruSaaz ca^atra puurvam atimaatraM dadyuH // KAZ05.2.33/ etena pradezena raajaa paura.jaanapadaan bhikSeta // KAZ05.2.34/ kaapaTikaaz ca^enaan alpaM prayacchataH kutsayeyuH // KAZ05.2.35/ saarato vaa hiraNyam aaDhyaan yaaceta, yathaa.upakaaraM vaa, sva.vazaa vaa yad upahareyuH // KAZ05.2.36/ sthaanac.chatra.veSTana.vibhuuSaaz ca^eSaaM hiraNyena prayacchet // KAZ05.2.37/ paaSaNDa.saMgha.dravyam azrotriya.upabhogyaM deva.dravyaM vaa kRtya.karaaH pretasya dagdha.gRhasya vaa haste nyastam ity upahareyuH // KAZ05.2.38/ devataa.adhyakSo durga.raaSTra.devataanaaM yathaa.svam ekasthaM kozaM kuryaat, tathaiva ca^upaharet // KAZ05.2.39/ daivata.caityaM siddha.puNya.sthaanam aupapaadikaM vaa raatraav utthaapya yaatraa.samaajaabhyaam aajiivet // KAZ05.2.40/ caitya.upavana.vRkSeNa vaa devataa.abhigamanam anaartava.puSpa.phala.yuktena khyaapayet // KAZ05.2.41/ manuSya.karaM vaa vRkSe rakSo.bhayaM praruupayitvaa siddha.vyaJjanaaH paura.jaanapadaanaaM hiraNyena pratikuryuH // KAZ05.2.42/ suruGgaa.yukte vaa kuupe naagam aniyata.ziraskaM hiraNya.upahaareNa darzayet // KAZ05.2.43/ naaga.pratimaayaam antaz.channaayaaM caityac.chidre valmiikac.chidre vaa sarpa.darzanam aahaareNa pratibaddha.saMjJaM kRtvaa zraddadhaanaanaaM darzayet // KAZ05.2.44/ azraddadhaanaanaam aacamana.prokSaNeSu rasam upacaarya devataa.abhizaapaM bruuyaat, abhityaktaM vaa daMzayitvaa // KAZ05.2.45/ yoga.darzana.pratiikaareNa vaa koza.abhisaMharaNaM kuryaat // KAZ05.2.46/ vaidehaka.vyaJjano vaa prabhuuta.paNya.antevaasii vyavahareta // KAZ05.2.47/ sa yadaa paNya.muulye nikSepa.prayogair upacitaH syaat tadaa^enaM raatrau moSayet // KAZ05.2.48/ etena ruupa.darzakaH suvarNa.kaaraz ca vyaakhyaatau // KAZ05.2.49/ vaidehaka.vyaJjano vaa prakhyaata.vyavahaaraH prahavaNa.nimittaM yaacitakam avakriitakaM vaa ruupya.suvarNa.bhaaNDam anekaM gRhNiiyaat // KAZ05.2.50/ samaaje vaa sarva.paNya.saMdohena prabhuutaM hiraNya.suvarNam RNaM gRhNiiyaat, pratibhaaNDa.muulyaM ca // KAZ05.2.51/ tad ubhayaM raatrau moSayet // KAZ05.2.52/ saadhvii.vyaJjanaabhiH striibhir duuSyaan unmaadayitvaa taasaam eva vezmasv abhigRhya sarva.svaany aahareyuH // KAZ05.2.53/ duuSya.kulyaanaaM vaa vivaade pratyutpanne rasadaaH praNihitaa rasaM dadyuH // KAZ05.2.54/ tena doSeNa^itare paryaadaatavyaaH // KAZ05.2.55/ duuSyam abhityakto vaa zraddheya.apadezaM paNyaM hiraNya.nikSepam RNa.prayogaM daayaM vaa yaaceta // KAZ05.2.56/ daasa.zabdena vaa duuSyam aalambeta, bhaaryaam asya snuSaaM duhitaraM vaa daasii.zabdena bhaaryaa.zabdena vaa // KAZ05.2.57/ taM duuSya.gRha.pratidvaari raatraav upazayaanam anyatra vaa vasantaM tiikSNo hatvaa bruuyaat "hato^ayam artha.kaamukaH" iti // KAZ05.2.58/ tena doSeNa^itare paryaadaatavyaaH // KAZ05.2.59/ siddha.vyaJjano vaa duuSyaM jambhaka.vidyaabhiH pralobhayitvaa bruuyaat "akSaya.hiraNyaM raaja.dvaarikaM strii.hRdayam ari.vyaadhi.karam aayuSyaM putriiyaM vaa karma jaanaami" iti // KAZ05.2.60/ pratipannaM caitya.sthaane raatrau prabhuuta.suraa.maaMsa.gandham upahaaraM kaarayet // KAZ05.2.61/ eka.ruupaM ca^atra hiraNyaM puurva.nikhaataM preta.aGgaM preta.zizur vaa yatra nihitaH syaat, tato hiraNyam asya darzayed "atyalpam" iti ca bruuyaat // KAZ05.2.62/ "prabhuuta.hiraNya.hetoH punar upahaaraH kartavya iti svayam eva^etena hiraNyena zvo.bhuute prabhuutam aupahaarikaM kriiNiihi" iti // KAZ05.2.63/ sa tena hiraNyena^aupahaarika.kraye gRhyeta // KAZ05.2.64/ maatR.vyaJjanayaa vaa "putro me tvayaa hataH" ity avakupitaa syaat // KAZ05.2.65/ saMsiddham eva^asya raatri.yaage vana.yaage vana.kriiDaayaaM vaa pravRttaayaaM tiikSNaa vizasya^abhityaktam atinayeyuH // KAZ05.2.66/ duuSyasya vaa bhRtaka.vyaJjano vetana.hiraNye kuuTa.ruupaM prakSipya praruupayet // KAZ05.2.67/ karma.kara.vyaJjano vaa gRhe karma kurvaaNaH stena.kuuTa.ruupa.kaaraka.upakaraNam upanidadhyaat, cikitsaka.vyaJjano vaa garam agada.apadezena // KAZ05.2.68/ pratyaasanno vaa duuSyasya sattrii praNihitam abhiSeka.bhaaNDam amitra.zaasanaM ca kaapaTika.mukhena^aacakSiita, kaaraNaM ca bruuyaat // KAZ05.2.69/ evaM duuSyeSv adhaarmikeSu ca varteta, na^itareSu // KAZ05.2.70ab/ pakvaM pakvam iva^aaraamaat phalaM raajyaad avaapnuyaat / KAZ05.2.70cd/ aatmac.cheda.bhayaad aamaM varjayet kopa.kaarakam //E (Salaries of state servants) KAZ05.3.01/ durga.jana.pada.zaktyaa bhRtya.karma samudaya.paadena sthaapayet, kaarya.saadhana.sahena vaa bhRtya.laabhena // KAZ05.3.02/ zariiram avekSeta, na dharma.arthau piiDayet // KAZ05.3.03/ Rtvig.aacaarya.mantri.purohita.senaa.pati.yuva.raaja.raaja.maatR.raaja.mahiSyo^aSTa.catvaariMzat.saahasraaH // KAZ05.3.04/ etaavataa bharaNena^anaaspadyatvam akopakaM ca^eSaaM bhavati // KAZ05.3.05/ dauvaarika.antar.vaMzika.prazaastR.samaahartR.saMnidhaataaraz catur.viMzati.saahasraaH // KAZ05.3.06/ etaavataa karmaNyaa bhavanti // KAZ05.3.07/ kumaara.kumaara.maatR.naayaka.paura.vyaavahaarika.kaarmaantika.mantri.pariSad.raaSTra.anta.paalaaz ca dvaadaza.saahasraaH // KAZ05.3.08/ svaami.paribandha.bala.sahaayaa hy etaavataa bhavanti // KAZ05.3.09/ zreNii.mukhyaa hasty.azva.ratha.mukhyaaH pradeSTaaraz ca^aSTa.saahasraaH // KAZ05.3.10/ sva.varga.anukarSiNo hy etaavataa bhavanti // KAZ05.3.11/ patty.azva.ratha.hasty.adhyakSaa dravya.hasti.vana.paalaaz ca catuH.saahasraaH // KAZ05.3.12/ rathika.aniikastha.cikitsaka.azva.damaka.vardhakayo yoni.poSakaaz ca dvi.saahasraaH // KAZ05.3.13/ kaartaantika.naimittika.mauhuurtika.pauraaNika.suuta.maagadhaaH purohita.puruSaaH sarva.adhyakSaaz ca saahasraaH // KAZ05.3.14/ zilpavantaH paadaataaH saMkhyaayaka.lekhaka.aadi.vargaz ca paJca.zataaH // KAZ05.3.15/ kuziilavaas tv ardha.tRtiiya.zataaH, dvi.guNa.vetanaaz ca^eSaaM tuurya.karaaH // KAZ05.3.16/ kaaru.zilpino viMzati.zatikaaH // KAZ05.3.17/ catuSpada.dvipada.paricaaraka.paarikarmika.aupasthaayika.paalaka.viSTi.bandhakaaH SaSTi.vetanaaH, aarya.yukta.aarohaka.maaNavaka.zaila.khanakaaH sarva.upasthaayinaz ca // KAZ05.3.18/ aacaaryaa vidyaavantaz ca puujaa.vetanaani yathaa.arhaM labheran paJca.zata.avaraM sahasra.param // KAZ05.3.19/ daza.paNiko yojane duuto madhyamaH, daza.uttare dvi.guNa.vetana aa.yojana.zataad iti // KAZ05.3.20/ samaana.vidyebhyas tri.guNa.vetano raajaa raaja.suuya.aadiSu kratuSu // KAZ05.3.21/ raajJaH saarathiH saahasraH // KAZ05.3.22/ kaapaTika.udaasthita.gRha.patika.vaidehaka.taapasa.vyaJjanaaH saahasraaH // KAZ05.3.23/ graama.bhRtaka.sattri.tiikSNa.rasada.bhikSukyaH paJca.zataaH // KAZ05.3.24/ caara.saMcaariNo^ardha.tRtiiya.zataaH, prayaasa.vRddha.vetanaa vaa // KAZ05.3.25/ zata.varga.sahasra.vargaaNaam adhyakSaa bhakta.vetana.laabham aadezaM vikSepaM ca kuryuH // KAZ05.3.26/ avikSepo raaja.parigraha.durga.raaSTra.rakSa.avekSaNeSu ca // KAZ05.3.27/ nitya.mukhyaaH syur aneka.mukhyaaz ca // KAZ05.3.28/ karmasu mRtaanaaM putra.daaraa bhakta.vetanaM labheran // KAZ05.3.29/ baala.vRddha.vyaadhitaaz ca^eSaam anugraahyaaH // KAZ05.3.30/ preta.vyaadhita.suutikaa.kRtyeSu ca^eSaam artha.maana.karma kuryaat // KAZ05.3.31/ alpa.kozaH kupya.pazu.kSetraaNi dadyaat, alpaM ca hiraNyam // KAZ05.3.32/ zuunyaM vaa nivezayitum abhyutthito hiraNyam eva dadyaat, na graamaM graama.saMjaata.vyavahaara.sthaapana.artham // KAZ05.3.33/ etena bhRtaanaam abhRtaanaaM ca vidyaa.karmabhyaaM bhakta.vetana.vizeSaM ca kuryaat // KAZ05.3.34/ SaSTi.vetanasya^aaDhakaM kRtvaa hiraNya.anuruupaM bhaktaM kuryaat // KAZ05.3.35/ patty.azva.ratha.dvipaaH suurya.udaye bahiH saMdhi.divasa.varjaM zilpa.yogyaaH kuryuH // KAZ05.3.36/ teSu raajaa nitya.yuktaH syaat, abhiikSNaM ca^eSaaM zilpa.darzanaM kuryaat // KAZ05.3.37/ kRta.nara.indra.aGkaM zastra.aavaraNam aayudha.agaaraM pravezayet // KAZ05.3.38/ azastraaz careyuH, anyatra mudraa.anujJaataat // KAZ05.3.39/ naSTaM.vinaSTaM vaa dvi.guNaM dadyaat // KAZ05.3.40/ vidhvasta.gaNanaaM ca kuryaat // KAZ05.3.41/ saarthikaanaaM zastra.aavaraNam anta.paalaa gRhNiiyuH, samudram avacaarayeyur vaa // KAZ05.3.42/ yaatraam abhyutthito vaa senaam udyojayet // KAZ05.3.43/ tato vaidehaka.vyaJjanaaH sarva.paNyaany aayudhiiyebhyo yaatraa.kaale dvi.guNa.pratyaadeyaani dadyuH // KAZ05.3.44/ evaM raaja.paNya.yoga.vikrayo vetana.pratyaadaanaM ca bhavati // KAZ05.3.45/ evam avekSita.aaya.vyayaH koza.daNDa.vyasanaM na^avaapnoti // KAZ05.3.46/ iti bhakta.vetana.vikalpaH // KAZ05.3.47ab/ sattriNaz ca^aayudhiiyaanaaM vezyaaH kaaru.kuziilavaaH / KAZ05.3.47cd/ daNDa.vRddhaaz ca jaaniiyuH zauca.azaucam atandritaaH //E (Proper conduct for a dependant) KAZ05.4.01/ loka.yaatraavid raajaanam aatma.dravya.prakRti.saMpannaM priya.hita.dvaareNa^aazrayeta // KAZ05.4.02/ yaM vaa manyeta "yathaa^aham aazraya.iipsur evam asau vinaya.iipsur aabhigaamika.guNa.yuktaH" iti, dravya.prakRti.hiinam apy enam aazrayeta, na tv eva^anaatma.saMpannam // KAZ05.4.03/ anaatmavaa hi niiti.zaastra.dveSaad anarthya.saMyogaad vaa praapya^api mahad aizvaryaM na bhavati // KAZ05.4.04/ aatmavati labdha.avakaazaH zaastra.anuyogaM dadyaat // KAZ05.4.05/ avisaMvaadaadd hi sthaana.sthairyam avaapnoti // KAZ05.4.06/ mati.karmasu pRSThas tadaatve ca^aayatyaaM ca dharma.artha.saMyuktaM samarthaM praviiNavad apariSad.bhiiruH kathayet // KAZ05.4.07/ iipsitaH paNeta "dharma.artha.anuyogam aviziSTeSu balavat.saMyukteSu daNDa.dhaaraNaM mat.saMyoge tadaatve ca daNDa.dhaaraNam iti na kuryaaH, pakSaM vRttiM guhyaM ca me na^upahanyaaH, saMjJayaa ca tvaaM kaama.krodha.daNDaneSu vaarayeyam" iti // KAZ05.4.08/ aadiSTaH pradiSTaayaaM bhuumaav anujJaataH pravizet, upavizec ca paarzvataH saMnikRSTa.viprakRSTaH para.aasanam // KAZ05.4.09/ vigRhya kathanam asabhyam apratyakSam azraddheyam anRtaM ca vaakyam uccair anarmaNi haasaM vaata.SThiivane ca zabdavatii na kuryaat // KAZ05.4.10/ mithaH kathanam anyena, jana.vaade dvandva.kathanam, raajJo veSam uddhata.kuhakaanaaM ca, ratna.atizaya.prakaaza.abhyarthanam, eka.akSy.oSTha.nirbhogaM bhrukuTii.karma vaakya.avakSepaNaM ca bruvati, balavat saMyukta.virodham, striibhiH strii.darzibhiH saamanta.duutair dveSya.pakSa.avakSiptaan arthyaiz ca pratisaMsargam eka.artha.caryaaM saMghaataM ca varjayet // KAZ05.4.11ab/ ahiina.kaalaM raaja.arthaM sva.arthaM priya.hitaiH saha / KAZ05.4.11cd/ para.arthaM deza.kaale ca bruuyaad dharma.artha.saMhitam // KAZ05.4.12ab/ pRSTaH priya.hitaM bruuyaan na bruuyaad ahitaM priyam / KAZ05.4.12cd/ apriyaM vaa hitaM bruuyaat^zRNvato^anumato mithaH // KAZ05.4.13ab/ tuuSNiiM vaa prativaakye syaad veSya.aadiiMz ca na varNayet / KAZ05.4.13cd/ apriyaa api dakSaaH syus tad.bhaavaad ye bahiS.kRtaaH // KAZ05.4.14ab/ anarthyaaz ca priyaa dRSTaaz citta.jJaana.anuvartinaH / KAZ05.4.14cd/ abhihaasyeSv abhihased ghora.haasaaMz ca varjayet //E KAZ05.4.15ab/ paraat saMkraamayed ghoraM na ca ghoraM pare vadet / KAZ05.4.15cd/ titikSeta^aatmanaz caiva kSamaavaan pRthivii.samaH // KAZ05.4.16ab/ aatma.rakSaa hi satataM puurvaM kaaryaa vijaanataa / KAZ05.4.16cd/ agnaav iva hi saMproktaa vRttii raajaa^upajiivinaam // KAZ05.4.17ab/ eka.dezaM dahed agniH zariiraM vaa paraM gataH / KAZ05.4.17cd/ sa-putra.daaraM raajaa tu ghaatayed ardhayeta vaa //E (Proper behaviour for a courtier) KAZ05.5.01/ niyuktaH karmasu vyaya.vizuddham udayaM darzayet // KAZ05.5.02/ aabhyantaraM baahyaM guhyaM prakaazyam aatyayikam upekSitavyaM vaa kaaryaM "idam evam" iti vizeSayec ca // KAZ05.5.03/ mRgayaa.dyuuta.madya.striiSu prasaktaM na^enam anuvarteta prazaMsaabhiH // KAZ05.5.04/ aasannaz ca^asya vyasana.upaghaate prayateta, para.upajaapa.atisaMdhaana.upadhibhyaz ca rakSet // KAZ05.5.05/ iGgita.aakaarau ca^asya lakSayet // KAZ05.5.06/ kaama.dveSa.harSa.dainya.vyavasaaya.bhaya.dvandva.viparyaasam iGgita.aakaaraabhyaaM hi mantra.saMvaraNa.artham aacarati praajJaH // KAZ05.5.07/ darzane prasiidati, vaakyaM pratigRhNaati, aasanaM dadaati, vivikto darzayate, zaGkaa.sthaane na^atizaGkate, kathaayaaM ramate, parijJaapyeSv avekSate, pathyam uktaM sahate, smayamaano niyuGkte, hastena spRzati, zlaaghye na^upahasati, parokSaM guNaM braviiti, bhakSyeSu smarati, saha vihaaraM yaati, vyasane^abhyupapadyate, tad.bhaktiin puujayati, guhyam aacaSTe, maanaM vardhayati, arthaM karoti, anarthaM pratihanti - iti tuSTa.jJaanam // KAZ05.5.08/ etad eva vipariitam atuSTasya, bhuuyaz ca vakSyaamaH // KAZ05.5.09/ saMdarzane kopaH, vaakyasya^azravaNa.pratiSedhau, aasana.cakSuSor adaanam, varNa.svara.bhedaH, eka.akSi.bhrukuTy.oSTha.nirbhogaH, sveda.zvaasa.smitaanaam asthaana.utpattiH, para.mantraNam, akasmaad.vrajanam, vardhanam anyasya, bhuumi.gaatra.vilekhanam, anyasya^upatodanam, vidyaa.varNa.deza.kutsaa, sama.doSa.nindaa, pratidoSa.nindaa, pratiloma.stavaH, sukRta.anavekSaNam, duSkRta.anukiirtanam, pRSTha.avadhaanam, atityaagaH, mithyaa.abhibhaaSaNam, raaja.darzinaaM ca tad.vRtta.anyatvam // KAZ05.5.10/ vRtti.vikaaraM ca^avekSeta^apy amaanuSaaNaam // KAZ05.5.11/ "ayam uccaiH siJcati" iti kaatyaayanaH pravavraaja, "krauJco^apasavyam" iti kaNiGko bhaaradvaajaH, "tRNam" iti diirghaz caaraayaNaH, "ziitaa zaaTii" iti ghoTa.mukhaH, "hastii pratyaukSiit" iti kiJjalkaH, "ratha.azvaM praazaMsiit" iti pizunaH, prati.ravaNe zunaH pizuna.putraH // KAZ05.5.12/ artha.maana.avakSepe ca parityaagaH // KAZ05.5.13/ svaami.ziilam aatmanaz ca kilbiSam upalabhya vaa pratikurviita // KAZ05.5.14/ mitram upakRSTaM vaa^asya gacchet // KAZ05.5.15ab/ tatrastho doSa.nirghaataM mitrair bhartari ca^aacaret / KAZ05.5.15cd/ tato bhartari jiive vaa mRte vaa punar aavrajet //E (Continuance of the kingdom) (Continuous sovereignty) KAZ05.6.01/ raaja.vyasanam evam amaatyaH pratikurviita // KAZ05.6.02/ praag eva maraNa.aabaadha.bhayaad raajJaH priya.hita.upagraheNa maasa.dvi.maasa.antaraM darzanaM sthaapayed "deza.piiDaa.apaham amitra.apaham aayuSyaM putriiyaM vaa karma raajaa saadhayati" ity apadezena // KAZ05.6.03/ raaja.vyaJjanam aruupa.velaayaaM prakRtiinaaM darzayet, mitra.amitra.duutaanaaM ca // KAZ05.6.04/ taiz ca yathaa.ucitaaM saMbhaaSaam amaatya.mukho gacchet // KAZ05.6.05/ dauvaarika.antar.vaMzika.mukhaz ca yathaa.uktaM raaja.praNidhim anuvartayet // KAZ05.6.06/ apakaariSu ca heDaM prasaadaM vaa prakRti.kaantaM darzayet, prasaadam eva^upakaariSu // KAZ05.6.07/ aapta.puruSa.adhiSThitau durga.pratyantasthau vaa koza.daNDaav ekasthau kaarayet, kulya.kumaara.mukhyaaMz ca^anya.apadezena // KAZ05.6.08/ yaz ca mukhyaH pakSavaan durga.aTaviistho vaa vaiguNyaM bhajeta tam upagraahayet // KAZ05.6.09/ bahv.aabaadhaM vaa yaatraaM preSayet, mitra.kulaM vaa // KAZ05.6.10/ yasmaac ca saamantaad aabaadhaM pazyet tam utsava.vivaaha.hasti.bandhana.azva.paNya.bhuumi.pradaana.apadezena^avagraahayet, sva.mitreNa vaa // KAZ05.6.11/ tataH saMdhim aduuSyaM kaarayet // KAZ05.6.12/ aaTavika.amitrair vaa vairaM graahayet // KAZ05.6.13/ tat.kuliinam aparuddhaM vaa bhuuMy.eka.dezena^upagraahayet // KAZ05.6.14/ kulya.kumaara.mukhya.upagrahaM kRtvaa vaa kumaaram abhiSiktam eva darzayet // KAZ05.6.15/ daaNDa.karmikavad vaa raajya.kaNTakaan uddhRtya raajyaM kaarayet // KAZ05.6.16/ yadi vaa kazcin mukhyaH saamanta.aadiinaam anyatamaH kopaM bhajeta taM "ehi, raajaanaM tvaa kariSyaami" ity aavaahayitvaa ghaatayet // KAZ05.6.17/ aapat.pratiikaareNa vaa saadhayet // KAZ05.6.18/ yuva.raaje vaa krameNa raajya.bhaaram aaropya raaja.vyasanaM khyaapayet // KAZ05.6.19/ para.bhuumau raaja.vyasane mitreNa^amitra.vyaJjanena zatroH saMdhim avasthaapya^apagacchet // KAZ05.6.20/ saamanta.aadiinaam anyatamaM vaa^asya durge sthaapayitvaa^apagacchet // KAZ05.6.21/ kumaaram abhiSicya vaa prativyuuheta // KAZ05.6.22/ pareNa^abhiyukto vaa yathaa.uktam aapat.pratiikaaraM kuryaat // KAZ05.6.23/ evam eka.aizvaryam amaatyaH kaarayed iti kauTilyaH // KAZ05.6.24/ "na^evam" iti bhaaradvaajaH // KAZ05.6.25/ "pramriyamaaNe vaa raajany amaatyaH kulya.kumaara.mukhyaan parasparaM mukhyeSu vaa vikramayet // KAZ05.6.26/ vikraantaM prakRti.kopena ghaatayet // KAZ05.6.27/ kulya.kumaara.mukhyaan upaaMzu.daNDena vaa saadhayitvaa svayaM raajyaM gRhNiiyaat // KAZ05.6.28/ raajya.kaaraNaadd hi pitaa putraan putraaz ca pitaram abhidruhyanti, kim aGga punar amaatya.prakRtir hy eka.pragraho raajyasya // KAZ05.6.29/ tat svayam upasthitaM na^avamanyeta // KAZ05.6.30/ "svayam aaruuDhaa hi strii tyajyamaanaa^abhizapati" iti loka.pravaadaH // KAZ05.6.31ab/ kaalaz ca sakRd abhyeti yaM naraM kaala.kaaGkSiNam / KAZ05.6.31cd/ durlabhaH sa punas tasya kaalaH karma cikiirSataH // KAZ05.6.32/ prakRti.kopakam adharmiSTham anaikaantikaM ca^etad iti kauTilyaH // KAZ05.6.33/ raaja.putram aatma.saMpannaM raajye sthaapayet // KAZ05.6.34/ saMpanna.abhaave^avyasaninaM kumaaraM raaja.kanyaaM garbhiNiiM deviiM vaa puras.kRtya mahaa.maatraan saMnipaatya bruuyaat "ayaM vo nikSepaH, pitaram asya^avekSadhvaM sattva.abhijanam aatmanaz ca, dhvaja.maatro^ayaM bhavanta eva svaaminaH, kathaM vaa kriyataam" iti // KAZ05.6.35/ tathaa bruvaaNaM yoga.puruSaa bruuyuH "ko^anyo bhavat.purogaad asmaad raajJaz caaturvarNyam arhati paalayitum" iti // KAZ05.6.36/ "tathaa" ity amaatyaH kumaaraM raaja.kanyaaM garbhiNiiM deviiM vaa^adhikurviita, bandhu.saMbandhinaaM mitra.amitra.duutaanaaM ca darzayet // KAZ05.6.37/ bhakta.vetana.vizeSam amaatyaanaam aayudhiiyaanaaM ca kaarayet, "bhuuyaz ca^ayaM vRddhaH kariSyati" iti bruuyaat // KAZ05.6.38/ evaM durga.raaSTra.mukhyaan aabhaaSeta, yathaa.arhaM ca mitra.amitra.pakSam // KAZ05.6.39/ vinaya.karmaNi ca kumaarasya prayateta // KAZ05.6.40/ kanyaayaaM samaana.jaatiiyaad apatyam utpaadya vaa^abhiSiJcet // KAZ05.6.41/ maatuz citta.kSobha.bhayaat kulyam alpa.sattvaM chaatraM ca lakSaNyam upanidadhyaat // KAZ05.6.42/ Rtau ca^enaaM rakSet // KAZ05.6.43/ na ca^aatma.arthaM kaMcid utkRSTam upabhogaM kaarayet // KAZ05.6.44/ raaja.arthaM tu yaana.vaahana.aabharaNa.vastra.strii.vezma.parivaapaan kaarayet // KAZ05.6.45ab/ yauvanasthaM ca yaaceta vizramaM citta.kaaraNaat / KAZ05.6.45cd/ parityajed atuSyantaM tuSyantaM ca^anupaalayet // KAZ05.6.46ab/ nivedya putra.rakSaa.arthaM guuDha.saara.parigrahaan / KAZ05.6.46cd/ araNyaM diirgha.sattraM vaa seveta^aarucyataaM gataH // KAZ05.6.47ab/ mukhyair avagRhiitaM vaa raajaanaM tat.priya.aazritaH / KAZ05.6.47cd/ itihaasa.puraaNaabhyaaM bodhayed artha.zaastravit // KAZ05.6.48ab/ siddha.vyaJjana.ruupo vaa yogam aasthaaya paarthivam / KAZ05.6.48cd/ labheta labdhvaa duuSyeSu daaNDakarmikam aacaret //E ((maNDala.yoniH SaSTham adhikaraNam)) (SaN.NavatitamaM prakaraNaM - prakRti.sampadah) KAZ06.1.01/ svaamy.amaatya.jana.pada.durga.koza.daNDa.mitraaNi prakRtayaH // KAZ06.1.02/ tatra svaami.sampat // KAZ06.1.03/ mahaa.kuliino daiva.buddhi.sattva.sampanno vRddha.darzii dhaarmikaH satya.vaag avisaMvaadakaH kRtajJaH sthuula.lakSo mahaa.utsaaho^adiirgha.suutraH zakya.saamanto dRDha.buddhir akSudra.pariSatko vinaya.kaama ity aabhigaamikaa guNaaH // KAZ06.1.04/ zuzruuSaa.zravaNa.grahaNa.dhaaraNa.vijJaana.uuha.apoha.tattva.abhinivezaaH prajJaa.guNaaH // KAZ06.1.05/ zauryam amarSaH ziighrataa daakSyaM ca^utsaaha.guNaaH // KAZ06.1.06/ vaagmii pragalbhaH smRti.mati.balavaan udagraH sv.avagrahaH kRta.zilpo^avyasano daNDa.naayy upakaara.apakaarayor dRSTa.pratiikaarii hriimaan aapat.prakRtyor viniyoktaa diirgha.duura.darzii deza.kaala.puruSa.kaara.kaarya.pradhaanaH saMdhi.vikrama.tyaaga.samyama.paNa.parac.chidra.vibhaagii saMvRto^adiina.abhihaasya.jihma.bhrukuTii.kSaNaH kaama.krodha.lobha.stambha.caapala.upataapa.paizunya.hiinaH zaklaH smita.udagra.abhibhaaSii vRddha.upadeza.aacaara ity aatma.sampat // KAZ06.1.07/ amaatya.sampad uktaa purastaat // KAZ06.1.08/ madhye ca^ante ca sthaanavaan aatma.dhaaraNaH para.dhaaraNaz ca^aapadi sva.aarakSaH sva.aajiivaH zatru.dveSii zakya.saamantaH paGka.paaSaaNa.uSara.viSama.kaNTaka.zreNii.vyaala.mRga.aTavii.hiinaH kaantaH siitaa.khani.dravya.hasti.vanavaan gavyaH pauruSeyo gupta.gocaraH pazumaan adeva.maatRko vaari.sthala.pathaabhyaam upetaH saara.citra.bahu.paNyo daNDa.kara.sahaH karma.ziila.karSako^abaaliza.svaamy.avara.varNa.praayo bhakta.zuci.manuSya iti jana.pada.sampat // KAZ06.1.09/ durga.sampad uktaa purastaat // KAZ06.1.10/ dharma.adhigataH puurvaiH svayaM vaa hema.ruupya.praayaz citra.sthuula.ratna.hiraNyo diirghaam apy aapadam anaayatiM saheta^iti koza.sampat // KAZ06.1.11/ pitR.paitaamaho nityo vazyas tuSTa.bhRta.putra.daaraH pravaaseSv avisaMvaaditaH sarvatra^apratihato duHkha.saho bahu.yuddhaH sarva.yuddha.praharaNa.vidyaa.vizaaradaH saha.vRddhi.kSayikatvaad advaidhyaH kSatra.praaya iti daNDa.sampat // KAZ06.1.12/ pitR.paitaamahaM nityaM vazyam advaidhyaM mahal.laghu.samuttham iti mitra.sampat // KAZ06.1.13/ araaja.biijii lubdhaH kSudra.pariSatko virakta.prakRtir anyaaya.vRttir ayukto vyasanii nirutsaaho daiva.pramaaNo yat.kiMcana.kaarya.gatir ananubandhaH kliibo nitya.apakaarii ca^ity amitra.sampat // KAZ06.1.14/ evaM.bhuuto hi zatruH sukhaH samucchettuM bhavati // KAZ06.1.15ab/ ari.varjaaH prakRtayaH sapta^etaaH sva.guNa.udayaaH / KAZ06.1.15cd/ uktaaH pratyaGga.bhuutaas taaH prakRtaa raaja.sampadaH // KAZ06.1.16ab/ sampaadayaty asampannaaH prakRtiir aatmavaan nRpaH / KAZ06.1.16cd/ vivRddhaaz ca^anuraktaaz ca prakRtiir hanty anaatmavaan // KAZ06.1.17ab/ tataH sa duSTa.prakRtiz caaturanto^apy anaatmavaan / KAZ06.1.17cd/ hanyate vaa prakRtibhir yaati vaa dviSataaM vazam // KAZ06.1.18ab/ aatmavaaMs tv alpa.dezo^api yuktaH prakRti.sampadaa / KAZ06.1.18cd/nayajJaH pRthiviiM kRtsnaaM jayaty eva na hiiyate //E (zama.vyaayaamikam) KAZ06.2.01/ zama.vyaayaamau yoga.kSemayor yoniH // KAZ06.2.02/ karma.aarambhaaNaaM yoga.aaraadhano vyaayaamaH // KAZ06.2.03/ karma.phala.upabhogaanaaM kSema.aaraadhanaH zamaH // KAZ06.2.04/ zama.vyaayaamayor yoniH SaaDguNyam // KAZ06.2.05/ kSayaH sthaanaM vRddhir ity udayaas tasya // KAZ06.2.06/ maanuSaM naya.apanayau, daivam aya.anayau // KAZ06.2.07/ daiva.maanuSaM hi karma lokaM yaapayati // KAZ06.2.08/ adRSTa.kaaritaM daivam // KAZ06.2.09/ tasminn iSTena phalena yogo^ayaH, aniSTena^anayaH // KAZ06.2.10/ dRSTa.kaaritaM maanuSam // KAZ06.2.11/ tasmin yoga.kSema.niSpattir nayaH, vipattir apanayaH // KAZ06.2.12/ tac cintyam, acintyaM daivam // KAZ06.2.13/ raajaa aatma.dravya.prakRti.sampanno nayasya^adhiSThaanaM vijigiiSuH // KAZ06.2.14/ tasya samantato maNDalii.bhuutaa bhuumy.anantaraa ari.prakRtiH // KAZ06.2.15/ tathaa^eva bhuumy.eka.antaraa mitra.prakRtiH // KAZ06.2.16/ ari.sampad.yuktaH saamantaH zatruH, vyasanii yaatavyaH, anapaazrayo durbala.aazrayo vaa^ucchedaniiyaH, viparyaye piiDaniiyaH karzaniiyo vaa // KAZ06.2.17/ ity ari.vizeSaaH // KAZ06.2.18/ tasmaan mitram ari.mitraM mitra.mitram ari.mitra.mitraM ca^aanantaryeNa bhuumiinaaM prasajyante purastaat, pazcaat paarSNi.graaha aakrandaH paarSNi.graaha.aasaara aakranda.aasaaraH // KAZ06.2.19/ bhuumy.anantaraH prakRti.mitraH, tulya.abhijanaH sahajaH, viruddho virodhayitaa vaa kRtrimaH // KAZ06.2.20/ bhuumy.eka.antaraM prakRti.mitram, maataa.pitR.sambaddhaM sahajam, dhana.jiivita.hetor aazritaM kRtrimam // KAZ06.2.21/ ari.vijigiiSvor bhuumy.anantaraH saMhata.asaMhatayor anugraha.samartho nigrahe ca^asaMhatayor madhyamaH // KAZ06.2.22/ ari.vijigiiSu.madhyaanaaM bahiH prakRtibhyo balavattaraH saMhata.asaMhataanaam ari.vijigiiSu.madhyamaanaam anugraha.samartho nigrahe ca^asaMhataanaam udaasiinaH // KAZ06.2.23/ iti prakRtayaH // KAZ06.2.24/ vijigiiSur mitraM mitra.mitraM vaa^asya prakRtayas tisraH // KAZ06.2.25/ taaH paJcabhir amaatya.jana.pada.durga.koza.daNDa.prakRtibhir eka.ekazaH samyuktaa maNDalam aSTaadazakaM bhavati // KAZ06.2.26/ anena maNDala.pRthaktvaM vyaakhyaatam ari.madhyama.udaasiinaanaam // KAZ06.2.27/ evaM catur.maNDala.saMkSepaH // KAZ06.2.28/ dvaadaza raaja.prakRtayaH SaSTir dravya.prakRtayaH, saMkSepeNa dvi.saptatiH // KAZ06.2.29/ taasaaM yathaa.svaM sampadaH // KAZ06.2.30/ zaktiH siddhiz ca // KAZ06.2.31/ balaM zaktiH // KAZ06.2.32/ sukhaM siddhiH // KAZ06.2.33/ zaktis trividhaa - jJaana.balaM mantra.zaktiH, koza.daNDa.balaM prabhu.zaktiH, vikrama.balam utsaaha.zaktiH // KAZ06.2.34/ evaM siddhis trividhaa^eva - mantra.zakti.saadhyaa mantra.siddhiH, prabhu.zakti.saadhyaa prabhu.siddhiH, utsaaha.zakti.saadhyaa utsaaha.siddhiH // KAZ06.2.35/ taabhir abhyuccito jyaayaan bhavati, apacito hiinaH, tulya.zaktiH samaH // KAZ06.2.36/ tasmaat^zaktiM siddhiM ca ghaTeta^aatmany aavezayitum, saadhaaraNo vaa dravya.prakRtiSv aanantaryeNa zauca.vazena vaa // KAZ06.2.37/ duuSya.amitraabhyaaM vaa^apakraSTuM yateta // KAZ06.2.38/ yadi vaa pazyet "amitro me zakti.yukto vaag.daNDa.paaruSya.artha.duuSaNaiH prakRtiir upahaniSyati, siddhi.yukto vaa mRgayaa.dyuuta.madya.striibhiH pramaadaM gamiSyati, sa virakta.prakRtir upakSiiNaH pramatto vaa saadhyo me bhaviSyati, vigraha.abhiyukto vaa sarva.saMdohena^ekastho^adurgastho vaa sthaasyati, sa saMhata.sainyo mitra.durga.viyuktaH saadhyo me bhaviSyati, "balavaan vaa raajaa parataH zatrum ucchettu.kaamaH tam ucchidya maam ucchindyaad" iti balavataa praarthitasya me vipanna.karma.aarambhasya vaa saahaayyaM daasyati", madhyama.lipsaayaaM ca, ity evaM.aadiSu kaaraNeSv amitrasya^api zaktiM siddhiM ca^icchet // KAZ06.2.39ab/ nemim eka.antaraan raajJaH kRtvaa ca^anantaraan araan / KAZ06.2.39cd/ naabhim aatmaanam aayacchen netaa prakRti.maNDale // KAZ06.2.40ab/ madhye hy upahitaH zatrur netur mitrasya ca^ubhayoH / KAZ06.2.40cd/ ucchedyaH piiDaniiyo vaa balavaan api jaayate //E (SaaDguNya.samuddezaH - kSaya.sthaana.vRddhi.nizcayah) KAZ07.1.01/ SaaDguNyasya prakRti.maNDalaM yoniH // KAZ07.1.02/ "saMdhi.vigraha.aasana.yaana.saMzraya.dvaidhii.bhaavaaH SaaDguNyam" ity aacaaryaaH // KAZ07.1.03/ "dvaiguNyam" iti vaata.vyaadhiH // KAZ07.1.04/ "saMdhi.vigrahaabhyaaM hi SaaDguNyaM sampadyate" iti // KAZ07.1.05/ SaaDguNyam eva^etad avasthaa.bhedaad iti kauTilyaH // KAZ07.1.06/ tatra paNa.bandhaH saMdhiH // KAZ07.1.07/ apakaaro vigrahaH // KAZ07.1.08/ upekSaNam aasanam // KAZ07.1.09/ abhyuccayo yaanam // KAZ07.1.10/ para.arpaNaM saMzrayaH // KAZ07.1.11/ saMdhi.vigraha.upaadaanaM dvaidhii.bhaavaH // KAZ07.1.12/ iti SaD.guNaaH // KAZ07.1.13/ parasmaadd hiiyamaanaH saMdadhiita // KAZ07.1.14/ abhyucciiyamaano vigRhNiiyaat // KAZ07.1.15/ "na maaM paro na^ahaM param upahantuM zaktaH" ity aasiita // KAZ07.1.16/ guNa.atizaya.yukto yaayaat // KAZ07.1.17/ zakti.hiinaH saMzrayeta // KAZ07.1.18/ sahaaya.saadhye kaarye dvaidhiibhaavaM gacchet // KAZ07.1.19/ iti guNa.avasthaapanam // KAZ07.1.20/ teSaaM yasmin vaa guNe sthitaH pazyet "iha.sthaH zakSyaami durga.setu.karma.vaNik.patha.zuunya.niveza.khani.dravya.hasti.vana.karmaaNy aatmanaH pravartayitum, parasya ca^etaani karmaaNy upahantum" iti tam aatiSThet // KAZ07.1.21/ saa vRddhiH // KAZ07.1.22/ "aazutaraa me vRddhir bhuuyastaraa vRddhy.udayataraa vaa bhaviSyati, vipariitaa parasya" iti jJaatvaa para.vRddhim upekSeta // KAZ07.1.23/ tulya.kaala.phala.udayaayaaM vaa vRddhau saMdhim upeyaat // KAZ07.1.24/ yasmin vaa guNe sthitaH sva.karmaNaam upaghaataM pazyen na^itarasya tasmin na tiSThet // KAZ07.1.25/ eSa kSayaH // KAZ07.1.26/ "ciratareNa^alpataraM vRddhy.udayataraM vaa kSeSye, vipariitaM paraH" iti jJaatvaa kSayam upekSeta // KAZ07.1.27/ tulya.kaala.phala.udaye vaa kSaye saMdhim upeyaat // KAZ07.1.28/ yasmin vaa guNe sthitaH sva.karma.vRddhiM kSayaM vaa na^abhipazyed etat.sthaanam // KAZ07.1.29/ "hrasvataraM vRddhy.udayataraM vaa sthaasyaami, vipariitaM paraH" iti jJaatvaa sthaanam upekSeta // KAZ07.1.30/ "tulya.kaala.phala.udaye vaa sthaane saMdhim upeyaad" ity aacaaryaaH // KAZ07.1.31/ na^etad vibhaaSitam iti kauTilyaH // KAZ07.1.32a/ yadi vaa pazyet "sandhau sthito mahaa.phalaiH sva.karmabhiH para.karmaaNy upahaniSyaami, mahaa.phalaani vaa sva.karmaaNy upabhokSye, para.karmaaNi vaa, saMdhi.vizvaasena vaa yoga.upaniSat.praNidhibhiH para.karmaaNy upahaniSyaami, sukhaM vaa sa.anugraha.parihaara.saukaryaM phala.laabha.bhuuyastvena sva.karmaNaaM para.karma.yoga.aavahaM janam aasraavayiSyaami - // KAZ07.1.32b/ balinaa^atimaatreNa vaa saMhitaH paraH sva.karma.upaghaataM praapsyati, yena vaa vigRhiito mayaa.saMdhatte tena^asya vigrahaM diirghaM kariSyaami, mayaa vaa saMhitasya mad.dveSiNo jana.padaM piiDayiSyati - // KAZ07.1.32c/ para.upahato vaa^asya jana.pado maam aagamiSyati, tataH karmasu vRddhiM praapsyaami, vipanna.karma.aarambho vaa viSamasthaH paraH karmasu na me vikrameta - // KAZ07.1.32d/ parataH pravRtta.karma.aarambho vaa taabhyaaM saMhitaH karmasu vRddhiM praapsyaami, zatru.pratibaddhaM vaa zatruNaa saMdhiM kRtvaa maNDalaM bhetsyaami - // KAZ07.1.32e/ bhinnam avaapsyaami, daNDa.anugraheNa vaa zatrum upagRhya maNDala.lipsaayaaM vidveSaM graahayiSyaami, vidviSTaM tena^eva ghaatayiSyaami" iti saMdhinaa vRddhim aatiSThet // KAZ07.1.33a/ yadi vaa pazyet "aayudhiiya.praayaH zreNii.praayo vaa me jana.padaH zaila.vana.nadii.durga.eka.dvaara.aarakSo vaa zakSyati para.abhiyogaM pratihantum, viSaya.ante durgam aviSahyam apaazrito vaa zakSyaami para.karmaaNy upahantuM - // KAZ07.1.33b/ vyasana.piiDa.upahata.utsaaho vaa paraH sampraapta.karma.upaghaata.kaalaH, vigRhiitasya^anyato vaa zakSyaami jana.padam apavaahayitum" iti vigrahe sthito vRddhim aatiSThet // KAZ07.1.34/ yadi vaa manyeta "na me zaktaH paraH karmaaNy upahantuM na^ahaM tasya karma.upaghaatii vaa, vyasanam asya, zva.varaahayor iva kalahe vaa, sva.karma.anuSThaana.paro vaa vardhiSye" ity aasanena vRddhim aatiSThet // KAZ07.1.35/ yadi vaa manyeta "yaana.saadhyaH karma.upaghaataH zatroH, prativihita.sva.karma.aarakSaz ca^asmi" iti yaanena vRddhim aatiSThet // KAZ07.1.36/ yadi vaa manyeta "na^asmi zaktaH para.karmaaNy upahantum, sva.karma.upaghaataM vaa traatum" iti, balavantam aazritaH sva.karma.anuSThaanena kSayaat sthaanaM sthaanaad vRddhiM ca^aakaaGkSeta // KAZ07.1.37/ yadi vaa manyeta "saMdhinaa^ekataH sva.karmaaNi pravartayiSyaami, vigraheNa^ekataH para.karmaaNy upahaniSyaami" iti dvaidhii.bhaavena vRddhim aatiSThet // KAZ07.1.38ab/ evaM SaDbhir guNair etaiH sthitaH prakRti.maNDale / KAZ07.1.38cd/ paryeSeta kSayaat sthaanaM sthaanaad vRddhiM ca karmasu //E (saMzraya.vRtti) KAZ07.2.01/ saMdhi.vigrahayos tulyaayaaM vRddhau saMdhim upeyaat // KAZ07.2.02/ vigrahe hi kSaya.vyaya.pravaasa.pratyavaayaa bhavanti // KAZ07.2.03/ tena^aasana.yaanayor aasanaM vyaakhyaatam // KAZ07.2.04/ dvaidhii.bhaava.saMzrayayor dvaidhii.bhaavaM gacchet // KAZ07.2.05/ dvaidhii.bhuuto hi sva.karma.pradhaana aatmana eva^upakaroti, saMzritas tu parasya^upakaroti, na^aatmanaH // KAZ07.2.06/ yad.balaH saamantas tad.viziSTa.balam aazrayet // KAZ07.2.07/ tad.viziSTa.bala.abhaave tam eva^aazritaH koza.daNDa.bhuumiinaam anyatamena^asya^upakartum adRSTaH prayateta // KAZ07.2.08/ mahaa.doSo hi viziSTa.bala.samaagamo raajJaam, anyatra^ari.vigRhiitaat // KAZ07.2.09/ azakye daNDa.upanatavad varteta // KAZ07.2.10/ yadaa ca^asya praaNa.haraM vyaadhim antaH.kopaM zatru.vRddhiM mitra.vyasanam upasthitaM vaa tan.nimittaam aatmanaz ca vRddhiM pazyet tadaa sambhaavya.vyaadhi.dharma.kaarya.apadezena^apayaayaat // KAZ07.2.11/ sva.viSayastho vaa na^upagacchet // KAZ07.2.12/ aasanno vaa^asya cchidreSu praharet // KAZ07.2.13/ baliiyasor vaa madhya.gatas traaNa.samartham aazrayeta, yasya vaa^antardhiH syaat, ubhau vaa // KAZ07.2.14/ kapaala.saMzrayas tiSThet, muula.haram itarasya^itaram apadizan // KAZ07.2.15/ bhedam ubhayor vaa paraspara.apadezaM prayuJjiita, bhinnayor upaaMzu.daNDam // KAZ07.2.16/ paarzvastho vaa balasthayor aasanna.bhayaat pratikurviita // KAZ07.2.17/ durga.apaazrayo vaa dvaidhii.bhuutas tiSThet // KAZ07.2.18/ saMdhi.vigraha.krama.hetubhir vaa ceSTeta // KAZ07.2.19/ duuSya.amitra.aaTavikaan ubhayor upagRhNiiyaat // KAZ07.2.20/ etayor anyataraM gacchaMs tair eva^anyatarasya vyasane praharet // KAZ07.2.21/ dvaabhyaam upahato vaa maNDala.apaazrayas tiSThet, madhyamam udaasiinaM vaa saMzrayeta // KAZ07.2.22/ tena saha^ekam upagRhya^itaram ucchindyaad, ubhau vaa // KAZ07.2.23/ dvaabhyaam ucchinno vaa madhyama.udaasiinayos tat.pakSiiyaaNaaM vaa raajJaaM nyaaya.vRttim aazrayeta // KAZ07.2.24/ tulyaanaaM vaa yasya prakRtayaH sukhyeyur enam, yatrastho vaa zaknuyaad aatmaanam uddhartum, yatra vaa puurva.puruSa.ucitaa gatir aasannaH sambandho vaa, mitraaNi bhuuyaaMsy atizaktimanti vaa bhaveyuH // KAZ07.2.25ab/ priyo yasya bhaved yo vaa priyo^asya kataras tayoH / KAZ07.2.25cd/ priyo yasya sa taM gacched ity aazraya.gatiH paraa //E (sama.hiina.jyaayasaaM guNa.abhinivezaH - hiina.saMdhayah) KAZ07.3.01/ vijigiiSuH zakty.apekSaH SaaDguNyam upayuJjiita // KAZ07.3.02/ sama.jyaayobhyaaM saMdhiiyeta, hiinena vigRhNiiyaat // KAZ07.3.03/ vigRhiito hi jyaayasaa hastinaa paada.yuddham iva^abhyupaiti // KAZ07.3.04/ samena ca^aamaM paatram aamena^ahatam iva^ubhayataH kSayaM karoti // KAZ07.3.05/ kumbhena^iva^azmaa hiinena^eka.anta.siddhim avaapnoti // KAZ07.3.06/ jyaayaaMz cen na saMdhim icched daNDa.upanata.vRttam aabaliiyasaM vaa yogam aatiSThet // KAZ07.3.07/ samaz cen na saMdhim icched yaavan.maatram apakuryaat taavan.maatram asya pratyapakuryaat // KAZ07.3.08/ tejo hi saMdhaana.kaaraNam // KAZ07.3.09/ na^ataptaM lohaM lohena saMdhatta iti // KAZ07.3.10/ hiinaz cet sarvatra^anupraNatas tiSThet saMdhim upeyaat // KAZ07.3.11/ aaraNyo^agnir iva hi duHkha.amarSajaM tejo vikramayati // KAZ07.3.12/ maNDalasya ca^anugraahyo bhavati // KAZ07.3.13/ saMhitaz cet "para.prakRtayo lubdha.kSiiNa.apacaritaaH pratyaadaana.bhayaad vaa na^upagacchanti" iti pazyedd hiino^api vigRhNiiyaat // KAZ07.3.14/ vigRhiitaz cet "para.prakRtayo lubdha.kSiiNa.apacaritaa vigraha.udvignaa vaa maaM na^upagacchanti" iti pazyej jyaayaan api saMdhiiyeta, vigraha.udvegaM vaa zamayet // KAZ07.3.15/ vyasana.yaugapadye^api "guru.vyasano^asmi, laghu.vyasanaH paraH sukhena pratikRtya vyasanam aatmano^abhiyuJjyaad" iti pazyej jyaayaan api saMdhiiyeta // KAZ07.3.16/ saMdhi.vigrahayoz cet para.karzanam aatma.upacayaM vaa na^abhipazyej jyaayaan apy aasiita // KAZ07.3.17/ para.vyasanam apratikaaryaM cet pazyedd hiino^apy abhiyaayaat // KAZ07.3.18/ apratikaarya.aasanna.vyasano vaa jyaayaan api saMzrayeta // KAZ07.3.19/ saMdhinaa^ekato vigraheNa^ekataz cet kaarya.siddhiM pazyej jyaayaan api dvaidhii.bhuutas tiSThet // KAZ07.3.20/ evaM samasya SaaDguNya.upayogaH // KAZ07.3.21/ tatra tu prativizeSaH // KAZ07.3.22ab/ pravRtta.cakreNa^aakraanto raajJaa balavataa^abalaH / KAZ07.3.22cd/ saMdhinaa^upanamet tuurNaM koza.daNDa.aatma.bhuumibhiH // KAZ07.3.23ab/ svayaM saMkhyaata.daNDena daNDasya vibhavena vaa / KAZ07.3.23cd/ upasthaatavyam ity eSa saMdhir aatma.aamiSo mataH // KAZ07.3.24ab/ senaa.pati.kumaaraabhyaam upasthaatavyam ity ayam / KAZ07.3.24cd/ puruSa.antara.saMdhiH syaan na^aatmanaa^ity aatma.rakSaNaH // KAZ07.3.25ab/ ekena^anyatra yaatavyaM svayaM daNDena vaa^ity ayam / KAZ07.3.25cd/ adRSTa.puruSaH saMdhir daNDa.mukhya.aatma.rakSaNaH // KAZ07.3.26ab/ mukhya.strii.bandhanaM kuryaat puurvayoH pazcime tv arim / KAZ07.3.26cd/ saadhayed guuDham ity ete daNDa.upanata.saMdhayaH // KAZ07.3.27ab/ koza.daanena zeSaaNaaM prakRtiinaaM vimokSaNam / KAZ07.3.27cd/ parikrayo bhavet saMdhiH sa eva ca yathaa.sukham // KAZ07.3.28ab/ skandha.upaneyo bahudhaa jJeyaH saMdhir upagrahaH / KAZ07.3.28cd/ niruddho deza.kaalaabhyaam atyayaH syaad upagrahaH // KAZ07.3.29ab/ viSahya.daanaad aayatyaaM kSamaH strii.bandhanaad api / KAZ07.3.29cd/ suvarNa.saMdhir vizvaasaad ekii.bhaava.gato bhavet // KAZ07.3.30ab/ vipariitaH kapaalaH syaad atyaadaana.abhibhaaSitaH / KAZ07.3.30cd/ puurvayoH praNayet kupyaM hasty.azvaM vaa gara.anvitam // KAZ07.3.31ab/ tRtiiye praNayed arthaM kathayan karmaNaaM kSayam / KAZ07.3.31cd/ tiSThec caturtha ity ete koza.upanata.saMdhayaH // KAZ07.3.32ab/ bhuumy.eka.deza.tyaagena zeSa.prakRti.rakSaNam / KAZ07.3.32cd/ aadiSTa.saMdhis tatra^iSTo guuDha.stena.upaghaatinaH // KAZ07.3.33ab/ bhuumiinaam aatta.saaraaNaaM muula.varjaM praNaamanam / KAZ07.3.33cd/ ucchinna.saMdhis tatra^iSTaH para.vyasana.kaaGkSiNaH // KAZ07.3.34ab/ phala.daanena bhuumiinaaM mokSaNaM syaad avakrayaH / KAZ07.3.34cd/ phala.atimukto bhuumibhyaH saMdhiH sa pariduuSaNaH // KAZ07.3.35ab/ kuryaad avekSaNaM puurvau pazcimau tv aabaliiyasam / KAZ07.3.35cd/ aadaaya phalam ity ete deza.upanata.saMdhayaH // KAZ07.3.36ab/ sva.kaaryaaNaaM vazena^ete deze kaale ca bhaaSitaaH / KAZ07.3.36cd/ aabaliiyasikaaH kaaryaas trividhaa hiina.saMdhayaH //E (vigRhya.aasanaM - saMdhaaya.aasanaM - vigRhya.yaanaM - saMdhaaya.yaanaM - sambhuuya.prayaaNam) KAZ07.4.01/ saMdhi.vigrahayor aasanaM yaanaM ca vyaakhyaatam // KAZ07.4.02/ sthaanam aasanam upekSaNaM ca^ity aasana.paryaayaaH // KAZ07.4.03/ vizeSas tu - guNa.ekadeze sthaanam, sva.vRddhi.praapty.artham aasanam, upaayaanaam aprayoga upekSaNam // KAZ07.4.04/ atisaMdhaana.kaamayor ari.vijigiiSvor upahantum azaktayor vigRhya^aasanaM saMdhaaya vaa // KAZ07.4.05/ yadaa vaa pazyet "sva.daNDair mitra.aTavii.daNDair vaa samaM jyaayaaMsaM vaa karzayitum utsahe" iti tadaa kRta.baahya.abhyantara.kRtyo vigRhya^aasiita // KAZ07.4.06/ yadaa vaa pazyet "utsaaha.yuktaa me prakRtayaH saMhataa vivRddhaaH sva.karmaaNy avyaahataaz cariSyanti parasya vaa karmaaNy upahaniSyanti" iti tadaa vigRhya^aasiita // KAZ07.4.07a/ yadaa vaa pazyet "parasya^apacaritaaH kSiiNaa lubdhaaH sva.cakra.stena.aTavii.vyathitaa vaa prakRtayaH svayam upajaapena vaa maam eSyanti, sampannaa me vaarttaa, vipannaa parasya, tasya prakRtayo durbhikSa.upahataa maam eSyanti; vipannaa me vaarttaa, sampannaa parasya, - // KAZ07.4.07b/ taM me prakRtayo na gamiSyanti, vigRhya ca^asya dhaanya.pazu.hiraNyaany aahariSyaami, sva.paNya.upaghaatiini vaa para.paNyaani nivartayiSyaami, - // KAZ07.4.07c/ para.vaNik.pathaad vaa saravanti maam eSyanti vigRhiite, na^itaram, duuSya.amitra.aTavii.nigrahaM vaa vigRhiito na kariSyati, tair eva vaa vigrahaM praapsyati, - // KAZ07.4.07d/ mitraM me mitra.bhaavy abhiprayaato bahv.alpa.kaalaM tanu.kSaya.vyayam arthaM praapsyati, guNavatiim aadeyaaM vaa bhuumim, - // KAZ07.4.07e/ sarva.saMdohena vaa maam anaadRtya prayaatu.kaamaH kathaM na yaayaad" iti para.vRddhi.pratighaata.arthaM prataapa.arthaM ca vigRhya^aasiita // KAZ07.4.08/ "tam eva hi pratyaavRtto grasate" ity aacaaryaaH // KAZ07.4.09/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.4.10/ karzana.maatram asya kuryaad avyasaninaH, para.vRddhyaa tu vRddhaH samucchedanam // KAZ07.4.11/ evaM parasya yaatavyo^asmai saahaayyam avinaSTaH prayacchet // KAZ07.4.12/ tasmaat sarva.saMdoha.prakRtaM vigRhya^aasiita // KAZ07.4.13/ vigRhya.aasana.hetu.praatilomye saMdhaaya^aasiita // KAZ07.4.14/ vigRhya.aasana.hetubhir abhyuccitaH sarva.saMdoha.varjaM vigRhya yaayaat // KAZ07.4.15/ yadaa vaa pazyet "vyasanii paraH, prakRti.vyasanaM vaa^asya zeeSa.prakRtibhir apratikaaryam, sva.cakra.piiDitaa viraktaa vaa^asya prakRtayaH karzitaa nirutsaahaaH parasparaad vaa bhinnaaH zakyaa lobhayitum, agny.udaka.vyaadhi.maraka.durbhikSa.nimittaM kSiiNa.yugya.puruSa.nicaya.rakSaa.vidhaanaH paraH" iti tadaa vigRhya yaayaat // KAZ07.4.16/ yadaa vaa pazyet "mitram aakrandaz ca me zuura.vRddha.anurakta.prakRtiH, vipariita.prakRtiH paraH paarSNi.graahaz ca^aasaaraz ca, zakSyaami mitreNa^aasaaram aakrandena paarSNi.graahaM vaa vigRhya yaatum" iti tadaa vigRhya yaayaat // KAZ07.4.17/ yadaa vaa phalam eka.haaryam alpa.kaalaM pazyet tadaa paarSNi.graaha.aasaaraabhyaaM vigRhya yaayaat // KAZ07.4.18/ viparyaye saMdhaaya yaayaat // KAZ07.4.19/ yadaa vaa pazyet "na zakyam ekena yaatum avazyaM ca yaatavyam" iti tadaa sama.hiina.jyaayobhiH saamavaayikaiH sambhuuya yaayaad, ekatra nirdiSTena^aMzena, anekatra^anirdiSTena^aMzena // KAZ07.4.20/ teSaam asamavaaye daNDam anyatamasmaan niviSTa.aMzena yaaceta // KAZ07.4.21/ sambhuuya.abhigamanena vaa nirvizyeta, dhruve laabhe nirdiSTena^aMzena, adhruve laabha.aMzena // KAZ07.4.22ab/ aMzo daNDa.samaH puurvaH prayaasa.sama uttamaH / KAZ07.4.22cd/ vilopo vaa yathaa.laabhaM prakSepa.sama eva vaa //E (yaatavya.amitrayor abhigraha.cintaaH - kSaya.lobha.viraaga.hetavaH prakRtiinaaM - saamavaayika.viparimarzah) KAZ07.5.01/ tulya.saamanta.vyasane yaatavyam amitraM vaa^ity amitram abhiyaayaat, tat.siddhau yaatavyam // KAZ07.5.02/ amitra.siddhau hi yaatavyaH saahaayyaM dadyaan na^amitro yaatavya.siddhau // KAZ07.5.03/ guru.vyasanaM yaatavyaM laghu.vyasanam amitraM vaa^iti "guru.vyasanaM saukaryato yaayaad" ity aacaaryaaH // KAZ07.5.04/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.5.05/ laghu.vyasanam amitraM yaayaat // KAZ07.5.06/ laghv api hi vyasanam abhiyuktasya kRcchraM bhavati // KAZ07.5.07/ satyaM gurv api gurutaraM bhavati // KAZ07.5.08/ anabhiyuktas tu laghu.vyasanaH sukhena vyasanaM pratikRtya^amitro yaatavyam abhisaret, paarSNiM vaa gRhNiiyaat // KAZ07.5.09/ yaatavya.yaugapadye guru.vyasanaM nyaaya.vRttiM laghu.vyasanam anyaaya.vRttiM virakta.prakRtiM vaa^iti virakta.prakRtiM yaayaat // KAZ07.5.10/ guru.vyasanaM nyaaya.vRttim abhiyuktaM prakRtayo^anugRhNanti, laghu.vyasanam anyaaya.vRttim upekSante, viraktaa balavantam apy ucchindanti // KAZ07.5.11/ tasmaad virakta.prakRtim eva yaayaat // KAZ07.5.12/ kSiiNa.lubdha.prakRtim apacarita.prakRtiM vaa^iti kSiiNa.lubdha.prakRtiM yaayaat, kSiiNa.lubdhaa hi prakRtayaH sukhena^upajaapaM piiDaaM vaa^upagacchanti, na^apacaritaaH pradhaana.avagraha.saadhyaaH" ity aacaaryaaH // KAZ07.5.13/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.5.14/ kSiiNa.lubdhaa hi prakRtayo bhartari snigdhaa bhartR.hite tiSThanti, upajaapaM vaa visaMvaadayanti, anuraage saarvaguNyam iti // KAZ07.5.15/ tasmaad apacarita.prakRtim eva yaayaat // KAZ07.5.16/ balavantam anyaaya.vRttiM durbalaM vaa nyaaya.vRttim iti balavantam anyaaya.vRttiM yaayaat // KAZ07.5.17/ balavantam anyaaya.vRttim abhiyuktaM prakRtayo na^anugRhNanti, niSpaatayanti, amitraM vaa^asya bhajante // KAZ07.5.18/ durbalaM tu nyaaya.vRttim abhiyuktaM prakRtayaH parigRhNanti, anuniSpatanti vaa // KAZ07.5.19ab/ avakSepeNa hi sataam asataaM pragraheNa ca / KAZ07.5.19cd/ abhuutaanaaM ca hiMsaanaam adharmyaaNaaM pravartanaiH // KAZ07.5.20ab/ ucitaanaaM caritraaNaaM dharmiSThaanaaM nivartanaiH / KAZ07.5.20cd/ adharmasya prasaGgena dharmasya^avagraheNa ca // KAZ07.5.21ab/ akaaryaaNaaM ca karaNaiH kaaryaaNaaM ca praNaazanaiH / KAZ07.5.21cd/ apradaanaiz ca deyaanaam adeyaanaaM ca saadhanaiH // KAZ07.5.22ab/ adaNDanaiz ca daNDyaanaam adaNDyaanaaM ca daNDanaiH / KAZ07.5.22cd/ agraahyaaNaam upagraahair graahyaaNaaM ca^anabhigrahaiH // KAZ07.5.23ab/ anarthyaanaaM ca karaNair arthyaanaaM ca vighaatanaiH / KAZ07.5.23cd/ arakSaNaiz ca corebhyaH svayaM ca parimoSaNaiH // KAZ07.5.24ab/ paataiH puruSa.kaaraaNaaM karmaNaaM guNa.duuSaNaiH / KAZ07.5.24cd/ upaghaataiH pradhaanaanaaM maanyaanaaM ca^avamaananaiH // KAZ07.5.25ab/ virodhanaiz ca vRddhaanaaM vaiSamyeNa^anRtena ca / KAZ07.5.25cd/ kRtasya^apratikaareNa sthitasya^akaraNena ca // KAZ07.5.26ab/ raajJaH pramaada.aalasyaabhyaaM yoga.kSema.vadhena vaa / KAZ07.5.26cd/ prakRtiinaaM kSayo lobho vairaagyaM ca^upajaayate // KAZ07.5.27ab/ kSiiNaaH prakRtayo lobhaM lubdhaa yaanti viraagataam / KAZ07.5.27cd/ viraktaa yaanty amitraM vaa bhartaaraM ghnanti vaa svayam // KAZ07.5.28/ tasmaat prakRtiinaaM kSaya.lobha.viraaga.kaaraNaani na^utpaadayet, utpannaani vaa sadyaH pratikurviita // KAZ07.5.29/ kSiiNaa lubdhaa viraktaa vaa prakRtaya iti // KAZ07.5.30/ kSiiNaaH piiDana.ucchedana.bhayaat sadyaH saMdhiM yuddhaM niSpatanaM vaa rocayante // KAZ07.5.31/ lubdhaa lobhena^asaMtuSTaaH para.upajaapaM lipsante // KAZ07.5.32/ viraktaaH para.abhiyogam abhyuttiSThante // KAZ07.5.33/ taasaaM hiraNya.dhaanya.kSayaH sarva.upaghaatii kRcchra.pratiikaaraz ca, yugya.puruSa.kSayo hiraNya.dhaanya.saadhyaH // KAZ07.5.34/ lobha aikadeziko mukhya.aayattaH para.artheSu zakyaH pratihantum aadaatuM vaa // KAZ07.5.35/ viraagaH pradhaana.avagraha.saadhyaH // KAZ07.5.36/ niSpradhaanaa hi prakRtayo bhogyaa bhavanty anupajaapyaaz ca^anyeSaam, anaapat.sahaas tu // KAZ07.5.37/ prakRti.mukhya.pragrahais tu bahudhaa bhinnaa guptaa bhavanty aapat.sahaaz ca // KAZ07.5.38/ saamavaayikaanaam api saMdhi.vigraha.kaaraNaany avekSya zakti.zauca.yuktaiH sambhuuya yaayaat // KAZ07.5.39/ zaktimaan hi paarSNi.grahaNe yaatraa.saahaayya.daane vaa zaktaH, zuciH siddhau ca^asiddhau ca yathaa.sthita.kaarii^iti // KAZ07.5.40/ teSaaM jyaayasaa^ekena dvaabhyaaM samaabhyaaM vaa sambhuuya yaatavyam iti dvaabhyaaM samaabhyaaM zreyaH // KAZ07.5.41/ jyaayasaa hy avagRhiitaz carati, samaabhyaam atisaMdhaana.aadhikye vaa // KAZ07.5.42/ tau hi sukhau bhedayitum, duSTaz ca^eko dvaabhyaaM niyantuM bheda.upagrahaM ca^upagantum iti // KAZ07.5.43/ samena^ekena dvaabhyaaM hiinaabhyaaM vaa^iti dvaabhyaaM hiinaabhyaaM zreyaH // KAZ07.5.44/ tau hi dvi.kaarya.saadhakau vazyau ca bhavataH // KAZ07.5.45ab/ kaarya.siddhau tu - kRta.arthaaj jyaayaso guuDhaH sa.apadezam apasravet / KAZ07.5.45cd/ azuceH zuci.vRttaat tu pratiikSeta^aa visarjanaat // KAZ07.5.46ab/ sattraad apasared yattaH kalatram apaniiya vaa / KAZ07.5.46cd/ samaad api hi labdha.arthaad vizvas tasya bhayaM bhavet // KAZ07.5.47ab/ jyaayastve ca^api labdha.arthaH samo^api parikalpate / KAZ07.5.47cd/ abhyuccitaz ca^avizvaasyo vRddhiz citta.vikaariNii // KAZ07.5.48ab/ viziSTaad alpam apy aMzaM labdhvaa tuSTa.mukho vrajet / KAZ07.5.48cd/ anaMzo vaa tato^asya^aGke prahRtya dvi.guNaM haret // KAZ07.5.49ab/ kRta.arthas tu svayaM netaa visRjet saamavaayikaan / KAZ07.5.49cd/ api jiiyeta na jayen maNDala.iSTas tathaa bhavet //E (saMhita.prayaaNikaM - paripaNita.aparipaNita.apasRtaaH saMdhayah) KAZ07.6.01/ vijigiiSur dvitiiyaaM prakRtim evam atisaMdadhyaat // KAZ07.6.02/ saamantaM saMhita.prayaaNe yojayet "tvam ito yaahi, aham ito yaasyaami, samaano laabhaH" iti // KAZ07.6.03/ laabha.saamye saMdhiH, vaiSamye vikramaH // KAZ07.6.04/ saMdhiH paripaNitaz ca^aparipaNitaz ca // KAZ07.6.05/ "tvam etaM dezaM yaahi, aham imaM dezaM yaasyaami" iti paripaNita.dezaH // KAZ07.6.06/ "tvam etaavantaM kaalaM ceSTasva, aham etaavantaM kaalaM ceSTiSye" iti paripaNita.kaalaH // KAZ07.6.07/ "tvam etaavat.kaaryaM saadhaya, aham idaM kaaryaM saadhayiSyaami" iti paripaNita.arthaH // KAZ07.6.08/ yadi vaa manyeta "zaila.vana.nadii.durgam aTavii.vyavahitaM chinna.dhaanya.puruSa.viivadha.aasaaram ayavasa.indhana.udakam avijJaataM prakRSTam anya.bhaava.deziiyaM vaa sainya.vyaayaamaanaam alabdha.bhaumaM vaa dezaM paro yaasyati, vipariitam aham" ity etasmin vizeSe paripaNita.dezaM saMdhim upeyaat // KAZ07.6.09/ yadi vaa manyeta "pravarSa.uSNa.ziitam ativyaadhi.praayam upakSiiNa.aahaara.upabhogaM sainya.vyaayaamaanaaM ca^auparodhikaM kaarya.saadhanaanaam uunam atiriktaM vaa kaalaM paraz ceSTiSyate, vipariitam aham" ity etasmin vizeSe paripaNita.kaalaM saMdhim upeyaat // KAZ07.6.10/ yadi vaa manyeta "pratyaadeyaM prakRti.kopakaM diirgha.kaalaM mahaa.kSaya.vyayam alpam anartha.anubandham akalyam adharmyaM madhyama.udaasiina.viruddhaM mitra.upaghaatakaM vaa kaaryaM paraH saadhayiSyati, vipariitam aham" ity etasmin vizeSe paripaNita.arthaM saMdhim upeyaat // KAZ07.6.11/ evaM deza.kaalayoH kaala.kaaryayor deza.kaaryayor deza.kaala.kaaryaaNaaM ca^avasthaapanaat sapta.vidhaH paripaNitaH // KAZ07.6.12/ tasmin praag eva^aarabhya pratiSThaapya ca sva.karmaaNi para.karmasu vikrameta // KAZ07.6.13/ vyasana.tvara.avamaana.aalasya.yuktam ajJaM vaa zatrum atisaMdhaatu.kaamo deza.kaala.kaaryaaNaam anavasthaapanaat "saMhitau svaH" iti saMdhi.vizvaasena parac.chidram aasaadya prahared ity aparipaNitaH // KAZ07.6.14/ tatra^etad bhavati // KAZ07.6.15ab/ saamantena^eva saamantaM vidvaan aayojya vigrahe / KAZ07.6.15cd/ tato^anyasya hared bhuumiM chittvaa pakSaM samantataH // KAZ07.6.16/ saMdher akRta.cikiirSaa kRta.zleSaNaM kRta.viduuSaNam avaziirNa.kriyaa ca // KAZ07.6.17/ vikramasya prakaaza.yuddhaM kuuTa.yuddhaM tuuSNiiM.yuddham // KAZ07.6.18/ iti saMdhi.vikramau // KAZ07.6.19/ apuurvasya saMdheH sa.anubandhaiH saama.aadibhiH paryeSaNaM sama.hiina.jyaayasaaM ca yathaa.balam avasthaapanam akRta.cikiirSaa // KAZ07.6.20/ kRtasya priya.hitaabhyaam ubhayataH paripaalanaM yathaa.sambhaaSitasya ca nibandhanasya^anuvartanaM rakSaNaM ca "kathaM parasmaan na bhidyeta" iti kRta.zleSaNam // KAZ07.6.21/ parasya^apasaMdheyataaM duuSya.atisaMdhaanena sthaapayitvaa vyatikramaH kRta.viduuSaNam // KAZ07.6.22/ bhRtyena mitreNa vaa doSa.apasRtena pratisaMdhaanam avaziirNa.kriyaa // KAZ07.6.23/ tasyaaM gata.aagataz catur.vidhaH - kaaraNaad gata.aagato, vipariitaH, kaaraNaad gato^akaaraNaad aagato, vipariitaz ca^iti // KAZ07.6.24/ svaamino doSeNa gato guNena^aagataH parasya guNena gato doSeNa^aagata iti kaaraNaad gata.aagataH saMdheyaH // KAZ07.6.25/ sva.doSeNa gata.aagato guNam ubhayoH parityajya akaaraNaad gata.aagataH cala.buddhir asaMdheyaH // KAZ07.6.26/ svaamino doSeNa gataH parasmaat sva.doSeNa^aagata iti kaaraNaad gato^akaaraNaad aagataH tarkayitavyaH "para.prayuktaH svena vaa doSeNa^apakartu.kaamaH, parasya^ucchettaaram amitraM me jJaatvaa pratighaata.bhayaad aagataH, paraM vaa maam ucchettu.kaamaM parityajya^aanRzaMsyaad aagataH" iti // KAZ07.6.27/ jJaatvaa kalyaaNa.buddhiM puujayed, anyathaa.buddhim apakRSTaM vaasayet // KAZ07.6.28/ sva.doSeNa gataH para.doSeNa^aagata ity akaaraNaad gataH kaaraNaad aagataH tarkayitavyaH " chidraM me puurayiSyati, ucito^ayam asya vaasaH, paratra^asya jano na ramate, mitrair me saMhitaH, zatrubhir vigRhiitaH, lubdha.kruuraad aavignaH zatru.saMhitaad vaa parasmaat" iti // KAZ07.6.29/ jJaatvaa yathaa.buddhy avasthaapayitavyaH // KAZ07.6.30/ "kRta.praNaazaH zakti.haanir vidyaa.paNyatvam aazaa.nirvedo deza.laulyam avizvaaso balavad.vigraho vaa parityaaga.sthaanam" ity aacaaryaaH // KAZ07.6.31/ bhayam avRttir amarSa iti kauTilyaH // KAZ07.6.32/ iha^apakaarii tyaajyaH, para.apakaarii saMdheyaH, ubhaya.apakaarii tarkayitavya iti samaanam // KAZ07.6.33/ asaMdheyena tv avazyaM saMdhaatavye yataH prabhaavas tataH pratividadhyaat // KAZ07.6.34ab/ sa.upakaaraM vyavahitaM guptam aayuH.kSayaad iti / KAZ07.6.34cd/ vaasayed ari.pakSiiyam avaziirNa.kriyaa.vidhau // KAZ07.6.35ab/ vikramayed bhartari vaa siddhaM vaa daNDa.caariNam // KAZ07.6.35cd/ kuryaad amitra.aTaviiSu pratyante vaa^anyataH kSipet // KAZ07.6.36ab/ paNyaM kuryaad asiddhaM vaa siddhaM vaa tena saMvRtam // KAZ07.6.36cd/ tasya^eva doSeNa.aduuSya para.saMdheya.kaaraNaat // KAZ07.6.37ab/ atha vaa zamayed enam aayaty.artham upaaMzunaa // KAZ07.6.37cd/ aayatyaaM ca vadha.prepsuM dRSTvaa hanyaad gata.aagatam // KAZ07.6.38ab/ arito^abhyaagato doSaH zatru.saMvaasa.kaaritaH // KAZ07.6.38cd/ sarpa.saMvaasa.dharmitvaan nitya.udvegena duuSitaH // KAZ07.6.39ab/ jaayate plakSa.biija.aazaat kapotaad iva zaalmaleH // KAZ07.6.39cd/ udvega.janano nityaM pazcaad api bhaya.aavahaH // KAZ07.6.40ab/ prakaaza.yuddhaM nirdiSTe deze kaale ca vikramaH // KAZ07.6.40cd/ vibhiiSaNam avaskandaH pramaada.vyasana.ardanam // KAZ07.6.41ab/ ekatra tyaaga.ghaatau ca kuuTa.yuddhasya maatRkaa // KAZ07.6.41cd/ yoga.guuDha.upajaapa.arthaM tuuSNiiM.yuddhasya lakSaNam //E (dvaidhii.bhaavikaaH saMdhi.vikramaah) KAZ07.7.01/ vijigiiSur dvitiiyaaM prakRtim evam upagRhNiiyaat // KAZ07.7.02/ saamantaM saamantena sambhuuya yaayaat, yadi vaa manyeta "paarSNiM me na grahiiSyati, paarSNi.graahaM vaarayiSyati, yaatavyaM na^abhisariSyati, bala.dvaiguNyaM me bhaviSyati, viivadha.aasaarau me pravartayiSyati, parasya vaarayiSyati, bahv.aabaadhe me pathi kaNTakaan mardayiSyati, durga.aTavy.apasaareSu daNDena cariSyati, yaatavyam aviSahye doSe saMdhau vaa sthaapayiSyati, labdha.laabha.aMzo vaa zatruun anyaan me vizvaasayiSyati" iti // KAZ07.7.03/ dvaidhii.bhuuto vaa kozena daNDaM daNDena kozaM saamantaanaam anyatamaal lipseta // KAZ07.7.04/ teSaaM jyaayaso^adhikena^aMzena samaat samena hiinaadd hiinena^iti sama.saMdhiH // KAZ07.7.05/ viparyaye viSama.saMdhiH // KAZ07.7.06/ tayor vizeSa.laabhaad atisaMdhiH // KAZ07.7.07/ vyasaninam apaaya.sthaane saktam anarthinaM vaa jyaayaaMsaM hiino bala.samena laabhena paNeta // KAZ07.7.08/ paNitas tasya^apakaara.samartho vikrameta, anyathaa saMdadhyaat // KAZ07.7.09/ evaM.bhuuto vaa hiina.zakti.prataapa.puuraNa.arthaM sambhaavya.artha.abhisaarii muula.paarSNi.traaNa.arthaM vaa jyaayaaMsaM hiino bala.samaad viziSTena laabhena paNeta // KAZ07.7.10/ paNitaH kalyaaNa.buddhim anugRhNiiyaat, anyathaa vikrameta // KAZ07.7.11/ jaata.vyasana.prakRti.randhram upasthita.anarthaM vaa jyaayaaMsaM hiino durga.mitra.pratiSTabdho vaa hrasvam adhvaanaM yaatu.kaamaH zatrum ayuddham eka.anta.siddhiM vaa laabham aadaatu.kaamo bala.samaadd hiinena laabhena paNeta // KAZ07.7.12/ paNitas tasya^apakaara.samartho vikrameta, anyathaa saMdadhyaat // KAZ07.7.13/ arandhra.vyasano vaa jyaayaan dur.aarabdha.karmaaNaM bhuuyaH kSaya.vyayaabhyaaM yoktu.kaamo duuSya.daNDaM pravaasayitu.kaamo duuSya.daNDam aavaahayitu.kaamo vaa piiDaniiyam ucchedaniiyaM vaa hiinena vyathayitu.kaamaH saMdhi.pradhaano vaa kalyaaNa.buddhir hiinaM laabhaM pratigRhNiiyaat // KAZ07.7.14/ kalyaaNa.buddhinaa sambhuuya^arthaM lipseta, anyathaa vikrameta // KAZ07.7.15/ evaM samaH samam atisaMdadhyaad anugRhNiiyaad vaa // KAZ07.7.16/ para.aniikasya pratyaniikaM mitra.aTaviinaaM vaa, zatror vibhuumiinaaM dezikaM muula.paarSNi.traaNa.arthaM vaa samo bala.samena laabhena paNeta // KAZ07.7.17/ paNitaH kalyaaNa.buddhim anugRhNiiyaat, anyathaa vikrameta // KAZ07.7.18/ jaata.vyasana.prakRti.randhram aneka.viruddham anyato labhamaano vaa samo bala.samaadd hiinena laabhena paNeta // KAZ07.7.19/ paNitas tasya^apakaara.samartho vikrameta, anyathaa saMdadhyaat // KAZ07.7.20/ evaM.bhuuto vaa samaH saamanta.aayatta.kaaryaH kartavya.balo vaa bala.samaad viziSTena laabhena paNeta // KAZ07.7.21/ paNitaH kalyaaNa.buddhim anugRhNiiyaat anyathaa vikrameta // KAZ07.7.22/ jaata.vyasana.prakRti.randhram abhihantu.kaamaH sv.aarabdham eka.anta.siddhiM vaa^asya karma.upahantu.kaamo muule yaatraayaaM vaa prahartu.kaamo yaatavyaad.bhuuyo labhamaano vaa jyaayaaMsaM hiinaM samaM vaa bhuuyo yaaceta // KAZ07.7.23/ bhuuyo vaa yaacitaH sva.bala.rakSaa.arthaM durdharSam anya.durgam aasaaram aTaviiM vaa para.daNDena marditu.kaamaH prakRSTe^adhvani kaale vaa para.daNDaM kSaya.vyayaabhyaaM yoktu.kaamaH para.daNDena vaa vivRddhas tam eva^ucchettu.kaamaH para.daNDam aadaatu.kaamo vaa bhuuyo dadyaat // KAZ07.7.24/ jyaayaan vaa hiinaM yaatavya.apadezena haste kartu.kaamaH param ucchidya vaa tam eva^ucchettu.kaamaH, tyaagaM vaa kRtvaa pratyaadaatu.kaamo bala.samaad viziSTena laabhena paNeta // KAZ07.7.25/ paNitas tasya^apakaara.samartho vikrameta, anyathaa saMdadhyaat // KAZ07.7.26/ yaatavya.saMhito vaa tiSThet, duuSya.amitra.aTavii.daNDaM vaa^asmai dadyaat // KAZ07.7.27/ jaata.vyasana.prakRti.randhro vaa jyaayaan hiinaM bala.samena laabhena paNeta // KAZ07.7.28/ paNitas tasya^apakaara.samartho vikrameta, anyathaa saMdadhyaat // KAZ07.7.29/ evaM.bhuutaM hiinaM jyaayaan bala.samaadd hiinena laabhena paNeta // KAZ07.7.30/ paNitas tasya^apakaara.samartho vikrameta, anyathaa saMdadhyaat // KAZ07.7.31ab/ aadau budhyeta paNitaH paNamaanaz ca kaaraNam // KAZ07.7.31cd/ tato vitarkya.ubhayato yataH zreyaz tato vrajet //E (yaatavya.vRttiH - anugraahya.mitra.vizeSaah) KAZ07.8.01/ yaatavyo^abhiyaasyamaanaH saMdhi.kaaraNam aadaatu.kaamo vihantu.kaamo vaa saamavaayikaanaam anyatamaM laabha.dvaiguNyena paNeta // KAZ07.8.02/ paNamaanaH kSaya.vyaya.pravaasa.pratyavaaya.para.upakaara.zariira.aabaadhaaMz ca^asya varNayet // KAZ07.8.03/ pratipannam arthena yojayet // KAZ07.8.04/ vairaM vaa parair graahayitvaa visaMvaadayet // KAZ07.8.05/ duraarabdha.karmaaNaM bhuuyaH kSaya.vyayaabhyaaM yoktu.kaamaH sv.aarabdhaaM vaa yaatraa.siddhiM vighaatayitu.kaamo muule yaatraayaaM vaa prahartu.kaamo yaatavya.saMhitaH punar yaacitu.kaamaH pratyutpanna.artha.kRcchras tasminn avizvasto vaa tadaatve laabham alpam icchet, aayatyaaM prabhuutam // KAZ07.8.06/ mitra.upakaaram amitra.upaghaatam artha.anubandham avekSamaaNaH puurva.upakaarakaM kaarayitu.kaamo bhuuyas tadaatve mahaantaM laabham utsRjya^aayatyaam alpam icchet // KAZ07.8.07/ duuSya.amitraabhyaaM muula.hareNa vaa jyaayasaa vigRhiitaM traatu.kaamas tathaa.vidham upakaaraM kaarayitu.kaamaH sambandha.avekSii vaa tadaatve ca^aayatyaaM ca laabhaM na pratigRhNiiyaat // KAZ07.8.08/ kRta.saMdhir atikramitu.kaamaH parasya prakRti.karzanaM mitra.amitra.saMdhi.vizleSaNaM vaa kartu.kaamaH para.abhiyogaat^zaGkamaano laabham apraaptam adhikaM vaa yaaceta // KAZ07.8.09/ tam itaras tadaatve ca^aayatyaaM ca kramam avekSeta // KAZ07.8.10/ tena puurve vyaakhyaataaH // KAZ07.8.11/ ari.vijigiiSvos tu svaM svaM mitram anugRhNatoH zakya.kalya.bhavya.aarambhi.sthira.karma.anurakta.prakRtibhyo vizeSaH // KAZ07.8.12/ zakya.aarambhii viSahyaM karma^aarabhate, kalya.aarambhii nirdoSam, bhavya.aarambhii kalyaaNa.udayam // KAZ07.8.13/ sthira.karmaa na^asamaapya karma^uparamate // KAZ07.8.14/ anurakta.prakRtiH susahaayatvaad alpena^apy anugraheNa kaaryaM saadhayati // KAZ07.8.15/ ta ete kRta.arthaaH sukhena prabhuutaM ca^upakurvanti // KAZ07.8.16/ ataH pratilomaa na^anugraahyaaH // KAZ07.8.17/ tayor eka.puruSa.anugrahe yo mitraM mitra.taraM vaa^anugRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.8.18/ mitraad aatma.vRddhiM hi praapnoti, kSaya.vyaya.pravaasa.para.upakaaraan itaraH // KAZ07.8.19/ kRta.arthaz ca zatrur vaiguNyam eti // KAZ07.8.20/ madhyamaM tv anugRhNator yo madhyamaM mitraM mitrataraM vaa^anugRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.8.21/ mitraad aatma.vRddhiM hi praapnoti, kSaya.vyaya.pravaasa.para.upakaaraan itaraH // KAZ07.8.22/ madhyamaz ced anugRhiito viguNaH syaad amitro^atisaMdhatte // KAZ07.8.23/ kRta.prayaasaM hi madhyama.amitram apasRtam eka.artha.upagataM praapnoti // KAZ07.8.24/ tena^udaasiina.anugraho vyaakhyaataH // KAZ07.8.25/ madhyama.udaasiinayor bala.aMza.daane yaH zuuraM kRta.astraM duHkha.saham anuraktaM vaa daNDaM dadaati so^atisaMdhiiyate // KAZ07.8.26/ vipariito^atisaMdhatte // KAZ07.8.27/ yatra tu daNDaH prahitas taM vaa ca^artham anyaaMz ca saadhayati tatra maula.bhRta.zreNii.mitra.aTavii.balaanaam anyatamam upalabdha.deza.kaalaM daNDaM dadyaat, amitra.aTavii.balaM vaa vyavahita.deza.kaalam // KAZ07.8.28/ yaM tu manyeta "kRta.artho me daNDaM gRhNiiyaad, amitra.aTavy.abhuumy.anRtuSu vaa vaasayed, aphalaM vaa kuryaad" iti, daNDa.vyaasaGga.apadezena na^enam anugRhNiiyaat // KAZ07.8.29/ evam avazyaM tv anugrahiitavye tat.kaala.saham asmai daNDaM dadyaat // KAZ07.8.30/ aa.samaaptez ca^enaM vaasayed yodhayec ca bala.vyasanebhyaz ca rakSet // KAZ07.8.31/ kRta.arthaac ca sa.apadezam apasraavayet // KAZ07.8.32/ duuSya.amitra.aTavii.daNDaM vaa^asmai dadyaat // KAZ07.8.33/ yaatavyena vaa saMdhaaya^enam atisaMdadhyaat // KAZ07.8.34ab/ same hi laabhe saMdhiH syaad viSame vikramo mataH // KAZ07.8.34cd/ sama.hiina.viziSTaanaam ity uktaaH saMdhi.vikramaaH //E (mitra.hiraNya.bhuumi.karma.saMdhayaH, tatra mitra.saMdhiH hiraNya.saMdhiz ca) KAZ07.9.01/ saMhita.prayaaNe mitra.hiraNya.bhuumi.laabhaanaam uttara.uttaro laabhaH zreyaan // KAZ07.9.02/ mitra.hiraNye hi bhuumi.laabhaad bhavataH, mitraM hiraNya.laabhaat // KAZ07.9.03/ yo vaa laabhaH siddhaH zeSayor anyataraM saadhayati // KAZ07.9.04/ "tvaM ca^ahaM ca mitraM labhaavahe" ity evaM.aadidh sama.saMdhiH // KAZ07.9.05/ "tvaM mitram" ity evaM.aadir viSama.saMdhiH // KAZ07.9.06/ tayor vizeSa.laabhaad atisaMdhiH // KAZ07.9.07/ sama.saMdhau tu yaH sampannaM mitraM mitra.kRcchre vaa mitram avaapnoti so^atisaMdhatte // KAZ07.9.08/ aapadd hi sauhRda.sthairyam utpaadayati // KAZ07.9.09/ mitra.kRcchre^api nityam avazyam anityaM vazyaM vaa^iti "nityam avazyaM zreyaH, tadd hi anupakurvad api na^apakaroti" ity aacaaryaaH // KAZ07.9.10/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.9.11/ vazyam anityaM zreyaH // KAZ07.9.12/ yaavad upakaroti taavan mitraM bhavati, upakaara.lakSaNaM mitram iti // KAZ07.9.13/ vazyayor api mahaa.bhogam anityam alpa.bhogaM vaa nityam iti // mahaa.bhogam anityaM zreyaH, mahaa.bhogam anityam alpa.kaalena mahad.upakurvan mahaanti vyaya.sthaanaani pratikaroti" ity aacaaryaaH // KAZ07.9.14/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.9.15/ nityam alpa.bhogaM zreyaH // KAZ07.9.16/ mahaa.bhogam anityam upakaara.bhayaad apakraamati, upakRtya vaa pratyaadaatum iihate // KAZ07.9.17/ nityam alpa.bhogaM saatatyaad alpam upakurvan mahataa kaalena mahad upakaroti // KAZ07.9.18/ guru.samutthaM mahan mitraM laghu.samuttham alpaM vaa^iti "guru.samutthaM mahan mitraM prataapa.karaM bhavati, yadaa ca^uttiSThate tadaa kaaryaM saadhayati" ity aacaaryaaH // KAZ07.9.19/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.9.20/ laghu.samuttham alpaM zreyaH // KAZ07.9.21/ lagu.samuttham alpaM mitraM kaarya.kaalaM na^atipaatayati daurbalyaac ca yathaa.iSTa.bhogyaM bhavati, na^itarat prakRSTa.bhaumam // KAZ07.9.22/ vikSipta.sainyam avazya.sainyaM vaa^iti "vikSiptaM sainyaM zakyaM pratisaMhartuM vazyatvaad" ity aacaaryaaH // KAZ07.9.23/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.9.24/ avazya.sainyaM zreyaH // KAZ07.9.25/ avazyaM hi zakyaM saama.aadibhir vazyaM kartum, na^itarat kaarya.vyaasaktaM pratisaMhartum // KAZ07.9.26/ puruSa.bhogaM hiraNya.bhogaM vaa mitram iti "puruSa.bhogaM mitraM zreyaH, pruSa.bhogaM mitraM prataapa.karaM bhavati, yadaa ca^uttiSThate tadaa kaaryaM saadhayati" ity aacaaryaaH // KAZ07.9.27/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.9.28/ hiraNya.bhogaM mitraM zreyaH // KAZ07.9.29/ nityo hi hiraNyena yogaH kadaacid daNDena // KAZ07.9.30/ daNDaz ca hiraNyena^anye ca kaamaaH praapyanta iti // KAZ07.9.31/ hiraNya.bhogaM bhuumi.bhogaM vaa mitram iti "hiraNya.bhogaM gatimattvaat sarva.vyaya.pratiikaara.karam" ity aacaaryaaH // KAZ07.9.32/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.9.33/ mitra.hiraNye hi bhuumi.laabhaad bhavata ity uktaM purastaad // KAZ07.9.34/ tasmaad bhuumi.bhogaM mitraM zreya iti // KAZ07.9.35/ tulye puruSa.bhoge vikramaH kleza.sahatvam anuraagaH sarva.bala.laabho vaa mitra.kulaad vizeSaH // KAZ07.9.36/ tulye hiraNya.bhoge praarthita.arthataa praabhuutyam alpa.prayasataa saatatyaM ca vizeSaH // KAZ07.9.37/ tatra^etad bhavati // KAZ07.9.38ab/ nityaM vazyaM laghu.utthaanaM pitR.paitaamahaM mahat / KAZ07.9.38cd/ advaidhyaM ca^iti sampannaM mitraM SaD.guNam ucyate // KAZ07.9.39ab/ Rte yad arthaM praNayaad rakSyate yac ca rakSati / KAZ07.9.39cd/ puurva.upacita.sambandhaM tan mitraM nityam ucyate // KAZ07.9.40ab/ sarva.citra.mahaa.bhogaM trividhaM vazyam ucyate / KAZ07.9.40cd/ ekato.bhogy ubhayataH sarvato.bhogi ca^aparam // KAZ07.9.41ab/ aadaatR vaa daatr.api vaa jiivaty ariSu hiMsayaa / KAZ07.9.41cd/ mitraM nityam avazyaM tad.durga.aTavy.apasaari ca // KAZ07.9.42ab/ anyato vigRhiitaM yal laghu.vyasanam eva vaa / KAZ07.9.42cd/ saMdhatte ca^upakaaraaya tan mitraM vazyam adhruvam // KAZ07.9.43ab/ eka.arthena^atha sambaddham upakaarya.vikaari ca / KAZ07.9.43cd/ mitra.bhaavi bhavaty etan mitram advaidhyam aapadi // KAZ07.9.44ab/ mitra.bhaavaad dhruvaM mitraM zatru.saadhaaraNaac calam / KAZ07.9.44cd/ na kasyacid udaasiinaM dvayor ubhaya.bhaavi tat // KAZ07.9.45ab/ vijigiiSor amitraM yan mitram antardhitaaM gatam / KAZ07.9.45cd/ upakaare^aniviSTaM vaa^azaktaM vaa^anupakaari tat // KAZ07.9.46ab/ priyaM parasya vaa rakSyaM puujyaM sambaddham eva vaa / KAZ07.9.46cd/ anugRhNaati yan mitraM zatru.saadhaaraNaM hi tat // KAZ07.9.47ab/ prakRSTa.bhaumaM saMtuSTaM balavac ca^aalasaM ca yat / KAZ07.9.47cd/ udaasiinaM bhavaty etad vyasanaad avamaanitam // KAZ07.9.48ab/ arer netuz ca yad vRddhiM daurbalyaad anuvartate / KAZ07.9.48cd/ ubhayasya^apy avidviSTaM vidyaad ubhaya.bhaavi tat // KAZ07.9.49ab/ kaaraNa.akaaraNa.dhvastaM kaaraNa.akaaraNa.aagatam / KAZ07.9.49cd/ yo mitraM samupekSeta sa mRtyum upaguuhati // KAZ07.9.50/ kSipram alpo laabhaz ciraan mahaan iti vaa "kSipram alpo laabhaH kaarya.deza.kaala.saMvaadakaH zreyaan" ity aacaaryaaH // KAZ07.9.51/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.9.52/ ciraad avinipaatii biija.sadharmaa mahaaml laabhaH zreyaan, viparyaye puurvaH // KAZ07.9.53ab/ evaM dRSTvaa dhruve laabhe laabha.aMze ca guNa.udayam / KAZ07.9.53cd/ sva.artha.siddhi.paro yaayaat saMhitaH saamavaayikaiH //E (mitra.hiraNya.bhuumi.karma.saMdhayaH, tatra bhuumi.saMdhih) KAZ07.10.01/ "tvaM ca^ahaM ca bhuumiM labhaavahe" iti bhuumi.saMdhiH // KAZ07.10.02/ tayor yaH pratyupasthita.arthaH sampannaaM bhuumim avaapnoti so^atisaMdhatte // KAZ07.10.03/ tulye sampanna.alaabhe yo balavantam aakramya bhuumim avaapnoti so^atisaMdhatte // KAZ07.10.04/ bhuumi.laabhaM zatru.karzanaM prataapaM ca hi praapnoti // KAZ07.10.05/ durbalaad.bhuumi.laabhe satyaM saukaryaM bhavati // KAZ07.10.06/ durbala eva ca bhuumi.laabhaH, tat.saamantaz ca mitram amitra.bhaavaM gacchati // KAZ07.10.07/ tulye baliiyastve yaH sthita.zatrum utpaaTya bhuumim avaapnoti so^atisaMdhatte // KAZ07.10.08/ durga.avaaptir hi sva.bhuumi.rakSaNam amitra.aTavii.pratiSedhaM ca karoti // KAZ07.10.09/ cala.amitraad.bhuumi.laabhe zakya.saamantato vizeSaH // KAZ07.10.10/ durbala.saamantaa hi kSipra.aapyaayana.yoga.kSemaa bhavati // KAZ07.10.11/ vipariitaa balavat saamantaa koza.daNDa.avacchedanii ca bhuumir bhavati // KAZ07.10.12/ sampannaa nitya.amitraa manda.guNaa vaa bhuumir anitya.amitraa^iti "sampannaa nitya.amitraa zreyasii bhuumiH sampannaa hi koza.daNDau sampaadayati, tau ca^amitra.pratighaatakau ity aacaaryaaH // KAZ07.10.13/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.10.14/ nitya.amitra.alaabhe bhuuyaan zatru.laabho bhavati // KAZ07.10.15/ nityaz ca zatrur upakRte ca^apakRte ca zatrur eva bhavati, anityas tu zatrur upakaaraad anapakaaraad vaa zaamyati // KAZ07.10.16/ yasyaa hi bhuumer bahu.durgaaz cora.gaNair mleccha.aTaviibhir vaa nitya.avirahitaaH pratyantaaH saa nitya.amitraa, viparyaye tv anitya.amitraa // KAZ07.10.17/ alpaa pratyaasannaa mahatii vyavahitaa vaa bhuumir iti alpaa pratyaasannaa zreyasii // KAZ07.10.18/ sukhaa hi praaptuM paalayitum abhisaarayituM ca bhavati // KAZ07.10.19/ vipariitaa vyavahitaa // KAZ07.10.20/ vyavahitayor api daNDa.dhaaraNaa^aatma.dhaaraNaa vaa bhuumir iti aatma.dhaaraNaa zreyasii // KAZ07.10.21/ saa hi sva.samutthaabhyaaM koza.daNDaabhyaaM dhaaryate // KAZ07.10.22/ vipariitaa daNDa.dhaaraNaa daNDa.sthaanam // KAZ07.10.23/ baalizaat praajJaad vaa bhuumi.laabha iti baalizaad.bhuumi.laabhaH zreyaan // KAZ07.10.24/ supraapyaa^anupaalyaa hi bhavati, apratyaadeyaa ca // KAZ07.10.25/ vipariitaa praajJaad anuraktaa // KAZ07.10.26/ piiDaniiya.ucchedaniiyayor ucchedaniiyaad bhuumi.laabhaH zreyaan // KAZ07.10.27/ ucchedaniiyo hy anapaazrayo durbala.apaazrayo vaa^abhiyuktaH koza.daNDaav aadaaya^apasartu.kaamaH prakRtibhis tyajyate, na piiDaniiyo durga.mitra.pratiSTabdhaH // KAZ07.10.28/ durga.pratiSTabdhayor api sthala.nadii.durgiiyaabhyaaM sthala.durgiiyaad bhuumi.laabhaH zreyaan // KAZ07.10.29/ sthaaleyaM hi surodha.avamarda.avaskandam anihzraavi.zatru ca // KAZ07.10.30/ nadii.durgaM tu dvi.guNa.kleza.karam, udakaM ca paatavyaM vRtti.karaM ca^amitrasya // KAZ07.10.31/ nadii.parvata.durgiiyaabhyaaM nadii.durgiiyaad bbhuumi.laabhaH zreyaan // KAZ07.10.32/ nadii.durgaM hi hasti.stambha.saMkrama.setu.bandha.naubhiH saadhyam anitya.gaambhiiryam avasraavy udakaM ca // KAZ07.10.33/ paarvataM tu sv.aarakSaM duruparodhi kRcchra.aarohaNam, bhagne ca^ekasmin na sarva.vadhaH, zilaa.vRkSa.pramokSaz ca mahaa.apakaariNaam // KAZ07.10.34/ nimna.sthala.yodhibhyo nimna.yodhibhyo bhuumi.laabhaH zreyaan // KAZ07.10.35/ nimna.yodhino hy uparuddha.deza.kaalaaH, sthala.yodhinas tu sarva.deza.kaala.yodhinaH // KAZ07.10.36/ khanaka.aakaaza.yodhibhyaH khanakebhyo bhuumi.laabhaH zreyaan // KAZ07.10.37/ khanakaa hi khaatena zastreNa ca^ubhayathaa yudhyante, zastreNa^eva^aakaaza.yodhinaH // KAZ07.10.38ab/ evaM.vidhyebhyaH pRthiviiM labhamaano^artha.zaastravit / KAZ07.10.38cd/ saMhitebhyaH parebhyaz ca vizeSam adhigacchati //E (mitra.hiraNya.bhuumi.karma.samdhayah - tatra anavasita.samdhih) KAZ07.11.01/ "tvaM ca^ahaM ca zuunyaM nivezayaavahe" ity anavasita.saMdhiH // KAZ07.11.02/ tayor yaH pratyupasthita.artho yathaa.ukta.guNaaM bhuumiM nivezayati so^atisaMdhatte // KAZ07.11.03/ tatra^api sthalam audakaM vaa^iti mahataH sthalaad alpam audakaM zreyaH, saatatyaad avasthitatvaac ca phalaanaam // KAZ07.11.04/ sthalayor api prabhuuta.puurva.apara.sasyam alpa.varSa.paakam asakta.aarambhaM zreyaH // KAZ07.11.05/ audakayor api dhaanya.vaapam adhaanya.vaapaat^zreyaH // KAZ07.11.06/ tayor alpa.bahutve dhaanya.kaantaad alpaan mahad adhaanya.kaantaM zreyaH // KAZ07.11.07/ mahaty avakaaze hi sthaalyaaz ca^anuupyaaz ca^oSadhayo bhavanti // KAZ07.11.08/ durga.aadiini ca karmaaNi prabhuutyena kriyante // KAZ07.11.09/ kRtrimaa hi bhuumi.guNaaH // KAZ07.11.10/ khani.dhaanya.bhogayoH khani.bhogaH koza.karaH, dhaanya.bhogaH koza.koSTha.agaara.karaH // KAZ07.11.11/ dhaanya.muulaa hi durga.aadiinaaM karmaNaam aarambhaaH // KAZ07.11.12/ mahaa.viSaya.vikrayo vaa khani.bhogaH zreyaan // KAZ07.11.13/ "dravya.hasti.vana.bhogayor dravya.vana.bhogaH sarva.karmaNaaM yoniH prabhuuta.nidhaana.kSamaz ca, vipariito hasti.vana.bhogaH" ity aacaaryaaH // KAZ07.11.14/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.11.15/ zakyaM dravya.vanam anekam anekasyaaM bhuumau vaapayitum, na hasti.vanam // KAZ07.11.16/ hasti.pradhaano hi para.aniika.vadha iti // KAZ07.11.17/ vaari.sthala.patha.bhogayor anityo vaari.patha.bhogaH, nityaH sthala.patha.bhogaH // KAZ07.11.18/ bhinna.manuSyaa zreNii.manuSyaa vaa bhuumir iti bhinna.manuSyaa zreyasii // KAZ07.11.19/ bhinna.manuSyaa bhogyaa bhavati, anupajaapyaa ca^anyeSaam, anaapat.sahaa tu // KAZ07.11.20/ vipariitaa zreNii.manuSyaa, kope mahaa.doSaa // KAZ07.11.21/ tasyaaM caaturvarNya.niveze sarva.bhoga.sahatvaad avara.varNa.praayaa zreyasii, baahulyaad dhruvatvaac ca kRSyaaH karSakavatii, kRSyaaz ca^anyeSaaM ca^aarambhaaNaaM prayojakatvaat go.rakSakavatii, paNya.nicaya.RNa.anugrahaad aaDhya.vaNigvatii // KAZ07.11.22/ bhuumi.guNaanaam apaazrayaH zreyaan // KAZ07.11.23/ durga.apaazrayaa puruSa.apaazrayaa vaa bhuumir iti puruSa.apaazrayaa zreyasii // KAZ07.11.24/ puruSavad dhi raajyam // KAZ07.11.25/ apuruSaa gaur vandhy eva kiM duhiita // KAZ07.11.26/ mahaa.kSaya.vyaya.nivezaaM tu bhuumim avaaptu.kaamaH puurvam eva kretaaraM paNeta durbalam araaja.biijinaM nirutsaaham apakSam anyaaya.vRttiM vyasaninaM daiva.pramaaNaM yat.kiMcana.kaariNaM vaa // KAZ07.11.27/ mahaa.kSaya.vyaya.nivezaayaaM hi bhuumau durbalo raaja.biijii niviSTaH sagandhaabhiH prakRtibhiH saha kSaya.vyayena^avasiidati // KAZ07.11.28/ balavaan araaja.biijii kSaya.vyaya.bhayaad asagandhaabhiH prakRtibhis tyajyate // KAZ07.11.29/ nirutsaahas tu daNDavaan api daNDasya^apraNetaa sadaNDaH kSaya.vyayena^avabhajyate // KAZ07.11.30/ kozavaan apy apakSaH kSaya.vyaya.anugraha.hiinatvaan na kutazcit praapnoti // KAZ07.11.31/ anyaaya.vRttir niviSTam apy utthaapayet // KAZ07.11.32/ sa katham aniviSTaM nivezayet // KAZ07.11.33/ tena vyasanii vyaakhyaataH // KAZ07.11.34/ daiva.pramaaNo maanuSa.hiino niraarambho vipanna.karma.aarambho vaa^avasiidati // KAZ07.11.35/ yat.kiMcana.kaarii na kiMcid aasaadayati // KAZ07.11.36/ sa ca^eSaaM paapiSThatamo bhavati // KAZ07.11.37/ "yat.kiMcid.aarabhamaaNo hi vijigiiSoH kadaacic chidram aasaadayed" ity aacaaryaaH // KAZ07.11.38/ yathaa chidraM tathaa vinaazam apy aasaadayed iti kauTilyaH // KAZ07.11.39/ teSaam alaabhe yathaa paarSNi.graaha.upagrahe vakSyaamas tathaa bhuumim avasthaapayet // KAZ07.11.40/ ity abhihita.saMdhiH // KAZ07.11.41/ guNavatiim aadeyaaM vaa bhuumiM balavataa krayeNa yaacitaH saMdhim avasthaapya dadyaat // KAZ07.11.42/ ity anibhRta.saMdhiH // KAZ07.11.43/ samena vaa yaacitaH kaaraNam avekSya dadyaat "pratyaadeyaa me bhuumir vazyaa vaa, anayaa pratibaddhaH paro me vazyo bhaviSyati^ bhuumi.vikrayaad vaa mitra.hiraNya.laabhaH kaarya.saamarthya.karo me bhaviSyati" iti // KAZ07.11.44/ tena hiinaH kretaa vyaakhyaataH // KAZ07.11.45ab/ evaM mitraM hiraNyaM ca sajanaam ajanaaM ca gaam / KAZ07.11.45cd/ labhamaano^atisaMdhatte zaastravit saamavaayikaan //E (mitra.hiraNya.bhuumi.karma.samdhayah, tatra karma.samdhih) KAZ07.12.01/ "tvaM ca^ahaM ca durgaM kaarayaavahe" iti karma.saMdhiH // KAZ07.12.02/ tayor yo daiva.kRtam aviSahyam alpa.vyaya.aarambhaM durgaM kaarayati so^atisaMdhatte // KAZ07.12.03/ tatra^api sthala.nadii.parvata.durgaaNaam uttara.uttaraM zreyaH // KAZ07.12.04/ setu.bandhayor apy aahaarya.udakaat saha.udakaH zreyaan // KAZ07.12.05/ saha.udakayor api prabhuuta.vaapa.sthaanaH zreyaan // KAZ07.12.06/ dravya.vanayor api yo mahat.saaravad.dravya.aTaviikaM viSaya.ante nadii.maatRkaM dravya.vanaM chedayati so^atisaMdhatte // KAZ07.12.07/ nadii.maatRkaM hi sv.aajiivam apaazrayaz ca^aapadi bhavati // KAZ07.12.08/ hasti.vanayor api yo bahu.zuura.mRgaM durbala.prativezaM.ananta.avaklezi viSaya.ante hasti.vanaM badhnaati so^atisaMdhatte // KAZ07.12.09/ tatra^api "bahu.kuNTha.alpa.zuurayoH alpa.zuuraM zreyaH, zuureSu hi yuddham, alpaaH zuuraa bahuun azuuraan bhaJjanti, te bhagnaaH sva.sainya.avaghaatino bhavanti" ity aacaaryaaH // KAZ07.12.10/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.12.11/ kuNThaa bahavaH zreyaaMsaH, skandha.viniyogaad anekaM karma kurvaaNaaH sveSaam apaazrayo yuddhe, pareSaaM durdharSaa vibhiiSaNaaz ca // KAZ07.12.12/ bahuSu hi kuNTheSu vinaya.karmaNaa zakyaM zauryam aadhaatum, na tv eva^alpeSu zuureSu bahutvam iti // KAZ07.12.13/ khanyor api yaH prabhuuta.saaraam adurga.maargaam alpa.vyaya.aarambhaaM khaniM khaanayati, so^atisaMdhatte // KAZ07.12.14/ tatra^api mahaa.saaram alpam alpa.saaraM vaa prabhuutam iti "mahaa.saaram alpaM zreyaH, vajra.maNi.muktaa.pravaala.hema.ruupya.dhaatur hi prabhuutam alpa.saaram atyargheNa grasate" ity aacaaryaaH // KAZ07.12.15/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.12.16/ ciraad alpo mahaa.saarasya kretaa vidyate, prabhuutaH saatatyaad alpa.saarasya // KAZ07.12.17/ etena vaNik.patho vyaakhyaataH // KAZ07.12.18/ tatra^api "vaari.sthala.pathayor vaari.pathaH zreyaan, alpa.vyaya.vyaayaamaH prabhuuta.paNya.udayaz ca" ity aacaaryaaH // KAZ07.12.19/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.12.20/ samruddha.gatir asaarvakaalikaH prakRSTa.bhaya.yonir niSpratiikaaraz ca vaari.pathaH, vipariitaH sthala.pathaH // KAZ07.12.21/ vaari.pathe tu kuula.samyaana.pathayoH kuula.pathaH paNya.pattana.baahulyaat^zreyaan, nadii.patho vaa, saatatyaad viSahya.aabaadhatvaac ca // KAZ07.12.22/ sthala.pathe^api "haimavato dakSiNaa.pathaat^zreyaan, hasty.azva.gandha.danta.ajina.ruupya.suvarNa.paNyaaH saaravattaraaH" ity aacaaryaaH" // KAZ07.12.23/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.12.24/ kambala.ajina.azva.paNya.varjaaH zaGkha.vajra.maNi.muktaa.suvarNa.paNyaaz ca prabhuutataraa dakSiNaa.pathe // KAZ07.12.25/ dakSiNaa.pathe^api bahu.khaniH saara.paNyaH prasiddha.gatir alpa.vyaya.vyaayaamo vaa vaNik.pathaH zreyaan, prabhuuta.viSayo vaa phalgu.puNyaH // KAZ07.12.26/ tena puurvaH pazcimaz ca vaNik.patho vyaakhyaataH // KAZ07.12.27/ tatra^api cakra.paada.pathayoz cakra.patho vipula.aarambhatvaat^zreyaan, deza.kaala.sambhaavano vaa khara.uSTra.pathaH // KAZ07.12.28/ aabhyaam aMsa.patho vyaakhyaataH // KAZ07.12.29/ para.karma.udayo netuH kSayo vRddhir viparyaye // KAZ07.12.30/ tulye karma.pathe sthaanaM jJeyaM svaM vijigiiSuNaa // KAZ07.12.31/ alpa.aagama.ativyayataa kSayo vRddhir viparyaye // KAZ07.12.32/ samaaya.vyayataa sthaanaM karmasu jJeyam aatmanaH // KAZ07.12.33/ tasmaad alpa.vyaya.aarambhaM durga.aadiSu mahaa.udayam // KAZ07.12.34/ karma labdhvaa viziSTaH syaad ity uktaaH karma.saMdhayaH //E (paarSNi.graah.cintaa) KAZ07.13.01/ saMhatya^ari.vijigiiSvor amitrayoH para.abhiyoginoH paarSNiM gRhNator yaH zakti.sampannasya paarSNiM gRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.13.02/ zakti.sampanno hy amitram ucchidya paarSNi.graaham ucchindyaat, na hiina.zaktir alabdha.laabhaH // KAZ07.13.03/ zakti.saamye yo vipula.aarambhasya paarSNiM gRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.13.04/ vipula.aarambho hy amitram ucchidya paarSNi.graaham ucchindyaat, na^alpa.aarambhaH sakta.cakraH // KAZ07.13.05/ aarambha.saamye yaH sarva.saMdohena prayaatasya paarSNiM gRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.13.06/ zuunya.muulo hy asya sukaro bhavati, naika.deza.bala.prayaataH kRta.paarSNi.pratividhaanaH // KAZ07.13.07/ bala.upaadaana.saamye yaz cala.amitraM prayaatasya paarSNiM gRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.13.08/ cala.amitraM prayaato hi sukhena^avaapta.siddhiH paarSNi.graaham ucchindyaat, na sthita.amitraM prayaataH // KAZ07.13.09/ asau hi durga.pratihataH paarSNi.graahe ca pratinivRttaH sthitena^amitreNa^avagRhyate // KAZ07.13.10/ tena puurve vyaakhyaataaH // KAZ07.13.11/ zatru.saamye yo dhaarmika.abhiyoginaH paarSNiM gRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.13.12/ dhaarmika.abhiyogii hi sveSaaM pareSaaM ca dveSyo bhavati, adhaarmika.abhiyogii sampriyaH // KAZ07.13.13/ tena muula.hara.taadaatvika.kadarya.abhiyoginaaM paarSNi.grahaNaM vyaakhyaatam // KAZ07.13.14/ mitra.abhiyoginoH paarSNi.grahaNe ta eva hetavaH // KAZ07.13.15/ mitram amitraM ca^abhiyuJjaanayor yo mitra.abhiyoginaH paarSNiM gRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.13.16/ mitra.abhiyogii hi sukhena^avaapta.siddhiH paarSNi.graaham ucchindyaat // KAZ07.13.17/ sukaro hi mitreNa saMdhir na^amitreNa // KAZ07.13.18/ mitram amitraM ca^uddharator yo^amitra.uddhaariNaH paarSNiM gRhNaati so^atisaMdhatte // KAZ07.13.19/ vRddha.mitro hy amitra.uddhaarii paarSNi.graaham ucchindyaat, na^itaraH sva.pakSa.upaghaatii // KAZ07.13.20/ tayor alabdha.laabha.apagamane yasya.amitro mahato laabhaad viyuktaH kSaya.vyaya.adhiko vaa sa paarSNi.graaho^atisaMdhatte // KAZ07.13.21/ labdha.laabha.apagamane yasya^amitro laabhena zaktyaa hiinaH sa paarSNi.graaho^atisaMdhatte, yasya vaa yaatavyaH zatror vigraha.apakaara.samarthaH syaat // KAZ07.13.22/ paarSNi.graahayor api yaH zakya.aarambha.bala.upaadaana.adhikaH sthita.zatruH paarzva.sthaayii vaa so^atisaMdhatte // KAZ07.13.23/ paarzva.sthaayii hi yaatavya.abhisaaro muula.aabaadhakaz ca bhavati, muula.aabaadhaka eva pazcaat.sthaayii // KAZ07.13.24ab/ paarSNi.graahaas trayo jJeyaaH zatroz ceSTaa.nirodhakaaH / KAZ07.13.24cd/ saamantaH pRSThato vargaH prativezau ca paarzvayoH // KAZ07.13.25ab/ arer netuz ca madhyastho durbalo^antardhir ucyate / KAZ07.13.25cd/ pratighaato balavato durga.aTavy.apasaaravaan // KAZ07.13.26/ madhyamaM tvari.vijigiiSvor lipsamaanayor madhyamasya paarSNiM gRhNator labdha.laabha.apagamane yo madhyamaM mitraad viyojayaty amitraM ca mitram aapnoti so^atisaMdhatte // KAZ07.13.27/ saMdheyaz ca zatrur upakurvaaNo, na mitraM mitra.bhaavaad utkraantam // KAZ07.13.28/ tena^udaasiina.lipsaa vyaakhyaataa // KAZ07.13.29/ "paarSNi.grahaNa.abhiyaanayos tu mantra.yuddhaad abhyuccayaH // Kaz07.13.30/ vyaayaama.yuddhe hi kSaya.vyayaabhyaam ubhayor avRddhiH // KAZ07.13.31/ jitvaa^api hi kSiNa.daNDa.kozaH paraajito bhavati" ity aacaaryaaH // KAZ07.13.32/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.13.33/ sumahataa^api kSaya.vyayena zatru.vinaazo^abhyupagantavyaH // KAZ07.13.34/ tulye kSaya.vyaye yaH purastaad duuSya.balaM ghaatayitvaa nihzalyaH pazcaad vazya.balo yudhyeta so^atisaMdhatte // KAZ07.13.35/ dvayor api purastaad duuSya.bala.ghaatinor yo bahulataraM zaktimattaram atyanta.duuSyaM ca ghaatayet so^atisaMdhatte // KAZ07.13.36/ tena^amitra.aTavii.bala.ghaato vyaakhyaataH // KAZ07.13.37ab/ paarSNi.graaho^abhiyoktaa vaa yaatavyo vaa yadaa bhavet / KAZ07.13.37cd/ vijigiiSus tadaa tatra netram etat samaacaret // KAZ07.13.38ab/ paarSNi.graaho bhaven netaa zatror mitra.abhiyoginaH / KAZ07.13.38cd/ vigraahya puurvam aakrandaM paarSNi.graaha.abhisaariNaa // KAZ07.13.39ab/ aakrandena^abhiyuJjaanaH paarSNi.graahaM nivaarayet / KAZ07.13.39cd/ tathaa^aakranda.abhisaareNa paarSNi.graaha.abhisaariNam // KAZ07.13.40ab/ ari.mitreNa mitraM ca purastaad avaghaTTayet / KAZ07.13.40cd/ mitra.mitram arez ca^api mitra.mitreNa vaarayet // KAZ07.13.41ab/ mitreNa graahayet paarSNim abhiyukto^abhiyoginaH / KAZ07.13.41cd/ mitra.mitreNa ca^aakrandaM paarSNi.graahaan nivaarayet // KAZ07.13.42ab/ evaM maNDalam aatma.arthaM vijigiiSur nivezayet / KAZ07.13.42cd/ pRSThataz ca purastaac ca mitra.prakRti.sampadaa // KAZ07.13.43ab/ kRtsne ca maNDale nityaM duutaan guuDhaaMz ca vaasayet / KAZ07.13.43cd/ mitra.bhuutaH sapatnaanaaM hatvaa hatvaa ca saMvRtaH // KAZ07.13.44ab/ asaMvRtasya kaaryaaNi praaptaany api vizeSataH / KAZ07.13.44cd/ nihsaMzayaM vipadyante bhinna.plava iva^udadhau //E (hiina.zakti.puuraNam) KAZ07.14.01/ saamavaayikair evam abhiyukto vijigiiSur yas teSaaM pradhaanas taM bruuyaat "tvayaa me saMdhiH, idaM hiraNyam, ahaM ca mitram, dvi.guNaa te vRddhiH, na^arhasy aatma.kSayeNa mitra.mukhaan amitraan vardhayitum, ete hi vRddhaas tvaam eva paribhaviSyanti" iti // KAZ07.14.02/ bhedaM vaa bruuyaat "anapakaaro yathaa^aham etaiH sambhuuya^abhiyuktas tathaa tvaam apy ete saMhita.balaaH svasthaa vyasane vaa^abhiyokSyante, balaM hi cittaM vikaroti, tad eSaaM vighaataya" iti // KAZ07.14.03/ bhinneSu pradhaanam upagRhya hiineSu vikramayet, hiinaan anugraahya vaa pradhaane, yathaa vaa zreyo^abhimanyeta tathaa // KAZ07.14.04/ vairaM vaa parair graahayitvaa visaMvaadayet // KAZ07.14.05/ phala.bhuuyastvena vaa pradhaanam upajaapya saMdhiM kaarayet // KAZ07.14.06/ atha^ubhaya.vetanaaH phala.bhuuyastvaM darzayantaH saamavaayikaan "atisaMhitaaH stha" ity uddduuSayeyuH // KAZ07.14.07/ duSTeSu saMdhiM duuSayet // KAZ07.14.08/ atha^ubhaya.vetanaa bhuuyo bhedam eSaaM kuryuH "evaM tad yad asmaabhir darzitam" iti // KAZ07.14.09/ bhinneSv anyatama.upagraheNa ceSTeta // KAZ07.14.10/ pradhaana.abhaave saamavaayikaanaam utsaahayitaaraM sthira.karmaaNam anurakta.prakRktiM lobhaad bhayaad vaa saMghaatam upaagataM vijigiiSor bhiitaM raajya.pratisambaddhaM mitraM cala.amitraM vaa puurvaan uttara.abhaave saadhayet - utsaahayitaaram aatma.nisargeNa, sthira.karmaaNaM saantva.praNipaatena, anurakta.prakRtiM kanyaa.daana.yaapanaabhyaam, lubdham aMza.dvaiguNyena, bhiitam ebhyaH koza.daNDa.anugraheNa, svato bhiitaM vizvaasya pratibhuu.pradaanena, raajya.pratisambaddham ekii.bhaava.upagamanena, mitram ubhayataH priya.hitaabhyaam, upakaara.tyaagena vaa, cala.amitram avadhRtam anapakaara.upakaaraabhyaam // KAZ07.14.11/ yo vaa yathaa^ayogaM bhajeta taM tathaa saadhayet, saama.daana.bheda.daNDair vaa yathaa^aapatsu vyaakhyaasyaamaH // KAZ07.14.12/ vyasana.upaghaata.tvarito vaa koza.daNDaabhyaaM deze kaale kaarye vaa^avadhRtaM saMdhim upeyaat // KAZ07.14.13/ kRta.saMdhir hiinam aatmaanaM pratikurviita // KAZ07.14.14/ pakSe hiino bandhu.mitra.pakSaM kurviita, durgam aviSahyaM vaa // KAZ07.14.15/ durga.mitra.pratiSTabdho hi sveSaaM pareSaaM ca puujyo bhavati // KAZ07.14.16/ mantra.zakti.hiinaH praajJa.puruSa.upacayaM vidyaa.vRddha.samyogaM vaa kurviita // KAZ07.14.17/ tathaa hi sadyaH zreyaH praapnoti // KAZ07.14.18/ prabhaava.hiinaH prakRti.yoga.kSema.siddhau yateta // KAZ07.14.19/ jana.padaH sarva.karmaNaaM yoniH, tataH prabhaavaH // KAZ07.14.20/ tasya sthaanam aatmanaz ca^aapadi durgam // KAZ07.14.21/ setu.bandhaH sasyaanaaM yoniH // KAZ07.14.22/ nitya.anuSakto hi varSa.guNa.laabhaH setu.vaapeSu // KAZ07.14.23/ vaNik.pathaH para.atisaMdhaanasya yoniH // KAZ07.14.24/ vaNik.pathena hi daNDa.guuDha.puruSa.atinayanaM zastra.aavaraNa.yaana.vaahana.krayaz ca kriyate, pravezo nirNayanaM ca // KAZ07.14.25/ khaniH saMgraama.upakaraNaanaaM yoniH, dravya.vanaM durga.karmaNaaM yaana.rathayoz ca, hasti.vanaM hastinaam, gava.azva.khara.uSTraaNaaM ca vrajaH // KAZ07.14.26/ teSaam alaabhe bandhu.mitra.kulebhyaH samaarjanam // KAZ07.14.27/ utsaaha.hiinaH zreNii.praviira.puruSaaNaaM cora.gaNa.aaTavika.mleccha.jaatiinaaM para.apakaariNaaM guuDha.puruSaaNaaM ca yathaa.laabbham upacayaM kurviita // KAZ07.14.28/ para.mizra.apratiikaaram aabaliiyasaM vaa pareSu prayuJjiita // KAZ07.14.29ab/ evaM pakSeNa mantreNa dravyeNa ca balena ca / KAZ07.14.29cd/ sampannaH pratinirgacchet para.avagraham aatmanaH //E (vigRhya.uparodha.hetavah - daNDa.upanata.vRttam) KAZ07.15.01/ durbalo raajaa balavataa^abhiyuktas tad.viziSTa.balam aazrayeta yam itaro mantra.zaktyaa na^atisaMdadhyaat // KAZ07.15.02/ tulya.mantra.zaktiinaam aayatta.sampado vRddha.samyogaad vaa vizeSaH // KAZ07.15.03/ viziSTa.bala.abhaave sama.balais tulya.bala.saMghair vaa balavataH sambhuuya tiSThed yaan na mantra.prabhaava.zaktibhyaam atisaMdadhyaat // KAZ07.15.04/ tulya.mantra.prabhaava.zaktiinaaM vipula.aarambhato vizeSaH // KAZ07.15.05/ sama.bala.abhaave hiina.balaiH zucibhir utsaahibhiH pratyaniika.bhuutair balavataH sambhuuya tiSThed yaan na mantra.prabhaava.utsaaha.zaktibhir atisaMdadhyaat // KAZ07.15.06/ tulya.utsaaha.zaktiinaaM sva.yuddha.bhuumi.laabhaad vizeSaH // KAZ07.15.07/ tulya.bhuumiinaaM sva.yuddha.kaala.laabhaad vizeSaH // KAZ07.15.08/ tulya.deza.kaalaanaaM yugya.zastra.aavaraNato vizeSaH // KAZ07.15.09/ sahaaya.abhaave durgam aazrayeta yatra^amitraH prabhuuta.sainyo^api bhakta.yavasa.indhana.udaka.uparodhaM na kuryaat svayaM ca kSaya.vyayaabhyaaM yujyeta // KAZ07.15.10/ tulya.durgaaNaaM nicaya.apasaarato vizeSaH // KAZ07.15.11/ nicaya.apasaara.sampannaM hi manuSya.durgam icched iti kauTilyaH //KAZ07.15.12a/tad ebhiH kaarNair aazrayeta - "paarSNi.graaham aasaaraM madhyamam udaasiinaM vaa pratipaadayiSyaami, saamanta.aaTavika.tat.kuliina.aparuddhaanaam anyatamena^asya raajyaM haarayiSyaami ghaatayiSyaami vaa - // KAZ07.15.12b/ kRtya.pakSa.upagraheNa vaa^asya durge raaSTre skandha.aavaare vaa kopaM samutthaapayiSyaami, zastra.agni.rasa.praNidhaanair aupaniSadikair vaa yathaa.iSTam aasannaM haniSyaami - // KAZ07.15.12c/ svayaM.adhiSThitena vaa yoga.praNidhaanena kSaya.vyayam enam upaneSyaami, kSaya.vyaya.pravaasa.upatapte vaa^asya mitra.varge sainye vaa krameNa^upajaapaM praapsyaami - // KAZ07.15.12d/ viivadha.aasaara.prasaara.vadhena vaa^asya skandha.aavaara.avagrahaM kariSyaami, daNDa.upanayena vaa^asya randhram utthaapya sarva.saMdohena prahariSyaami, pratihata.utsaahena vaa yathaa.iSTaM saMdhim avaapsyaami, mayi pratibaddhasya vaa sarvataH kopaaH samutthaasyanti - // KAZ07.15.12e/ niraasaaraM vaa^asya muulaM mitra.aTavii.daNDair uddhaatayiSyaami, mahato vaa dezasya yoga.kSemam ihasthaH paalayiSyaami, sva.vikSiptaM mitra.vikSiptaM vaa me sainyam ihasthasya^ekastham aviSahyaM bhaviSyati, nimna.khaata.raatri.yuddha.vizaaradaM vaa me sainyaM pathya.aabaadha.muktam aasanne karma kariSyati - // KAZ07.15.12f/ viruddha.deza.kaalam iha.aagato vaa svayam eva kSaya.vyayaabhyaaM na bhaviSyati, mahaa.kSaya.vyaya.abhigamyo^ayaM dezo durga.aTavy.apasaara.baahulyaat - // KAZ07.15.12g/ pareSaaM vyaadhi.praayaH sainya.vyaayaamaanaam alabdha.bhaumaz ca, tam aapad.gataH pravekSyati, praviSTo vaa na nirgamiSyati" iti // KAZ07.15.13/ "kaaraNa.abhaave bala.samucchraye vaa parasya durgam unmucya^apagacchet // KAZ07.15.14/ agni.pataGgavad amitre vaa pravizet // KAZ07.15.15/ anyatara.siddhir hi tyakta.aatmano bhavati" ity aacaaryaaH // KAZ07.15.16/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.15.17/ saMdheyataam aatmanaH parasya ca^upalabhya saMdadhiita // KAZ07.15.18/ viparyaye vikrameNa saMdhim apasaaraM vaa lipseta // KAZ07.15.19/ saMdheyasya vaa duutaM preSayet // KAZ07.15.20/ tena vaa preSitam artha.maanaabhyaaM satkRtya bruuyaat "idaM raajJaH paNya.agaaram, idaM devii.kumaaraaNaam, devii.kumaara.vacanaat, idaM raajyam ahaM ca tvad.arpaNaH" iti // KAZ07.15.21/ labdha.saMzrayaH samaya.aacaarikavad bhartari varteta // KAZ07.15.22/ durga.aadiini ca karmaaNi aavaaha.vivaaha.putra.abhiSeka.azva.paNya.hasti.grahaNa.sattra.yaatraa.vihaara.gamanaani ca^anujJaataH kurviita // KAZ07.15.23/ sva.bhuumy.avasthita.prakRti.saMdhim upaghaatam apasRteSu vaa sarvam anujJaataH kurviita // KAZ07.15.24/ duSTa.paura.jaanapado vaa nyaaya.vRttir anyaaM bhuumiM yaaceta // KAZ07.15.25/ duSyavad upaaMzu.daNDena vaa pratikurviita // KAZ07.15.26/ ucitaaM vaa mitraad bhuumiM diiyamaanaaM na pratigRhNiiyaat // KAZ07.15.27/ mantri.purohita.senaa.pati.yuva.raajaanaam anyatamam adRzyamaane bhartari pazyet, yathaa.zakti ca^upakuryaat // KAZ07.15.28/ daivata.svasti.vaacaneSu tat.paraa aaziSo vaacayet // KAZ07.15.29/ sarvatra^aatma.nisargaM guNaM bruuyaat // KAZ07.15.30ab/ samyukta.balavat.sevii viruddhaH zaGkita.aadibhiH / KAZ07.15.30cd/ varteta daNDa.upanato bhartary evam avasthitaH //E (daNDa.upanaayi.vRttam) KAZ07.16.01/ anujJaata.saMdhi.paNa.udvega.karaM balavaan vijigiiSamaaNo yataH sva.bhuumiH sva.Rtu.vRttiz ca sva.sainyaanaam, adurga.apasaaraH zatrur.apaarSNir anaasaaraz ca, tato yaayaat // KAZ07.16.02/ viparyaye kRta.pratiikaaro yaayaat // KAZ07.16.03/ saama.daanaabhyaaM durbalaan upanamayet, bheda.daNDaabhyaaM balavataH // KAZ07.16.04/ niyoga.vikalpa.samuccayaiz ca^upaayaanaam anantara.eka.antaraaH prakRtiiH saadhayet // KAZ07.16.05/ graama.araNya.upajiivi.vraja.vaNik.patha.anupaalanam ujjhita.apasRta.apakaariNaaM ca^arpaNam iti saantvam aacaret // KAZ07.16.06/ bhuumi.dravya.kanyaa.daanam abhayasya ca^iti daanam aacaret // KAZ07.16.07/ saamanta.aaTavika.tat.kuliina.aparuddhaanaam anyatama.upagraheNa koza.daNDa.bhuumi.daaya.yaacanam iti bhedam aacaret // KAZ07.16.08/ prakaaza.kuuTa.tuuSNiiM.yuddha.durga.lambha.upaayair amitra.pragrahaNam iti daNDam aacaret // KAZ07.16.09/ evam utsaahavato daNDa.upakaariNaH sthaapayet, sva.prabhaavavataH koza.upakaariNaH, prajJaavato bhuumy.upakaariNaH // KAZ07.16.10/ teSaaM paNya.pattana.graama.khani.saMjaatena ratna.saara.phalgu.kupyena dravya.hasti.vana.vraja.samutthena yaana.vaahanena vaa yad bahuza upakaroti tac citra.bhogam // KAZ07.16.11/ yad daNDena kozena vaa mahad upakaroti tan mahaa.bhogam // KAZ07.16.12/ yad daNDa.koza.bhuumiibhir upakaroti tat sarva.bhogam // KAZ07.16.13/ yad amitram ekataH pratikaroti tad ekato.bhogi // KAZ07.16.14/ yad amitram aasaaraM ca^ubhayataH pratikaroti tad ubhayato.bhogi // KAZ07.16.15/ yad amitra.aasaara.prativeza.aaTavikaan sarvataH pratikaroti tat sarvato.bhogi // KAZ07.16.16a/ paarSNi.graahaz ca^aaTavikaH zatru.mukhyaH zatrur vaa bhuumi.daana.saadhyaH kazcid aasaadyeta, nirguNayaa bhuumyaa^enam upagraahayet, apratisambaddhayaa durgastham, nirupajiivyayaa^aaTavikaM - // KAZ07.16.16b/ pratyaadeyayaa tat.kuliinaM zatroH, apacchinnayaa zatror aparuddhaM nitya.amitrayaa zreNii.balam, balavat.saamantayaa saMhata.balam, ubhaabhyaaM yuddhe pratilomam, - // KAZ07.16.16c/ alabdha.vyaayaamayaa^utsaahinam, zuuyayaa^ari.pakSiiyam, karzitayaa^apavaahitam, mahaa.kSaya.vyaya.nivezayaa gata.pratyaagatam, anapaazrayayaa pratyapasRtam, pareNa^anadhivaasyayaa svayam eva bhartaaram upagraahayet // KAZ07.16.17/ teSaaM mahaa.upakaaraM nirvikaaraM ca^anuvartayet // KAZ07.16.18/ pratilomam upaaMzunaa saadhayet // KAZ07.16.19/ upakaariNam upakaara.zaktyaa toSayet // KAZ07.16.20/ prayaasataz ca^artha.maanau kuryaad, vyasaneSu ca^anugraham // KAZ07.16.21/ svayaM.aagataanaaM yathaa.iSTa.darzanaM pratividhaanaM ca kuryaat // KAZ07.16.22/ paribhava.upaghaata.kutsa.ativaadaaMz ca^eSu na prayuJjiita // KAZ07.16.23/ dattvaa ca^abhayaM pitaa^iva^anugRhNiiyaat // KAZ07.16.24/ yaz ca^asya^apakuryaat tad doSam abhivikhyaapya prakaazam enaM ghaatayet // KAZ07.16.25/ para.udvega.kaaraNaad vaa daaNDakarmikavac ceSTeta // KAZ07.16.26/ na ca hatasya bhuumi.dravya.putra.daaraan abhimanyeta // KAZ07.16.27/ kulyaan apy asya sveSu paatreSu sthaapayet // KAZ07.16.28/ karmaNi mRtasya putraM raajye sthaapayet // KAZ07.16.29/ evam asya daNDa.upanataaH putra.pautraan anuvartante // KAZ07.16.30/ yas tu^upanataan hatvaa baddhvaa vaa bhuumi.dravya.putra.daaraan abhimanyeta tasya^udvignaM maNDalam abhaavaaya^uttiSThate // KAZ07.16.31/ ye ca^asya^amaatyaaH sva.bhuumiSv aayattaas te ca^asya^udvignaa maNDalam aazrayante // KAZ07.16.32/ svayaM vaa raajyaM praaNaan vaa^asya^abhimanyante // KAZ07.16.33ab/ sva.bhuumiSu ca raajaanas tasmaat saamnaa^anupaalitaaH / KAZ07.16.33cd/ bhavanty anuguNaa raajJaH putra.pautra.anuvartinaH //E (samdhi.karma -samaadhi.mokSah) KAZ07.17.01/ zamaH saMdhiH samaadhir ity eko^arthaH // KAZ07.17.02/ raajJaaM vizvaasa.upagamaH zamaH saMdhiH samaadhir iti // KAZ07.17.03/ "satyaM zapatho vaa calaH saMdhiH, pratibhuuH pratigraho vaa sthaavaraH" ity aacaaryaaH // KAZ07.17.04/ na^iti kauTilyaH // KAZ07.17.05/ satyaM zapatho vaa paratra^iha ca sthaavaraH saMdhiH, iha.artha eva pratibhuuH pratigraho vaa bala.apekSaH // KAZ07.17.06/ "saMhitaaH smaH" iti satya.saMdhaaH puurve raajaanaH satyena saMdadhire // KAZ07.17.07/ tasya^atikrame zapathena agny.udaka.siitaa.praakaara.loSTa.hasti.skandha.azva.pRSTa.ratha.upastha.zastra.ratna.biija.gandha.rasa.suvarNa.hiraNyaany aalebhire "hanyur etaani tyajeyuz ca^enaM yaH zapatham atikraamet" iti // KAZ07.17.08/ zapatha.atikrame mahataaM tapasvinaaM mukhyaanaaM vaa praatibhaavya.bandhaH pratibhuuH // KAZ07.17.09/ tasmin yaH para.avagraha.samarthaan pratibhuvo gRhNaati, so^atisaMdhatte // KAZ07.17.10/ vipariito^atisaMdhiiyate // KAZ07.17.11/ bandhu.mukhya.pragrahaH pratigrahaH // KAZ07.17.12/ tasmin yo duuSya.amaatyaM duuSya.apatyaM vaa dadaati, so^atisaMdhatte // KAZ07.17.13/ vipariito^atisaMdhiiyate KAZ07.17.14/ pratigraha.grahaNa.vizvastasya hi paraz chidreSu nirapekSaH praharati // KAZ07.17.15/ apatya.samaadhau tu kanyaa.putra.daane dadat tu kanyaam atisaMdhatte // KAZ07.17.16/ kanyaa hy adaayaadaa pareSaam eva^arthaaya^aaklezyaa(?) ca // KAZ07.17.17/ vipariitaH putraH // KAZ07.17.18/ putrayor api yo jaatyaM praajJaM zuuraM kRta.astram eka.putraM vaa dadaati so^atisaMdhiiyate // KAZ07.17.19/ vipariito^atisaMdhatte // KAZ07.17.20/ jaatyaad ajaatyo hi lupta.daayaada.saMtaanatvaad aadhaatuM zreyaan, praajJaad apraajJo mantra.zakti.lopaat, zuuraad azuura utsaaha.zakti.lopaat, kRta.astraad akRta.astraH prahartavya.sampal.lopaat, eka.putraad aneka.putro nirapekSatvaat // KAZ07.17.21/ jaatya.praajJayor jaatyam apraajJam aizvarya.prakRtir anuvartate, praajJam ajaatyaM mantra.adhikaaraH // KAZ07.17.22/ mantra.adhikaare^api vRddha.samyogaaj jaatyaH praajJam atisaMdhatte // KAZ07.17.23/ praajJa.zuurayoH praajJam azuuraM mati.karmaNaaM yogo^anuvartate, zuuram apraajJaM vikrama.adhikaaraH // KAZ07.17.24/ vikrama.adhikaare^api hastinam iva lubdhakaH praajJaH zuuram atisaMdhattez // KAZ07.17.25/ zuura.kRta.astrayoH zuuram akRta.astraM vikrama.vyavasaayo^anuvartate, kRta.astram azuuraM lakSya.lambha.adhikaaraH // KAZ07.17.26/ lakSya.lambha.adhikaare^api sthairya.pratipatty.asammoSaiH zuuraH kRta.astram atisaMdhatte // KAZ07.17.27/ bahv.eka.putrayor bahu.putra ekaM dattvaa zeSa.pratiSTabdhaH saMdhim atikraamati, na^itaraH // KAZ07.17.28/ putra.sarva.sva.daane saMdhiz cet putra.phalato vizeSaH // KAZ07.17.29/ sama.phalayoH zakta.prajananato vizeSaH // KAZ07.17.30/ zakta.prajananayor apy upasthita.prajananato vizeSaH // KAZ07.17.31/ zaktimaty eka.putre tu lupta.putra.utpattir aatmaanam aadadhyaat, na ca^eka.putram iti // KAZ07.17.32/ abhyucciiyamaanaH samaadhi.mokSaM kaarayet // KAZ07.17.33/ kumaara.aasannaaH sattriNaH kaaru.zilpi.vyaJjanaaH karmaaNi kurvaaNaaH suruGgayaa raatraav upakhaanayitvaa kumaaram apahareyuH // KAZ07.17.34/ naTanartaka.gaayana.vaadaka.vaag.jiivana.kuziilava.plavaka.saubhikaa vaa puurva.praNihitaaH param upatiSTheran // KAZ07.17.35/ te kumaaraM paraM.parayaa^upatiSTheran // KAZ07.17.36/ teSaam aniyata.kaala.praveza.sthaana.nirgamanaani sthaapayet // KAZ07.17.37/ tatas tad.vyaJjano vaa raatrau pratiSTheta // KAZ07.17.38/ tena ruupa.aajiivaa bhaaryaa.vyaJjanaaz ca vyaakhyaataaH // KAZ07.17.39/ teSaaM vaa tuurya.bhaaNDa.phelaaM gRhiitvaa nirgacchet // KAZ07.17.40/ suuda.aaraalika.snaapaka.saMvaahaka.aastaraka.kalpaka.prasaadhaka.udaka.paricaarakair vaa dravya.vastra.bhaaNDa.phelaa.zayana.aasana.sambhogair nirhriyeta // KAZ07.17.41/ paricaarakac.chadmanaa vaa kiMcid aruupa.velaayaam aadaaya nirgacchet, suruGgaa.mukhena vaa nizaa.upahaareNa // KAZ07.17.42/ toya.aazaye vaa vaaruNaM yogam aatiSThet // KAZ07.17.43/ vaidehaka.vyaJjanaa vaa pakva.anna.phala.vyavahaareNa^aarakSiSu rasam upacaarayeyuH // KAZ07.17.44/ daivata.upahaara.zraaddha.prahavaNa.nimittam aarakSiSu madana.yoga.yuktam anna.paanaM rasaM vaa prayujya^apagacchet, aarakSaka.protsaahanena vaa // KAZ07.17.45/ naagaraka.kuziilava.cikitsaka.aapuupika.vyaJjanaa vaa raatrau samRddha.gRhaaNy aadiipayeyuH aarakSiNaaM vaa // KAZ07.17.46/ vaidehaka.vyaJjanaa vaa paNya.saMsthaam aadiipayeyuH // KAZ07.17.47/ anyad vaa zariiraM nikSipya sva.gRham aadiipayed anupaata.bhayaat // KAZ07.17.48/ tataH saMdhic.cheda.khaata.suruGgaabhir apagacchet // KAZ07.17.49/ kaaca.kumbha.bhaaNDa.bhaara.vyaJjano vaa raatrau pratiSTheta // KAZ07.17.50/ muNDa.jaTilaanaaM pravaasanaany anupraviSTo vaa raatrau tad.vyaJjanaH pratiSTheta, viruupa.vyaadhi.karaNa.araNya.carac.chadmanaam anyatamena vaa //KAZ07.17.51/ preta.vyaJjano vaa guuDhair nirhriyeta // KAZ07.17.52/ pretaM vaa strii.veSeNa^anugacchet // KAZ07.17.53/ vana.cara.vyaJjanaaz ca^enam anyato yaantam anyato^apadizeyuH // KAZ07.17.54/ tato^anyato gacchet // KAZ07.17.55/ cakra.caraaNaaM vaa zakaTa.vaaTair apagacchet // KAZ07.17.56/ aasanne ca^anupaate sattraM vaa gRhNiiyaat // KAZ07.17.57/ sattra.abhaave hiraNyaM rasa.viddhaM vaa bhakSya.jaatam ubhayataH.panthaanam utsRjet // KAZ07.17.58/ tato^anyato^apagacchet // KAZ07.17.59/ gRhiito vaa saama.aadibhir anupaatam atisaMdadhyaat, rasa.viddhena vaa pathy.adanena // KAZ07.17.60/ vaaruNa.yoga.agni.daaheSu vaa zariiram anyad aadhaaya zatrum abhiyuJjiita "putro me tvayaa hataH" iti // KAZ07.17.61a/ upaattac.channa.zastro vaa raatrau vikramya rakSiSu // KAZ07.17.61b/ ziighra.paatair apasared guuDha.praNihitaiH saha //E (madhyama.caritam - udaasiina.caritam - maNDala.caritam) KAZ07.18.01/ madhyamasya^aatmaa tRtiiyaa paJcamii ca prakRtii prakRtayaH // KAZ07.18.02/ dvitiiyaa caturthii SaSThii ca vikRtayaH // KAZ07.18.03/ tac ced ubhayaM madhyamo^anugRhNiiyaat, vijigiiSur madhyama.anulomaH syaat // KAZ07.18.04/ na ced anugRhNiiyaat, prakRty.anulomaH syaat // KAZ07.18.05/ madyamaz ced vijigiiSor mitraM mitra.bhaavi lipseta, mitrasya^aatmanaz ca mitraaNy utthaapya madhyamaac ca mitraaNi bhedayitvaa mitraM traayeta // KAZ07.18.06/ maNDalaM vaa protsaahayet "atipravRddho^ayaM madhyamaH sarveSaaM no vinaazaaya^abhyutthitaH, sambhuuya^asya yaatraaM vihanaama" iti // KAZ07.18.07/ tac cen maNDalam anugRhNiiyaat, madhyama.avagraheNa^aatmaanam upabRMhayet // KAZ07.18.08/ na ced anugRhNiiyaat, koza.daNDaabhyaaM mitram anugRhya ye madhyama.dveSiNo raajaanaH paraspara.anugRhiitaa vaa bahavas tiSTheyuH, eka.siddhau vaa bahavaH sidhyeyuH, parasparaad vaa zaGkitaa na^uttiSTheran, teSaaM pradhaanam ekam aasannaM vaa saama.daanaabhyaaM labheta // KAZ07.18.09/ dvi.guNo dvitiiyaM tri.gunas tRtiiyam // KAZ07.18.10/ evam abhyuccito madhyamam avagRhNiiyaat // KAZ07.18.11/ deza.kaala.atipattau vaa saMdhaaya madhyamena mitrasya saacivyaM kuryaat, duuSyeSu vaa karma.saMdhim // KAZ07.18.12/ karzaniiyaM vaa^asya mitraM madhyamo lipseta, pratistambhayed enaM "ahaM tvaa traayeya" iti aa karzanaat // KAZ07.18.13/ karzitam enaM traayeta // KAZ07.18.14/ ucchedaniiyaM vaa^asya mitraM madhyamo lipseta, karzitam enaM traayeta madhyama.vRddhi.bhayaat // KAZ07.18.15/ ucchinnaM vaa bhuumy.anugraheNa haste kuryaad anyatra^apasaara.bhayaat // KAZ07.18.16/ karzaniiya.ucchedaniiyayoz cen mitraaNi madhyamasya saacivya.karaaNi syuH, puruSa.antareNa saMdhiiyeta // KAZ07.18.17/ vijigiiSor vaa tayor mitraaNy avagraha.samarthaani syuH, saMdhim upeyaat // KAZ07.18.18/ amitraM vaa^asya madhyamo lipseta, saMdhim upeyaat // KAZ07.18.19/ evaM sva.arthaz ca kRto bhavati madhyamasya priyaM ca // KAZ07.18.20/ madhyamaz cet sva.mitraM mitra.bhaavi lipseta, puruSa.antareNa saMdadhyaat // KAZ07.18.21/ sa.apekSaM vaa "na^arhasi mitram ucchettum" iti vaarayet // KAZ07.18.22/ upekSeta vaa "maNDalam asya kupyatu sva.pakSa.vadhaat" iti // KAZ07.18.23/ amitram aatmano vaa madhyamo lipseta, koza.daNDaabhyaam enam adRzyamaano^anugRhNiiyaat // KAZ07.18.24/ udaasiinaM vaa madhyamo lipseta, asmai saahaayyaM dadyaad "udaasiinaad bhidyataam" iti // KAZ07.18.25/ madhyama.udaasiinayor yo maNDalasya^abhipretas tam aazrayeta // KAZ07.18.26/ madhyama.caritena^udaasiina.caritaM vyaakhyaatam // KAZ07.18.27/ udaasiinaz cen madhyamaM lipseta, yataH zatrum atisaMdadhyaan mitrasya^upakaaraM kuryaad udaasiinaM vaa daNDa.upakaariNaM labheta tataH pariNameta // KAZ07.18.28/ evam upabRhya^aatmaanam ari.prakRtiM karzayen mitra.prakRtiM ca^upagRhNiiyaat // KAZ07.18.29a/ saty apy amitra.bhaave tasya^anaatmavaan nitya.apakaarii zatruH zatru.saMhitaH paarSNi.graaho vaa vyasanii yaatavyo vyasane vaa netur abhiyoktaa ity ari.bhaavinaH, eka.artha.abhiprayaataH pRthag.artha.abhiprayaataH sambhuuya.yaatrikaH saMhita.prayaaNikaH sva.artha.abhiprayaataH saamutthaayikaH koza.daNDayor anyatarasya kretaa vikretaa vaa dvaidhii.bhaavika iti mitra.bhaavinaH, - // KAZ07.18.29b/ saamanto balavataH pratighaato^antardhiH prativezo vaa balavataH paarSNi.graaho vaa svayam upanataH prataapa.upanato vaa daNDa.upanata iti bhRtya.bhaavinaH saamantaaH // KAZ07.18.30/ tair bhuumy.eka.antaraa vyaakhyaataaH // KAZ07.18.31ab/ teSaaM zatru.virodhe yan mitram eka.arthataaM vrajet / KAZ07.18.31cd/ zaktyaa tad.anugRhNiiyaad viSaheta yayaa param // KAZ07.18.32ab/ prasaadhya zatruM yan mitraM vRddhaM gacched avazyataam / KAZ07.18.32cd/ saamanta.eka.antaraabhyaaM tat.prakRtibhyaaM virodhayet // KAZ07.18.33ab/ tat.kuliina.aparuddhaabhyaaM bhuumiM vaa tasya haarayet / KAZ07.18.33cd/ yathaa vaa^anugraha.apekSaM vazyaM tiSThet tathaa caret // KAZ07.18.34ab/ na^upakuryaad amitraM vaa gacched yad atikarzitam / KAZ07.18.34cd/ tad ahiinam avRddhaM ca sthaapayen mitram arthavit // KAZ07.18.35ab/ artha.yuktyaa calaM mitraM saMdhiM yad upagacchati / KAZ07.18.35cd/ tasya^apagamane hetuM vihanyaan na caled yathaa // KAZ07.18.36ab/ ari.saadhaaraNaM yad vaa tiSThet tad aritaH zaTham / KAZ07.18.36cd/ bhedayed bhinnam ucchindyaat tataH zatrum anantaram // KAZ07.18.37ab/ udaasiinaM ca yat tiSThet saamantais tad virodhayet / KAZ07.18.37cd/ tato vigraha.saMtaptam upakaare nivezayet // KAZ07.18.38ab/ amitraM vijigiiSuM ca yat saMcarati durbalam / KAZ07.18.38cd/ tad balena^anugRhNiiyaad yathaa syaan na paraan.mukham // KAZ07.18.39ab/ apaniiya tato^anyasyaaM bhuumau vaa samnivezayet / KAZ07.18.39cd/ nivezya puurvaM tatra^anyad daNDa.anugraha.hetunaa // KAZ07.18.40ab/ apakuryaat samarthaM vaa na^upakuryaad yad aapadi / KAZ07.18.40cd/ ucchindyaad eva tan.mitraM vizvasya^aGkam upasthitam // KAZ07.18.41ab/ mitra.vyasanato vaa^arir uttiSThed yo^anavagrahaH / KAZ07.18.41cd/ mitreNa^eva bhavet saadhyaz chaadita.vyasanena saH // KAZ07.18.41ab/ amitra.vyasanaan mitram utthitaM yad virajyati / KAZ07.18.41cd/ ari.vyasana.siddhyaa tat.zatruNaa^eva prasidhyati // KAZ07.18.42ab/ vRddhiM kSayaM ca sthaanaM ca karzana.ucchedanaM tathaa // KAZ07.18.42cd/ sarva.upaayaan samaadadhyaad etaan yaz ca^artha.zaastravit / KAZ07.18.43ab/ evam anyonya.saMcaaraM SaaDguNyaM yo^anupazyati // KAZ07.18.43cd/ sa buddhi.nigalair baddhair iSTaM kriiDati paarthivaiH //E (prakRti.vyasana.vargah) KAZ08.1.01/ vyasana.yaugapadye saukaryato yaatavyaM rakSitavyaM vaa^iti vyasana.cintaa // KAZ08.1.02/ daivaM maanuSaM vaa prakRti.vyasanam anaya.apanayaabhyaaM sambhavati // KAZ08.1.03/ guNa.praatilomyam abhaavaH pradoSaH prasaGgaH piiDaa vaa vyasanam // KAZ08.1.04/ vyasyaty enaM zreyasa iti vyasanam // KAZ08.1.05/ "svaamy.amaatya.jana.pada.durga.koza.daNDa.mitra.vyasanaanaaM puurvaM puurvaM gariiyaH" ity aacaaryaaH // KAZ08.1.06/ na^iti bharadvaajaH // KAZ08.1.07/ "svaamy.amaatya.vyasanayor amaatya.vyasanaM gariiyaH // KAZ08.1.08/ mantro mantra.phala.avaaptiH karma.anuSThaanam aaya.vyaya.karma daNDa.praNayanam amitra.aTavii.pratiSedho raajya.rakSaNaM vyasana.pratiikaaraH kumaara.rakSaNam abhiSekaz ca kumaaraaNaam aayattam amaatyeSu // KAZ08.1.09/ teSaam abhaave tad.abhaavaH, chinna.pakSasya^iva raajJaz ceSTaa.naazaz ca // KAZ08.1.10/ vyasaneSu ca^aasannaH para.upajaapaH // KAZ08.1.11/ vaiguNye ca praaNa.aabaadhaH praaNa.antika.caratvaad raajJaH" iti // KAZ08.1.12/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.1.13/ mantri.purohita.aadi.bhRtya.vargam adhyakSa.pracaaraM puruSa.dravya.prakRti.vyasana.pratiikaaram edhanaM ca raajaa^eva karoti // KAZ08.1.14/ vyasaniSu vaa^amaatyeSv anyaan avyasaninaH karoti // KAZ08.1.15/ puujya.puujane duuSya.avagrahe ca nitya.yuktas tiSThati // KAZ08.1.16/ svaamii ca sampannaH sva.sampadbhiH prakRtiiH sampaadayati // KAZ08.1.17/ sa yat.ziilas tat.ziilaaH prakRtayo bhavanti, utthaane pramaade ca tad.aayattatvaat // KAZ08.1.18/ tat.kuuTa.sthaaniiyo hi svaamii^iti // KAZ08.1.19/ "amaatya.jana.pada.vyasanayor jana.pada.vyasanaM gariiyaH" iti vizaala.akSaH // KAZ08.1.20/ "kozo daNDaH kupyaM viSTir vaahanaM nicayaaz ca jana.padaad uttiSThante // KAZ08.1.21/ teSaam abhaavo jana.pada.abhaave, svaamy.amaatyayoz ca^anantaraH" iti // KAZ08.1.22/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.1.23/ amaatya.muulaaH sarva.aarambhaaH - jana.padasya karma.siddhayaH svataH parataz ca yoga.kSema.saadhanaM vyasana.pratiikaaraH zuunya.niveza.upacayau daNDa.kara.anugrahaz ca^iti // KAZ08.1.24/ "jana.pada.durga.vyasanayor durga.vyasanam" iti paaraazaraaH // KAZ08.1.25/ "durge hi koza.daNDa.utpattir aapadi sthaanaM ca jana.padasya // KAZ08.1.26/ zaktimattaraaz ca pauraa jaanapadebhyo nityaaz ca^aapadi sahaayaa raajJaH // KAZ08.1.27/ jaanapadaas tv amitra.saadhaaraNaaH" iti // KAZ08.1.28/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.1.29/ jana.pada.muulaa durga.koza.daNDa.setu.vaarttaa.aarambhaaH // KAZ08.1.30/ zauryaM sthairyaM daakSyaM baahulyaM ca jaanapadeSu // KAZ08.1.31/ parvata.antar.dviipaaz ca durgaa na^adhyuSyante jana.pada.abhaavaat // KAZ08.1.32/ karSaka.praaye tu durga.vyasanam, aayudhiiya.praaye tu jana.pade jana.pada.vyasanam iti // KAZ08.1.33/ "durga.koza.vyasanayoH koza.vyasanam" iti pizunaH // KAZ08.1.34/ "koza.muulo hi durga.saMskaaro durga.rakSaNaM jana.pada.mitra.amitra.nigraho deza.antaritaanaam utsaahanaM daNDa.bala.vyavahaaraz ca // KAZ08.1.35/ durgaH kozaad upajaapyaH pareSaam // KAZ08.1.36/ kozam aadaaya ca vyasane zakyam apayaatum, na durgam" iti // KAZ08.1.37/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.1.38/ durga.arpaNaH kozo daNDas tuuSNiiM.yuddhaM sva.pakSa.nigraho daNDa.bala.vyavahaara aasaara.pratigrahaH para.cakra.aTavii.pratiSedhaz ca // KAZ08.1.39/ durga.abhaave ca kozaH pareSaam // KAZ08.1.40/ dRzyate hi durgavataam anucchittir iti // KAZ08.1.41/ "koza.daNDavyasanayor daNDa.vyasanam" iti kauNapadantaH // KAZ08.1.42/ "daNDa.muulo hi mitra.amitra.nigrahaH para.daNDa.utsaahanaM sva.daNDa.pratigrahaz ca // KAZ08.1.43/ daNDa.abhaave ca dhruvaH koza.vinaazaH // KAZ08.1.44/ koza.abhaave ca zakyaH kupyena bhuumyaa para.bhuumi.svayaM.graaheNa vaa daNDaH piNDayitum, daNDavataa ca kozaH // KAZ08.1.45/ svaaminaz ca^aasanna.vRttitvaad amaatya.sadharmaa daNDaH" iti // KAZ08.1.46/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.1.47/ koza.muulo hi daNDaH // KAZ08.1.48/ koza.abhaave daNDaH paraM gacchati, svaaminaM vaa hanti // KAZ08.1.49/ sarva.abhiyoga.karaz ca kozo dharma.kaama.hetuH // KAZ08.1.50/ deza.kaala.kaarya.vazena tu koza.daNDayor anyataraH pramaaNii.bhavati // KAZ08.1.51/ lambha.paalano hi daNDaH kozasya, kozaH kozasya daNDasya ca bhavati // KAZ08.1.52/ sarva.dravya.prayojakatvaat koza.vyasanaM gariiya iti // KAZ08.1.53/ "daNDa.mitra.vyasanayor mitra.vyasanam" iti vaatavyaadhiH // KAZ08.1.54/ "mitram abhRtaM vyavahitaM ca karma karoti, paarSNi.graaham aasaaram amitram aaTavikaM ca pratikaroti, koza.daNDa.bhuumibhiz ca^upakaroti vyasana.avasthaa.yogam" iti // KAZ08.1.55/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.1.56/ daNDavato mitraM mitra.bhaave tiSThati, amitro vaa mitra.bhaave // KAZ08.1.57/ daNDa.mitrayos tu saadhaaraNe kaarye saarataH sva.yuddha.deza.kaala.laabhaad vizeSaH // KAZ08.1.58/ ziighra.abhiyaane tv amitra.aaTavika.anabhyantara.kope ca na mitraM vidyate // KAZ08.1.59/ vyasana.yaugapadye para.vRddhau ca mitram artha.yuktau tiSThati // KAZ08.1.60/ iti prakRti.vyasana.sampradhaaraNam uktam // KAZ08.1.61ab/ prakRty.avayavaanaaM tu vyasanasya vizeSataH / KAZ08.1.61cd/ bahu.bhaavo^anuraago vaa saaro vaa kaarya.saadhakaH // KAZ08.1.62ab/ dvayos tu vyasane tulye vizeSo guNataH kSayaat / KAZ08.1.62cd/ zeSa.prakRti.saadguNyaM yadi syaan na^avidheyakam // KAZ08.1.63ab/ zeSa.prakRti.naazas tu yatra^eka.vyasanaad bhavet / KAZ08.1.63cd/ vyasanaM tad gariiyaH syaat pradhaanasya^itarasya vaa //E (raaja.raajyayor vyasana.cintaa) KAZ08.2.01/ raajaa raajyam iti prakRti.saMkSepaH // KAZ08.2.02/ raajJo^abhyantaro baahyo vaa kopa iti // KAZ08.2.03/ ahi.bhayaad abhyantaraH kopo baahya.kopaat paapiiyaan, antar.amaatya.kopaz ca^antaH.kopaat // KAZ08.2.04/ tasmaat koza.daNDa.zaktim aatma.saMsthaaM kurviita // KAZ08.2.05/ "dvairaajya.vairaajyayor dvairaajyam anyonya.pakSa.dveSa.anuraagaabhyaaM paraspara.saMgharSeNa vaa vinazyati, vairaajyaM tu prakRti.citta.grahaNa.apekSi yathaa.sthitam anyair bhujyate" ity aacaaryaaH // KAZ08.2.06/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.2.07/ pitaa.putrayor bhraatror vaa dvairaajyaM tulya.yoga.kSemam amaatya.avagrahaM vartayati // KAZ08.2.08/ vairaajyaM tu jiivataH parasya^aacchidya "na^etan mama" iti manyamaanaH karzayati, apavaahayati, paNyaM vaa karoti, viraktaM vaa parityajya^apagacchati^iti // KAZ08.2.09/ andhaz calita.zaastro vaa raajaa^iti "azaastra.cakSur andho yat.kiMcana.kaarii dRDha.abhinivezii para.praNeyo vaa raajyam anyaayena^upahanti, calita.zaastras tu yatra zaastraac calita.matir bhavati zakya.anunayo bhavati" ity aacaaryaaH // KAZ08.2.10/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.2.11/ andho raajaa zakyate sahaaya.sampadaa yatra tatra vaa paryavasthaapayitum // KAZ08.2.12/ calita.zaastras tu zaastraad anyathaa.abhiniviSTa.buddhir anyaayena raajyam aatmaanaM ca^upahanti^iti // KAZ08.2.13/ vyaadhito navo vaa raajaa^iti "vyaadhito raajaa raajya.upaghaatam amaatya.muulaM praaNa.aabaadhaM vaa raajya.muulam avaapnoti, navas tu raajaa sva.dharma.anugraha.parihaara.daana.maana.karmabhiH prakRti.raJjana.upakaaraiz carati" ity aacaaryaaH // KAZ08.2.14/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.2.15/ vyaadhito raajaa yathaa.pravRttaM raaja.praNidhim anuvartayati // KAZ08.2.16/ navas tu raajaa bala.aavarjitaM "mama^idaM raajyam" iti yathaa.iSTam anavagrahaz carati // KAZ08.2.17/ saamutthaayikair avagRhiito vaa raajya.upaghaataM marSayati // KAZ08.2.18/ prakRtiSv aruuDhaH sukham ucchettuM bhavati^iti // KAZ08.2.19/ vyaadhite vizeSaH paapa.rogya.paapa.rogii ca // KAZ08.2.20/ nave^apy abhijaato^anabhijaata iti // KAZ08.2.21/ durbalo^abhijaato balavaan anabhijaato raajaa^iti "durbalasya^abhijaatasya^upajaapaM daurbalya.apekSaaH prakRtayaH kRcchreNa^upagacchanti, balavataz ca^anabhijaatasya bala.apekSaaH sukhena" ity aacaaryaaH // KAZ08.2.22/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.2.23/ durbalam abhijaataM prakRtayaH svayam upanamanti, jaatyam aizvarya.prakRtir anuvartata iti // KAZ08.2.24/ balavataz ca^anabhijaatasya^upajaapaM visaMvaadayanti, anuraage saarvaguNyam iti // KAZ08.2.25/ prayaasa.vadhaat sasya.vadho muSTi.vadhaat paapiiyaan, niraajiivatvaad avRSTir ativRSTitaH // KAZ08.2.26ab/ dvayor dvayor vyasanayoH prakRtiinaaM bala.abalam / KAZ08.2.26cd/ paaramparya.krameNa^uktaM yaane sthaane ca kaaraNam //E (puruSa.vyasana.vargah) KAZ08.3.01/ avidyaa.vinayaH puruSa.vyasana.hetuH // KAZ08.3.02/ aviniito hi vyasana.doSaan na pazyati // KAZ08.3.03/ taan upadekSyaamaH // KAZ08.3.04/ kopajas tri.vargaH, kaamajaz catur.vargaH // KAZ08.3.05/ tayoH kopo gariiyaan // KAZ08.3.06/ sarvatra hi kopaz carati // KAZ08.3.07/ praayazaz ca kopa.vazaa raajaanaH prakRti.kopair hataaH zruuyante, kaama.vazaaH kSaya.nimittam ari.vyaadhibhir iti // KAZ08.3.08/ na^iti bhaaradvaajaH // KAZ08.3.09/ "sat.puruSa.aacaaraH kopo vaira.yaatanam avajJaa.vadho bhiita.manuSyataa ca // KAZ08.3.10/ nityaz ca kopena sambandhaH paapa.pratiSedha.arthaH // KAZ08.3.11/ kaamaH siddhi.laabhaH saantvaM tyaaga.ziilataa sampriya.bhaavaz ca // KAZ08.3.12/ nityaz ca kaamena sambandhaH kRta.karmaNaH phala.upabhoga.arthaH" iti // KAZ08.3.13/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.3.14/ dveSyataa zatru.vedanaM duHkha.aasaGgaz ca kopaH // KAZ08.3.15/ paribhavo dravya.naazaH paaTaccara.dyuutakaara.lubdhaka.gaayana.vaadakaiz ca^anarthyaiH samyogaH kaamaH // KAZ08.3.16/ tayoH paribhavaad dveSyataa gariiyasii // KAZ08.3.17/ paribhuutaH svaiH paraiz ca^avagRhyate, dveSyaH samucchidyata iti //KAZ08.3.18/ dravya.naazaat^zatru.vedanaM gariiyaH // KAZ08.3.19/ dravya.naazaH koza.aabaadhakaH, zatru.vedanaM praaNa.aabaadhakam iti // KAZ08.3.20/ anarthya.samyogaad duHkha.samyogo gariiyaan // KAZ08.3.21/ anarthya.samyogo muhuurta.pratiikaaro, diirgha.kleza.karo duHkhaanaam aasaGga iti // KAZ08.3.22/ tasmaat kopo gariiyaan // KAZ08.3.23/ vaak.paaruSyam artha.duuSaNaM daNDa.paaruSyam iti // KAZ08.3.24/ "vaak.paaruSya.artha.duuSaNayor vaak.paaruSyaM gariiyaH" iti vizaala.akSaH // KAZ08.3.25/ "paruSa.mukto hi tejasvii tejasaa pratyaarohati // KAZ08.3.26/ durukta.zalyaM hRdi nikhaataM tejaH.saMdiipanam indriya.upataapi ca" iti // KAZ08.3.27/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.3.28/ artha.puujaa vaak.zalyam apahanti, vRtti.vilopas tv artha.duuSaNam // KAZ08.3.29/ adaanam aadaanaM vinaazaH parityaago vaa^arthasya^ity artha.duuSaNam // KAZ08.3.30/ "artha.duuSaNa.daNDa.paaruSyayor artha.duuSaNaM gariiyaH" iti paaraazaraaH // KAZ08.3.31/ "artha.muulau dharma.kaamau // KAZ08.3.32/ artha.pratibaddhaz ca loko vartate // KAZ08.3.33/ tasya.upaghaato gariiyaan" iti // KAZ08.3.34/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.3.35/ sumahataa^apy arthena na kazcana zariira.vinaazam icchet // KAZ08.3.36/ daNDa.paaruSyaac ca tam eva doSam anyebhyaH praapnoti // KAZ08.3.37/ iti kopajas tri.vargaH // KAZ08.3.38/ kaamajas tu mRgayaa dyuutaM striyaH paanam iti catur.vargaH // KAZ08.3.39/ tasya "mRgayaa.dyuutayor mRgayaa gariiyasii" iti pizunaH // KAZ08.3.40/ "stena.amitra.vyaala.daava.praskhalana.bhaya.din.mohaaH kSut.pipaase ca praaNa.aabaadhas tasyaam // KAZ08.3.41/ dyuute tu jitam eva^akSa.viduSaa yathaa jayat.sena.duryodhanaabhyaam" iti // KAZ08.3.42/ na^ity kauTilyaH // KAZ08.3.43/ tayor apy anyatara.paraajayo^asti^iti nala.yudhiSThiraabhyaaM vyaakhyaatam // KAZ08.3.44/ tad eva vijita.dravyam aamiSaM vaira.anubandhaz ca // KAZ08.3.45/ sato^arthasya vipratipattir asataz ca^arjanam apratibhukta.naazo muutra.puriiSa.dhaaraNa.bubhukSaa.aadibhiz ca vyaadhi.laabha iti dyuuta.doSaaH // KAZ08.3.46/ mRgayaayaaM tu vyaayaamaH zleSma.pitta.medaH.sveda.naazaz cale sthite ca kaaye lakSa.paricayaH kopa.bhaya.sthaaneSu ca mRgaaNaaM citta.jJaanam anitya.yaanaM ca^iti // KAZ08.3.47/ "dyuuta.strii.vyasanayoH kaitava.vyasanam" iti kauNapadantaH // KAZ08.3.48/ "saatatyena hi nizi pradiipe maatari ca mRtaayaaM diivyaty eva kitavaH // KAZ08.3.49/ kRcchre ca pratipRSTaH kupyati // KAZ08.3.50/ strii.vyasane tu snaana.pratikarma.bhojana.bhuumiSu bhavaty eva dharma.artha.paripraznaH // KAZ08.3.51/ zakyaa ca strii raajahite.niyoktum, upaaMzu.daNDena vyaadhinaa vaa vyaavartayitum avasraavayituM vaa" iti // KAZ08.3.52/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.3.53/ sapratyaadeyaM dyuutaM niSpratyaadeyaM strii.vyasanam // KAZ08.3.54/ adarzanaM kaarya.nirvedaH kaala.atipaatanaad anartho dharma.lopaz ca tantra.daurbalyaM paana.anubandhaz ca^iti // KAZ08.3.55/ "strii.paana.vyasanayoH strii.vyasanam" iti vaatavyaadhiH // KAZ08.3.56/ "striiSu hi baalizyam aneka.vidhaM nizaanta.praNidhau vyaakhyaatam // KAZ08.3.57/ paane tu zabda.aadiinaam indriya.arthaanaam upabhogaH priiti.daanaM parijana.puujanaM karma.zrama.vadhaz ca" iti // KAZ08.3.58/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.3.59/ strii.vyasane bhavaty apatya.utpattir aatma.rakSaNaM ca^antar.daareSu, viparyayo vaa baahyeSu, agamyeSu sarva.ucchittiH // KAZ08.3.60/ tad ubhayaM paana.vyasane // KAZ08.3.61/ paana.sampat - saMjJaa.naazo^anunmattasya^unmattatvam apretasya pretatvaM kaupiina.darzanaM zruta.prajJaa.praaNa.vitta.mitra.haaniH sadbhir viyogo^anarthya.samyogas tantrii.giita.naipuNyeSu ca^arthaghneSu prasaGga iti // KAZ08.3.62/ dyuuta.madyayor dyuutam // KAZ08.3.63/ ekeSaaM paNa.nimitto jayaH paraajayo vaa praaNiSu nizcetaneSu vaa pakSa.dvaidhena prakRti.kopaM karoti // KAZ08.3.64/ vizeSataz ca saMghaanaaM saMgha.dharmiNaaM ca raaja.kulaanaaM dyuuta.nimitto bhedas tan.nimitto vinaaza ity asat.pragrahaH paapiSThatamo vyasanaanaaM tantra.daurbalyaad iti // KAZ08.3.65ab/ asataaM pragrahaH kaamaH kopaz ca^avagrahaH sataam / KAZ08.3.65cd/ vyasanaM doSa.baahulyaad atyantam ubhayaM matam // KAZ08.3.66ab/ tasmaat kopaM ca kaamaM ca vyasana.aarambham aatmavaan / KAZ08.3.66cd/ parityajen muula.haraM vRddha.sevii jita.indriyaH //E (piiDana.vargah - stambha.vargah - koza.sanga.vargah) KAZ08.4.01/ daiva.piiDanaM - agnir udakaM vyaadhir durbhikSaM maraka iti // KAZ08.4.02/ "agny.udakayor agni.piiDanam apratikaaryaM sarva.daahi ca, zakya.apagamanaM taarya.aabaadham udaka.piiDanam" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.03/ na^it kauTilyaH // KAZ08.4.04/ agnir graamam ardha.graamaM vaa dahati, udaka.vegas tu graama.zata.pravaahii^iti // KAZ08.4.05/ "vyaadhi.durbhikSayor vyaadhiH preta.vyaadhita.upasRSTa.paricaaraka.vyaayaama.uparodhena karmaaNy upahanti, durbhikSaM punar akarma.upaghaati hiraNya.pazu.kara.daayi ca" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.06/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.07/ eka.deza.piiDano vyaadhiH zakya.pratiikaaraz ca, sarva.deza.piiDanaM durbhikSaM praaNinaam ajiivanaaya^iti // KAZ08.4.08/ tena marako vyaakhyaataH // KAZ08.4.09/ "kSudraka.mukhya.kSayayoH kSudraka.kSayaH karmaNaam ayoga.kSemaM karoti, mukhya.kSayaH karma.anuSThaana.uparodha.dharmaa" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.10/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.11/ zakyaH kSudraka.kSayaH pratisaMdhaatuM baahulyaat kSudrakaaNaam, na mukhya.kSayaH // KAZ08.4.12/ sahasreSu hi mukhyo bhavaty eko na vaa sattva.prajJaa.aadhikyaat tad.aazrayatvaat kSudrakaaNaam iti // KAZ08.4.13/ "sva.cakra.para.cakrayoH sva.cakram atimaatraabhyaaM daNDa.karaabhyaaM piiDayaty azakyaM ca vaarayitum, para.cakraM tu zakyaM praiyoddhum upasaareNa saMdhinaa vaa mokSayitum" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.14/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.15/ sva.cakra.piiDanaM prakRti.puruSa.mukhya.upagraha.vighaataabhyaaM zakyate vaarayitum eka.dezaM vaa piiDayati, sarva.deza.piiDanaM tu para.cakraM vilopa.ghaata.daaha.vidhvaMsana.apavaahanaiH piiDayati^iti // KAZ08.4.16/ "prakRti.raaja.vivaadayoH prakRiti.vivaadaH prakRtiinaaM bhedakaH para.abhiyogaan aavahati, raaja.vivaadas tu prakRtiinaaM dvi.guNa.bhakta.vetana.parihaara.karo bhavati" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.17/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.18/ zakyaH prakRti.vivaadaH prakRti.mukhya.upagraheNa kalaha.sthaana.apanayanena vaa vaarayitum // KAZ08.4.19/ vivadamaanaas tu prakRtayaH paraspara.saMgharSeNa^upakurvanti // KAZ08.4.20/ raaja.vivaadas tu piiDana.ucchedanaaya prakRtiinaaM dvi.guNa.vyaayaama.saadhya iti // KAZ08.4.21/ "deza.raaja.vihaarayor deza.vihaaras traikaalyena karma.phala.upaghaataM karoti, raaja.vihaaras tu kaaru.zilpi.kuziilava.vaag.jiivana.ruupa.aajiivaa.vaidehaka.upakaaraM karoti" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.22/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.23/ deza.vihaaraH karma.zramam avadhaa.artham alpaM bhakSayati bhakSayitvaa ca bhuuyaH karmasu yogaM gacchati, raaja.vihaaras tu svayaM vallabhaiz ca svayaM.graaha.praNaya.paNya.agaara.kaarya.upagrahaiH piiDayati^iti // KAZ08.4.24/ "subhagaa.kumaarayoH kumaaraH svayaM vallabhaiz ca svayaM.graaha.praNaya.paNya.agaara.kaarya.upagrahaiH piiDayati, subhagaa vilaasa.upabhogena" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.25/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.26/ zakyaH kumaaro mantri.purohitaabhyaaM vaarayitum, na subhagaa baalizyaad anarthya.jana.samyogaac ca^iti // KAZ08.4.27/ "zreNii.mukhyayoH zreNii baahulyaad anavagrahaa steya.saahasaabhyaaM piiDayati, mukhyaH kaarya.anugraha.vighaataabhyaam" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.28/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.29/ suvyaavartyaa zreNii samaana.ziila.vyasanatvaat, zreNii.mukhya.eka.deza.upagraheNa vaa // KAZ08.4.30/ stambha.yukto mukhyaH para.praaNa.dravya.upaghaataabhyaaM piiDayati^iti // KAZ08.4.31/ "samnidhaatR.samaahartroH samnidhaataa kRta.viduuSaNa.atyayaabhyaaM piiDayati, samaahartaa karaNa.adhiSThitaH pradiSTa.phala.upabhogii bhavati" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.32/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.33/ samnidhaataa kRta.avastham anyaiH koza.pravezyaM pratigRhNaati, samaahartaa tu puurvam artham aatmanaH kRtvaa pazcaad raaja.arthaM karoti praNaazayati vaa, para.sva.aadaane ca sva.pratyayaz carati^iti // KAZ08.4.34/ "anta.paala.vaidehakayor anta.paalaz cora.prasarga.deya.atyaadaanaabhyaaM vaNik.pathaM piiDayati, vaidehakaas tu paNya..pratipaNya.anugrahaiH prasaadhayanti" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.35/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.36/ anta.paalaH paNya.sampaata.anugraheNa vartayati, vaidehakaas tu sambhuuya paNyaanaam utkarSa.apakarSaM kurvaaNaaH paNe paNa.zataM kumbhe kumbha.zatam ity aajiivanti // KAZ08.4.37/ abhijaata.uparuddhaa bhuumiH pazu.vraja.uparuddhaa vaa^iti "abhijaata.uparuddhaa bhuumiH mahaa.phalaa^apy aayudhiiya.upakaariNii na kSamaa mokSayituM vyasana.aabaadha.bhayaat, pazu.vraja.uparuddhaa tu kRSi.yogyaa kSamaa mokSayitum // KAZ08.4.38/ viviitaM hi kSetreNa baadhyate" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.39/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.40/ abhijaata.uparuddhaa bhuumir atyanta.mahaa.upakaaraa^api kSamaa mokSayituM vyasana.aabaadha.bhayaat, pazu.vraja.uparuddhaa tu koza.vaahana.upakaariNii na kSamaa mokSayitum, anyatra sasya.vaapa.uparodhaad iti // KAZ08.4.41/ "pratirodhaka.aaTavikayoH pratirodhakaa raatri.sattra.caraaH zariira.aakramiNo nityaaH zata.sahasra.ahapaariNaH pradhaana.kopakaaz ca vyavahitaaH pratyantara.araNya.caraaz ca^aaTavikaaH prakaazaa dRsyaaz caranti, eka.deza.ghaatakaaz ca" ity aacaaryaaH // KAZ08.4.42/ na^iti kauTilyaH // KAZ08.4.43/ pratirodhakaaH pramattasya^aparahanti, alpaaH kuNThaaH sukhaa jJaatuM grahiituM ca, sva.dezasthaaH prabhuutaa vikraantaaz ca^aaTavikaaH prakaaza.yodino^apahartaaro hantaaraz ca dezaanaaM raaja.sadharmaaNa iti // KAZ08.4.44/ mRga.hasti.vanayoH mRgaaH prabhuutaaH prabhuuta.maaMsa.carma.upakaariNo manda.graasa.avaklezinaH suniyamyaaz ca // KAZ08.4.45/ vipariitaa hastino gRhyamaaNaa duSTaaz ca deza.vinaazaaya^iti // KAZ08.4.46/ sva.para.sthaaniiya.upakaarayoH sva.sthaaniiya.upakaaro dhaanya.pazu.hiraNya.kupya.upakaaro jaanapadaanaam aapady aatma.dhaaraNaH // KAZ08.4.47/ vipariitaH para.sthaaniiya.upakaaraH // KAZ08.4.48/ iti piiDanaani - aabhyantaro mukhya.stambho baahyo^amitra.aTavii.stambhaH // [iti stambha.vargah] KAZ08.4.49/ taabhyaaM piiDanair yathaa.uktaiz ca piiDitaH, sakto mukhyeSu, parihaara.upahataH, prakiirNo, mithyaa.saMhRtaH, saamanta.aTavii.hRta iti koza.saGga.vargaH // KAZ08.4.50ab/ piiDanaanaam anutpattaav utpannaanaaM ca vaaraNe / KAZ08.4.50cd/ yateta deza.vRddhy.arthaM naaze ca stambha.saGgayoH //E (bala.vyasana.vargah - mitra.vyasana.vargah) KAZ08.5.01/ bala.vyasanaani - amaanitam, vimaanitam, abhRtam, vyaadhitam, nava.aagatam, duura.aayaatam, parizraantam, parikSiiNam, pratihatam, hata.agra.vegam, anRtu.praaptam, abhuumi.praaptam, aazaa.nirvedi, parisRptam, kalatra.garbhi, antaH.zalyam, kupita.muulam, bhinna.garbham, apasRtam, atikSiptam, upaniviSTam, samaaptam, uparuddham, parikSiptam, chinna.dhaanya.puruSa.viivadham, sva.vikSiptam, mitra.vikSiptam, duuSya.yuktam, duSTa.paarSNi.graaham, zuunya.muulam, asvaami.saMhatam, bhinna.kuuTam, andham iti // KAZ08.5.02/ teSaam amaanita.vimaanita.aniyatayor amaanitaM kRta.artha.maanaM yudhyeta, na vimaanitam antaH.kopam // KAZ08.5.03/ abhRta.vyaadhitayor abhRtaM tadaatva.kRta.vetanaM yudhyeta, na vyaadhitam akarmaNyam // KAZ08.5.04/ nava.aagata.duura.aayaatayor nava.aagatam anyata upalabdha.dezam anava.mizraM yudhyeta, na duura.aayatam aayata.gata.pariklezam // KAZ08.5.05/ parizraanta.parikSiiNayoH parizraantaM snaana.bhojana.svapna.labdha.vizraamaM yudhyeta, na parikSiiNam anyatra^aahave kSiiNayugya.puruSam // KAZ08.5.06/ pratihata.hata.agra.vegayoH pratihatam agra.paata.bhagnaM praviira.puruSa.saMhataM yudhyeta, na hata.agra.vegam agra.paata.hata.viiram // KAZ08.5.07/ anRtv.abhuumi.praaptayor anRtu.praaptaM yatha.Rtu.yugya.zastra.aavaraNaM yudhyeta, na^abhuumi.praaptam avaruddha.prasaara.vyaayaamam // KAZ08.5.08/ aazaa.nirvedi.parisRptayor aazaa.nirvedi labdha.abhipraayaM yudhyeta, na parisRptam apasRta.mukhyam // KAZ08.5.09/ kalatra.garbhy.antaH.zalyayoH kalatra.garbhi unmucya kalatraM yudhyeta, na^antaH.zalyam antara.mitram // KAZ08.5.10/ kupita.muula.bhinna.garbhayoH kupita.muulaM prazamita.kopaM saama.aadibhir yudhyeta, na bhinna.garbham anyonyasmaad bhinnam // KAZ08.5.11/ apasRta.atikSiptayor apasRtam eka.raajya.atikraantaM mantra.vyaayaamaabhyaaM sattra.mitra.apaazrayaM yudhyeta, na^atikSiptam aneka.raajya.atikraantaM bahv.aabaadhatvaat // KAZ08.5.12/ upaniviSTa.samaaptayor upaniviSTaM pRthag.yaana.sthaanam atisaMdhaaya^ariM yudhyeta, na samaaptam ariNaa^eka.sthaana.yaanam // KAZ08.5.13/ uparuddha.parikSiptayor uparuddham anyato niSkramya^uparoddhaaraM pratiyudhyeta, na parikSiptaM sarvataH pratiruddham // KAZ08.5.14/ chinna.dhaanya.puruSa.viivadhayoH chinna.dhaanyam anyato dhaanyam aaniiya jaGgama.sthaavara.aahaaraM vaa yudhyeta, na chinna.puruSa.viivadham anabhisaaram // KAZ08.5.15/ sva.vikSipta.mitra.vikSiptayoH sva.vikSiptaM sva.bhuumau vikSiptaM sainyam aapadi zakyam aavaahayitum, na mitra.vikSiptaM viprakRSTa.deza.kaalatvaat // KAZ08.5.16/ duuSya.yukta.duSTa.paarSNi.graahayor duuSya.yuktam aapta.puruSa.adhiSThitam asaMhataM yudhyeta, na duSTa.paarSNi.graahaM pRSTha.abhighaata.trastam // KAZ08.5.17/ zuunya.muula.asvaami.saMhatayoH zuunya.muulaM kRta.paura.jaanapada.aarakSaM sarva.saMdohena yudhyeta, na^asvaami.saMhataM raaja.senaa.pati.hiinam // KAZ08.5.18/ bhinna.kuuTa.andhayor bhinna.kuuTam anya.adhiSThitaM yudhyeta, na^andham adezikaM - iti // KAZ08.5.19ab/ doSa.zuddhir bala.aavaapaH sattra.sthaana.atisaMhitam / KAZ08.5.19cd/ saMdhiz ca^uttara.pakSasya bala.vyasana.saadhanam // KAZ08.5.20ab/ rakSet sva.daNDaM vyasane zatrubhyo nityam utthitaH / KAZ08.5.20cd/ prahared daNDa.randhreSu zatruuNaaM nityam utthitaH // KAZ08.5.21ab/ yato nimittaM vyasanaM prakRtiinaam avaapnuyaat / KAZ08.5.21cd/ praag eva pratikurviita tan nimittam atandritaH / KAZ08.5.22ab/ abhiyaataM svayaM mitraM sambhuuya^anya.vazena vaa // KAZ08.5.22cd/ parityaktam azaktyaa vaa lobhena praNayena vaa / KAZ08.5.23ab/ vikriitam abhiyuJjaane saMgraame vaa^apavartinaa // KAZ08.5.23cd/ dvaidhii.bhaavena vaa^amitraM yaasyataa vaa^anyam anyataH / KAZ08.5.24ab/ pRthag vaa saha.yaane vaa vizvaasena^atisaMhitam // KAZ08.5.24cd/ bhaya.avamaana.aalasyair vaa vyasanaan na pramokSitam / KAZ08.5.25ab/ avaruddhaM sva.bhuumibhyaH samiipaad vaa bhayaad gatam // KAZ08.5.25cd/ aacchedanaad adaanaad vaa dattvaa vaa^apy avamaanitam / KAZ08.5.26ab/ atyaahaaritam arthaM vaa svayaM para.mukhena vaa // KAZ08.5.26cd/ atibhaare niyuktaM vaa bhaGktvaa param upasthitam / KAZ08.5.27ab/ upekSitam azaktyaa vaa praarthayitvaa virodhitam // KAZ08.5.27cd/ kRcchreNa saadhyate mitraM siddhaM ca^aazu virajyati / KAZ08.5.28ab/ kRta.prayaasaM maanyaM vaa mohaan mitram amaanitam / KAZ08.5.28cd/ maanitaM vaa na sadRzaM zaktito vaa nivaaritam // KAZ08.5.29ab/ mitra.upaghaata.trastaM vaa zaGkitaM vaa^ari.saMhitaat / KAZ08.5.29cd/ duuSyair vaa bhedituM mitraM saadhyaM siddhaM ca tiSThati // KAZ08.5.30ab/ tasmaan na^utpaadayed enaan doSaan mitra.upaghaatakaan / KAZ08.5.30cd/ utpannaan vaa prazamayed guNair doSa.upaghaatibhiH //E (zakti.deza.kaala.bala.abala.jnaanam - yaatraa.kaalaah) KAZ09.1.01/ vijigiiSur aatmanaH parasya ca bala.abalaM zakti.deza.kaala.yaatraa.kaala.bala.samuddaana.kaala.pazcaat.kopa.kSaya.vyaya.laabha.aapadaaM jJaatvaa viziSTa.balo yaayaat, anyathaa^aasiita // KAZ09.1.02/ "utsaaha.prabhaavayor utsaahaH zreyaan // KAZ09.1.03/ svayaM hi raajaa zuuro balavaan arogaH kRta.astro daNDa.dvitiiyo^api zaktaH prabhaavavantaM raajaanaM jetum // KAZ09.1.04/ alpo^api ca^asya daNDas tejasaa kRtya.karo bhavati // KAZ09.1.05/ nirutsaahas tu prabhaavavaan raajaa vikrama.abhipanno nazyati" ity aacaaryaaH // KAZ09.1.06/ na^iti kauTilyaH // KAZ09.1.07/ prabhaavavaan utsaahavantaM raajaanaM prabhaavena^atisaMdhatte tad.viziSTam anyaM raajaanam aavaahya bhRtvaa kriitvaa praviira.puruSaan // KAZ09.1.08/ prabhuuta.prabhaava.haya.hasti.ratha.upakaraNa.sampannaz ca^asya daNDaH sarvatra^apratihataz carati // KAZ09.1.09/ utsaahavataz ca prabhaavavanto jitvaa kriitvaa ca striyo baalaaH paGgavo^andhaaz ca pRthiviiM jigyur iti // KAZ09.1.10/ "prabhaava.mantrayoH prabhaavaH zreyaan // KAZ09.1.11/ mantra.zakti.sampanno hi vandhya.buddhir aprabhaavo bhavati // KAZ09.1.12/ mantra.karma ca^asya nizcitam aprabhaavo garbha.dhaanyam avRSTir iva^upahanti" ity aacaaryaaH // KAZ09.1.13/ na^iti kauTilyaH // KAZ09.1.14/ mantra.zaktiH zreyasii // KAZ09.1.15/ prajJaa.zaastra.cakSur hi raajaa^alpena^api prayatnena mantram aadhaatuM zaktaH paraan utsaaha.prabhaavavataz ca saama.aadibhir yoga.upaniSadbhyaaM ca^atisaMdhaatum // KAZ09.1.16/ evam utsaaha.prabhaava.mantra.zaktiinaam uttara.uttara.adhiko^atisaMdhatte // KAZ09.1.17/ dezaH pRthivii // KAZ09.1.18/ tasyaaM himavat.samudra.antaram udiiciinaM yojana.sahasra.parimaaNaM tiryak cakra.varti.kSetram // KAZ09.1.19/ tatra^araNyo graamyaH parvata audako bhaumaH samo viSama iti vizeSaaH // KAZ09.1.20/ teSu yathaa.sva.bala.vRddhi.karaM karma prayuJjiita // KAZ09.1.21/ yatra.aatmanaH sainya.vyaayaamaanaaM bhuumiH, abhuumiH parasya, sa uttamo dezaH, vipariito^adhamaH, saadhaaraNo madhyamaH // KAZ09.1.22/ kaalaH ziita.uSNa.varSa.aatmaa // KAZ09.1.23/ tasya raatrir ahaH pakSo maasa Rtur ayanaM saMvatsaro yugam iti vizeSaaH // KAZ09.1.24/ teSu yathaa.sva.bala.vRddhi.karaM karma.prayuJjiita // KAZ09.1.25/ yatra.aatmanaH sainya.vyaayaamaanaam RtuH anRtuH parasya, sa uttamaH kaalaH, vipariito^adhamaH, saadhaaraNo madhyamaH // KAZ09.1.26/ "zakti.deza.kaalaanaaM tu zaktiH zreyasii" ity aacaaryaaH // KAZ09.1.27/ zaktimaan hi nimna.sthalavato dezasya ziita.uSNa.varSavataz ca kaalasya zaktaH pratiikaare bhavati // KAZ09.1.28/ "dezaH zreyaan" ity eke // KAZ09.1.29/ "sthala.gato hi zvaa nakraM vikarSati, nimna.gato nakraH zvaanam" iti // KAZ09.1.30/ "kaalaH zreyaan" ity eke // KAZ09.1.31/ "divaa kaakaH kauzikaM hanti, raatrau kauzikaH kaakam" iti // KAZ09.1.32/ na^iti kauTilyaH // KAZ09.1.33/ paraspara.saadhakaa hi zakti.deza.kaalaaH // KAZ09.1.34/ tair abhyuccitas tRtiiyaM caturthaM vaa daNDasya^aMzaM muule paarSNyaaM pratyanta.aTaviiSu ca rakSaa vidhaaya kaarya.saadhana.sahaM koza.daNDaM ca^aadaaya kSiiNa.puraaNa.bhaktam agRhiita.nava.bhaktam asaMskRta.durgama.mitraM vaarSikaM ca^asya sasyaM haimanaM ca muSTim upahantuM maargaziirSiiM yaatraaM yaayaat // KAZ09.1.35/ haimaanaM ca^asya sasyaM vaasantikaM ca muSTim upahantuM caitriiM yaatraaM yaayaat // KAZ09.1.36/ kSiiNa.kRNa.kaaSTha.udakam asaMskRta.durgama.mitraM vaasantikaM ca^asya sasyaM vaarSikiiM ca muSTim upahantuM jyeSThaamuuliiyaaM yaatraaM yaayaat // KAZ09.1.37/ atyuSNam alpa.yavasa.indhana.udakaM vaa dezaM hemante yaayaat // KAZ09.1.38/ tuSaara.durdinam agaadha.nimna.praayaM gahana.tRNa.vRkSaM vaa dezaM griiSme yaayaat // KAZ09.1.39/ sva.sainya.vyaayaama.yogyaM parasya^ayogyaM varSati yaayaat // KAZ09.1.40/ maargaziirSiiM taiSiiM ca^antareNa diirgha.kaalaaM yaatraaM yaayaat, caitriiM vaizaakhiiM ca^antareNa madhyama.kaalaam, jyeSThaamuuliiyaam aaSaaDhiiM ca^antareNa hrasva.kaalaam, upoSiSyan vyasane caturthiim // KAZ09.1.41/ vyasana.abhiyaanaM vigRhya.yaane vyaakhyaatam // KAZ09.1.42/ praayazaz ca^aacaaryaaH "para.vyasane yaatavyam" ity upadizanti // KAZ09.1.43/ zakty.udaye yaatavyam anaikaanntikatvaad vyasanaanaam iti kauTilyaH // KAZ09.1.44/ yadaa vaa prayaataH karzayitum ucchetuM vaa zaknuyaad amitraM tadaa yaayaat // KAZ09.1.45/ atyuSNa.upakSiiNe kaale hasti.bala.praayo yaayaat // KAZ09.1.46/ hastino hy antaH.svedaaH kuSThino bhavanti // KAZ09.1.47/ anavagaahamaanaas toyam apibantaz ca^antar.avakSaaraac ca^andhii.bhavanti // KAZ09.1.48/ tasmaat prabhuuta.udake deze varSati ca hasti.bala.praayo yaayaat // KAZ09.1.49/ viparyaye khara.uSTra.azva.bala.praayo dezam alpa.varSa.paGkam // KAZ09.1.50/ varSati maru.praayaM catur.aGga.balo yaayaat // KAZ09.1.51/ sama.viSama.nimna.sthala.hrasva.diirgha.vazena vaa^adhvano yaatraaM vibhajet // KAZ09.1.52ab/ sarvaa vaa hrasva.kaalaaH syur yaatavyaaH kaarya.laaghavaat / KAZ09.1.52cd/ diirghaaH kaarya.gurutvaad vaa varSaa.vaasaH paratra ca //E (bala.upaadaana.kaalaah -samnaaha.guNaah -pratibala.karma) KAZ09.2.01/ maula.bhRtaka.zreNii.mitra.amitra.aTavii.balaanaaM samuddaana.kaalaaH // KAZ09.2.02/ muula.rakSaNaad atiriktaM maula.balam, atyaavaapa.yuktaa vaa maulaa muule vikurviiran, bahula.anurakta.maula.balaH saara.balo vaa pratiyoddhaa, vyaayaamena yoddhavyam, prakRSTe^adhvani kaale vaa kSaya.vyaya.sahatvaan maulaanaam, bahula.anurakta.sampaate ca yaatavyasya^upajaapa.bhayaad anya.sainyaanaaM bhRta.aadiinaam avizvaase, bala.kSaye vaa sarva.sainyaanaaM - iti maula.bala.kaalaH // KAZ09.2.03/ "prabhuutaM me bhRta.balam alpaM ca maula.balamN" "parasya^alpaM viraktaM vaa maula.balam, phalgu.praayam asaaraM vaa bhRta.sainyamN" "mantreNa yoddhavyam alpa.vyaayaamenaN" "hrasvo dezaH kaalo vaa tanu.kSaya.vyayahN" "alpa.aavaapaM zaanta.upajaapaM vizvastaM vaa me sainyamN" "parasya^alpaH prasaaro hantavyahN" - iti bhRta.bala.kaalaH // KAZ09.2.04/ "prabhuutaM me zreNii.balam, zakyaM muule yaatraayaaM ca^aadhaatumN" hrasvaH pravaasaH, zreNii.bala.praayaH pratiyoddhaa mantra.vyaayaamaabhyaaM pratiyoddhu.kaamaH, daNDa.bala.vyavahaaraH - iti zreNii.bala.kaalaH // KAZ09.2.05/ "prabhuutaM me mitra.balaM zakyaM muule yaatraayaaM ca^aadhaatumN" "alpaH pravaaso mantra.yuddhaac ca bhuuyo vyaayaama.yuddhamN" "mitra.balena vaa puurvam aTaviiM nagara.sthaanam aasaaraM vaa yodhayitvaa pazcaat sva.balena yoddhayiSyaamiN" "mitra.saadhaaraNaM vaa me kaaryamN" "mitra.aayattaa vaa me kaarya.siddhihN" "aasannam anugraahyaM vaa me mitramN" "atyaavaapaM vaa^asya saadayiSyaami" - iti mitra.bala.kaalaH // KAZ09.2.06/ "prabhuutaM me zatru.balam, zatru.balena yodhayiSyaami nagara.sthaanam aTaviiM vaa, tatra me zva.varaahayoH kalahe caNDaalasya^iva^anyatara.siddhir bhaviSyatiN" "aasaaraaNaam aTaviinaaM vaa kaNTaka.mardanam etat kariSyaamiN" - atyupacitaM vaa kopa.bhayaan nityam aasannam ari.balaM vaasayed, anyatra.abhyantara.kopa.zaGkaayaaH - zatru.yuddha.avara.yuddha.kaalaz ca - ity amitra.bala.kaalaH // KAZ09.2.07/ tena^aTavii.bala.kaalo vyaakhyaataH // KAZ09.2.08/ maarga.aadezikam, para.bhuumi.yogyam, ari.yuddha.pratilomam, aTavii.bala.praayaH zatrur vaa, "bilvaM bilvena hanyataamN" alpaH prasaaro hantavyaH - ity aTavii.bala.kaalaH // KAZ09.2.09/ sainyam anekam anekastham uktam anuktaM vaa vilopa.arthaM yad uttiSThati tad autsaahikaM - abhakta.vetanaM vilopa.viSTi.prataapa.karaM bhedyaM pareSaam, abhedyaM tulya.deza.jaati.zilpa.praayaM saMhataM mahat // [iti bala.upaadaana.kaalaah] KAZ09.2.10/ teSaaM kupya.bhRtam amitra.aTavii.balaM vilopa.bhRtaM vaa kuryaat // KAZ09.2.11/ amitrasya vaa bala.kaale pratyutpanne zatru.balam avagRhNiiyaat, anyatra vaa preSayet, aphalaM vaa kuryaat, vikSiptaM vaa vaasayet, kaale vaa^atikraante visRjet // KAZ09.2.12/ parasya ca^etad bala.samuddaanaM vighaatayet, aatmanaH sampaadayet // KAZ09.2.13/ puurvaM puurvaM ca^eSaaM zreyaH samnaahayitum // KAZ09.2.14/ tad.bhaava.bhaavitvaan nitya.satkaara.anugamaac ca maula.balaM bhRta.balaat^zreyaH // KAZ09.2.15/ nitya.anantaraM kSipra.utthaayi vazyaM va bhRta.balaM zreNii.balaat^zreyaH // KAZ09.2.16/ jaanapadam eka.artha.upagataM tulya.saMgharSa.amarSa.siddhi.laabhaM ca zreNii.balaM mitra.balaat^zreyaH // KAZ09.2.17/ aparimita.deza.kaalam eka.artha.upagamaac ca mitra.balam amitra.balaat^zreyaH // KAZ09.2.18/ aarya.adhiSThitam amitra.balam aTavii.balaat^zreyaH // KAZ09.2.19/ tad ubhayaM vilopa.artham // KAZ09.2.20/ avilope vyasane ca taabhyaam ahi.bhayaM syaat // KAZ09.2.21/ "braahmaNa.kSatriya.vaizya.zuudra.sainyaanaaM tejaH.praadhaanyaat puurvaM puurvaM zreyaH samnaahayitum" ity aacaaryaaH // KAZ09.2.22/ na^iti kauTilyaH // KAZ09.2.23/ praNipaatena braahmaNa.balaM paro^abhihaarayet // KAZ09.2.24/ praharaNa.vidyaa.viniitaM tu kSatriya.balaM zreyaH, bahula.saaraM vaa vaizya.zuudra.balam iti // KAZ09.2.25/ tasmaad evaM.balaH paraH, tasya^etat pratibalam iti bala.samuddaanaM kuryaat // KAZ09.2.26/ hasti.yantra.zakaTa.garbha.kunta.praasa.haaTaka.veNu.zalyavad hasti.balasya pratibalam // KAZ09.2.27/ tad eva paaSaaNa.laguDa.aavaraNa.aGkuza.kaca.grahaNii.praayaM ratha.balasya pratibalam // KAZ09.2.28/ tad eva^azvaanaaM pratibalam, varmiNo vaa hastino^azvaa vaa varmiNaH // KAZ09.2.29/ kavacino rathaa aavaraNinaH pattayaz ca catur.aGga.balasya pratibalam // KAZ09.2.30ab/ evaM bala.samuddaanaM para.sainya.nivaaraNam / KAZ09.2.30cd/ vibhavena sva.sainyaanaaM kuryaad aGga.vikalpazaH //E (pazcaat.kopa.cintaa - baahya.abhyantara.prakRti.kopa.pratiikaarah) KAZ09.3.01/ alpaH pazcaat.kopo mahaan purastaal.laabha iti alpaH pazcaat.kopo gariiyaan // KAZ09.3.02/ alpaM pazcaat.kopaM prayaatassya duuSya.amitra.aaTavikaa hi sarvataH samedhayanti, prakRti.kopo vaa // KAZ09.3.03/ labdham api ca mahaantaM purastaal.laaham evaM.bhuute bhRtya.mitra.kSaya.vyayaa grasante // KAZ09.3.04/ tasmaat sahasra.ekiiyaH purastaal.laabhasya^ayogaH zata.ekiiyo vaa pazcaat.kopa iti na yaayaat // KAZ09.3.05/ suucii.mukhaa hy anarthaa iti loka.pravaadaH // KAZ09.3.06/ pazcaat.kope saama.daana.bheda.daNDaan prayuJjiita // KAZ09.3.07/ purastaal.laabhe senaa.patiM kumaaraM vaa daNDa.caariNaM kurviita // KAZ09.3.08/ balavaan vaa raajaa pazcaat.kopa.avagraha.samarthaH purastaal.laabham aadaatuM yaayaat // KAZ09.3.09/ abhyantara.kopa.zaGkaayaaM zaGkitaan aadaaya yaayaat, baahya.kopa.zaGkaayaaM vaa putra.daaram eSaam // KAZ09.3.10/ abhyantara.avagrahaM kRtvaa zuunya.paalam aneka.bala.vargam aneka.mukhyaM ca sthaapayitvaa yaayaat, na vaa yaayaat // KAZ09.3.11/ abhyantara.kopo baahya.kopaat paapiiyaan ity uktaM purastaat // KAZ09.3.12/ mantra.purohita.senaa.pati.yuva.raajaanaam anyatama.kopo^abhyantara.kopaH // KAZ09.3.13/ tam aatma.doSa.tyaagena para.zakty.aparaadha.vazena vaa saadhayet // KAZ09.3.14/ mahaa.aparaadhe^api purohite samrodhanam avasraavaNaM vaa siddhiH, yuva.raaje samrodhanaM nigraho vaa guNavaty anyasmin sati putre // KAZ09.3.15/ putraM bhraataram anyaM vaa kulyaM raaja.graahiNam utsaahena saadhayet, utsaaha.abbhaave gRhiita.anuvartana.saMdhi.karmabhyaam ari.saMdhaana.bhayaat // KAZ09.3.16/ anyebhyas tad.vidhebhyo vaa bhuumi.daanair vizvaasayed enam // KAZ09.3.17/ tad.viziSTaM svayaM.graahaM daNDaM vaa preSayet, saamanta.aaTavikaan vaa, tair vigRhiitam atisaMdadhyaat // KAZ09.3.18/ aparuddha.aadaanaM paaragraamikaM vaa yogam aatiSThet // KAZ09.3.19/ etena mantra.senaa.patii vyaakhyaatau // KAZ09.3.20/ mantry.aadi.varjaanaam antar.amaatyaanaam anyatama.kopo^antar.amaatya.kopaH // KAZ09.3.21/ tatra^api yathaa.arham upaayaan prayuJjiita // KAZ09.3.22/ raaSTra.mukhya.anta.paala.aaTavika.daNDa.upanataanaam anyatama.kopo baahya.kopaH // KAZ09.3.23/ tam anyonyena^avagraahayet // KAZ09.3.24/ atidurga.pratiSTabdhaM vaa saamanta.aaTavika.tat.kuliina.aparuddhaanaam anyatamena^avagraahayet // KAZ09.3.25/ mitreNa^upagraahayed vaa yathaa na^amitraM gacchet // KAZ09.3.26/ amitraad vaa sattrii bhedayed enaM - "ayaM tvaa yoga.puruSaM manyamaano bhartary eva vikramayiSyati, avaapta.artho daNDa.caariNam amitra.aaTavikeSu kRcchre vaa prayaase yokSyati, viputra.daaram ante vaa vaasayiSyati // KAZ09.3.27/ pratihata.vikramaM tvaaM bhartary paNyaM kariSyati, tvayaa vaa saMdhiM kRtvaa bhartaaram eva prasaadayiSyati // KAZ09.3.28/ mitram upakRSTaM vaa^asya gaccha" iti // KAZ09.3.29/ pratipannam iSTa.abhipraayaiH puujayet // KAZ09.3.30/ apratipannasya saMzrayaM bhedayed "asau te yoga.puruSaH praNihitaH" iti // KAZ09.3.31/ sattrii ca^enam abhityakta.zaasanair ghaatayet, guuDha.puruSair vaa // KAZ09.3.32/ saha.prasthaayino vaa^asya praviira.puruSaan yathaa.abhipraaya.karaNena^aavaahayet // KAZ09.3.33/ tena praNihitaan sattrii bruuyaat // KAZ09.3.34/ iti siddhiH // KAZ09.3.35/ parasya ca^enaan kopaan utthaapayet, aatmanaz ca zamayet // KAZ09.3.36/ yaH kopaM kartuM zamayituM vaa zaktas tatra^upajaapaH kaaryaH // KAZ09.3.37/ yaH satya.saMdhaH zaktaH karmaNi phala.avaaptau ca^anugrahiituM vinipaate ca traatuM tatra pratijaapaH kaaryaH, tarkayitavyaz ca kalyaaNa.buddhir uta^aho zaTha iti // KAZ09.3.38/ zaTho hi baahyo^abhyantaram evam upajapati - "bhartaaraM cedd hatvaa maaM pratipaadayiSyati zatru.vadho bhuumi.laabhaz ca me dvividho laabho bhaviSyati, atha vaa zatrur enam aahaniSyati^iti hata.bandhu.pakSas tulya.doSa.daNDena^udvignaz ca me bhuuyaan akRtya.pakSo bhaviSyati, tad.vidhe vaa^anyasminn api zaGkito bhaviSyati, anyam anyaM ca^asya mukhyam abhityakta.zaasanena ghaatayiSyaami" iti // KAZ09.3.39/ abhyantaro vaa zaTho baahyam evam upajapati - "kozam asya hariSyaami, daNDaM vaa^asya haniSyaami, duSTaM vaa bhartaaram anena ghaatayiSyaami, pratipannaM baahyam amitra.aaTavikeSu vikramayiSyaami "cakram asya sajyataam, vairam asya prasajyataam, tataH sva.adhiino me bhaviSyati, tato bhartaaram eva prasaadayiSyaami, svayaM vaa raajyaM grahiiSyaamiN" baddhvaa vaa baahya.bhuumiM bhartR.bhuumiM ca^ubhayam avaapsyaami, viruddhaM vaa^aavaahayitvaa baahyaM vizvastaM ghaatayiSyaami, zuunyaM vaa^asya muulaM hariSyaami" iti // KAZ09.3.40/ kalyaaNa.buddhis tu saha.jiivy artham upajapati // KAZ09.3.41/ kalyaaNa.buddhinaa saMdadhiita, zaThaM "tathaa" iti pratigRhya^atisaMdadhyaat - iti // KAZ09.3.42ab/ evam upalabhya - pare parebhyaH sve svebhyaH sve parebhyaH svataH pare / KAZ09.3.42cd/ rakSyaaH svebhyaH parebhyaz ca nityam aatmaa vipazcitaa //E (kSaya.vyaya.laabha.viparimarzah) KAZ09.4.01/ yugya.puruSa.apacayaH kSayaH // KAZ09.4.02/ hiraNya.dhaanya.apacayo vyayaH // KAZ09.4.03/ taabhyaaM bahu.guNa.viziSTe laabhe yaayaat // KAZ09.4.04/ aadeyaH pratyaadeyaH prasaadakaH prakopako hrasva.kaalas tanu.kSayo^alpa.vyayo mahaan vRddhy.udayaH kalyo dharmyaH purogaz ca^iti laabha.sampat // KAZ09.4.05/ supraapya.anupaalyaH pareSaam apratyaadeya ity aadeyaH // KAZ09.4.06/ viparyaye pratyaadeyaH // KAZ09.4.07/ tam aadadaanas tatrastho vaa vinaazaM praapnoti // KAZ09.4.08/ yadi vaa pazyet "pratyaadeyam aadaaya koza.daNDa.nicaya.rakSaa.vidhaanaany avasraavayiSyaami, khani.dravya.hasti.vana.setu.bandha.vaNik.pathaan uddhRta.saaraan kariSyaami, prakRtiir asya karzayiSyaami, apavaahayiSyaami, aayogena^aaraadhayiSyaami vaa, taaH paraM pratiyogena kopayiSyati, pratipakSe vaa^asya paNyam enaM kariSyaami, mitram aparuddhaM vaa^asya pratipaadayiSyaami, mitrasya svasya vaa dezasya piiDaam atrasthas taskarebhyaH parebhyaz ca pratikariSyaami, mitram aazrayaM vaa^asya vaiguNyaM graahayiSyaami, tad amitra.viraktaM tat.kuliinaM pratipatsyate, satkRtya vaa^asmai bhuumiM daasyaami iti saMhita.samutthitaM mitraM me ciraaya bhaviSyati" iti pratyaadeyam api laabham aadadiita // KAZ09.4.09/ ity aadeya.pratyaadeyau vyaakhyaatau // KAZ09.4.10/ adhaarmikaad dhaarmikasya laabho labhyamaanaH sveSaaM pareSaaM ca prasaadako bhavati // KAZ09.4.11/ vipariitaH prakopaka iti // KAZ09.4.12/ mantriNaam upadezaal laabho^alabhyamaanaH kopako bhavati "ayam asmaabhiH kSaya.vyayau graahitaH" iti // KAZ09.4.13/ duuSya.mantriNaam anaadaraal laabho labhyamaanaH kopako bhavati "siddha.artho^ayam asmaan vinaazayiSyati" iti // KAZ09.4.14/ vipariitaH prasaadakaH // KAZ09.4.15/ iti prasaadaka.kopakau vyaakhyaatau KAZ09.4.16/ gamana.maatra.saadhyatvaad hrasva.kaalah KAZ09.4.17/ mantra.saadhyatvaat tanu.kSayaH // KAZ09.4.18/ bhakta.maatra.vyayatvaad alpa.vyayah KAZ09.4.19/ tadaatva.vaipulyaan mahaan // KAZ09.4.20/ artha.anubandhakatvaad vRddhy.udayaH // KAZ09.4.21/ niraabaadhakatvaat kalyaH // KAZ09.4.22/ prazasta.upaadaanaad dharmyaH // KAZ09.4.23/ saamavaayikaanaam anirbandha.gaamitvaat purogaH - iti // KAZ09.4.24/ tulye laabhe deza.kaalau zakty.upaayau priya.apriyau java.ajavau saamiipya.viprakarSau tadaatva.anubandhau saaratva.saatatye baahulya.baahu.guNye ca vimRzya bahu.guNa.yuktaM laabham aadadiita // KAZ09.4.25/ laabha.vighnaaH - kaamaH kopaH saadhvasaM kaaruNyaM hriir anaarya.bhaavo maanaH saanukrozataa para.loka.apekSaa dhaarmikatvam atyaagitvaM dainyam asuuyaa hasta.gata.avamaano dauraatmyam avizvaaso bhayam apratiikaaraH ziita.uSNa.varSaaNaam aakSamyaM maGgala.tithi.nakSatra.iSTitvam iti // KAZ09.4.26ab/ nakSatram ati pRcchantaM baalam artho^ativartate / KAZ09.4.26cd/ artho hy arthasya nakSatraM kiM kariSyanti taarakaaH // KAZ09.4.27ab/ na^adhanaaH praapnuvanty arthaan naraa yatna.zatair api / KAZ09.4.27cd/ arthair arthaa prabadhyante gajaaH prajigajair iva //E (baahya.abhyantaraaz ca^aapadah) KAZ09.5.01/ saMdhy.aadiinaam ayathaa.uddeza.avasthaapanam apanayaH // KAZ09.5.02/ tasmaad aapadaH sambhavanti // KAZ09.5.03/ baahya.utpattir abhyantara.pratijaapaa, abhyantara.utpattir baahya.pratijaapaa, baahya.utpattir baahya.pratijaapaa, abhyantara.utpattir abhyantara.pratijaapaa - ity aapadaH // KAZ09.5.04/ yatra baahyaa abhyantara.anupajapanti, abhyantaraa vaa baahyaan, tatra.ubhaya.yoge pratijapataH siddhir vizeSavatii // KAZ09.5.05/ suvyaajaa hi pratijapitaaro bhavanti, na^upajapitaaraH // KAZ09.5.06/ teSu prazaanteSu na^anyaan^zaknuyur upajapitum upajapitaaraH // KAZ09.5.07/ kRcchra.upajaapaa hi baahyaanaam abhyantaraas teSaam itare vaa // KAZ09.5.08/ mahataz ca prayatnasya vadhaH pareSaam, artha.anubandhaz ca^aatmana iti // KAZ09.5.09/ abhyantareSu pratijapatsu saama.daane prayuJjiita // KAZ09.5.10/ sthaana.maana.karma saantvam // KAZ09.5.11/ anugraha.parihaarau karmasv aayogo vaa daanam // KAZ09.5.12/ baahyeSu pratijapatsu bheda.daNDau prayuJjiita // KAZ09.5.13/ sattriNo mitra.vyaJjanaa vaa baahyaanaaM caaram eSaaM bruuyuH "ayaM vo raajaa duuSya.vyaJjanair atisaMdhaatu.kaamaH, budhyadhvam" iti // KAZ09.5.14/ duuSyeSu vaa duuSya.vyaJjanaaH praNihitaa duuSyaan baahyair bhedayeyuH, baahyaan vaa duuSyaiH // KAZ09.5.15/ duuSyaan anupraviSTaa vaa tiikSNaaH zastra.rasaabhyaaM hanyuH // KAZ09.5.16/ aahuuya vaa baahyaan ghaatayeyuH // KAZ09.5.17/ yatra baahyaa baahyaan upajapanti, abhyantaraan abhyantaraa vaa, tatra^ekaanta.yoga upajapituH siddhir vizeSavatii // KAZ09.5.18/ doSa.zuddhau hi duuSyaa na vidyante // KAZ09.5.19/ duuSya.zuddhau hi doSaH punar anyaan duuSayati // KAZ09.5.20/ tasmaad baahyeSu^upajapatsu bheda.daNDau prayuJjiita // KAZ09.5.21/ sattriNo mitra.vyaJjanaa vaa bruuyuH "ayaM vo raajaa svayam aadaatu.kaamaH, vigRhiitaaH sthaanena raajJaa, budhyadhvam" iti // KAZ09.5.22/ pratijapitur vaa duuta.daNDaan anupraviSTaas tiikSNaaH zastra.rasa.aadibhir eSaaM chidreSu prahareyuH // KAZ09.5.23/ tataH sattriNaH pratijapitaaram abhizaMseyuH // KAZ09.5.24/ abhyantaraan abhyantareSu^upajapatsu yathaa.arham upaayaM prayuJjiita // KAZ09.5.25/ tuSTa.liGgam atuSTaM vipariitaM vaa saama prayuJjiita // KAZ09.5.26/ zauca.saamarthya.apadezena vyasana.abhyudaya.avekSaNena vaa pratipuujanam iti daanam // KAZ09.5.27/ mitra.vyaJjano vaa bruuyaad etaan "citta.jJaana.artham upadhaasyati vo raajaa, tad asya^aakhyaatavyam iti // KAZ09.5.28/ parasparaad vaa bhedayed enaan "asau ca^asau ca vo raajany evam upajapati" - iti bhedaH // KAZ09.5.29/ daaNDakarmikavac ca daNDaH // KAZ09.5.30/ etaasaaM catasRNaam aapadaam abhyantaraam eva puurvaM saadhayet // KAZ09.5.31/ ahi.bhayaad abhyantara.kopo baahya.kopaat paapiiyaan ity uktaM purastaad // KAZ09.5.32ab/ puurvaaM puurvaaM vijaaniiyaal laghviim aapadam aapadaam / KAZ09.5.32cd/ utthitaaM balavadbhyo vaa gurviiM laghviiM viparyaye //E (duuSya.zatru.samyuktaah ) KAZ09.6.01/ duuSyebhyaH zatrubhyaz ca dvividhaa zuddhaa // KAZ09.6.02/ duuSya.zuddhaayaaM paureSu jaanapadeSu vaa daNDa.varjaan upaayaan prayuJjiita // KAZ09.6.03/ daNDo hi mahaa.jane kSeptum azakyaH // KAZ09.6.04/ kSipto vaa taM ca^arthaM na kuryaat, anyaM ca^anartham utpaadayet // KAZ09.6.05/ mukhyeSu tv eSaaM daaNDa.karmikavac ceSTeta // KAZ09.6.06/ zatru.zuddhaayaaM yataH zatruH pradhaanaH kaaryo vaa tataH saama.aadibhiH siddhiM lipseta // KAZ09.6.07/ svaaminy aayattaa pradhaana.siddhiH, mantriSv aayattaa^aayatta.siddhiH, ubhaya.aayattaa pradhaana.aayatta.siddhiH // KAZ09.6.08/ duuSya.aduuSyaaNaam aamizritatvaad aamizraa // KAZ09.6.09/ aamizraayaam aduuSyataH siddhiH // KAZ09.6.10/ aalambana.abhaave hy aalambitaa na vidyante // KAZ09.6.11/ mitra.amitraaNaam ekii.bhaavaat para.mizraa // KAZ09.6.12/ para.mizraayaaM mitrataH siddhiH // KAZ09.6.13/ sukaro hi mitreNa saMdhiH, na^amitreNa^iti // KAZ09.6.14/ mitraM cen na saMdhim icched abhiikSNam upajapet // KAZ09.6.15/ tataH sattribhir amitraad bhedayitvaa mitraM labheta // KAZ09.6.16/ mitra.saMghasya vaa yo^anta.sthaayii taM labheta // KAZ09.6.17/ anta.sthaayini labdhe madhya.sthaayino bhidyante // KAZ09.6.18/ madhya.sthaayinaM vaa labheta // KAZ09.6.19/ madhya.sthaayini labdhe na^anta.sthaayinaH saMhanyante // KAZ09.6.20/ yathaa ca^eSaam aazraya.bhedas taan upaayaan prayuJjiita // KAZ09.6.21/ dhaarmikaM jaati.kula.zruta.vRtta.stavena sambandhena puurveSaaM traikaalya.upakaaraan apakaaraabhyaaM vaa saantvayet // KAZ09.6.22/ nivRtta.utsaahaM vigraha.zraantaM pratihata.upaayaM kSaya.vyayaabhyaaM pravaasena ca^upataptaM zaucena^anyaM lipsamaanam anyasmaad vaa zaGkamaanaM maitrii.pradhaanaM vaa kalyaaNa.buddhiM saamnaa saadhayet // KAZ09.6.23/ lubdhaM kSiiNaM vaa tapasvi.mukhya.avasthaapanaa.puurvaM daanena saadhayet // KAZ09.6.24/ tat paJca.vidhaM - deya.visargo gRhiita.anuvartanam aatta.pratidaanaM sva.dravya.daanam apuurvaM para.sveSu svayaM.graaha.daanaM ca // KAZ09.6.25/ iti daana.karma // KAZ09.6.26/ paraspara.dveSa.vaira.bhuumi.haraNa.zaGkitam ato^anyatamena bhedayet // KAZ09.6.27/ bhiiruM vaa pratighaatena "kRta.saMdhir eSa tvayi karma.kariSyati, mitram asya nisRSTam, saMdhau vaa na^abhyantaraH" iti // KAZ09.6.28/ yasya vaa sva.dezaad anya.dezaad vaa paNyaani paNya.agaaratayaa^aagaccheyuH taani asya "yaatavyaal labdhaani" iti sattriNaz caarayeyuH // KAZ09.6.29/ bahulii.bhuute zaasanam abhityaktena preSayet "etat te paNyaM paNya.agaaraM vaa mayaa te preSitam, saamavaayikeSu vikramasva, apagaccha vaa, tataH paNa.zeSam avaapsyasi" iti // KAZ09.6.30/ tataH sattriNaH pareSu graahayeyuH "etad ari.pradattam" iti // KAZ09.6.31/ zatru.prakhyaataM vaa paNyam avijJaataM vijigiiSuM gacchet // KAZ09.6.32/ tad asya vaidehaka.vyaJjanaaH zatru.mukhyeSu vikriiNiiran // KAZ09.6.33/ tataH sattriNaH pareSu graahayeyuH "etat paNyam ari.pradattam" iti // KAZ09.6.34/ mahaa.aparaadhaan artha.maanaabhyaam upagRhya vaa zastra.rasa.agnibhir amitre praNidadhyaat // KAZ09.6.35/ atha^ekam amaatyaM niSpaatayet // KAZ09.6.36/ tasya putra.daaram upagRhya raatrau hatam iti khyaapayet // KAZ09.6.37/ atha^amaatyaH zatros taan eka.ekazaH praruupayet // KAZ09.6.38/ te ced yathaa.uktaM kuryur na ca^enaan graahayet // KAZ09.6.39/ azaktimato vaa graahayet // KAZ09.6.40/ aapta.bhaava.upagato mukhyaad asya^aatmaanaM rakSaNiiyaM kathayet // KAZ09.6.41/ atha^amitra.zaasanaM mukhya.upaghaataaya preSitam ubhaya.vetano graahayet // KAZ09.6.42/ utsaaha.zaktimato vaa preSayet "amuSya raajyaM gRhaaNa, yathaa.asthito naH saMdhiH" iti // KAZ09.6.43/ tataH sattriNaH pareSu graahayeyuH // KAZ09.6.44/ ekasya skandha.aavaaraM viivadham aasaaraM vaa ghaatayeyuH // KAZ09.6.45/ itareSu maitriiM bruvaaNaaH "tvam eteSaaM ghaatayitavyaH" ity upajapeyuH // KAZ09.6.46/ yasya vaa praviira.puruSo hastii hayo vaa mriyeta guuDha.puruSair hanyeta hriyeta vaa sattriNaH paraspara.upahataM bruuyuH // KAZ09.6.47/ tataH zaasanam abhizastasya preSayet "bhuuyaH kuru tataH paNa.zeeSam avaapsyasi" iti // KAZ09.6.48/ tad ubhaya.vetanaa graahayeyuH // KAZ09.6.49/ bhinneSv anyatamaM labheta // KAZ09.6.50/ tena senaa.pati.kumaara.daNDa.caariNo vyaakhyaataaH // KAZ09.6.51/ saaMdhikaM ca bhedaM prayuJjiita // KAZ09.6.52/ iti bheda.karma // KAZ09.6.53/ tiikSNam utsaahinaM vyasaninaM sthita.zatruM vaa guuDha.puruSaaH zastra.agni.rasa.aadibhiH saadhayeyuH, saukaryato vaa teSaam anyatamaH // KAZ09.6.54/ tiikSNo hy ekaH zastra.rasa.agnibhiH saadhayet // KAZ09.6.55/ ayaM sarva.saMdoha.karma viziSTaM vaa karoti // KAZ09.6.56/ ity upaaya.catur.vargaH // KAZ09.6.57/ puurvaH puurvaz ca^asya laghiSThaH // KAZ09.6.58/ saantvam eka.guNam // KAZ09.6.59/ daanaM dvi.guNaM saantva.puurvam // KAZ09.6.60/ bhedas tri.guNaH saantva.daana.puurvaH // KAZ09.6.61/ daNDaz catur.guNaH saantva.daana.bheda.puurvaH // KAZ09.6.62/ ity abhiyuJjaaneSu^uktam // KAZ09.6.63/ sva.bhuumiSTheSu tu ta eva^upaayaaH // KAZ09.6.64/ vizeSas tu // KAZ09.6.65/ sva.bhuumiSThaanaam anyatamasya paNya.agaarair abhijJaataan duuta.mukhyaan abhiikSNaM preSayet // KAZ09.6.66/ ta enaM saMdhau para.hiMsaayaaM vaa yojayeyuH // KAZ09.6.67/ apratipadyamaanaM "kRto naH saMdhiH" ity aavedayeyuH // KAZ09.6.68/ tam itareSaam ubhaya.vetanaaH saMkraamayeyuH "ayaM vo raajaa duSTaH" iti // KAZ09.6.69/ yasya vaa yasmaad bhayaM vairaM dveSo vaa taM tasmaad bhedayeyuH "ayaM te zatruNaa saMdhatte, puraa tvaam atisaMdhatte, kSiprataraM saMdhiiyasva, nigrahe ca^asya prayatasva" iti // KAZ09.6.70/ aavaaha.vivaahaabhyaaM vaa kRtvaa samyogam asamyuktaan bhedayet // KAZ09.6.71/ saamanta.aaTavika.tat.kuliina.aparuddhaiz ca^eSaaM raajyaani ghaatayet, saartha.vraja.aTaviir vaa, daNDaM vaa^abhisRtam // KAZ09.6.72/ paraspara.apaazrayaaz ca^eSaaM jaati.saMghaaz chidreSu prahareyuH, guuDhaaz ca^agni.rasa.zastreNa // KAZ09.6.73ab/ viitaMsa.gilavac ca^ariin yogair aacaritaiH zaThaH / KAZ09.6.73cd/ ghaatayet para.mizraayaaM vizvaasena^aamiSeNa ca //E (artha.anartha.samzaya.yuktaah - taasaam upaaya.vikalpajaah siddhayah) KAZ09.7.01/ kaama.aadir utsekaH svaaH prakRtiiH kopayati, apanayo baahyaaH // KAZ09.7.02/ tad ubhayam aasurii vRttiH // KAZ09.7.03/ sva.jana.vikaaraH kopaH // KAZ09.7.04/ para.vRddhi.hetuSu aapad.artho^anarthaH saMzaya iti // KAZ09.7.05/ yo^arthaH zatru.vRddhim apraaptaH karoti, praaptaH pratyaadeyaH pareSaaM bhavati, praapyamaaNo vaa kSaya.vyaya.udayo bhavati, sa bhavaty aapad.arthaH // KAZ09.7.06/ yathaa saamantaanaam aamiSa.bhuutaH saamanta.vyasanajo laabhaH, zatru.praarthito vaa sva.bhaava.adhigamyo laabhaH, pazcaat kopena paarSNi.graaheNa vaa vigRhiitaH purastaal.laabhaH, mitra.ucchedena saMdhi.vyatikrameNa vaa maNDala.viruddho laabhaH ity aapad.arthaH // KAZ09.7.07/ svataH parato vaa bhaya.utpattir ity anarthaH // KAZ09.7.08/ tayoH artho na vaa^iti, anartho na vaa^iti, artho^anartha iti, anartho^artha iti saMzayaH // KAZ09.7.09/ zatru.mitram utsaahayitum artho na vaa^iti saMzayaH // KAZ09.7.10/ zatru.balam artha.maanaabhyaam aavaahayitum anartho na vaa^iti saMzayaH // KAZ09.7.11/ balavat.saamantaaM bhuumim aadaatum artho^anartha iti saMzayaH // KAZ09.7.12/ jaayasaa sambhuuyayaanam anartho^artha iti saMzayaH // KAZ09.7.13/ teSaam artha.saMzayam upagacchet // KAZ09.7.14/ artho^artha.anubandhaH, artho niranubandhaH, artho^anartha.anubandhaH, anartho^artha.anubandhaH, anartho niranubandhaH, anartho^anartha.anubandhaH ity anubandha.SaD.vargaH // KAZ09.7.15/ zatrum utpaaTya paarSNi.graaha.aadaanam artho^anartha.anubandhaH // KAZ09.7.16/ udaasiinasya daNDa.anugrahaH phalena artho niranubandhaH // KAZ09.7.17/ parasya^antar.ucchedanam artho^anartha.anubandhaH // KAZ09.7.18/ zatru.prativezasya^anugrahaH koza.daNDaabhyaam anartho^anartha.anubandhaH // KAZ09.7.19/ hiina.zaktim utsaahya nivRttir anartho niranubandhaH // KAZ09.7.20/ jyaayaaMsam utthaapya nivRttir anartho^anartha.anubandhaH // KAZ09.7.21/ teSaaM puurvaH puurvaH zreyaan upasampraaptum // KAZ09.7.22/ iti kaarya.avasthaapanam // KAZ09.7.23/ samantato yugapad.artha.utpattiH samantato^artha.aapad bhavati // KAZ09.7.24/ saa^eva paarSNi.graaha.vigRhiitaa samantato^artha.saMzaya.aapad bhavati // KAZ09.7.25/ tayor mitra.aakranda.upagrahaat siddhiH // KAZ09.7.26/ samantataH zatrubhyo bhaya.utpattiH samantto^anartha.aapad bhavati // KAZ09.7.27/ saa^eva mitra.vigRhiitaa samantato^anartha.saMzaya.aapad bhavati // KAZ09.7.28/ tayoz cala.amitra.aakranda.upagrahaat siddhiH, para.mizra.apratiikaaro vaa // KAZ09.7.29/ ito laabha itarato laabha ity ubhayato^artha.aapad bhavati // KAZ09.7.30/ tasyaaM samantato^arthaayaaM ca laabha.guNa.yuktam artham aadaatuM yaayaat // KAZ09.7.31/ tulye laabha.guNe pradhaanam aasannam anatipaatinam uuno vaa yena bhavet tam aadaatuM yaayaat // KAZ09.7.32/ ito^anartha itarato^anartha ity ubhayato^anartha.aapat // KAZ09.7.33/ tasyaaM samantato^anarthaayaaM ca mitrebhyaH siddhiM lipseta // KAZ09.7.34/ mitra.abhaave prakRtiinaaM laghiiyasya^ekato^anarthaaM saadhayet, ubhayato^anarthaaM jyaayasyaa, samantato^anarthaaM muulena pratikuryaat // KAZ09.7.35/ azakye sarvam utsRjya^apagacchet // KAZ09.7.36/ dRSTaa hi jiivataH punar.aavRttir yathaa suyaatraa.udayanaabhyaam // KAZ09.7.37/ ito laabha itarato raajya.abhimarza ity ubhayato^artha.anartha.aapad bhavati // KAZ09.7.38/ tasyaam anartha.saadhako yo^arthas tam aadaatuM yaayaat // KAZ09.7.39/ anyathaa hi raajya.abhimarzaM vaarayet // KAZ09.7.40/ etayaa samantato^artha.anartha.aapad vyaakhyaataa // KAZ09.7.41/ ito^anartha itarato^artha.saMzaya ity ubhayato^anartha.artha.saMzayaa // KAZ09.7.42/ tasyaaM puurvam anarthaM saadhayet, tat.siddhaav artha.saMzayam // KAZ09.7.43/ etayaa samantato^anartha.artha.saMzayaa vyaakhyaataa // KAZ09.7.44/ ito^artha itarato^anartha.saMzaya ity ubhayato^artha.anartha.saMzaya.aapad // KAZ09.7.45/ etayaa samantato^artha.anartha.saMzayaa vyaakhyaataa // KAZ09.7.46/ tasyaaM puurvaaM puurvaaM prakRtiinaam anartha.saMzayaan mokSayituM yateta // KAZ09.7.47/ zreyo hi mitram anartha.saMzaye tiSThan na daNDaH, daNDo vaa na koza iti // KAZ09.7.48/ samagra.mokSaNa.abhaave prakRtiinaam avayavaan mokSayituM yateta // KAZ09.7.49/ tatra puruSa.prakRtiinaaM bahulam anuraktaM vaa tiikSNa.lubdha.varjam, dravya.prakRtiinaaM saaraM mahaa.upakaaraM vaa // KAZ09.7.50/ saMdhinaa^aasanena dvaidhii.bhaavena vaa laghuuni, viparyayair guruuNi // KAZ09.7.51/ kSaya.sthaana.vRddhiinaaM ca^uttara.uttaraM lipseta // KAZ09.7.52/ praatilomyena vaa kSaya.aadiinaam aayatyaaM vizeSaM pazyet // KAZ09.7.53/ iti deza.avasthaapanam // KAZ09.7.54/ etena yaatraa.aadi.madhya.anteSv artha.anartha.saMzayaanaam upasampraaptir vyaakhyaataa // KAZ09.7.55/ nirantara.yogitvaac ca^artha.anartha.saMzayaanaaM yaatraa.aadaav arthaH zreyaan upasampraaptuM paarSNi.graaha.aasaara.pratighaate kSaya.vyaya.pravaasa.pratyaadeye muula.rakSaNeSu ca bhavati // KAZ09.7.56/ tathaa^anarthaH saMzayo vaa sva.bhuumiSThasya viSahyo bhavati // KAZ09.7.57/ etena yaatraa.madhye^artha.anartha.saMzayaanaam upasampraaptir vyaakhyaataa // KAZ09.7.58/ yaatraa.ante tu karzaniiyam ucchedaniiyaM vaa karzayitvaa^ucchidya vaa^arthaH zreyaan upasampraaptuM na^anarthaH saMzayo vaa para.aabaadha.bhayaat // KAZ09.7.59/ saamavaayikaanaam apurogasya tu yaatraa.madhya.antago^anarthaH saMzayo vaa zreyaan upasampraaptum anirbandha.gaamitvaat // KAZ09.7.60/ artho dharmaH kaama ity artha.tri.vargaH // KAZ09.7.61/ tasya puurvaH puurvaH zreyaan upasampraaptum // KAZ09.7.62/ anartho^adharmaH zoka ity anartha.tri.vargaH // KAZ09.7.63/ tasya puurvaH puurvaH zreyaan pratikartum // KAZ09.7.64/ artho^anartha iti, dharmo^adharma iti, kaamaH zoka iti saMzaya.tri.vargaH // KAZ09.7.65/ tasya^uttara.pakSa.siddhau puurva.pakSaH zreyaan upasampraaptum // KAZ09.7.66/ iti kaala.avasthaapanam // KAZ09.7.67/ ity aapadaH - taasaaM siddhiH // KAZ09.7.68/ putra.bhraatR.bandhuSu saama.daanaabhyaaM siddhir anuruupaa, paura.jaanapada.daNDa.mukhyeSu daana.bhedaabhyaam, saamanta.aaTavikeSu bheda.daNDaabhyaam // KAZ09.7.69/ eSaa^anulomaa, viparyaye pratilomaa // KAZ09.7.70/ mitra.amitreSu vyaamizraa siddhiH // KAZ09.7.71/ paraspara.saadhakaa hy upaayaaH // KAZ09.7.72/ zatroH zaGkita.amaatyeSu saantvaM prayuktaM zeSa.prayogaM nivartayati, duuSya.amaatyeSu daanam, saMghaateSu bhedaH, zaktimatsu daNDa iti // KAZ09.7.73/ guru.laaghava.yogaac ca^aapadaaM niyoga.vikalpa.samuccayaa bhavanti // KAZ09.7.74/ "anena^eva^upaayena na^anyena" iti niyogaH // KAZ09.7.75/ "anena vaa^anyena vaa" iti vikalpaH // KAZ09.7.76/ "anena^anyena ca" iti samuccayaH // KAZ09.7.77/ teSaam eka.yogaaz catvaaras tri.yogaaz ca, dvi.yogaaH SaT, ekaz catur.yogaH // KAZ09.7.78/ iti paJca.daza.upaayaaH // KAZ09.7.79/ taavantaH pratilomaaH // KAZ09.7.80/ teSaam ekena^upaayena siddhir eka.siddhiH, dvaabhyaaM dvi.siddhiH, tribhis tri.siddhiH, caturbhiz catuH.siddhir iti // KAZ09.7.81/ dharma.muulatvaat kaama.phalatvaac ca^arthasya dharma.artha.kaama.anubandhaa yaa^arthasya siddhiH saa sarva.artha.siddhiH // KAZ09.7.82/ daivaad agnir udakaM vyaadhiH pramaaro vidravo durbhikSam aasurii sRSTir ity aapadaH // KAZ09.7.83/ taasaaM daivata.braahmaNa.rpaNipaatataH siddhiH // KAZ09.7.84ab/ ativRSTir avRSTir vaa sRSTir vaa yaa^aasurii bhavet / KAZ09.7.84cd/ tasyaam aatharvaNaM karma siddha.aarambhaaz ca siddhayaH //E (skandha.aavaara.nivezah) KAZ10.1.01/ vaastuka.prazaste vaastuni naayaka.vardhaki mauhuurtikaaH skandha.aavaaram, vRttaM diirghaM catur.azraM vaa bhuumi.vazena vaa, catur.dvaaraM SaT.pathaM nava.saMsthaanaM maapayeyuH khaata.vapra.saala.dvaara.aTTaalaka.sampannaM bhaye sthaane ca // KAZ10.1.02/ madhyamasya^uttare nava.bhaage raaja.vaastukaM dhanuH.zata.aayaamam ardha.vistaaram, pazcima.ardhe tasya^antaH.puram // KAZ10.1.03/ antar.vaMzika.sainyaM ca^ante nivizeta // KAZ10.1.04/ purastaad upasthaanam, dakSiNataH koza.zaasana.kaarya.karaNaani, vaamato raaja.aupavaahyaanaaM hasty.azva.rathaanaaM sthaanam // KAZ10.1.05/ ato dhanuH.zata.antaraaz catvaaraH zakaTa.methii.pratati.stambha.saala.parikSepaaH // KAZ10.1.06/ prathame purastaan mantri.purohitau, daNSiNataH koSTha.agaaraM mahaanasaM ca, vaamataH kupya.aayudha.agaaram // KAZ10.1.07/ dvitiiye maula.bhRtaanaaM sthaanam azva.rathaanaaM senaa.patez ca // KAZ10.1.08/ tRtiiye hastinaH zreNyaH prazaastaa ca // KAZ10.1.09/ caturthe viSTir naayako mitra.amitra.aTavii.balaM sva.puruSa.adhiSThitam // KAZ10.1.10/ vaNijo ruupa.aajiivaaz ca^anu.mahaa.patham // KAZ10.1.11/ baahyato lubdhaka.zva.gaNinaH satuurya.agnayaH, guuDhaaz ca^aarakSaaH // KAZ10.1.12/ zatruuNaam aapaate kuupa.kuuTa.avapaata.kaNTakiniiz ca sthaapayet // KAZ10.1.13/ aSTaadaza.vargaaNaam aarakSa.viparyaasaM kaarayet // KAZ10.1.14/ diva.aayaamaM ca kaarayed apasarpa.jJaana.artham // KAZ10.1.15/ vivaada.saurika.samaaja.dyuuta.vaaraNaM ca kaarayet, mudraa.rakSaNaM ca // KAZ10.1.16/ senaa.nivRttam aayudhiiyam azaasanaM zuunya.paalo badhniiyaat // KAZ10.1.17ab/ purastaad adhvanaH samyak.prazaastaa rakSaNaani ca / KAZ10.1.17cd/ yaayaad vardhaki.viSTibhyaam udakaani ca kaarayet //E (skandha.aavaara.prayaaNam - bala.vyasana.avaskanda.kaala.rakSaNam) KAZ10.2.01/ graama.araNyaanaam adhvani nivezaan yavasa.indhana.udaka.vazena parisaMkhyaaya sthaana.aasana.gamana.kaalaM ca yaatraaM yaayaat // KAZ10.2.02/ tat.pratiikaara.dvi.guNaM bhakta.upakaraNaM vaahayet // KAZ10.2.03/ azakto vaa sainyeSv aayojayet, antareSu vaa nicinuyaat // KAZ10.2.04/ purastaan naayakaH, madhye kalatraM svaamii ca, paarzvayor azvaa baahu.utsaaraH, cakra.anteSu hastinaH prasaara.vRddhir vaa, pazcaat senaa.patir yaayaat nivizeta // KAZ10.2.05/ sarvato vana.aajiivaH prasaaraH // KAZ10.2.06/ sva.dezaad anvaayatir viivadhaH // KAZ10.2.07/ mitra.balam aasaaraH // KAZ10.2.08/ kalatra.sthaanam apasaaraH // KAZ10.2.09/ purastaad adhyaaghaate makareNa yaayaat, pazcaat^zakaTena, paarzvayor vajreNa, samantataH sarvato.bhadreNa, eka.ayane suucyaa // KAZ10.2.10/ pathi.dvaidhii.bhaave svabhuumito yaayaat // KAZ10.2.11/ abhuumiSThaanaaM hi sva.bhuumiSThaa yuddhe pratilomaa bhavanti // KAZ10.2.12/ yojanam adhamaa, adhyardhaM madhyamaa, dvi.yojanam uttamaa, sambhaavyaa vaa gatiH // KAZ10.2.13/ aazraya.kaarii sampanna.ghaatii paarSNir aasaaro madhyama udaasiino vaa pratikartavyaH, saMkaTo maargaH zodhayitavyaH, kozo daNDo mitra.amitra.aTavii.balaM viSTi.Rtur vaa pratiikSyaaH, kRta.durga.karma.nicaya.rakSaa.kSayaH kriita.bala.nirvedo mitra.bala.nirvedaz ca^aagamiSyati, upajapitaaro vaa na^atitvarayanti, zatrur abhipraayaM vaa puurayiSyati, iti zanair yaayaat, viparyaye ziighram // KAZ10.2.14/ hasti.stambha.saMkrama.setu.bandha.nau.kaaSTha.veNu.saMghaatair alaabu.carma.karaNDa.dRti.plava.gaNDikaa.veNikaabhiz ca^udakaani taarayet // KAZ10.2.15/ tiirtha.abhigrahe hasty.azvair anyato raatraav uttaarya sattraM gRhNiiyaat // KAZ10.2.16/ anudake cakri.catuSpadaM ca^adhva.pramaaNena zaktyaa^udakaM vaahayet // KAZ10.2.17/ diirgha.kaantaaram anudakaM yavasa.indhana.udaka.hiinaM vaa kRcchra.adhvaanam abhiyoga.praskannaM kSut.pipaasaa.adhva.klaantaM paGka.toya.gambhiiraaNaaM vaa nadii.darii.zailaanaam udyaana.apayaane vyaasaktam eka.ayana.maarge zaila.viSame saMkaTe vaa bahulii.bhuutaM niveze prasthite visamnaahaM bhojana.vyaasaktam aayata.gata.parizraantam avasuptaM vyaadhi.maraka.durbhikSa.piiDitaM vyaadhita.patty.azva.dvipam abhuumiSThaM vaa bala.vyasaneSu vaa sva.sainyaM rakSet, para.sainyaM ca^abhihanyaat // KAZ10.2.18/ eka.ayana.maarga.prayaatasya senaa.nizcaara.graasa.aahaara.zayyaa.prastaara.agni.nidhaana.dhvaja.aayudha.saMkhyaanena para.bala.jJaanam // KAZ10.2.19/ tadaa^aatmaano guuhayet // KAZ10.2.20ab/ paarvataM vana.durgaM vaa saapasaara.pratigraham / KAZ10.2.20cd/ sva.bhumau pRSThataH kRtvaa yudhyeta nivizeta ca //E (kuuTa.yuddha.vikalpaah - sva.sainya.utsaahanam - sva.balaany abala.vyaayogah) KAZ10.3.01/ bala.viziSTaH kRta.upajaapaH prativihita.RtuH sva.bhuumyaaM prakaaza.yuddham upeyaat // KAZ10.3.02/ viparyaye kuuTa.yuddham // KAZ10.3.03/ bala.vyasana.avaskanda.kaaleSu param abhihanyaat, abhuumiSThaM vaa sva.bhuumiSThaH, prakRti.pragraho vaa sva.bhuumiSTham // KAZ10.3.04/ duuSya.amitra.aTavii.balair vaa bhaGgaM dattvaa vibhuumi.praaptaM hanyaat // KAZ10.3.05/ saMhata.aniikaM hastibhir bhedayet // KAZ10.3.06/ puurvaM bhaGga.pradaanena^anupraliinaM bhinnam abhinnaH pratinivRtya hanyaat // KAZ10.3.07/ purastaad abhihatya pracalaM vimukhaM vaa pRSThato hasty.azvena^abhihanyaat // KAZ10.3.08/ pRSThato^abhihatyaa pracalaM vimukhaM vaa purastaat saara.balena^abhihanyaat // KAZ10.3.09/ taabhyaaM paarzva.abhigaatau vyaakhyaatau // KAZ10.3.10/ yato vaa duuSya.phalgu.balaM tato^abhihanyaat // KAZ10.3.11/ purastaad viSamaayaaM pRSThato^abhihanyaat // KAZ10.3.12/ pRSThato viSamaayaaM purastaad abhihanyaat // KAZ10.3.13/ paarzvato viSamaayaam itarato^abhihanyaat // KAZ10.3.14/ duuSya.amitra.aTavii.balair vaa puurvaM yodhayitvaa zraantam azraantaH param abhihanyaat // KAZ10.3.15/ duuSya.balena vaa svayaM bhaGgaM dattvaa "jitam" iti vizvastam avizvastaH sattra.apaazrayo^abhihanyaat // KAZ10.3.16/ saartha.vraja.skandha.aavaara.saMvaaha.vilopa.pramattam apramatto^abhihanyaat // KAZ10.3.17/ phalgu.bala.avacchanna.saara.balo vaa para.viiraan anupravizya hanyaat // KAZ10.3.18/ go.grahaNena zvaa.pada.vadhena vaa para.viiraan aakRSya sattrac.channo^abhihanyaat // KAZ10.3.19/ raatraav avaskandena jaagarayitvaa nidraa.klaantaan avasuptaan vaa divaa hanyaat // KAZ10.3.20/ sapaada.carma.kozair vaa hastibhiH sauptikaM dadyaat // KAZ10.3.21/ ahaH.samnaaha.parizraantaan apara.ahne^abhihanyaat // KAZ10.3.22/ zuSka.carma.vRtta.zarkara.aakozakair go.mahiSa.uSTra.yuuthair vaa trasnubhir akRta.hasty.azvaM bhinnam abhinnaH pratinivRttaM hanyaat // KAZ10.3.23/ pratisuurya.vaataM vaa sarvam abhihanyaat // KAZ10.3.24/ dhaanvana.vana.saMkaTa.paGka.zaila.nimna.viSama.naavo gaavaH zakaTavyuuho niihaaro raatrir iti sattraaNi // KAZ10.3.25/ puurve ca praharaNa.kaalaaH kuuTa.yuddha.hetavaH // KAZ10.3.26/ saMgraamas tu nirdiSTa.deza.kaalo dharmiSThaH // KAZ10.3.27/ saMhatya daNDaM bruuyaat "tulya.vetano^asmi, bhavadbhiH saha bhogyam idaM raajyam, mayaa^abhihitaiH paro^abhihantavyaH" iti // KAZ10.3.28/ vedeSv apy anuzruuyate samaapta.dakSiNaanaaM yajJaanaam avabhRtheSu "saa te gatir yaa zuuraaNaam" iti // KAZ10.3.29/ api^iha zlokau bhavataH // KAZ10.3.30ab/ "yaan yajJa.saMghais tapasaa ca vipraaH svarga.eSiNaH paatra.cayaiz ca yaanti / KAZ10.3.30cd/ kSaNena taan apy atiyaanti zuuraaH praaNaan suyuddheSu parityajantaH // KAZ10.3.31ab/ "navaM zaraavaM salilasya puurNaM susaMskRtaM darbha.kRta.uttariiyam / KAZ10.3.31cd/ tat tasya maa bhuun narakaM ca gacched yo bhartR.piNDasya kRte na yudhyet - iti // KAZ10.3.32/ mantri.purohitaabhyaam utsaahayed yodhaan vyuuha.sampadaa // KAZ10.3.33/ kaartaantika.aadiz ca^asya vargaH sarvajJa.daivata.samyoga.khyaapanaabhyaaM sva.pakSam uddharSayet, para.pakSaM ca^udvejayet // KAZ10.3.34/ "zvo yuddham" iti kRta.upavaasaH zastra.vaahanaM ca^anuzayiita // KAZ10.3.35/ atharvabhiz ca juhuyaat // KAZ10.3.36/ vijaya.yuktaaH svargiiyaaz ca^aaziSo vaacayet // KAZ10.3.37/ braahmaNebhyaz ca^aatmaanam atisRjet // KAZ10.3.38/ zaurya.zilpa.abhijana.anuraaga.yuktam artha.maanaabhyaam avisaMvaaditam aniika.garbhaM kurviita // KAZ10.3.39/ pitR.putra.bhraatRkaaNaam aayudhiiyaanaam adhvajaM muNDa.aniikaM raaja.sthaanam // KAZ10.3.40/ hastii ratho vaa raaja.vaahanam azva.anubandhaH // KAZ10.3.41/ yat praaya.sainyo yatra vaa viniitaH syaat t(ad) adhirohayet // KAZ10.3.42/ raaja.vyaJjano vyuuha.adhiSThaanam aayojyaH // KAZ10.3.43/ suuta.maagadhaaH zuuraaNaaM svargam asvargaM bhiiruuNaaM jaati.saMgha.kula.karma.vRtta.stavaM ca yodhaanaaM varNayeyuH // KAZ10.3.44/ purohita.puruSaaH kRtya.abhicaaraM bruuyuH, yantrika.vardhaki.mauhuurtikaaH sva.karma.siddhim asiddhiM pareSaam // KAZ10.3.45/ senaa.patir artha.maanaabhyaam abhisaMskRtam aniikam aabhaaSeta - "zata.saahasro raaja.vadhaH, paJcaazat.saahasraH senaa.pati.kumaara.vadhaH, daza.saahasraH praviira.mukhya.vadhaH, paJca.saahasro hasti.ratha.vadhaH, saahasro^azva.vadhaH, zatyaH patti.mukhya.vadhaH, ziro viMzatikaM bhoga.dvaiguNyaM svayaM.graahaz ca" iti // KAZ10.3.46/ tad eSaaM daza.varga.adhipatayo vidyuH // KAZ10.3.47/ cikitsakaaH zastra.yantra.agada.sneha.vastra.hastaaH striyaz ca^anna.paana.rakSiNyaH puruSaaNaam uddharSaNiiyaaH pRSThatas tiSTheyuH // KAZ10.3.48/ adakSiNaa.mukhaM pRSThataH.suuryam anuloma.vaatam aniikaM sva.bhuumau vyuuheta // KAZ10.3.49/ para.bhuumi.vyuuhe ca^azvaaMz caarayeyuH // KAZ10.3.50/ yatra sthaanaM prajavaz ca^abhuumir vyuuhasya tatra sthitaH prajavitaz ca^ubhayathaa jiiyeta // viparyaye jayati, ubhayathaa sthaane prajave ca // KAZ10.3.52/ samaa viSamaa vyaamizraa vaa bhuumir iti purastaat paarzvaabhyaaM pazcaac ca jJeyaa // KAZ10.3.53/ samaayaaM daNDa.maNDala.vyuuhaaH, viSamaayaaM bhoga.asaMhata.vyuuhaaH, vyaamizraayaaM viSama.vyuuhaaH // KAZ10.3.54/ viziSTa.balaM bhaGktvaa saMdhiM yaaceta // KAZ10.3.55/ sama.balena yaacitaH saMdadhiita // KAZ10.3.56/ hiinam anuhanyaat, na tv eva sva.bhuumi.praaptaM tyakta.aatmaanaM vaa // KAZ10.3.57ab/ punar.aavartamaanasya niraazasya ca jiivite / KAZ10.3.57cd/ adhaaryo jaayate vegas tasmaad bhagnaM na piiDayet //E (yuddha.bhuumayah - patty.azva.ratha.hasti.karmaaNi) KAZ10.4.01/ sva.bhuumiH patty.azva.ratha.dvipaanaam iSTaa yuddhe niveze ca // KAZ10.4.02/ dhaanvana.vana.nimna.sthala.yodhinaaM khanaka.aakaaza.divaa.raatri.yodhinaaM ca puruSaaNaaM naadeya.paarvata.aanuupa.saarasaanaaM ca hastinaam azvaanaaM ca yathaa.svam iSTaa yuddha.bhuumayaH kaalaaz ca // KAZ10.4.03/ samaa sthiraa^abhikaazaa nirutkhaatinya.cakra.khuraa^anakSa.graahiNya.vRkSa.gulma.vratatii.stambha.kedaara.zvabhra.valmiika.sikataa.paGka.bhaGguraa daraNa.hiinaa ca ratha.bhuumiH, hasty.azvayor manuSyaaNaaM ca same viSame hitaa yuddhe niveze ca // KAZ10.4.04/ aNv.azma.vRkSaa hrasva.laGghaniiya.zvabhraa manda.daraNa.doSaa ca^azva.bhuumiH // KAZ10.4.05/ sthuula.sthaaNv azma.vRkSa.vratatii.valmiika.gulmaa padaati.bhuumiH // KAZ10.4.06/ gamya.zaila.nimna.viSamaa mardaniiya.vRkSaa chedaniiya.vratatii paGka.bhaGguraa daraNa.hiinaa ca hasti.bhuumiH // KAZ10.4.07/ akaNTakiny abahu.viSamaa pratyaasaaravatii^iti padaatiinaam atizayaH // KAZ10.4.08/ dvi.guNa.pratyaasaaraa kardama.udaka.khaJjana.hiinaa nihzarkaraa^iti vaajinaam atizayaH // KAZ10.4.09/ paaMsu.kardama.udaka.nala.zara.aadhaanavatii zva.daNSTra.hiinaa mahaa.vRkSa.zaakhaa.ghaata.viyuktaa^iti hastinaam atizayaH // KAZ10.4.10/ toya.aazaya.apaazrayavatii nirutkhaatinii kedaara.hiinaa vyaavartana.samarthaa^iti rathaanaam atizayaH // KAZ10.4.11/ uktaa sarveSaaM bhuumiH // KAZ10.4.12/ etayaa sarva.bala.nivezaa yuddhaani ca vyaakhyaataani bhavanti // KAZ10.4.13/ bhuumi.vaasa.vana.vicayo^aviSama.toya.tiirtha.vaata.razmi.grahaNaM viivadha.aasaarayor ghaato rakSaa vaa vizuddhiH sthaapanaa ca balasya prasaara.vRddhir baahu.utsaaraH puurva.prahaaro vyaavezanaM vyaavedhanam aazvaaso grahaNaM mokSaNaM maarga.anusaara.vinimayaH koza.kumaara.abhiharaNaM jaghana.koTy.abhighaato hiina.anusaaraNam anuyaanaM samaaja.karma^ity azva.karmaaNi // KAZ10.4.14/ puro.yaanam akRta.maarga.vaasa.tiirtha.karma baahu.utsaaras toya.taraNa.avataraNe sthaana.gamana.avataraNaM viSama.sambaadha.pravezo^agni.daana.zamanam eka.aGga.vijayo bhinna.saMdhaanam abhinna.bhedanaM vyasane traaNam abhighaato vibhiiSikaa traasanaM.audaaryaM grahaNaM mokSaNaM saala.dvaara.aTTaalaka.bhaJjanaM koza.vaahana.apavaahanam iti hasti.karmaaNi // KAZ10.4.15/ sva.bala.rakSaa catur.aGga.bala.pratiSedhaH saMgraame grahaNaM mokSaNaM bhinna.saMdhaanam abhinna.bhedanaM traasanam audaaryaM bhiima.ghoSaz ca^iti ratha.karmaaNi // KAZ10.4.16/ sarva.deza.kaala.zastra.vahanaM vyaayaamaz ca^iti padaati.karmaaNi // KAZ10.4.17/ zibira.maarga.setu.kuupa.tiirtha.zodhana.karma yantra.aayudha.aavaraNa.upakaraNa.graasa.vahanam aayodhanaac ca praharaNa.aavaraNa.pratividdha.apanayanam iti viSTi.karmaaNi // KAZ10.4.18ab/ kuryaad gava.azva.vyaayogaM ratheSv alpa.hayo nRpaH / KAZ10.4.18cd/ khara.uSTra.zakaTaanaaM vaa garbham alpa.gajas tathaa //E (pakSa.kakSa.urasyaanaam bala.agrato vyuuha.vibhaagah - saara.phalgu.bala.vibhaagah - patty.azva.ratha.hasti.yuddhaani) KAZ10.5.01/ paJca.dhanuH.zata.apakRSTaM durgam avasthaapya yuddham upeyaat, bhuumi.vazena vaa // KAZ10.5.02/ vibhakta.mukhyaam acakSur.viSaye mokSayitvaa senaaM senaa.pati.naayakau vyuuheyaataam // KAZ10.5.03/ zama.antaraM pattiM sthaapayet, tri.zama.antaram azvam, paJca.zama.antaraM rathaM hastinaM vaa // KAZ10.5.04/ dvi.guNa.antaraM tri.guNa.antaraM vaa vyuuheta // KAZ10.5.05/ evaM yathaa.sukham asambaadhaM yudhyeta // KAZ10.5.06/ paJca.aratni dhanuH // KAZ10.5.07/ tasmin dhanvinaM sthaapayet, tri.dhanuSy azvam, paJca.dhanuSi rathaM hastinaM vaa // KAZ10.5.08/ paJca.dhanur aniika.saMdhiH pakSa.kakSa.urasyaanaam // KAZ10.5.09/ azvasya trayaH puruSaaH pratiyoddhaaraH // KAZ10.5.10/ paJca.daza rathasya hastino vaa, paJca ca^azvaaH // KAZ10.5.11/ taavantaH paada.gopaa vaaji.ratha.dvipaanaaM vidheyaaH // KAZ10.5.12/ triiNi trikaaNy aniikaM rathaanaam urasyaM sthaapayet, taavat kakSaM pakSaM ca^ubhayataH // KAZ10.5.13/ paJca.catvaariMzad evaM rathaa ratha.vyuuhe bhavanti, dve zate paJca.viMzatiz ca^azvaaH, SaT.zataani paJca.saptatiz ca puruSaaH pratiyodhaaraH, taavantaH paada.gopaaH // KAZ10.5.14/ eSa sama.vyuuhaH // KAZ10.5.15/ tasya dvi.ratha.uttaraa vRddhir aa.eka.viMzati.rathaad iti // KAZ10.5.16/ evam ojaa daza sama.vyuuha.prakRtayo bhavanti // KAZ10.5.17/ pakSa.kakSa.urasyaanaaM mitho viSama.saMkhyaane viSama.vyuuhaH // KAZ10.5.18/ tasya^api dvi.ratha^uttaraa vRddhir aa.eka.viMzati.rathaad iti // KAZ10.5.19/ evam ojaa daza viSama.vyuuha.prakRtayo bhavanti // KAZ10.5.20/ ataH sainyaanaaM vyuuha.zeSam aavaapaH kaaryaH // KAZ10.5.21/ rathaanaaM dvau tri.bhaagaav aGgeSv aavaapayet, zeSam urasyaM sthaapayet // KAZ10.5.22/ evaM tri.bhaaga.uuno rathaanaam aavaapaH kaaryaH // KAZ10.5.23/ tena hastinaam azvaanaam aavaapo vyaakhyaataH // KAZ10.5.24/ yaavad.azva.ratha.dvipaanaaM yuddha.sambaadhanm na kuryaat taavad aavaapaH kaaryaH // KAZ10.5.25/ daNDa.baahulyam aavaapaH // KAZ10.5.26/ patti.baahulyaM pratyaapaavaH // KAZ10.5.27/ eka.aGga.baahulyam anvaavaapaH // KAZ10.5.28/ duuSya.baahulyam atyaavaapaH // KAZ10.5.29/ para.aavaapaat pratyaavaapaac ca catur.guNaad aa.aSTa.guNaad iti vaa vibhavataH sainyaanaam aavaapaH // KAZ10.5.30/ ratha.vyuuhena hasti.vyuuho vyaakhyaataH // KAZ10.5.31/ vyaamizro vaa hasti.ratha.azvaanaaM - cakra.anteSu hastinaH paarzvayor azvaa rathaa urasye // KAZ10.5.32/ hastinaam urasyaM rathaanaaM kakSaav azvaanaaM pakSaav iti madhya.bhedii // KAZ10.5.33/ vipariito^anta.bhedii // KAZ10.5.34/ hastinaam eva tu zuddhaH - saamnaahyaanaam urasyam aupavaahyaanaaM jaghanaM vyaalaanaaM koTyaav iti // KAZ10.5.35/ azva.vyuuho - varmiNaam urasyaM zuddhaanaaM kakSa.pakSaav iti // KAZ10.5.36/ patti.vyuuhaH - purastaad aavaraNinaH pRSThato dhanvinaH // KAZ10.5.37/ iti zuddhaaH // KAZ10.5.38/ pattayaH pakSayor azvaaH paarzvayoH hastinaH pRSThato rathaaH purastaat, para.vyuuha.vazena vaa viparyaasaH // KAZ10.5.39/ iti dvy.aGga.bala.vibhaagaH // KAZ10.5.40/ tena tr.aGga.bala.vibhaago vyaakhyaataH // KAZ10.5.41/ daNDa.sampat saara.balaM puMsaaM KAZ10.5.42/ hasty.azvayor vizeSaH kulaM jaatiH sattvaM vayaH.sthataa praaNo varSma javas tejaH zilpaM stairyam udagrataa vidheyatvaM suvyaJjana.aacaarataa^iti // KAZ10.5.43/ patty.azva.ratha.dvipaanaaM saara.tri.bhaagam urasyaM sthaapayet, dvau tri.bhaagau kakSaM pakSaM ca^ubhayataH, anulomam anusaaram, pratilomaM tRtiiya.saaram, phalgu pratilomam // KAZ10.5.44/ evaM sarvam upayogaM gamayet // KAZ10.5.45/ phalgu.balam anteSv avadhaaya vega.abhihuuliko bhavati // KAZ10.5.46/ saara.balam agrataH kRtvaa koTiiSv anusaaraM kuryaat, jaghane tRtiyiya.saaram, madhye phalgu.balam // KAZ10.5.47/ evam etat sahiSNu bhavati // KAZ10.5.48/ vyuuhaM tu sthaapayitvaa pakSa.kakSa.urasyaanaam ekena dvaabhyaaM vaa praharet, zeSaiH pratigRhNiiyaat // KAZ10.5.49/ yat parasya durbalaM viita.hasty.azvaM duuSya.amaatyaM kRta.upajaapaM vaa tat.prabhuuta.saareNa^abhihanyaat // KAZ10.5.50/ yad vaa parasya saariSThaM tad.dvi.guNa.saareNa^abhihanyaat // KAZ10.5.51/ yad aGgam alpa.saaram aatmanas tad bahunaa^upacinuyaat // KAZ10.5.52/ yataH parasya^apacayas tato^abhyaaze vyuuheta, yatot vaa bhayaM syaat // KAZ10.5.53/ abhisRtaM parisRtam atisRtam apasRtam unmathya.avadhaanaM valayo go.muutrikaa maNDalaM prakiirNikaa vyaavRtta.pRSTham anuvaMzam agrataH paarzvaabhyaaM pRSThato bhagna.rakSaa bhagna.anupaata ity azva.yuddhaani // KAZ10.5.54/ prakiirNika.aavarjaany etaany eva caturNaam aGgaanaaM vyasta.samastaanaaM vaa ghaataH, pakSa.kakSa.urasyaanaaM ca prabhaJjanam avaskandaH sauptikaM ca^iti hasit.yuddhaani // KAZ10.5.55/ unmathya.avadhaana.varjaany etaany eva sva.bhuumaav abhiyaana.apayaana.sthita.yuddhaani^iti ratha.yuddhaani // KAZ10.5.56/ sarva.deza.kaala.praharaNam upaaMzu.daNDaz ca^iti patti.yuddhaani // KAZ10.5.57ab/ etena vidhinaa vyuuhaan ojaan yugmaaMz ca kaarayet / KAZ10.5.57cd/ vibhavo yaavad aGgaanaaM caturNaaM sadRzo bhavet // KAZ10.5.58ab/ dve zate dhanuSaaM gatvaa raajaa tiSThet pratigrahe / KAZ10.5.58cd/ bhinna.saMghaatanaM tasmaan na yudhyeta^apratigrahaH //E (daNDa.bhoga.maNDala.asamhata.vyuuha.vyuuhanam - tasya prativyuuha.sthaanam) KAZ10.6.01/ pakSaav urasyaM pratigraha ity auzanaso vyuuha.vibhaagaH // KAZ10.6.02/ pakSau kakSaav urasym pratigraha iti baarhasptyaH // KAZ10.6.03/ prapakSa.kakSa.urasyaa ubhayoH daNDa.bhoga.maNDala.asaMhataaH prakRti.vyuuhaaH // KAZ10.6.04/ tatra tiryag.vRttir daNDaH // KAZ10.6.05/ samastaanaam anvaavRttir bhogaH // KAZ10.6.06/ sarataaM sarvato.vRttir maNDalaH // KAZ10.6.07/ sthitaanaaM pRthag.aniika.vRttir asaMhataH // KAZ10.6.08/ pakSa.kakSa.urasyaiH samaM vartamaano daNDaH // KAZ10.6.09/ sa kakSa.atikraantaH pradaraH // KAZ10.6.10/ sa eva pakSa.kakSaabhyaaM pratikraanto dRDhakaH // KAZ10.6.11/ sa eva^atikraantaH pakSaabhyaam asahyaH // KAZ10.6.12/ pakSaav avasthaapya^urasya.atikraantaH zyenaH // KAZ10.6.13/ viparyaye caapaM caapa.kukuSiH pratiSThaH supratiSThaz ca // KAZ10.6.14/ caapa.pakSaH saMjayaH // KAZ10.6.15/ sa eva^urasya.atikraanto vijayaH // KAZ10.6.16/ sthuula.karNa.pakSaH sthuuNa.akarNaH // KAZ10.6.17/ dvi.guNa.pakSa.sthuuNo vizaala.vijayaH // KAZ10.6.18/ try.abhikraanta.pakSaz camuu.mukhaH // KAZ10.6.19/ viparyaye jhaSa.aasyaH // KAZ10.6.20/ uurdhva.raajir daNDaH suucii // KAZ10.6.21/ dvau daNDau valayaH // KAZ10.6.22/ catvaaro durjayaH // KAZ10.6.23/ iti daNDa.vyuuhaaH // KAZ10.6.24/ pakSa.kakSa.urasyair viSamaM vartamaano bhogaH // KAZ10.6.25/ sa sarpa.saarii go.muutrikaa vaa // KAZ10.6.26/ sa yugma.urasyo daNDa.pakSaH zakaTaH // KAZ10.6.27/ viparyaye makaraH // KAZ10.6.28/ hasty.azva.rathair vyatikiirNaH zakaTaH paaripatantakaH // KAZ10.6.29/ iti bhoga.vyuuhaaH // KAZ10.6.30/ pakSa.kakSa.urasyaanaam ekii.bhaave maNDalaH // KAZ10.6.31/ sa sarvato.mukhaH sarvato.bhadraH // KAZ10.6.32/ aSTa.aniiko durjayaH // KAZ10.6.33/ iti maNDala.vyuuhaaH // KAZ10.6.34/ pakSa.kakSa.urasyaanaam asaMhataad asaMhataH // KAZ10.6.35/ sa paJca.aniikaanaam aakRti.sthaapanaad vajro godhaa vaa // KAZ10.6.36/ caturNaam uddhaanakaH kaakapadii vaa // KAZ10.6.37/ trayaaNaam ardha.candrakaH karkaTaka.zRGgii vaa // KAZ10.6.38/ ity asaMhata.vyuuhaaH // KAZ10.6.39/ ratha.urasyo hasti.kakSo^azva.pRSTho^ariSTaH // KAZ10.6.40/ pattayo^azvaa rathaa hastinaz ca^anupRSTham acalaH // KAZ10.6.41/ hastino^azvaa rathaaH pattayaz ca^anupRSTham apratihataH // KAZ10.6.42/ teSaaM pradaraM dRDhakena ghaatayet, dRDhakam asahyena, zyenaM caapena, pratiSThaM supratiSThena, saMjayaM vijayena, sthuuNa.aakarNaM vizaala.vijayena, paaripatantakaM sarvato.bhadreNa // KAZ10.6.43/ durjayena sarvaan prativyuuheta // KAZ10.6.44/ patty.azva.ratha.dvipaanaaM puurvaM puurvam uttareNa ghaatayet, hiina.aGgam adhika.aGgena ca^iti // KAZ10.6.45/ aGga.dazakasya^ekaH patiH patikaH, patika.dazakasya^ekaH senaa.patiH, tad.dazakasya^eko naayaka iti // KAZ10.6.46/ sa tuurya.ghoSa.dhvaja.pataakaabhir vyuuha.aGgaanaaM saMjJaaH sthaapayed aGga.vibhaage saMghaate sthaane gamane vyaavartane praharaNe ca // KAZ10.6.47/ same vyuuhe deza.kaala.saara.yogaat siddhiH // KAZ10.6.48ab/ yantrair upaniSad.yogais tiikSNair vyaasakta.ghaatibhiH / KAZ10.6.48cd/ maayaabhir deva.samyogaiH zakaTair hasti.bhiiSaNaiH // KAZ10.6.49ab/ duuSya.prakopair go.yuuthaiH skandha.aavaara.pradiipanaiH / KAZ10.6.49cd/ koTii.jaghana.ghaatair vaa duuta.vyaJjana.bhedanaiH // KAZ10.6.50ab/ "durgaM dagdhaM hRtaM vaa te kopaH kulyaH samutthitaH / KAZ10.6.50cd/ zatrur aaTaviko vaa" iti parasya^udvegam aacaret // KAZ10.6.51ab/ ekaM hanyaan na vaa hanyaad iSuH kSipto dhanuSmataa / KAZ10.6.51cd/ prajJaanena tu matiH kSiptaa hanyaad garbha.gataan api //E (bheda.upaadaanaani - upaamzu.daNDaah) KAZ11.1.01/ saMgha.laabho daNDa.mitra.laabhaanaam uttamaH // KAZ11.1.02/ saMghaa hi saMhatatvaad adhRSyaaH pareSaam // KAZ11.1.03/ taan anuguNaan bhuJjiita saama.daanaabhyaam, viguNaan bheda.daNDaabhyaam // KAZ11.1.04/ kaamboja.suraaSTra.kSatriya.zreNy.aadayo vaartta.zastra.upajiivinaH // KAZ11.1.05/ licchivika.vRjika.mallaka.madraka.kukura.kuru.paaJcaala.aadayo raaja.zabda.upajiivinaH // KAZ11.1.06/ sarveSaam aasannaaH sattriNaH saMghaanaaM paraspara.nyaGga.dveSa.vaira.kalaha.sthaanaany upalabhya krama.abhiniitaM bhedam upacaarayeyuH "asau tvaa vijalpati" iti // KAZ11.1.07/ evam ubhayato.baddha.roSaaNaaM vidyaa.zilpa.dyuuta.vaihaarikeSv aacaarya.vyaJjanaa baala.kalahaan utpaadayeyuH // KAZ11.1.08/ veza.zauNDikeSu vaa pratiloma.prazaMsaabhiH saMgha.mukhya.manuSyaaNaaM tiikSNaaH kalahaan utpaadayeyuH, kRtya.pakSa.upagraheNa vaa // KAZ11.1.09/ kumaarakaan viziSTac.chindikayaa hiinac.chindikaan utsaahayeyuH // KAZ11.1.10/ viziSTaanaaM ca^eka.paatraM vivaahaM vaa hiinebhyo vaarayeyuH // KAZ11.1.11/ hiinaan vaa viziSTair eka.paatre vivaahe vaa yojayeyuH // KAZ11.1.12/ avahiinaan vaa tulya.bhaava.upagamane kulataH pauruSataH sthaana.viparyaasato vaa // KAZ11.1.13/ vyavahaaram avasthitaM vaa pratiloma.sthaapanena nizaamayeyuH // KAZ11.1.14/ vivaada.padeSu vaa dravya.pazu.manuSya.abhighaatena raatrau tiikSNaaH kalahaan utpaadayeyuH // KAZ11.1.15/ sarveSu ca kalaha.sthaaneSu hiina.pakSaM raajaa koza.daNDaabhyaam upagRhya pratipakSa.vadhe yojayet // KAZ11.1.16/ bhinnaan apavaahayed vaa // KAZ11.1.17/ bhuumau ca^eSaaM paJca.kuliiM daza.kuliiM vaa kRSyaayaaM nivezayet // KAZ11.1.18/ ekasthaa hi zastra.grahaNa.samarthaaH syuH // KAZ11.1.19/ samavaaye ca^eSaam atyayaM sthaapayet // KAZ11.1.20/ raaja.zabdibhir avaruddham avakSiptaM vaa kulyam abhijaataM raaja.putratve sthaapayet // KAZ11.1.21/ kaartaantika.aadiz ca^asya vargo raaja.lakSaNyataaM saMgheSu prakaazayet // KAZ11.1.22/ saMgha.mukhyaaMz ca dharmiSThaan upajapet "sva.dharmam amuSya raajJaH putre bhraatari vaa pratipadyadhvam" iti // KAZ11.1.23/ pratipanneSu kRtya.pakSa.upagraha.artham arthaM daNDaM ca preSayet // KAZ11.1.24/ vikrama.kaale zauNDika.vyaJjanaaH putra.daara.preta.apadezena "naiSecanikam" iti madana.rasa.yuktaan madya.kumbhaan^zatazaH prayaccheyuH // KAZ11.1.25/ caitya.daivata.dvaara.rakSaa.sthaaneSu ca sattriNaH samaya.karma.nikSepaM sahiraNya.abhijJaana.mudraaNi hiraNya.bhaajanaani ca praruupayeyuH // KAZ11.1.26/ dRzyamaaneSu ca saMgheSu "raajakiiyaaH" ity aavedayeyuH // KAZ11.1.27/ atha^avaskandaM dadyaat // KAZ11.1.28/ saMghaanaaM vaa vaahana.hiraNye kaalike gRhiitvaa saMgha.mukhyaaya prakhyaataM dravyaM prayacchet // KAZ11.1.29/ tad eSaaM yaacite "dattam amuSmai mukhyaaya" iti bruuyaat // KAZ11.1.30/ etena skandha.aavaara.aTavii.bhedo vyaakhyaataH // KAZ11.1.31/ saMgha.mukhya.putram aatma.sambhaavitaM vaa sattrii graahayet "amuSya raajJaH putras tvam, zatru.bhayaad iha nyasto^asi" iti // KAZ11.1.32/ pratipannaM raajaa koza.daNDaabhyaam upagRhya saMgheSu vikramayet // KAZ11.1.33/ avaapta.arthas tam api pravaasayet // KAZ11.1.34/ bandhakii.poSakaaH plavaka.naTa.nartaka.saubhikaa vaa praNihitaaH striibhiH parama.ruupa.yauvanaabhiH saMgha.mukhyaan unmaadayeyuH // KAZ11.1.35/ jaata.kaamaanaam anyatamasya pratyayaM kRtvaa^anyatra gamanena prasabha.haraNena vaa kalahaan utpaadayeyuH // KAZ11.1.36/ kalahe tiikSNaaH karma kuryuH "hato^ayam itthaM kaamukaH" iti // KAZ11.1.37/ visaMvaaditaM vaa marSayamaaNam abhisRtya strii bruuyaat "asau maaM mukhyas tvayi jaata.kaamaaM baadhate, tasmin^jiivati na^iha sthaasyaami" iti ghaatam asya prayojayet // KAZ11.1.38/ prasahya.apahRtaa vaa vana.ante kriDaa.gRhe vaa^apahartaaraM raatrau tiikSNena ghaatayet, svayaM vaa rasena // KAZ11.1.39/ tataH prakaazayet "amunaa me priyo hataH" iti // KAZ11.1.40/ jaata.kaamaM vaa siddha.vyaJjanaH saaMvadanikiibhir auSadhiibhiH saMvaasya rasena^atisaMdhaaya^apagacchet // KAZ11.1.41/ tasminn apakraante sattriNaH para.prayogam abhizaMseyuH // KAZ11.1.42/ aaDhya.vidhavaa guuDha.aajiivaa yoga.striyo vaa daaya.nikSepa.arthaM vivadamaanaaH saMgha.mukhyaan unmaadayeyuH, aditi.kauzika.striyo nartakii.gaayanaa vaa // KAZ11.1.43/ pratipannaan guuDha.vezmasu raatri.samaagama.praviSTaaMs tiikSNaa hanyur baddhvaa hareyur vaa // KAZ11.1.44/ sattrii vaa strii.lolupaM saMgha.mukhyaM praruupayet "amuSmin graame daridra.kullam apasRtam, tasya strii raaja.arhaa, gRhaaNa^enaam" iti // KAZ11.1.45/ gRhiitaayaam ardha.maasa.anantaraM siddha.vyaJjano duuSya.saMgha.mukhya.madhye prakrozet "asau me mukhyo bhaaryaaM snuSaaM bhaginiiM duhitaraM vaa^adhicarati" iti // KAZ11.1.46/ taM cet saMgho nigRhNiiyaat, raajaa^enam upagRhya viguNeSu vikramayet // KAZ11.1.47/ anigRhiite siddha.vyaJjanaM raatrau tiikSNaaH pravaasayeyuH // KAZ11.1.48/ tatas tad.vyaJjanaaH prakrozeyuH "asau brahmahaa braahmaNii.jaaraz ca" iti // KAZ11.1.49/ kaartaantika.vyaJjano vaa kanyaam anyena vRtaam anyasya praruupayet "amuSya kanyaa raaja.patnii raaja.prasavinii ca bhaviSyati, sarva.svena prasahya vaa^enaaM labhasva" iti // KAZ11.1.50/ alabhyamaanaayaaM para.pakSam uddharSayet // KAZ11.1.51/ labdhaayaaM siddhaH kalahaH // KAZ11.1.52/ bhikSukii vaa priya.bhaaryaM mukhyaM bruuyaat "asau te mukhyo yauvana.utsikto bhaaryaayaaM maaM praahiNot, tasya^ahaM bhayaal lekhyam aabharaNaM gRhiitvaa^aagataa^asmi, nirdoSaa te bhaaryaa, guuDham asmin pratikartavyam, aham api taavat pratipatsyaami" iti // KAZ11.1.53/ evaM.aadiSu kalaha.sthaaneSu svayam utpanne vaa kalahe tiikSNair utpaadite vaa hiina.pakSaM raajaa koza.daNDaabhyaam upagRhya viguNeSu vikramayed apavaahayed vaa // KAZ11.1.54/ saMgheSv evam eka.raajo varteta // KAZ11.1.55/ saMghaaz ca^apy evam eka.raajaad etebhyo^atisaMghaan ebhyo rakSayeyuH // KAZ11.1.56ab/ saMgha.mukhyaz ca saMgheSu nyaaya.vRttir hitaH priyaH / KAZ11.1.56cd/ daanto yukta.janas tiSThet sarva.citta.anuvartakaH //E (duuta.karma) KAZ12.1.01/ "baliiyasaa^abhiyukto durbalaH sarvatra^anupraNato vetasa.dharmaa tiSThet // KAZ12.1.02/ indrasya hi sa praNamati yo baliiyaso namati" iti bhaaradvaajaH // KAZ12.1.03/ "sarva.saMdohena balaanaaM yudhyeta // KAZ12.1.04/ paraakramo hi vyasanam apahanti // KAZ12.1.05/ sva.dharmaz ca^eSa kSatriyasya, yuddhe jayaH paraajayo vaa" iti vizaala.akSaH // KAZ12.1.06/ na^iti kauTilyaH // KAZ12.1.07/ sarvatra^anupraNataH kulaiDaka iva niraazo jiivite vasati // KAZ12.1.08/ yudhyamaanaz ca^alpa.sainyaH samudram iva^aplavo^avagaahamaanaH siidati // KAZ12.1.09/ tad.viziSTaM tu raajaanam aazrito durgam aviSahyaM vaa ceSTeta // KAZ12.1.10/ trayo^abhiyoktaaro dharma.lobha.asura.vijayina iti // KAZ12.1.11/ teSaam abhyavapattyaa dharma.vijayii tuSyati // KAZ12.1.12/ tam abhyavapadyeta, pareSaam api bhayaat // KAZ12.1.13/ bhuumi.dravya.haraNena lobha.vijayii tuSyati // KAZ12.1.14/ tam arthena^abhyavapadyeta // KAZ12.1.15/ bhuumi.dravya.putra.daara.praaNa.haraNena^asura.vijayii // KAZ12.1.16/ taM bhuumi.dravyaabhyaam upagRhya^agraahyaH pratikurviita // KAZ12.1.17/ teSaam anyatamam uttiSThamaanaM saMdhinaa mantra.yuddhena kuuTa.yuddhena vaa prativyuuheta // KAZ12.1.18/ zatru.pakSam asya saama.daanaabhyaam, sva.pakSaM bheda.daNDaabhyaam // KAZ12.1.19/ durgaM raaSTraM skandha.aavaaraM vaa^asya guuDhaaH zastra.rasa.agnibhiH saadhayeyuH // KAZ12.1.20/ sarvataH paarSNim asya graahayet // KAZ12.1.21/ aTaviibhir vaa raajyaM ghaatayet, tat.kuliina.aparuddhaabhyaaM vaa haarayet // KAZ12.1.22/ apakaara.anteSu ca^asya duuTaM preSayet // KAZ12.1.23/ anapakRtya vaa saMdhaanam // KAZ12.1.24/ tathaa^apy abhiprayaantaM koza.daNDayoH paada.uttaram aho.raatra.uttaraM vaa saMdhiM yaaceta // KAZ12.1.25/ sa ced daNDa.saMdhiM yaaceta, kuNTham asmai hasty.azvaM dadyaad, utsaahitaM vaa gara.yuktam // KAZ12.1.26/ puruSa.saMdhiM yaaceta, duuSya.amitra.aTavii.balam asmai dadyaad yoga.puruSa.adhiSThitam // KAZ12.1.27/ tathaa kuryaad yathaa^ubhaya.vinaazaH syaat // KAZ12.1.28/ tiikSNa.balaM vaa^asmai dadyaad yad avamaanitaM vikurviita, maulam anuraktaM vaa yad asya vyasane^apakuryaat // KAZ12.1.29/ koza.saMdhiM yaaceta, saaram asmai dadyaad yasya kretaaraM na^adhigacchet, kupyam ayuddha.yogyaM vaa // KAZ12.1.30/ bhuumi.saMdhiM yaaceta, pratyaadeyaaM nitya.amitraam anapaazrayaaM mahaa.kSaya.vyaya.nivezaaM vaa^asmai bhuumiM dadyaat // KAZ12.1.31/ sarva.svena vaa raaja.dhaanii.varjena saMdhiM yaaceta baliiyasaH // KAZ12.1.32ab/ yat prasahya hared anyas tat prayacced upaayataH / KAZ12.1.32cd/ rakSet sva.dehaM na dhanaM kaa hy anitye dhane dayaa //E (mantra.yuddha) KAZ12.2.01/ sa cet saMdhau na^avatiSTheta, bruuyaad enaM - "ime zatru.SaD.varga.vazagaa raajaano vinaSTaaH, teSaam anaatmavataaM na^arhasi maargam anugantum // KAZ12.2.02/ dharmam arthaM ca^avekSasva // KAZ12.2.03/ mitra.mukhaa hy amitraas te ye tvaa saahasam adharmam artha.atikramaM ca graahayanti // KAZ12.2.04/ zuurais tyakta.aatmabhiH saha yoddhuM saahasam, jana.kSayam ubhayataH kartum adharmaH, dRSTam arthaM mitram aduSTaM ca tyaktum artha.atikramaH // KAZ12.2.05/ mitravaaMz ca sa raajaa, bhuuyaz ca^etena^arthena mitraaNy udyojayiSyati yaani tvaa sarvato^abhiyaasyanti // KAZ12.2.06/ na ca madhyama.udaasiinayor maNDalasya vaa parityaktaH, bhavaaMs tu parityaktaH yattvaa samudyuktam upaprekSante "bhuuyaH kSaya.vyayaabhyaaM yujyataam, mitraac ca bhidyataam, atha^enaM parityakta.muulaM sukhena^ucchetsyaamaH" iti // KAZ12.2.07/ sa bhavaan na^arhati mitra.mukhaanaam amitraaNaaM zrotum, mitraaNy udvejayitum amitraaMz ca zreyasaa yoktum, praaNa.saMzayam anarthaM ca^upagantum" iti yacchet // KAZ12.2.08/ tathaa^api pratiSThamaanasya prakRti.kopam asya kaarayed yathaa saMgha.vRtte vyaakhyaataM yoga.vaamane ca // KAZ12.2.09/ tiikSNa.rasada.prayogaM ca // KAZ12.2.10/ yad uktam aatma.rakSitake rakSyaM tatra tiikSNaan rasadaaMz ca prayuJjiita // KAZ12.2.11/ bandhakii.poSakaaH parama.ruupa.yauvanaabhiH striibhiH senaa.mukhyaan unmaadayeyuH // KAZ12.2.12/ bahuunaam ekasyaaM dvayor vaa mukhyayoH kaame jaate tiikSNaaH kalahaan utpaadayeyuH // KAZ12.2.13/ kalahe paraajita.pakSaM paratra.apagamane yaatraa.saahaayya.daane vaa bhartur yojayeyuH // KAZ12.2.14/ kaama.vazaan vaa siddha.vyaJjanaaH saaMvadanikiibhir oSadhiibhir atisaMdhaanaaya mukhyeSu rasaM daapayeyuH // KAZ12.2.15/ vaidehaka.vyaJjane vaa raaja.mahiSyaaH subhagaayaaH preSyaam aasannaaM kaama.nimittam arthena^abhivRSya parityajet // KAZ12.2.16/ tasya^eva paricaaraka.vyaJjana.upadiSTaH siddha.vyaJjanaH saaMvadanikiim oSadhiiM dadyaat "vaidehaka.zariire^avaghaatavyaa" iti // KAZ12.2.17/ siddhe subhagaayaa apy enaM yogam upadizet "raaja.zariire^avadhaatavyaa" iti // KAZ12.2.18/ tato rasena^atisaMdadhyaat // KAZ12.2.19/ kaartaantika.vyaJjano vaa mahaa.maatraM "raaja.lakSaNa.sampannam" krama.abhiniitaM bruuyaat // KAZ12.2.20/ bhaaryaam asya bhikSukii "raaja.patnii raaja.prasavinii vaa bhaviSyasi" iti // KAZ12.2.21/ bhaaryaa.vyaJjanaa vaa mahaa.maatraM bruuyaat "raajaa kila maam avarodhayiSyati, tava^antikaaya pattra.lekhyam aabharaNaM ca^idaM parivraajikayaa^aahRtam" iti // KAZ12.2.22/ suuda.aaraalika.vyaJjano vaa rasa.prayoga.arthaM raaja.vacanam arthaM ca^asya lobhaniiyam abhinayet // KAZ12.2.23/ tad asya vaidehaka.vyaJjanaH pratisaMdadhyaat, kaarya.siddhiM ca bruuyaat // KAZ12.2.24/ evam ekena dvaabhyaaM tribhir ity upaayair eka.ekam asya mahaa.maatraM vikramaaya^apagamanaaya vaa yojayet - iti // KAZ12.2.25/ durgeSu ca^asya zuunya.paala.aasannaaH sattriNaH paura.jaanapadeSu maitrii.nimittam aavedayeyuH - "zuunya.paalena^uktaa yodhaaz ca^adhikaraNasthaaz ca "kRcchra.gato raajaa jiivann aagamiSyati, na vaa, prasahya vittam aarjayadhvam, amitraaMz ca hata" iti // KAZ12.2.26/ bahulii.bhuute tiikSNaaH pauraan nizaasv aahaarayeyuH, mukhyaaMz ca^abhihanyuH "evaM kriyante ye zuunya.paalasya na zuzruuSante" iti // KAZ12.2.27/ zuunya.paala.sthaaneSu ca sazoNitaani zastra.vitta.bandhanaany utsRjeyuH // KAZ12.2.28/ tataH sattriNaH "zuunya.paalo ghaatayati vilopayati ca" ity aavedayeyuH // KAZ12.2.29/ evaM jaanapadaan samaahartur bhedayeyuH // KAZ12.2.30/ samaahartR.puruSaaMs tu graama.madhyeSu raatrau tiikSNaa hatvaa bruuyuH "evaM kriyante ye jana.padam adharmeNa baadhante" iti // KAZ12.2.31/ samutpanne doSe zuunya.paalaM samaahartaaraM vaa prakRti.kopena ghaatayeyuH // KAZ12.2.32/ tat.kuliinam aparuddhaM vaa pratipaadayeyuH // KAZ12.2.33ab/ antaH.pura.pura.dvaaraM dravya.dhaanya.parigrahaan / KAZ12.2.33cd/ daheyus taaMz ca hanyur vaa bruuyur asya^aarta.vaadinaH //E (senaa.mukhya.vadhah - maNDala.protsaahanam) KAZ12.3.01/ raajJo raaja.vallabhaanaaM ca^aasannaaH sattriNaH patty.azva.ratha.dvipa.mukhyaanaaM "raajaa kruddhaH" iti suhRd.vizvaasena mitra.sthaaniiyeSu kathayeyuH // KAZ12.3.02/ bahulii.bhuute tiikSNaaH kRta.raatri.caara.pratiikaaraa gRheSu "svaami.vacanena^aagamyataam" iti bruuyuH // KAZ12.3.03/ taannirgacchata eva^abhihanyuH, "svaami.saMdezaH" iti ca^aasannaan bruuyuH // KAZ12.3.04/ ye ca^apravaasitaas taan sattriNo bruuyuH "etat tad yad asmaabhiH kathitam, jiivitu.kaamena^apakraantavyam" iti // KAZ12.3.05/ yebhyaz ca raajaa yaacito na dadaati taan sattriNo bruuyuH - "uktaH zuunya.paalo raajJaa "ayaacyam artham asau ca^asau ca maa yaacate, mayaa pratyaakhyaataaH zatru.saMhitaaH, teSaam uddharaNe prayatasva" iti // KAZ12.3.06/ tataH puurvavad aacaret // KAZ12.3.07/ yebhyaz ca raajaa yaacito dadaati taan sattriNo bruuyuH - "uktaH zuunya.paalo raajJaa "ayaacyam artham asau ca^asau ca maa yaacate, tebhyo mayaa so^artho vizvaasa.arthaM dattaH, zatru.saMhitaaH, teSaam uddharaNe prayatasva" iti // KAZ12.3.08/ tataH puurvavad aacaret // KAZ12.3.09/ ye ca^enaM yaacyam arthaM na yaacante taan sattriNo bruuyuH - "uktaH zuunya.paalo raajJaa "yaacyam artham asau ca^asau ca maa na yaacate, kim anyat sva.doSa.zaGkitatvaat, teSaam uddharaNe prayatasva" iti // KAZ12.3.10/ tataH puurvavad aacaret // KAZ12.3.11/ etena sarvaH kRtya.pakSo vyaakhyaataH // KAZ12.3.12/ pratyaasanno vaa raajaanaM sattrii graahayet "asau ca^asau ca te mahaa.maatraH zatru.puruSaiH sambhaaSate" iti // KAZ12.3.13/ pratipanne duuSyaan asya zaasana.haraan darzayet "etat tat" iti // KAZ12.3.14/ senaa.mukhya.prakRti.puruSaan vaa bhuumyaa hiraNyena vaa lobhayitvaa sveSu vikramayed apavaahayed vaa // KAZ12.3.15/ yo^asya putraH samiipe durge vaa prativasati taM sattriNaa^upajaapayet "aatma.sampannataras tvaM putraH, tathaa^apy antar.hitaH, tat.kim upekSase vikramya gRhaaNa, puraa tvaa yuva.raajo vinaazayati" iti // KAZ12.3.16/ tat.kuliinam aparuddhaM vaa hiraNyena pratilobhya bruuyaat "antar.balaM pratyanta.skandham antaM vaa^asya pramRdniihi" iti // KAZ12.3.17/ aaTavikaan artha.maanaabhyaam upagRhya raajyam asya ghaatayet // KAZ12.3.18/ paarSNi.graahaM vaa^asya bruuyaat "eSa khalu raajaa maam ucchidya tvaam ucchetsyati, paarSNim asya gRhaaNa, tvayi nivRttasya^ahaM paarSNiM grahiiSyaami" iti // KAZ12.3.19/ mitraaNi vaa^asya bruuyaat "ahaM vaH setuH, mayi vibhinne sarvaan eSa vo raajaa plaavayiSyati, sambhuuya vaa^asya yaatraaM vihanaama" iti // KAZ12.3.20/ tat.saMhataanaam asaMhataanaaM ca preSayet "eSa khalu raajaa maam utpaaTya bhavatsu karma kariSyati, budhyadhvam, ahaM vaH zreyaan abhyupapattum" iti // KAZ12.3.21ab/ madhyamasya prahiNuyaad udaasiinasya vaa punaH / KAZ12.3.21cd/ yathaa^aasannasya mokSa.arthaM sarva.svena tad.arpaNam //E (zastra.agni.rasa.praNidhayah - viivadhaa.saara.prrasaara.vadhah) KAZ12.4.01/ ye ca^asya durgeSu vaidehakavyaJjanaaH, graamesu gRhapatika.vyaJjanaaH, jana.pada.saMdhiSu go.rakSaka.taapasa.vyaJjanaaH, te saamanta.aaTavika.tat.kuliina.aparuddhaanaaM paNya.aagaara.puurvaM preSayeyuH "ayaM dezo haaryaH" iti // KAZ12.4.02/ aagataaMz ca^eSaaM durge guuDha.puruSaan artha.maanaabhyaam abhisatkRtya prakRtic.chidraaNi pradarzayeyuH // KAZ12.4.03/ teSu taiH saha prahareyuH // KAZ12.4.04/ skandha.aavaare vaa^asya zauNDika.vyaJjanaH putram abhityaktaM sthaapayitvaa^avaskanda.kaale rasena pravaasayitvaa "naiSecanikam" iti madana.rasa.yuktaan madyakumbhaan^zatazaH prayacchet // KAZ12.4.05/ zuddhaM vaa madyaM paadyaM vaa madyaM dadyaad ekam ahaH, uttaraM ras.siddhaM prayacchet // KAZ12.4.06/ zuddhaM vaa madyaM daNDa.mukhyebhyaH pradaaya mada.kaale rasa.siddhaM prayacchet // KAZ12.4.07/ daNDa.mukhya.vyaJjano vaa putram abhityaktam iti samaanam // KAZ12.4.08/ paakva.maaMsika.audanika.auNDika.aapuupika.vyaJjanaa vaa paNya.vizeSam avaghoSayitvaa paraspara.saMgharSeNa kaalikaM samarghataram iti vaa paraan aahuuya rasena sva.paNyaany apacaarayeyuH // KAZ12.4.09/ suraa.kSiira.dadhi.sarpis.tailaani vaa tad.vyavahartR.hasteSu gRhiitaa striyo baalaaz ca rasa.yukteSu sva.bhaajaneSu parikireyuH // KAZ12.4.10/ "anena^argheNa, viziSTaM vaa bhuuyo diiyataam" iti tatra^eva^avaakireyuH // KAZ12.4.11/ etaany eva vaidehaka.vyaJjanaaH, paNya.vireyeNa^aahartaaro vaa // KAZ12.4.12/ hasty.azvaanaaM vidhaa.yavaseSu rasam aasannaa dadyuH // KAZ12.4.13/ karma.kara.vyaJjanaa vaa rasa.aktaM yavasam udakaM vaa vikriiNiiran // KAZ12.4.14/ cira.saMsRSTaa vaa go.vaaNijakaa gavaam aja.aviinaaM vaa yuuthaany avaskanda.kaaleSu pareSaaM moha.sthaaneSu pramuJceyuH, azva.khara.uSTramahiSa.aadiinaaM duSTaaMz ca // KAZ12.4.15/ tad.vyaJjanaa vaa cucchundarii.zoNita.akta.akSaan // KAZ12.4.16/ lubdhaka.vyaJjanaa vaa vyaala.mRgaan paJjarebhyaH pramuJceyuH, sarpa.graahaa vaa sarpaan ugra.viSaan, hasti.jiivino vaa hastinaH // KAZ12.4.17/ agni.jiivino vaa^agnim avasRjeyuH // KAZ12.4.18/ guuDha.puruSaa vaa vimukhaan patty.azva.ratha.dvipa.mukhyaan abhihanyuH, aadiipayeyur vaa mukhya.aavaasaan // KAZ12.4.19/ duuSya.amitra.aaTavika.vyaJjanaaH praNihitaaH pRSTha.abhighaatam avaskanda.pratigrahaM vaa kuryuH // KAZ12.4.20/ vana.guuDhaa vaa pratyanta.skandham upaniSkRSya^abhihanyuH, eka.ayane viivadha.aasaara.prasaaraan vaa // KAZ12.4.21/ sasaMketaM vaa raatri.yuddhe bhuuri.tuuryam aahatya bruuyuH "anupraviSTaaH smo, labdhaM raajyam" iti // KAZ12.4.22/ raaja.aavaasam anupraviSTaa vaa saMkuleSu raajaanaM hanyuH // KAZ12.4.23/ sarvato vaa prayaatam ena(?eva?) mleccha.aaTavika.daNTa.caariNaH sattra.apaazrayaaH stambha.vaaTa.apaazrayaa vaa hanyuH // KAZ12.4.24/ lubdhaka.vyaJjanaa vaa^avaskanda.saMkuleSu guuDha.yuddha.hetubhir abhihanyuH // KAZ12.4.25/ eka.ayane vaa zaila.stambha.vaaTa.khaJjana.antar.udake vaa sva.bhuumi.balena^abhihanyuH // KAZ12.4.26/ nadii.saras.taTaaka.setu.bandha.bheda.vegena vaa plaavayeyuH // KAZ12.4.27/ dhaanvana.vana.durga.nimna.durgasthaM vaa yoga.agni.dhuumaabhyaaM naazayeyuH // KAZ12.4.28/ saMkaTa.gatam agninaa, dhaanvana.gataM dhuumena, nidhaana.gataM rasena, toya.avagaaDhaM duSTa.graahair udaka.caraNair vaa tiikSNaaH saadhayeyuH, aadiipta.aavaasaan niSpatantaM vaa // KAZ12.4.29ab/ yoga.vaamana.yogaabhyaaM yogena^anyatamena vaa / KAZ12.4.29cd/ amitram atisaMdadhyaat saktam uktaasu bhuumiSu //E (yoga.atisamdhaanam - daNDa.atisamdhaanam - eka.vijayah) KAZ12.5.01/ daiva.tejyaayaam(devataa.ijyaayaam?) yaatraayaam amitrasya bahuuni puujaa.aagama.sthaanaani bhaktitaH // KAZ12.5.02/ tatra^asya yogam ubjayet // KAZ12.5.03/ devataa.gRha.praviSTasya^upari yantra.mokSaNena guuDha.bhittiM zilaaM vaa paatayet // KAZ12.5.04/ zilaa.zastra.varSam uttama.aagaaraat, kapaaTam avapaatitaM vaa, bhitti.praNihitam eka.deza.baddhaM vaa parighaM mokSayet // KAZ12.5.05/ devataa.deha.dhvaja.praharaNaani vaa^asya^upariSTaat paatayet // KAZ12.5.06/ sthaana.aasana.gamana.bhuumiSu vaa^asya go.maya.pradehena gandha.udaka.prasekena vaa rasam aticaarayet, puSpa.cuurNa.upahaareNa vaa // KAZ12.5.07/ gandha.praticchannaM vaa^asya tiikSNaM dhuumam atinayet // KAZ12.5.08/ zuulakuupam avapaatanaM vaa zayana.aasanasya^adhastaad yantra.baddha.talam enaM kiila.mokSaNena pravezayet // KAZ12.5.09/ pratyaasanne vaa^amitre jana.padaaj janam avarodha.kSamam atinayet // KAZ12.5.10/ durgaac ca^anavarodha.kSamam apanayet, pratyaadeyam ari.viSayaM vaa preSayet // KAZ12.5.11/ jana.padaM ca^ekasthaM zaila.vana.nadii.durgeSv aTavii.vyavahiteSu vaa putra.bhraatR.parigRhiitaM sthaapayet // KAZ12.5.12/ uparodha.hetavo daNDa.upanata.vRtte vyaakhyaataaH // KAZ12.5.13/ tRNa.kaaSTham aa.yojanaad daahayet // KAZ12.5.14/ udakaani ca duuSayet, avasraavayec ca // KAZ12.5.15/ kuupa.kuuTa.avapaata.kaNTakiniiz ca bahir ubjayet // KAZ12.5.16/ suruGgaam amitra.sthaane bahu.mukhiiM kRtvaa nicaya.mukhyaan abhihaarayet, amitraM vaa // KAZ12.5.17/ para.prayuktaayaaM vaa suruGgaayaaM parikhaam udaka.antikiiM khaanayet, kuupa.zaalaam anusaalaM vaa // KAZ12.5.18/ toya.kumbhaan kaaMsya.bhaaNDaani vaa zaGkaa.sthaaneSu sthaapayet khaata.abhijJaana.artham // KAZ12.5.19/ jJaate suruGgaa.pathe pratisuruGgaaM kaarayet // KAZ12.5.20/ madhye bhittvaa dhuumam udakaM vaa prayacchet // KAZ12.5.21/ prativihita.durgo vaa muule daayaad kRtvaa pratilomaam asya dizaM gacchet, yato vaa mitrair bandhubhir aaTavikair vaa saMsRjyeta parasya^amitrair duuSyair vaa mahadbhiH, yato vaa gato^asya mitrair viyogaM kuryaat paarSNiM vaa gRhNiiyaat raajyaM vaa^asya haarayet viivadha.aasaara.prasaaraan vaa vaarayet, yato vaa zaknuyaad aakSikavad apakSepeNa^asya prahartum, yato vaa svaM raajyaM traayeta muulasya^upacayaM vaa kuryaat // KAZ12.5.22/ yataH saMdhim abhipretaM labheta tato vaa gacchet // KAZ12.5.23/ saha.prasthaayino vaa^asya preSayeyuH "ayaM te zatrur asmaakaM hasta.gataH, paNyaM viprakaaraM vaa^apadizya hiraNyam antaH.saara.balaM ca preSaya yasya^enam arpayema baddhaM pravaasitaM vaa" iti // KAZ12.5.24/ pratipanne hiraNyaM saara.balaM ca^aadadiita // KAZ12.5.25/ anta.paalo vaa durga.sampradaane bala.eka.dezam atiniiya vizvastaM ghaatayet // KAZ12.5.26/ jana.padam ekasthaM vaa ghaatayitum amitra.aniikam aavaahayet // KAZ12.5.27/ tad avaruddha.dezam atiniiya vizvastaM ghaatayet // KAZ12.5.28/ mitra.vyaJjano vaa baahyasya preSayet "kSiiNam asmin durge dhaanyaM snehaaH kSaaro lavaNaM vaa, tad amuSmin deze kaale ca pravekSyati, tad upagRhaaNa" iti // KAZ12.5.29/ tato rasa.viddhaM dhaanyaM snehaM kSaaraM lavaNaM vaa duuSya.amitra.aaTavikaaH pravezayeyuH, anye vaa^abhityaktaaH // KAZ12.5.30/ tena sarva.bhaaNDa.viivadha.grahaNaM vyaakhyaatam // KAZ12.5.31/ saMdhiM vaa kRtvaa hiraNya.eka.dezam asmai dadyaat, vilambamaanaH zeSam // KAZ12.5.32/ tato rakSaa.vidhaanaany avasraavayet // KAZ12.5.33/ agni.rasa.zastrair vaa praharet // KAZ12.5.34/ hiraNya.pratigraahiNo vaa^asya vallabhaan anugRhNiiyaat // KAZ12.5.35/ parikSiiNo vaa^asmai durgaM dattvaa nirgacchet // KAZ12.5.36/ suruGgayaa kukSi.pradareNa vaa praakaara.bhedena nirgacchet // KAZ12.5.37/ raatraav avaskandaM dattvaa siddhas tiSThet, asiddhaH paarzvena^apagacchet // KAZ12.5.38/ paaSaNDac.chadmanaa manda.parivaaro nirgacchet // KAZ12.5.39/ preta.vyaJjano vaa guuDhair nihriyeta // KAZ12.5.40/ strii.veSa.dhaarii vaa pretam anugacchet // KAZ12.5.41/ daivata.upahaara.zraaddha.prahavaNeSu vaa rasa.viddham anna.paanam avasRjya // KAZ12.5.42/ kRta.upajaapo duuSya.vyaJjanair niSpatya guuDha.sainyo^abhihanyaat // KAZ12.5.43/ evaM gRhiita.durgo vaa praazya.praazaM caityam upasthaapya daivata.pratimaac.chidraM pravizya^aasiita, guuDha.bhittiM vaa, daivata.pratimaa.yuktaM vaa bhuumi.gRham // KAZ12.5.44/ vismRte suruGgayaa raatrau raaja.aavaasam anupravizya suptam amitraM hanyaat // KAZ12.5.45/ yantra.vizleSaNaM vaa vizleSya^adhastaad avapaatayet // KAZ12.5.46/ rasa.agni.yogena^avaliptaM gRhaM jatu.gRhaM vaa^adhizayaanam amitram aadiipayet // KAZ12.5.47/ pramada.vana.vihaaraaNaam anyatame vaa vihaara.sthaane pramattaM bhuumi.gRha.suruGgaa.guuDha.bhitti.praviSTaas tiikSNaa hanyuH, guuDha.praNihitaa vaa rasena // KAZ12.5.48/ svapato vaa niruddhe deze guuDhaaH striyaH sarpa.rasa.agni.dhuumaan upari muJceyuH // KAZ12.5.49/ pratyutpanne vaa kaaraNe yad yad upapadyeta tat tad amitre^antaH.pura.gate guuDha.saMcaaraH prayuJjiita // KAZ12.5.50/ tato guuDham eva^apagacchet, svajana.saMjJaaM ca praruupayet // KAZ12.4.51ab/ dvaahsthaan varSadharaaMz ca^anyaan niguuDha.upahitaan pare / KAZ12.4.51cd/tuurya.saMjJaabhir aahuuya dviSat.zeSaaNi ghaatayet //E (upajaapah) KAZ13.1.01/ vijigiiSuH para.graamam avaaptu.kaamaH sarvajJa.daivata.samyoga.khyaapanaabhyaaM sva.pakSam uddharSayet, para.pakSaM ca^udvejayet // KAZ13.1.02/ sarvajJa.khyaapanaM tu - gRha.guhya.pravRtti.jJaanena pratyaadezo mukhyaanaam, kaNTaka.zodhana.apasarpa.avagamena prakaazanaM raaja.dviSTa.kaariNaam, vijJaapya.upaayana.khyaapanam adRSTa.saMsarga.vidyaa.saMjJaa.aadibhiH, videza.pravRtti.jJaanaM tad ahar eva gRha.kapotena mudraa.samyuktena // KAZ13.1.03/ daivata.samyoga.khyaapanaM tu - suruGgaa.mukhena^agni.caitya.daivata.pratimaac.chidraan anupraviSTair agni.caitya.daivata.vyaJjanaiH sambhaaSaNaM puujanaM ca, udakaad utthitair vaa naaga.varuNa.vyaJjanaiH sambhaaSaNaM puujanaM ca, raatraav antar.udake samudra.vaalukaa.kozaM praNidhaaya^agni.maalaa.darzanam, zilaa.zikya.avagRhiite plavake sthaanam, udaka.bastinaa jaraayuNaa vaa ziro^avaguuDha.naasaH pRSata.antra.kuliira.nakra.ziMzumaara.udravasaabhir vaa zata.paakyaM tailaM nastaH prayogaH // KAZ13.1.04/ tena raatri.gaNaz carati // KAZ13.1.05/ ity udaka.caraNaani // KAZ13.1.06/ tair varuNa.naaga.kanyaa.vaakya.kriyaa sambhaaSaNaM ca, kopa.sthaaneSu mukhaad agni.dhuuma.utsargaH // KAZ13.1.07/ tad asya sva.viSaye kaartaantika.naimittika.mauhuurtika.pauraaNika.ikSaNika.guuDha.puruSaaH saacivya.karaas tad.darzinaz ca prakaazayeyuH // KAZ13.1.08/ parasya viSaye daivata.darzanaM divya.koza.daNDa.utpattiM ca^asya bruuyuH // KAZ13.1.09/ daivata.prazna.nimitta.vaayasa.aGga.vidyaa.svapna.mRga.pakSi.vyaahaareSu ca^asya vijayaM bruuyuH, vipariitam amitrasya // KAZ13.1.10/ sadundubhim ulkaaM ca parasya nakSatre darzayeyuH // KAZ13.1.11/ parasya mukhyaan mitratvena^upadizanto duuta.vyaJjanaaH svaami.satkaaraM bruuyuH, sva.pakSa.bala.aadhaanaM para.pakSa.pratighaataM ca // KAZ13.1.12/ tulya.yoga.kSemam amaatyaanaam aayudhiiyaanaaM ca kathayeyuH // KAZ13.1.13/ teSu vyasana.abhyudaya.avekSaNam apatya.puujanaM ca prayuJjiita // KAZ13.1.14/ tena para.pakSam utsaahayed yathaa.uktaM purastaat // KAZ13.1.15/ bhuuyaz ca vakSyaamaH // KAZ13.1.16/ saadhaaraNa.gardabhena dakSaan, lakuTa.zaakhaa.hananaabhyaaM daNDa.caariNaH, kula.eDakena ca^udvignaan, azani.varSeNa vimaanitaan, vidulena^avakezinaa vaayasa.piNDena kaitavaja.meghena^iti vihata.aazaan durbhaga.alaMkaareNa dveSiNaa^iti puujaa.phalaan, vyaaghra.carmaNaa mRtyu.kuuTena ca^upahitaan, piilu.vikhaadanena karaka.yoSTrayaa gardabhii.kSiiraa.abhimanthanena^iti dhruva.upakaariNa iti // KAZ13.1.17/ pratipannaan artha.maanaabhyaaM yojayet KAZ13.1.18/ dravya.bhaktac.chidreSu ca^enaan dravya.bhakta.daanair anugRhNiiyaat // KAZ13.1.19/ apratigRhNataaM strii.kumaara.alaMkaaraan abhihareyuH // KAZ13.1.20/ durbhikSa.stena.aTavy.upaghaateSu ca paura.jaanapadaan utsaahayantaH sattriNo bruuyuH "raajaanam anugrahaM yaacaamahe^ niranugrahaaH paratra gacchaamaH" iti // KAZ13.1.21ab/ tathaa^iti pratipanneSu dravya.dhaanyaany aparigrahaiH / KAZ13.1.21cd/ saacivyaM kaaryam ity etad upajaapaad bhuutaM mahat //E (yoga.vaamanam) KAZ13.2.01/ muNDo jaTilo vaa parvata.guha.aavaasii catur.varSa.zata.aayur bruvaaNaH prabhuuta.jaTila.ante.vaasii nagara.abhyaaze tiSThet // KAZ13.2.02/ ziSyaaz ca^asya muula.phala.upagamanair amaatyaan raajaanaM ca bhagavad.darzanaaya yojayeyuH // KAZ13.2.03/ samaagataaz ca raajJaa puurva.raaja.deza.abhijJaanaani kathayet, "zate zate ca varSaaNaaM puurNe^aham agniM pravizya punar baalo bhavaami, tad iha bhavat samiipe caturtham agniM pravekSyaami, avazyaM me bhavaan maanayitavyaH, triin varaan vRNiiSNa(vRSiiSva)" iti // KAZ13.2.04/ pratipannaM bruuyaat "sapta.raatram iha saputra.daareNa prekSaa.prahavaNa.puurvaM vastavyam" iti // KAZ13.2.05/ vasantam avaskandeta // KAZ13.2.06/ muNDo vaa jaTilo vaa sthaanika.vyaJjanaH prabhuuta.jaTila.ante.vaasii vasta.zoNita.digdhaaM veNu.zalaakaaM suvarNa.cuurNena^avalipya valmiike nidadhyaad upajihvika.anusaraNa.artham, svarNa.naalikaaM vaa // KAZ13.2.07/ tataH sattrii raajJaH kathayet "asau siddhaH puSpitaM nidhiM jaanaati" iti // KAZ13.2.08/ sa raajJaa pRSThaH "tathaa" iti bruuyaat, tac ca^abhijJaanaM darzayet, bhuuyo vaa hiraNyam antar.aadhaaya // KAZ13.2.09/ bruuyaac ca^enaM "naaga.rakSito^ayaM nidhiH praNipaata.saadhyaH" iti // KAZ13.2.10/ pratipannaM bruuyaat "sapta.raatram" iti samaanam // KAZ13.2.11/ sthaanika.vyaJjanaM vaa raatrau tejana.agni.yuktam ekaante tiSThantaM sattriNaH krama.abhiiniitaM raajJaH kathayeyuH "asau siddhaH saamedhikaH" iti // KAZ13.2.12/ taM raajaa yam arthaM yaaceta tam asya kariSyamaaNaH "sapta.raatram" iti samaanam // KAZ13.2.13/ siddha.vyaJjano vaa raajaanaM jambhaka.vidyaabhiH pralobhayet // KAZ13.2.14/ taM raajaa^iti samaanam // KAZ13.2.15/ siddha.vyaJjano vaa deza.devataam abhyarhitaam aazritya prahavaNair abhiikSNaM prakRti.mukhyaan abhisaMvaasya krameNa raajaanam atisaMdadhyaat // KAZ13.2.16/ jaTila.vyaJjanam antar.udaka.vaasinaM vaa sarva.zvetaM taTa.suruGgaa.bhuumi.gRha.apasaraNaM varuNaM naaga.raajaM vaa sattriNaH krama.abhiniitaM raajJaH kathayeyuH // KAZ13.2.17/ taM raajaa^iti samaanam // KAZ13.2.18/ jana.pada.ante.vaasii siddha.vyaJjano vaa raajaanaM zatru.darzanaaya yojayet // KAZ13.2.19/ pratipannaM bimbaM kRtvaa zatrum aavaahayitvaa niruddhe deze ghaatayet // KAZ13.2.20/ azva.paNya.upayaataa vaidehaka.vyaJjanaaH paNya.upaayana.nimittam aahuuya raajaanaM paNya.pariikSaayaam aasaktam azva.vyatikiirNaM vaa hanyuH, azvaiz ca prahareyuH // KAZ13.2.21/ nagara.abhyaaze vaa caityam aaruhya raatrau tiikSNaaH kumbheSu naaliin vaa vidulaani dhamantaH "svaamino mukhyaanaaM vaa maaMsaani bhakSayiSyaamaH, puujaa no vartataam" ity avyaktaM bruuyuH // KAZ13.2.22/ tad eSaaM naimittika.mauhuurtika.vyaJjanaaH khyaapayeyuH // KAZ13.2.23/ maGgalye vaa hrade taTaaka.madhye vaa raatrau tejana.taila.abhyaktaa naaga.ruupiNaH zakti.musalaany ayomayaani niSpeSayantas tathaiva bruuyuH // KAZ13.2.24/ RkSa.carma.kaJcukino vaa^agni.dhuuma.utsarga.yuktaa rakSo.ruupaM vahantas trir apasavyaM nagaraM kurvaaNaaH zva.sRgaala.vaazita.antareSu tathaiva bruuyuH // KAZ13.2.25/ caitya.daivata.pratimaaM vaa tejana.tailena^abhra.paTalac.channena^agninaa vaa raatrau prajvaalya tathaiva bruuyuH // KAZ13.2.26/ tad anye khyaapayeyuH // KAZ13.2.27/ daivata.pratimaanaam abhyarhitaanaaM vaa zoNitena prasraavam atimaatraM kuryuH // KAZ13.2.28/ tad anye deva.rudhira.saMsraave saMgraame paraajayaM bruuyuH // KAZ13.2.29/ saMdhi.raatriSu zmazaana.pramukhe vaa caityam uurdhva.bhakSitair manuSyaiH praruupayeyuH // KAZ13.2.30/ tato rakSo.ruupii manuSyakaM yaaceta // KAZ13.2.31/ yaz ca^atra zuura.vaadiko^anyatamo vaa draSTum aagacchet tam anye loha.musalair hanyuH, yathaa rakSobhir hata iti jJaayeta // KAZ13.2.32/ tad adbhutaM raajJas tad.darzinaH sattriNaz ca kathayeyuH // KAZ13.2.33/ tato naimititka.mauhuurtika.vyaJjanaaH zaantiM praayaz.cittaM bruuyuH "anyathaa mahad akuzalaM raajJo dezasya ca" iti // KAZ13.2.34/ pratipannaM "eteSu sapta.raatram eka.eka.mantra.bali.homaM svayaM raajJaa kartavyam" iti bruuyuH // KAZ13.2.35/ tataH samaanam // KAZ13.2.36/ etaan vaa yogaan aatmani darzayitvaa pratikurviita pareSaam upadeza.artham // KAZ13.2.37/ tataH prayojayed yogaan // KAZ13.2.38/ yoga.darzana.pratiikaareNa vaa koza.abhisaMharaNaM kuryaat // KAZ13.2.39/ hasti.kaamaM vaa naaga.vana.paalaa hastinaa lakSaNyena pralobhayeyuH // KAZ13.2.40/ pratipannaM gahanam eka.ayanaM vaa^atiniiya ghaatayeyuH, baddhvaa vaa^apahareyuH // KAZ13.2.41/ tena mRgayaa.kaamo vyaakhyaataH // KAZ13.2.42/ dravya.strii.lolupam aaDhya.vidhavaabhir vaa parama.ruupa.yauvanaabhiH striibhir daaya.nikSepa.artham upaniitaabhiH sattriNaH pralobhayeyuH // KAZ13.2.43/ pratipannaM raatrau sattrac.channaaH samaagame zastra.rasaabhyaaM ghaatayeyuH // KAZ13.2.44/ siddha.pravrajita.caitya.stuupa.daivata.pratimaanaam abhiikSNa.abhigamaneSu vaa bhuumi.gRha.suruGga.aaruuDha.bhitti.praviSTaas tiikSNaaH param abhihanyuH // KAZ13.2.45ab/ yeSu dezeSu yaaH prekSaaH prekSate paarthivaH svayam / KAK13.2.45cd/ yaatraa.vihaare ramate yatra kriiDati vaa^ambhasi // KAZ13.2.46ab/ dhig.ukty.aadiSu sarveSu yajJa.prahavaNeSu vaa / KAZ13.2.46cd/ suutikaa.preta.rogeSu priiti.zoka.bhayeSu vaa / KAZ13.2.47ab/ pramaadaM yaati yasmin vaa vizvaasaat sva.jana.utsave // KAZ13.2.47cd/ yatra^asya^aarakSi.saMcaaro durdine saMkuleSu vaa / KAZ13.2.48ab/ vipra.sthaane pradiipte vaa praviSTe nirjane^api vaa / KAZ13.2.48cd/ vastra.aabharaNa.maalyaanaaM phelaabhiH zayana.aasanaiH // KAZ13.2.49ab/ madya.bhojana.phelaabhis tuuryair vaa^abhigataaH saha / KAZ13.2.49cd/ prahareyur ariM tiikSNaaH puurva.praNihitaiH saha //E KAZ13.2.50ab/ yathaiva pravizeyuz ca dviSataH sattra.hetubhiH / KAZ13.2.50cd/ tathaiva ca^apagaccheyur ity uktaM yoga.vaamanam // (apasarpa.praNidhih) KAZ13.3.01/ zreNii.mukhyam aaptaM niSpaatayet // KAZ13.3.02/ sa param aazrtya pakSa.apadezena sva.viSayaat saacivya.kara.sahaaya.upaadaanaM kurviita // KAZ13.3.03/ kRta.apasarpa.upacayo vaa param anumaanya svaamino duuSya.graamaM viita.hasty.azvaM duuSya.amaatyaM daNDam aakrandaM vaa hatvaa parasya preSayet // KAZ13.3.04/ jana.pada.eka.dezaM zreNiim aTaviiM vaa sahaaya.upaadaana.arthaM saMzrayeta // KAZ13.3.05/ vizvaasam upagataH svaaminaH preSayet // KAZ13.3.06/ tataH svaamii hasti.bandhanam aTavii.ghaataM vaa^apadizya guuDham eva praharet // KAZ13.3.07/ etena^amaatya.aTavikaa vyaakhyaataaH // KAZ13.3.08/ zatruNaa maitriiM kRtvaa^amaatyaan avakSipet // KAZ13.3.09/ te tat.zatroH preSayeyuH "bhartaaraM naH prasaadaya" iti // KAZ13.3.10/ sa yaM duutaM preSayet, tam upaalabheta "bhartaa te maam amaatyair bhedayati, na ca punar iha^aagantavyam" iti // KAZ13.3.11/ atha^ekam amaatyaM niSpaatayet // KAZ13.3.12/ sa param aazritya yoga.apasarpa.aparakta.duuSyaan azaktimataH stena^aaTavikaan ubhaya.upaghaatakaan vaa parasya^upaharet // KAZ13.3.13/ aapta.bhaava.upagataH praviira.puruSa.upaghaatam asya^upahared anta.paalam aaTavikaM daNDa.caariNaM vaa "dRDham asau ca^asau ca te zatruNaa saMdhatte" iti // KAZ13.3.14/ atha pazcaad abhityakta.zaasanair enaan ghaatayet // KAZ13.3.15/ daNDa.bala.vyavahaareNa vaa zatrum udyojya ghaatayet // KAZ13.3.16/ kRtya.pakSa.upagraheNa vaa parasya.amitraM raajaanam aatmany apakaarayitvaa^abhiyuJjiita // KAZ13.3.17/ tataH parasya preSayet "asau te vairii mama^apakaroti, tam ehi sambhuuya haniSyaavaH, bhuumau hiraNye vaa te parigrahaH" iti // KAZ13.3.18/ pratipannam abhisatkRtya^aagatam avaskandena prakaazayuddhena vaa zatruNaa ghaatayet // KAZ13.3.19/ abhivizvaasana.arthaM bhuumi.daana.putra.abhiSeka.rakSaa.apadezena vaa graahayet // KAZ13.3.20/ aviSahyam upaaMzu.daNDena vaa ghaatayet // KAZ13.3.21/ sa ced daNDaM dadyaan na svayam aagacchet tam asya vairiNaa ghaatayet // KAZ13.3.22/ daNDena vaa prayaatum icchen na vijigiiSuNaa tathaa^apy enam ubhayataH.sampiiDanena ghaatayet // KAZ13.3.23/ avizvasto vaa pratyekazo yaatum icched raajya.eka.dezaM vaa yaatavyasya^aadaatu.kaamaH, tathaa^apy enaM vairiNaa sarva.saMdohena vaa ghaatayet // KAZ13.3.24/ vairiNaa vaa saktasya daNDa.upanayena muulam anyato haarayet // KAZ13.3.25/ zatru.bhuumyaa vaa mitraM paNeta, mitra.bhuumyaa vaa zatrum // KAZ13.3.26/ tataH zatru.bhuumi.lipsaayaaM mitreNa^aatmany apakaarayitvaa^abhiyuJjiita - iti samaanaaH puurveNa sarva eva yogaaH // KAZ13.3.27/ zatruM vaa mitra.bhuumi.lipsaayaaM pratipannaM daNDena^anugRhNiiyaat // KAZ13.3.28/ tato mitra.gatam atisaMdadhyaat // KAZ13.3.29/ kRta.pratividhaano vaa vyasanam aatmano darzayitvaa mitreNa^amitram utsaahayitvaa^aatmaanam abhiyojayet // KAZ13.3.30/ tataH sampiiDanena ghaatayet, jiiva.graaheNa vaa raajya.vinimayaM kaarayet // KAZ13.3.31/ mitreNa^aazritaz cet^zatrur agraahye sthaatum icchet saamanta.aadibhir muulam asya haarayet // KAZ13.3.32/ daNDena vaa traatum ichet tam asya ghaatayet // KAZ13.3.33/ tau cen na bhidyeyaataaM prakaazam eva^anyonya.bhuumyaa paNeta // KAZ13.3.34/ tataH parasparaM mitra.vyaJjanaa vaa ubhaya.vetanaa vaa duutaan preSayeyuH "ayaM te raajaa bhuumiM lipsate zatru.saMhitaH" iti // KAZ13.3.35/ tayor anyataro jaata.aazaGka.aaroSaH, puurvavac ceSteta // KAZ13.3.36/ durga.raaSTra.daNDa.mukhyaan vaa kRtya.pakSa.hetubhir abhivikhyaapya pravraajayet // KAZ13.3.37/ te yuddha.avaskanda.avarodha.vyasaneSu zatrum atisaMdadhyuH // KAZ13.3.38/ bhedaM vaa^asya sva.vargebhyaH kuryuH // KAZ13.3.39/ abhityakta.zaasanaiH pratisamaanayeyuH // KAZ13.3.40/ lubdhaka.vyaJjanaa vaa maaMsa.vikrayeNa dvaahsthaa dauvaarika.apaazrayaaz cora.abhyaagamaM parasya dvis trir iti nivedya labdha.pratyayaa bhartur aniikaM dvidhaa nivezya graama.vadhe^avaskande ca dviSato bruuyuH "aasannaz cora.gaNaH, mahaaMz ca^aakrandaH, prabhuutaM sainyam aagacchatu" iti // KAZ13.3.41/ tad arpayitvaa graama.ghaata.daNDasya sainyam itarad aadaaya raatrau durga.dvaareSu bruuyuH "hataz cora.gaNaH, siddha.yaatram idaM sainyam aagatam, dvaaram apaavriyataam" iti // KAZ13.3.42/ puurva.praNihitaa vaa dvaaraaNi dadyuH // KAZ13.3.43/ taiH saha prahareyuH // KAZ13.3.44/ kaaru.zilpi.paaSaNDa.kuziilava.vaidehaka.vyaJjanaan aayudhiiyaan vvaa para.durge praNidadhyaat // KAZ13.3.45/ teSaaM gRha.patika.vyaJjanaaH kaaSTha.tRNa.dhaanya.paNya.zakaTaiH praharaNa.aavaraNaany abhihareyuH, deva.dhvaja.pratimaabhir vaa // KAZ13.3.46/ tatas tad.vyaJjanaaH pramatta.vadham avaskanda.pratigraham abhipraharaNaM pRSThataH zaGkha.dundubhi.zabdena vaa "praviSTam" ity aavedayeyuH // KAZ13.3.47/ praakaara.dvaara.aTTaalaka.daanam aniika.bhedaM ghaataM vaa kuryuH // KAZ13.3.48/ saartha.gaNa.vaasibhir aativaahikaiH kanyaa.vaahikair azva.paNya.vyavahaaribhir upakaraNa.haarakair dhaanya.kretR.vikretRbhir vaa pravrajita.liGgibhir duutaiz ca daNaD.atinayanam, saMdhi.karma.vizvaasana.artham // KAZ13.3.49/ iti raaja.apasarpaaH // KAZ13.3.50/ eta eva^aTaviinaam apasarpaaH kaNTaka.zodhana.uktaaz ca // KAZ13.3.51/ vrajam aTavy.aasannam apasarpaaH saarthaM vaa corair ghaatayeyuH // KAZ13.3.52/ kRta.saMketam anna.paanaM ca^atra madana.rasa.viddhaM vaa kRtvaa^apagaccheyuH // KAZ13.3.53/ go.paalaka.vaidehakaaz ca tataz coraan gRhiita.loptra.bhaaraan madana.rasa.vikaara.kaale^avaskandayeyuH // KAZ13.3.54/ saMkarSaNa.daivatiiyo vaa muNDa.jaTila.vyaJjanaH prahavaNa.karmaNaa madana.rasa.yogena^atisaMdadhyaat // KAZ13.3.55/ atha^avaskandaM dadyaat // KAZ13.3.56/ zauNDika.vyaJjano vaa daivata.preta.kaarya.utsava.samaajeSv aaTavikaan suraa.vikraya.upaayana.nimittaM madana.rasa.yogena^atisaMdadhyaat // KAZ13.3.57/ atha^avaskandaM dadyaat // KAZ13.3.58ab/ graama.ghaata.praviSTaaM vaa vikSipya bahudhaa^aTaviim / KAZ13.3.58cd/ ghaatayed iti coraaNaam apasarpaaH prakiirtitaaH //E (paryupaasana.karma - avamardah) KAZ13.4.01/ karzana.puurvaM paryupaasana.karma // KAZ13.4.02/ jana.padaM yathaa.niviSTam abhaye sthaapayet // KAZ13.4.03/ utthitam anugraha.parihaaraabhyaaM niveSayet, anyatra^apasarataH // KAZ13.4.04/ saMgraamaad anyasyaaM bhuumau nivezayet, ekasyaaM vaa vaasayet // KAZ13.4.05/ na hy ajano jana.pado raajyam ajana.padaM vaa bhavati^iti kauTilyaH // KAZ13.4.06/ viSamasthasya muSTiM sasyaM vaa hanyaad, viivadha.prasaarau ca // KAZ13.4.07ab/ prasaara.viivadhac.chedaan muSTi.sasya.vadhaad api / KAZ13.4.07cd/ vamanaad guuDha.ghaataac ca jaayate prakRti.kSayaH // KAZ13.4.08/ "prabhuuta.guNa.baddha(vaddha).anya.kupya.yantra.zastra.aavaraNa.viSTir azmi.samagraM me sainyam, Rtuz ca purastaat, apartuH parasya, vyaadhi.durbhikSa.nicaya.rakSaa.kSayaH kriita.bala.nirvedo mitra.bala.nirvedaz ca" iti paryupaasiita // KAZ13.4.09/ kRtvaa skandha.aavaarasya rakSaaM viivadha.aasaarayoH pathaz ca, parikSipya durgaM khaata.saalaabhyaam, duuSayitvaa^udakam, avasraavya parikhaaH sampuurayitvaa vaa, suruGgaa.bala.kuTikaabhyaaM vapra.praakaarau haarayet, daaraM ca guDena // KAZ13.4.10/ nimnaM vaa paaMsu.maalayaa^aacchaadayet // KAZ13.4.11/ bahula.aarakSaM yantrair ghaatayet // KAZ13.4.12/ niSkiraad upaniSkRSya^azvaiz ca prahareyuH // KAZ13.4.13/ vikrama.antareSu ca niyoga.vikalpa.samuccayaiz ca^upaayaanaaM siddhiM lipseta // KAZ13.4.14/ durga.vaasinaH zyena.kaaka.naptR.bhaasa.zuka.saarika.uluuka.kapotaan graahayitvaa puccheSv agni.yoga.yuktaan para.durge visRjet // KAZ13.4.15/ apakRSTa.skandha.aavaaraad ucchrita.dhvaja.dhanva.aarakSo vaa maanuSeNa^agninaa para.durgam aadiipayet // KAZ13.4.16/ guuDha.purSaaz ca^antar.durga.paalakaa nakula.vaanara.biDaala.zunaaM puccheSv agni.yogam aadhaaya kaaNDa.nicaya.rakSaa.vidhaana.vezmasu visRjeyuH // KAZ13.4.17/ zuSka.matsyaanaam udareSv agnim aadhaaya valluure vaa vaayasa.upahaareNa vayobhir haarayeyuH // KAZ13.4.18/ sarala.deva.daaru.puuti.tRNa.guggulu.zrii.veSTakasarjarasalaakSaagulikaaH khara.uSTra.ajaaviinaaM leNDaM ca^agni.dhaaraNam // KAZ13.4.19/ priyaala.cuurNam avalgu.jamaSii.madhu.ucchiSTam azva.khara.uSTra.go.leNDam ity eSa kSepyo^agni.yogaH // KAZ13.4.20/ sarva.loha.cuurNam agni.varNaM vaa kumbhii.siisa.trapu.cuurNaM vaa paaribhadraka.palaaza.puSpa.keza.maSii.taila.madhu.ucchiSTaka.zrii.veSTaka.yukto^agni.yogo vizvaasa.ghaatii vaa // KAZ13.4.21/ tena^avaliptaH zaNa.trapusa.valka.veSTito baaNa ity agni.yogaH // KAZ13.4.22/ na tv eva vidyamaane paraakrame^agnim avasRjet // KAZ13.4.23/ avizvaasyo hy agnir daiva.piiDanaM ca, apratisaMkhyaata.praaNi.dhaanya.pazu.hiraNya.kupya.dravya.kSaya.karaH // KAZ13.4.24/ kSiiNa.nicayaM ca^avaaptam api raajyaM kSayaaya^eva bhavati // (iti paryupaasana.karma) KAZ13.4.25/ "sarva.aarambha.upakaraNa.viSTi.sampanno^asmi, vyaadhitaH para upadhaa.viruddha.prakRtir akRta.durga.karma.nicayo vaa, niraasaaraH saasaaro vaa puraa mitraiH saMdhatte" ity avamarda.kaalaH // KAZ13.4.26/ svayam agnau jaate samutthaapite vaa prahavaNe prekSaa.aniika.darzana.saGga.saurika.kalaheSu nitya.yuddha.zraanta.bale bahula.yuddha.pratividdha.preta.puruSe jaagaraNa.klaanta.supta.jane durdine nadii.vege vaa niihaara.samplave vaa^avamRdniiyaat // KAZ13.4.27/ skandha.aavaaram utsRjya vaa vana.guuDhaH zatruM niSkraantaM ghaatayet // KAZ13.4.28/ mitra.aasaara.mukhya.vyaJjano vaa samruddhena maitriiM kRtvaa duutam abhityaktaM preSayet - "idaM te chidram, ime duuSyaaH" "samroddhur vaa chidram, ayaM te kRtya.pakSaH" iti // KAZ13.4.29/ taM pratiduutam aadaaya nirgacchantaM vijigiiSur gRhiitvaa doSam abhivikhyaapya pravaasya apagacchet // KAZ13.4.30/ tato mitra.aasaara.vyaJjano vaa samruddhaM bruuyaat "maaM traatum upanirgaccha, mayaa vaa saha samroddhaaraM jahi" iti // KAZ13.4.31/ pratipannam ubhayataH.sampiiDanena ghaatayet, jiiva.graaheNa vaa raajya.vinimayaM kaarayet // KAZ13.4.32/ nagaraM vaa^asya pramRdniiyaat // KAZ13.4.33/ saara.balaM vaa^asya vamayitvaa^abhihanyaat // KAZ13.4.34/ tena daNDa.upanata.aaTavikaa vyaakhyaataaH // KAZ13.4.35/ daNDa.upanata.aaTavikayor anyataro vaa samruddhasya preSayet - "ayaM samroddhaa vyaadhitaH, paarSNi.graaheNa^abhiyuktaH, chidram anyad utthitam, anyasyaaM bhuumaav apayaatu.kaamaH" iti // KAZ13.4.36/ pratipanne samroddhaa skandha.aavaaram aadiipya^apayaayaat // KAZ13.4.37/ tataH puurvavad aacaret // KAZ13.4.38/ paNya.sampaataM vaa kRtvaa paNyena^enaM rasa.viddhena^atisaMdadhyaat // KAZ13.4.39/ aasaara.vyaJjano vaa samruddhasya duutaM preSayet - "mayaa baahyam abhihatam upanirgaccha^abhihantum" iti // KAZ13.4.40/ pratipannaM puurvavad aacaret // KAZ13.4.41/ mitraM bandhuM vaa^apadizya yoga.puruSaaH zaasana.mudraa.hastaaH pravizya durgaM graahayeyuH // KAZ13.4.42/ aasaara.vyaJjJano vaa samruddhasya preSayet - "amuSmin deze kaale ca skandha.aavaaram abhihaniSyaami, yuSmaabhir api yoddhavyam" iti // KAZ13.4.43/ pratipannaM yathaa.uktam abhyaaghaata.saMkulaM darzayitvaa raatrau durgaan niSkraantaM ghaatayet // KAZ13.4.44/ yad vaa mitram aavaahayed aaTavvikaM vaa, tam utsaahayet "vikramya samruddhe bhuumim asya pratipadyasva" iti // KAZ13.4.45/ vikraantaM prakRtibhir duuSya.mukhya.upagraheNa vaa ghaatayet, svayaM vaa rasena "mitra.ghaatako^ayam" ity avaapta.arthaH // KAZ13.4.46/ vikramitu.kaamaM vaa mitra.vyaJjanaH parasya^abhizaMset // KAZ13.4.47/ aapta.bhaava.upagataH praviira.puruSaanasya^upaghaatayet // KAZ13.4.48/ saMdhiM vaa kRtvaa jana.padam enaM nivezayet // KAZ13.4.49/ niviSTam asya jana.padam avijJaato hanyaat // KAZ13.4.50/ apakaarayitvaa duuSya.aaTavikeSu vaa bala.eka.dezam atiniiya durgam avaskandena haarayet // KAZ13.4.51/ duuSya.amitra.aaTavika.dveSya.pratyapasRtaaz ca kRta.artha.maana.saMjJaa.cihnaaH para.durgam avaskandeyuH // KAZ13.4.52/ para.durgam avaskandya skandha.aavaaraM vaa patita.paraan.mukha.abhipannam ukta.keza.zastra.bhaya.viruupebhyaz ca^abhayam ayudhyamaanebhyaz ca dadyuH // KAZ13.4.53/ para.durgam avaapya vizuddha.zatru.pakSaM kRta.upaaMzu.daNDa.pratiikaaram antar.bahiz ca pravizet // KAZ13.4.54/ evaM vijigiiSur amitra.bhuumiM labdhvaa madhyamaM lipseta, tat.siddhaav udaasiinam // KAZ13.4.55/ eSa prathamo maargaH pRthiviiM jetum // KAZ13.4.56/ madhyama.udaasiinayor abhaave guNa.atizayena^ari.prakRtiiH saadhayet, tata uttaraaH prakRtiiH // KAZ13.4.57/ eSa dvitiiyo maargaH // KAZ13.4.58/ maNDalasya^abhaave zatruNaa mitraM mitreNa vaa zatrum ubhayataH.sampiiDanena saadhayet // KAZ13.4.59/ eSa.tRtiiyo maargaH // KAZ13.4.60/ zakyam ekaM vaa saamantaM saadhayet, tena dvi.guNo dvitiiyam, tri.guNas tRtiiyam // KAZ13.4.61/ eSa caturtho maargaH pRthiviiM jetum // KAZ13.4.62/ jitvaa ca pRthiviiM vibhakta.varNa.aazramaaM sva.dharmeNa bhuJjiita // KAZ13.4.63ab/ upajaapo^apasarpaz ca vaamanaM paryupaasanam / KAZ13.4.63cd/ avamardaz ca paJca^ete durga.lambhasya hetavaH //E (labdha.prazamanam) KAZ13.5.01/ dvividhaM vijigiiSoH samutthaanaM - aTavy.aadikam eka.graama.aadikaM ca // KAZ13.5.02/ trividhaz ca^asya lambhaH - navo, bhuuta.puurvaH, pitrya iti // KAZ13.5.03/ navam avaapya laabhaM para.doSaan sva.guNaiz chaadayet, guNaan guNa.dvaiguNyena // KAZ13.5.04/ sva.dharma.karma.anugraha.parihaara.daana.maana.karmabhiz ca prakRti.priya.hitaany anuvarteta // KAZ13.5.05/ yathaa.sambhaaSitaM ca kRtya.pakSam upagraahayet, bhuuyaz ca kRta.prayaasam // KAZ13.5.06/ avizvaaso hi visaMvaadakaH sveSaaM pareSaaM ca bhavati, prakRti.viruddha.aacaaraz ca // KAZ13.5.07/ tasmaat samaana.ziila.veSa.bhaaSaa.aacaarataam upagachet // KAZ13.5.08/ deza.daivata.smaaja.utsava.vihaareSu ca bhaktim anuvarteta // KAZ13.5.09/ deza.graama.jaati.saMgha.mukhyeSu ca^abhiikSNaM sattriNaH parasya^apacaaraM darzayeyuH, maahaabhaagyaM bhaktiM ca teSu svaaminaH, svaami.satkaaraM ca vidyamaanam // KAZ13.5.10/ ucitaiz ca^enaan bhoga.parihaara.rakSaa.avekSaNair bhuJjiita // KAZ13.5.11/ sarva.devataa.aazrama.puujanaM ca vidyaa.vaakya.dharma.zuura.puruSaaNaaM ca bhuumi.dravya.daana.parihaaraan kaarayet, sarva.bandhana.mokSaNam anugrahaM diina.anaatha.vyaadhitaanaaM ca // KAZ13.5.12/ caaturmaasyeSv ardha.maasikam aghaatam, paurNamaasiiSu ca caatuuraatrikaM raaja.deza.nakSatreSv aikaraatrikam // KAZ13.5.13/ yoni.baala.vadhaM puMstva.upaghaataM ca pratiSedhayet // KAZ13.5.14/ yac ca koza.daNDa.upaghaatakam adharmiSThaM vaa caritraM manyeta tad apaniiya dharmya.vyavahaaraM sthaapayet // KAZ13.5.15/ cora.prakRtiinaaM mleccha.jaatiinaaM ca sthaana.viparyaasam anekasthaM kaarayet, durga.raaSTra.daNDa.mukhyaanaaM ca // KAZ13.5.16/ paraa.upagRhiitaanaaM ca mantri.purohitaanaaM parasya pratyanteSv anekasthaM vaasaM kaarayet // KAZ13.5.17/ apakaara.samarthaan anukSiyato vaa bhartR.vinaazam upaaMzu.daNDena prazamayet // KAZ13.5.18/ sva.deziiyaan vaa pareNa vaa^aparuddhaan apavaahita.sthaaneSu sthaapayet // KAZ13.5.19/ yaz ca tat.kuliinaH pratyaadeyam aadaatuM zaktaH, pratyanta.aTaviistho vaa prabaadhitum abhijaataH, tasmai viguNaaM bhuumiM prayacchet, guNavatyaaz catur.bhaagaM vaa koza.daNDa.daanam avasthaapya, yad upakurvaaNaH paura.jaanapadaan kopayet // KAZ13.5.20/ kupitais tair enaM ghaatayet // KAZ13.5.21/ prakRtibhir upakruSTam apanayet, aupaghaatike vaa deze nivezayet - iti // KAZ13.5.22/ bhuuta.puurve yena doSeNa^apavRttas taM prakRti.doSaM chaadayet, yena ca guNena^upaavRttas taM tiivrii.kuryaat - iti // KAZ13.5.23/ pitrye pitur doSaaMz chaadayet, guNaaMz ca prakaazayet - iti // KAZ13.5.24ab/ caritram akRtaM dharmyaM kRtaM ca^anyaiH pravartayet / KAZ13.5.24cd/ pravartayen na ca^adharmyaM kRtaM ca^anyair nivartayet //E para.bala.ghaata.prayogah) KAZ14.1.01/ caaturvarNya.rakSaa.artham aupaniSadikam adharmiSTheSu prayuJjiita // KAZ14.1.02/ kaala.kuuTa.aadir viSa.vargaH zraddheya.deza.veSa.zilpa.bhaaSaa.abhijana.apadezaiH kubja.vaamana.kiraata.muuka.badhira.jaDa.andhac.chadmabhir mleccha.jaatiiyair abhipretaiH striibhiH pumbhiz ca para.zariira.upabhogeSv avadhaatavyaH // KAZ14.1.03/ raaja.kriiDaa.bhaaNDa.nidhaana.dravya.upabbhogeSu guuDhaaH zastra.nidhaanaM kuryuH, sattra.aajiivinaz ca raatri.caariNo^agni.jiivinaz ca^agni.nidhaanam // KAZ14.1.04/ citra.bheka.kauNDinyaka.kRkaNa.paJca.kuSTha.zata.padii.cuurNam ucci.diNga.kambalii.zata.kanda(kardama?).idhma.kRkalaasa.cuurNaM gRha.golika.andha.ahi.kakra.kaNTaka.puuti.kiiTa.gomaarikaa.cuurNaM bhallaataka.avalgu.jara.samyuktaM sadyaH.praaNa.haram, eteSaaM vaa dhuumaH // KAZ14.1.05ab/ kiiTo vaa^anyatamas taptaH kRSNa.sarpa.priyaGgubhiH / KAZ14.1.05cd/ zoSayed eSa samyogaH sadyaH.praaNa.haro mataH // KAZ14.1.06/ dhaama.argava.yaatu.dhaana.muulaM bhallaataka.puSpa.cuurNa.yuktam aardhamaasikaH // KAZ14.1.07/ vyaaghaataka.muulaM bhallaataka.puSpa.cuurNa.yuktaM kiiTa.yogo maasikaH // KAZ14.1.08/ kalaa.maatraM puruSaaNaam, dvi.guNaM khara.azvaanaam, catur.guNaM hasty.uSTraaNaam // KAZ14.1.09/ zata.kardama.uccidiGga.kara.viira.kaTu.tumbii.matsya.dhuumo madana.kodrava.palaalena hasti.karNa.palaaza.palaalena vaa pravaata.anuvaate praNiito yaavac carati taavan maarayati // KAZ14.1.10/ puuki.kiiTa.mastya.kaTu.tumbii.zata.kardama.idhma.indra.gopa.cuurNaM puuti.kiiTa.kSudra.aaraalaa.hema.vidaarii.cuurNaM vaa basta.zRGga.khura.cuurNa.yuktam andhii.karo dhuumaH // KAZ14.1.11/ puuti.karaJja.pattra.hari.taala.manaH.zilaa.guJja.aarakta.kaarpaasa.palaala.anya.aasphoTa.kaaca.go.zakRd.rasa.piSTam andhii.karo dhuumaH // KAZ14.1.12/ sarpa.nirmokaM go.azva.puriiSam andha.ahika.ziraz ca^andhii.karo dhuumaH // KAZ14.1.13/ paaraavata.plavaka.kravya.adaanaaM hasti.nara.varaahaaNaaM ca muutra.puriiSaM kaasiisa.hiGgu.yava.tuSa.kaNa.taNDulaaH kaarpaasa.kuTaja.koza.atakiinaaM ca biijaani go.muutrikaa.bhaaNDii.muulaM nimba.zigru.phaNirja.kaakSiiva.piiluka.bhaGgaH sarpa.zapharii.carma hasti.nakha.zRGga.cuurNam ity eSa dhuumo madana.kodrava.palaalena hasti.karNa.palaaza.palaalena vaa praNiitaH pratyekazo yaavac carati taavan maarayati // KAZ14.1.14/ kaalii.kuSTha.naDa.zataavalii.muulaM sarpa.pracalaaka.kRkaNa.paJca.kuSTha.cuurNaM vaa dhuumaH puurva.kalpena^aardra.zuSka.palaalena vaa praNiitaH saMgraama.avataraNa.avaskandana.saMkuleSu kRta.nejana.udaka.akSi.pratiikaaraiH praNiitaH sarva.praaNinaaM netraghnaH // KAZ14.1.15/ zaarikaa.kapota.baka.balaakaa.leNDam arka.akSi.piiluka.snuhi.kSiira.piSTam andhii.karaNam aJjanam udaka.duuSaNaM ca // KAZ14.1.16/ yavaka.zaali.muula.madana.phala.jaatii.pattra.nara.muutra.yogaH plakSa.vidaarii.muula.yukto muuka.udumbara.madana.kodrava.kvaatha.yukto hasti.karNa.palaaza.kvaatha.yukto vaa madana.yogaH // KAZ14.1.17/ zRGgi.gautama.vRka.kaNTaka.ara.mayuura.padii.yogo guJjaa.laaGgalii.viSa.muulika.iGgudii.yogaH kara.viira.akSi.piiluka.arka.mRga.maaraNii.yogo madna.kodrava.kvaatha.yukto hasti.karNa.palaaza.kvaatha.yukto vaa madana.yogaH // KAZ14.1.18/ samastaa vaa yavasa.indhana.udaka.duuSaNaaH // KAZ14.1.19/ kRta.kaNDala.kRkalaasa.gRha.golika.andha.ahika.dhuumo netra.vadham unmaadaM ca karoti // KAZ14.1.20/ kRkalaasa.gRha.golikaa.yogaH kuSTha.karaH // KAZ14.1.21/ sa eva citram eka.antra.madhu.yuktaH prameham aapaadayati, manuSya.lohita.yuktaH zoSam // KAZ14.1.22/ duuSii.viSaM madana.kodrava.cuurNam apajihvikaa.yogaH // KAZ14.1.23/ maatR.vaahaka.aJjali.kaara.pracalaaka.bheka.akSi.piiluka.yogo viSuucikaa.karaH // KAZ14.1.24/ paJca.kuSThaka.kauNDinya.karaaja.vRkSa.puSpa.madhu.yogo jvara.karaH // KAZ14.1.25/ bhaasana.kula.jihvaa.granthikaa.yogaH kharii.kSiira.piSTo muuka.badhira..karo maasa.ardha.maasikaH // KAZ14.1.26/ kalaa.maatraM puruSaaNaam it samaanaM puurveNa // KAZ14.1.27/ bhaGga.kvaatha.upanayanam auSadhaanaam, cuurNaM praaNa.bhRtaam, sarveSaaM vaa kvaatha.upanayanam, evaM viiryavattaraM bhavti // KAZ14.1.28/ iti yoga.sampat // KAZ14.1.29/ zaalmalii vidaarii.dhaanya.siddho muula.vatsa.naabha.samyuktaz cucchundarii.zoNita.pralepena digdho baaNo yaM vidhyati sa viddho^anyaan daza.puruSaan dazati, te daSTaa daza^anyaan dazanti puruSaan // KAZ14.1.30/ ballaataka.yaatu.dhaanaava.anudhaa.maargava.baaNaanaaM puSpair elaka.akSi.guggulu.haalaahalaanaaM ca kaSaayaM basta.nara.zoNita.yuktaM daMza.yogaH // KAZ14.1.31/ tato^ardha.dharaNiko yogaH saktu.piNyaakaabhyaam udake praNiito dhanuH.zata.aayaamam udaka.aazayaM duuSayati // KAZ14.1.32/ matsya.paramparaa hy etena daSTaa^abhimRSTaa vaa viSii.bhavati, yaz ca^etad udakaM pibati spRzati vaa // KAZ14.1.33/ rakta.zveta.sarSapair godhaa tri.pakSam uSTrikaayaaM bhuumau nikhaataayaaM nihitaa vadhyena^uddhRtaa yaavat pazyati taavan maarayati, kRSNa.sarpo vaa // KAZ14.1.34/ vidyut.pradagdho^aGgaaro jvaalo vaa vidyut.pradagdhaiH kaaSThair gRhiitaz ca^anuvaasitaH kRttikaasu bharaNiiSu vaa raudreNa karmaNaa^abhihuto^agniH praNiitaz ca nispratiikaaro dahati // KAZ14.1.35ab/ karmaaraad agnim aahRtya kSaudreNa juhuyaat pRthak / KAZ14.1.35cd/ surayaa zauNDikaad agniM maargato^agniM ghRtena ca // KAZ14.1.36ab/ maalyena ca^eka.patny.agniM puMzcaly.agniM ca sarSapaiH / KAZ14.1.36cd/ dadhnaa ca suutikaasv agnim aahita.agniM ca taNDulaiH // KAZ14.1.37ab/ caNDaala.agniM ca maaMsena cita.agniM maanuSeNa ca // KAZ14.1.37cd/ samastaan basta.vasayaa maanuSeNa dhruveNa ca // KAZ14.1.38ab/ juhuyaad agni.mantreNa raaja.vRkSasya daarubhiH / KAZ14.1.38cd/ eSa niSpratikaaro^agnir dviSataaM netra.mohanaH // KAZ14.1.39/ adite namaste, anumate namaste, sarasvati namaste, deva savitar namaaste // KAZ14.1.40/ agnaye svaahaa, somaaya svaahaa, bhuuH svaahaa bhuvaH svaahaa //E (pralambhanam, tatra adbhuta.utpaadanam) KAZ14.2.01/ ziriiSa.udumbara.zamii.cuurNaM sarpiSaa saMhRtya^ardha.maasikaH kSud.yogaH // KAZ14.2.02/ kazeruka.utpala.kandekSu.muula.bisa.duurvaa.kSiira.ghRta.maNDa.siddho maasikaH // KAZ14.2.03/ maaSa.yava.kulattha.darbha.muula.cuurNaM vaa kSiira.ghRtaabhyaam, vallii.kSiira.ghRtaM vaa sama.siddham, saala.pRzni.parNii.muula.kalkaM payasaa piitvaa, payo vaa tat.siddhaM madhu.ghRtaabhyaam azitvaa maasam upavasati // KAZ14.2.04/ zveta.basta.muutre sapta.raatra.uSitaiH siddha.arthakaiH siddhaM tailaM kaTuka.aalaabau maasa.ardha.maasa.sthitaM catuS.pada.dvi.padaanaaM viruupa.karaNam // KAZ14.2.05/ takra.yava.bhakSasya sapta.raatraad uurdhvaM zveta.gardabhasya leNDa.yavaiH siddhaM gaura.sarSapa.tailaM viruupa.karaNam // KAZ14.2.06/ etayor anyatarasya muutra.leNda.rasa.siddhaM siddha.arthaka.tailam arka.tuula.pataGga.cuurNa.pratiivaapaM zvetii.karaNam // KAZ14.2.07/ zveta.kukkuTa.ajagara.leNDa.yogaH zvetii.karaNam // KAZ14.2.08/ zveta.basta.muutre zveta.sarSapaaH sapta.raatra.uSita.astakra(?).marka..kSiira.lavaNaM dhaanyaM ca pakSa.sthito yogaH zvetii.karaNam // KAZ14.2.09/ kaTuka.alaabau valii.gate gataM.ardha.maasa.sthitaM gaura.sarSapa.piSTaM romNaaM zvetii.karaNam // KAZ14.2.10ab/ alojuneti yaH kiiTaH zvetaa ca gRha.golikaa / KAZ14.2.10cd/ etena piStena^abhyaktaaH kezaaH syuH zaGkha.paaNDaraaH // KAZ14.2.11/ gomayena tinduka.ariSTa.kalkena vaa mardita.aGgasya bhallaataka.rasa.anuliptasya maasikaH kuSTha.yogaH // KAZ14.2.12/ kRSNa.sarpa.mukhe gRha.golikaa.mukhe vaa sapta.raatra.uSitaa gujjaaH kuSTha.yogaH // KAZ14.2.13/ zuka.pitta.aNDa.rasa.abhyaGgaH kuSTha.yogaH // KAZ14.2.14/ kuSThasya.priyaala.kalka.kaSaayaH pratiikaaraH // KAZ14.2.15/ kukkuTa.koza.atakii(?).zataavarii.muula.yuktam aahaarayamaaNo maasena gauro bhavati // KAZ14.2.16/ vaTa.kaSaaya.snaataH saha.cara.kalka.digdhaH kRSNo bhavati // KAZ14.2.17/ zakuna.kaNgu.taila.yuktaa hari.taala.manaH.zilaaH zyaamii.karaNam // KAZ14.2.18/ kha.dyota.cuurNaM sarSapa.taila.yuktaM raatrau jvalati // KAZ14.2.19/ kha.dyota.gaNDuu.pada.cuurNaM samudra.jantuunaaM bhRGga.kapaalaanaaM khadira.karNikaaraaNaaM puSpa.cuurNaM vaa zakuna.kaGgu.taila.yuktaM tejana.cuurNam // KAZ14.2.20/ paaribhadraka.tvan.maSii maNDuuka.vasayaa yuktaa gaatra.prajvaalanam agninaa // KAZ14.2.21/ paribhadraka.tvak.tila.kalka.pradigdhaM zariiram agninaa jvalati // KAZ14.2.22/ piilu.tvan.maSiimayaH piNDo haste jvalati // KAZ14.2.23/ maNDuuka.vasaa.digdho^agninaa jvalati // KAZ14.2.24/ tena pradigdham aGgaM kuza.aamra.phala.taila.siktaM samudra.maNDuukii.phenaka.sarja.rasa.cuurNa.yuktaM vaa jvalati // KAZ14.2.25/ maNDuuka.kuliira.aadiinaaM vasayaa sama.bhaagaM tailaM siddham abhyaGgaM gaatraaNaam agni.prajvaalanam // KAZ14.2.26/ veNu.muula.zaivala.liptam aGgaM maNDuuka.vasaa.digdham agninaa jvalati // KAZ14.2.27/ paaribhadraka.ppatibalaa.vaJjula.vajra.kadalii.muula.kalkena maNDuuka.vasaa.siddhena tailena^abhyakta.paado^aGgaareSu gacchati // KAZ14.2.28ab/ upa.udakaa pratibalaa vaJjulaH paaribhadrakaH / KAZ14.2.28cd/ eteSaaM muula.kalkena maNDuuka.vasayaa saha // KAZ14.2.29ab/ saadhayet tailam etena paadaav abhyajya nirmalau / KAZ14.2.29cd/ aGgaara.raazau vicared yathaa kusuma.saMcaye // KAZ14.2.30/ haMsa.krauJca.mayuuraaNaam anyeSaaM vaa mahaa.zakuniinaam udaka.plavaanaaM puccheSu baddhaa nala.diipikaa raatraav ulkaa.darzanam // KAZ14.2.31/ vaidyutaM bhasma.aGgi.zamanam // KAZ14.2.32/ strii.puSpa.paayitaa maaSaa vrajakulii.muulaM maNDuuka.vasaa.mizraM culluyaaM diiptaayaam apaacanam // KAZ14.2.33/ cullii.zodhanaM pratiikaaraH // KAZ14.2.34/ piilumayo maNir agni.garbhaH suvarcalaa.muula.granthiH suutra.granthir vaa picu.pariveSTito mukhyaad agni.dhuuma.utsargaH //E KAZ14.2.35/ kuza.aamra.phala.taila.sikto^agnir varSa.pravaateSu jvalati // KAZ14.2.36/ samudra.phenakas taila.yukto^ambhasi plavamaano jvalati // KAZ14.2.37/ plavamaanaanaam asthiSu kalmaaSa.veNunaa nirmathito^agnir na^udakena zaamyati, udakena jvalati // KAZ14.2.38/ zastra.hatasya zuula.protasya vaa puruSasya vaama.paarzva.parzuka.asthiSu kalmaaSa.veNunaa nirmathito^agniH striyaaH puruSasya vaa^asthiSu manuSya.parzukayaa nirmathito^agnir yatra trir apasavyaM gacchati na ca^atra^anyo^agnir jvalati // KAZ14.2.39ab/ cuccundarii khaJjariiTaH khaara.kiiTaz ca piSyate / KAZ14.2.39cd/ azva.muutreNa saMsRSTaa nigalaanaaM tu bhaJjanam // KAZ14.2.40/ ayas.kaanto vaa paaSaaNaH kuliira.dardura.khaara.kiiTa.vasaa.pradehena dvi.guNaH // KAZ14.2.41/ naaraka.garbhaH kaGka.bhaasa.paarzva.utpala.udaka.piSTaz catuS.pada.dvi.padaanaaM paada.lepaH // KAZ14.2.42/ uluuka.gRdhra.vasaabhyaam uSTra.carma.upaanahaav abhyajya vaTapattraiH praticchaadya paJcaazad.yojanaany azraanto gacchati // KAZ14.2.43/ zyena.kaGka.kaaka.gRdhra.haMsa.krauJca.viicii.rallaanaaM majjaano retaaMsi vaa yojana.zataaya, siMha.vyaaghra.dviipa.kaaka.uluukaanaaM majjaano retaaMsi vaa // KAZ14.2.44/ saarvavarNikaani garbha.patanaany uSTrikaayaam abhiSuuya zmazaane preta.zizuun vaa tat.samutthitaM medo yojana.zataaya // KAZ14.2.45a/ aniSTair adbhuta.utpaataiH parasya^udvegam aacaret / KAZ14.2.45b/ aaraajyaaya^iti nirvaadaH samaanaH kopa ucyate //E (pralambhanam, tatra bhaiSajya.mantra.yogah) KAZ14.3.01/ maarjaara.uSTra.vRka.varaaha.zva.avi.dvaagulii.naptR.kaaka.uluukaanaam anyeSaaM vaa nizaa.caraaNaaM sattvaanaam ekasya dvayor bahuunaaM vaa dakSiNaani vaamaani ca^akSiiNi gRhiitvaa dvidhaa cuurNaM kaarayet // KAZ14.3.02/ tato dakSiNaM vaamena vaamaM dakSiNena samabhyajya raatrau tamasi ca pazyati // KAZ14.3.03ab/ eka.aamlakaM varaaha.akSi kha.dyotaH kaala.zaarivaa / KAZ14.3.03cd/ etena^abhyakta.nayano raatrau ruupaaNi pazyati // KAZ14.3.04/tri.raatra.upoSitaH puSyeNa zastra.hatasya zuula.protasya vaa puMsaH ziraH.kapaale mRttikaayaaM yavaan aavaasya^avikSiireNa secayet // KAZ14.3.05/ tato yava.viruuDha.maalaam aabadhya naSTac.chaayaa.ruupaz carati // KAZ14.3.06/ tri.ratra.upoSitaH puSyeNa zva.maarjaara.uluuka.vaaguliinaaM dakSiNaani vaamaani ca^akSiiNi dvidhaa cuurNaM kaarayet // KAZ14.3.07/ tato yathaa.svam abhyakta.akSo naSTac.chaayaa.ruupaz carati // KAZ14.3.08/ tri.raatra.upoSitaH puSyeNa puruSa.ghaatinaH kaaNDakasya zalaakaam aJjaniiM ca kaarayet // KAZ14.3.09/ tato anyatamena^akSi.cuurNena^abhyakta.akSo naSTac.chaayaa.ruupaz carati // KAZ14.3.10/ tri.raatra.upoSitaH puSyeNa kaalaayasiim aJjaniiM zalaakaaM ca kaarayet // KAZ14.3.11/ tato nizaa.caraaNaaM sattvaanaam anyatamasya ziraH.kapaalam aJjanena puurayitvaa mRtaayaaH striyaa yonau pravezya daahayet // KAZ14.3.12/ tad aJjanaM puSyeNa^uddhRtya tasyaam aJjanyaaM nidadhyaat // KAZ14.3.13/ tena^abhyakta.akSo naSTa.chaayaa.ruupaz carati // KAZ14.3.14/ yatra braahmaNam aahita.agniM dagdhaM dahyamaanaM vaa pazyet tatra tri.raatra.upoSitaH puSyeNa svayaM.mRtasya vaasasaa prasevaM kRtvaa citaa.bhasmanaa puurayitvaa tam aabadhya naSTac.chaayaa.ruupaz carati // KAZ14.3.15/ braahmaNasya preta.kaarye yo gaur maaryate tasya^asthi.majja.cuurNa.puurNaa^ahi.bhastraa pazuunaam antar.dhaanam // KAZ14.3.16/ sarpa.daSTasya bhasmanaa puurNaa pracalaaka.bhastraa mRgaaNaam antar.dhaanam // KAZ14.3.17/ uluuka.vaagulii.puccha.puriiSa.jaanv.asthi.cuurNa.puurNaa^ahi.bhastraa pakSiNaam antar.dhaanam // KAZ14.3.18/ ity aSTaav antar.dhaana.yogaH // KAZ14.3.19ab/ "baliM vairocanaM vande zata.maayaM ca zambaram / KAZ14.3.19cd/ bhaNDiira.paakaM narakaM nikumbhaM kumbham eva ca // KAZ14.3.20ab/ devalaM naaradaM vande vande saavarNi.gaalavam / KAZ14.3.20cd/ eteSaam anuyogena kRtaM te svaapanaM mahat // KAZ14.3.21ab/ yathaa svapanty ajagaraaH svapanty api camuu.khalaaH / KAZ14.3.21cd/ tathaa svapantu puruSaa ye ca graame kutuuhalaaH // KAZ14.3.22ab/ bhaNDakaanaaM sahasreNa ratha.nemi.zatena ca / KAZ14.3.22cd/ imaM gRhaM pravekSyaami tuuSNiim aasantu bhaaNDakaaH // KAZ14.3.23ab/ namas.kRtvaa ca manave baddhvaa zunaka.phelakaaH / KAZ14.3.23cd/ ye devaa deva.lokeSu maanuSeSu ca braahmaNaaH // KAZ14.3.24ab/ adhyayana.paaragaaH siddhaa ye ca kaulaasa taapasaaH / KAZ14.3.24cd/ etebhyaH sarva.siddhebhyaH kRtaM te svaapanaM mahat // KAZ14.3.25/ atigacchanti ca mayy apagacchantu saMhataaH // KAZ14.3.26/ alite, valite, manave svaahaa // KAZ14.3.27/ etasya prayogaH // KAZ14.3.28/ tri.raatra.upoSitaH kRSNa.catur.dazyaaM puSya.yoginyaaM zva.paakii.hastaad vilakha.avalekhanaM kriiNiiyaat // KAZ14.3.29/ tan.maaSaiH saha kaNDolikaayaaM kRtvaa^asaMkiirNa aadahane nikhaanayet // KAZ14.3.30/ dvitiiyasyaaM caturdazyaam uddhRtya kumaaryaa peSayitvaa gulikaaH kaarayet // KAZ14.3.31/ tata ekaaM gulikaam abhimantrayitvaa yatra^etana mantreNa kSipati tat sarvaM prasvaapayati // KAZ14.3.32/ etena^eva kalpena zvaa.vidhaH zalyakaM tri.kaalaM trizvetam asaMkiirNa aadahane nikhaanayet // KAZ14.3.33/ dvitiiyasyaaM caturdazyaam uddhRtya^aadahana.bhasmanaa saha yatra.etena mantreNa kSipati tat sarvaM prasvaapayati // KAZ14.3.34ab/ "suvarNa.puSpiiM brahmaaNiiM brahmaaNaM ca kuza.dhvajam / KAZ14.3.34cd/ sarvaaz ca devataa vande vande sarvaaMz ca taapasaan // KAZ14.3.35ab/ vazaM me braahmaNaa yaantu bhuumi.paalaaz ca kSatriyaaH / KAZ14.3.35cd/ vazaM vaizyaaz ca zuudraaz ca vazataaM yaantu me sadaa // KAZ14.3.36/ svaahaa - amile kimile vayu.caare prayoge phakke vayuhve vihaale danta.kaTake svaahaa // KAZ14.3.37ab/ sukhaM svapantu zunakaa ye ca graame kutuuhalaaH / KAZ14.3.37cd/ zvaa.vidhaH zalyakaM ca^etat tri.zvetaM brahma.nirmitam // KAZ14.3.38ab/ prasuptaaH sarva.siddhaa hi etat te svaapanaM kRtam / KAZ14.3.38cd/ yaavad graamasya siimaantaH suuryasya^udgamanaad iti // KAZ14.3.39/ svaahaa" // KAZ14.3.40/ etasya prayogaH // KAZ14.3.41/ zvaa.vidhaH zalyakaani tri.zvetaani, sapta.raatra.upoSitaH kRSNa.caturdazyaaM khaadiraabhiH samidhaamir(?) agnim etena mantreNa^aSTa.zata.sampaataM kRtvaa madhu.ghRtaabhyaam abhijuhuyaat // KAZ14.3.42/ tata ekam etena mantreNa graama.dvaari gRha.dvaari vaa yatra nikhanyate tat sarvaM prasvaapayati // KAZ14.3.43ab/ "baliM vairocanaM vande zatamaayaM ca zambaram / KAZ14.3.43cd/ nikumbhaM narakaM kumbhaM tantu.kacchaM mahaa.asuram // KAZ14.3.44ab/ armaalavaM pramiilaM ca maNDa.uluukaM ghaTa.ubalam / KAZ14.3.44cd/ kRSNa.kaMsa.upacaaraM ca paulomiiM ca yazasviniim // KAZ14.3.45ab/ abhimantrayitvaa gRhNaami siddhy.arthaM zava.zaarikaam / KAZ14.3.45cd/ jayatu jayati ca namaH zalaka.bhuutebhyaH svaahaa // KAZ14.3.46ab/ sukhaM svapantu zunakaa ye ca graame kutuuhalaaH / KAZ14.3.46cd/ sukhaM svapantu siddha.arthaa yam arthaM maargayaamahe / KAZ14.3.46ec/ yaavad astam ayaad udayo yaavad arthaM phalaM mama // KAZ14.3.47/ iti svaahaa // KAZ14.3.48/ etasya prayogaH // KAZ14.3.49/ catur.bhakta.upavaasii kRSNa.caturdazyaam asaMkiirNa aadahane baliM kRtvaa^etena mantreNa zava.zaarikaaM gRhiitvaa pautrii.poTTalikaM badhniiyaat // KAZ14.3.50/ tan.madhye zvaa.vidhaH zalyakena viddhvaa yatra^etena mantreNa nikhanyate tat sarvaM prasvaapayati // KAZ14.3.51ab/ "upaimi zaraNaM ca^agniM daivataani dizo daza / KAZ14.3.51cd/ apayaantu ca sarvaaNi vazataaM yaantu me sadaa // KAZ14.3.52/ svaahaa" // KAZ14.3.53/ etasya prayogaH // KAZ14.3.54/ tri.raatra.uposSitaH puSyeNa zarkaraa eka.viMzati.sampaataM kRtvaa madhu.ghRtaabhyaam abhijuhuyaat // KAZ14.3.55/ tato gandha.maalyena puujayitvaa nikhaanayet // KAZ14.3.56/ dvitiiyena puSyeNa^uddhRtya^ekaaM zarkaraam abhimantrayitvaa kapaaTam aahanyaat // KAZ14.3.57/ abhyantarm catasRNaaM zarkaraaNaaM dvaaram apaavriyate // KAZ14.3.58/ catur.bhakta.upavaasii kRSNa.caturdazyaaM bhagnasya puruSasya^asthnaa RSabhaM kaarayet, abhimantrayec ca^etena // KAZ14.3.59/ dvi.go.yuktaM go.yaanam aahRtaM bhavati // KAZ14.3.60/ tataH parama.aakaaze viraamati // KAZ14.3.61/ ravi.sagandhaH parighamati sarvaM pRNaati // KAZ14.3.62/ "caNDaalii.kumbhii.tumba.kaTuka.saara.oghaH sanaarii.bhago^asi - svaahaa // KAZ14.3.63/ taala.udghaaTanaM prasvaapanaM ca // KAZ14.3.64/ tri.raatra.upoSitaH puSyeNa zastra.hatasya zuula.protasya vaa puMsaH ziraH.kapaale mRttikaayaaM tuvarii.raavaasya^udakena secayet //(?) KAZ14.3.65/ jaataanaaM puSyeNa^eva gRhiitvaa rajjukaaM vartayet // KAZ14.3.66/ tataH sajyaanaaM dhanuSaaM yantraaNaaM ca purastaac chedanaM jyaac.chedanaM karoti // KAZ14.3.67/ udaka.ahi.bhastraam ucchvaasa.mRttikayaa striyaaH puruSasya vaa puurayet, naasikaa.bandhanaM mukha.grahaz ca // KAZ14.3.68/ varaaha.bhastraam ucchvaasamRttikayaa puurayitvaa markaTa.snaayunaa^avabadhniiyaat, aanaaha.kaaraNam // KAZ14.3.69/ kRSNa.caturdazyaaM zastra.hataayaa goH kapilaayaaH pittena raaja.vRkSamayiim amitra.pratimaam aJjyaat, andhii.karaNam // KAZ14.3.70/ catur.bhakta.upavaasii kRSNa.caturdazyaaM baliM kRtvaa zuula.protasya puruSasya^asthnaa kiilakaan kaarayet // KAZ14.3.71/ eteSaam ekaH puriiSe muutre vaa nikhaata aanaahaM karoti, pade^asya^aasane vaa nikhaataH zoSeNa maarayati, aapaNe kSetre gRhe vaa vRttic.chedaM karoti // KAZ14.3.72/ etena^eva kalpena vidyud.dagdhasya vRkSasya kiilakaa vyaakhyaataaH // KAZ14.3.73ab/ punar navam avaaciinaM nimbaH kaama.madhuz ca yaH / KAZ14.3.73cd/ kapi.roma manuSya.asthi baddhvaa mRtaka.vaasasaa // KAZ14.3.74ab/ nikhanyate gRhe yasya dRSTvaa vaa yat padaM nayet / KAZ14.3.74cd/ saputra.daaraH sadhana.striin pakSaan na^ativartate // KAZ14.3.75ab/ punar navam avaaciinaM nimbaH kaama.madhuz ca yaH / KAZ14.3.75cd/ svayaM.guptaa manuSya.asthi pade yasya nikhanyate // KAZ14.3.76ab/ dvaare gRhasya senaayaa graamasya nagarasya vaa / KAZ14.3.76cd/saputra.daaraH sadhana.striin pakSaan na^ativartate // KAZ14.3.77ab/ aja.markaTa.romaaNi maarjaara.nakulasya ca / KAZ14.3.77cd/ braahmaNaanaaM zva.paakaanaaM kaaka.uluukasya ca^aaharet / KAZ14.3.77cd/ etena viSThaa^avakSuNNaa sadya utsaada.kaarikaa // KAZ14.3.78ab/ preta.nirmaalikaa kiNvaM romaaNi nakulasya ca / KAZ14.3.78cd/ vRzcika.aaly(?).ahi.kRttiz ca pade yasya nikhanyate / KAZ14.3.78ef/ bhavaty apuruSaH sadyo yaavat tan na^apaniiyate // KAZ14.3.79/ tri.raatra.upoSitaH puSyeNa zastra.hatasya zuula.protasya vaa puMsaH ziraH.kapaale mRttikaayaaM guJjaa aavaasya^udakena secayet // KAZ14.3.80/ jaataanaam amaavaasyaayaaM paurNamaasyaaM vaa puSya.yoginyaaM guJja.valliir graahayitvaa maNDalikaani kaarayet // KAZ14.3.81/ teSv anna.paana.bhaajanaani nyastaani na kSiiyante // KAZ14.3.82/ raatri.prekSaayaaM pravRttaayaaM pradiipa.agniSu mRta.dhenoH stanaan utkRtya daahayet // KAZ14.3.83/ dagdhaan vRSa.muutreNa peSayitvaa nava.kumbham antar.lepayet // KAZ14.3.84/ taM graamam apasavyaM pariNiiya yat tatra nyastaM nava.niitam eSaaM tat sarvam aagacchati // KAZ14.3.85/ kRSNa.caturdazyaaM puSya.yoginyaaM zuno lagnakasya yonau kaalaayasiiM mudrikaaM preSayet // KAZ14.3.85/ taaM svayaM patitaaM gRhNiiyaat // KAZ14.3.87/ tayaa vRkSa.phalaany aakaaritaany aagacchanti // KAZ14.3.88ab/ mantra.bhaiSajya.samyuktaa yogaa maayaa.kRtaaz ca ye / KAZ14.3.88cd/ upahanyaad amitraaMs taiH sva.janaM ca^abhipaalayet //E (sva.bala.upaghaata.pratiikaarah) KAZ14.4.01/ sva.pakSe para.prayuktaanaaM duuSii.viSa.garaaNaaM pratiikaaraH // KAZ14.4.02/ zleSmaataka.kapittha.danti.danta.zaTha.goji.ziriiSa.paaTalii.balaasyonaaga.punar.navaa.zveta.vaaraNa.kvaatha.yuktam(?) candana.saalaa.vRkii.lohita.yuktaM nejana.udakaM raaja.upabhogyaanaaM guhya.prakSaalanaM striiNaam, senaayaaz ca viSa.pratiikaaraH // KAZ14.4.03/ pRSata.nakula.niila.kaNTha.godhaa.pitta.yuktaM mahii.raajii.cuurNaM sindu.vaarita.varaNa.vaaruNii.taNDuliiyaka.zata.parva.agra.piNDiitaka.yogo madana.doSa.haraH // KAZ14.4.04/ sRgaala.vinnaa.madana.sindu.vaarita.varaNa.vaaraNa.valii.muula.kaSaayaaNaam anyatamasya samastaanaaM vaa kSiira.yuktaM paanaM madana.doSa.haram // KAZ14.4.05/ kaiDarya.puuti.tila.tailam unmaada.haraM nastaH.karma // KAZ14.4.06/ priyaGgu.nakta.maala.yogaH kuSTha.haraH // KAZ14.4.07/ kuSTha.lodhra.yogaH paaka.zoSaghnaH // KAZ14.4.08/ kaTa.phala.dravantii.vilaGga.cuurNaM nastaH.karma ziro.roga.haram // KAZ14.4.09/ priyaGgu.maJjiSThaata.garalaa.kSaara.samadhuka.haridraa.kSaudra.yogo rajju.udaka.viSa.prahaara.patana.nihsaMjJaanaaM punaH.pratyaanayanaaya // KAZ14.4.10/ manuSyaaNaam akSa.maatram, gava.azvaanaaM dvi.guNam, catur.guNaM hasty.uSTraaNaam // KAZ14.4.11/ rukma.garbhaz ca^eSaaM maNiH sarva.viSa.haraH // KAZ14.4.12/ jiivantii.zvetaa.muSkaka.puSpa.vandaakaanaam akSiive jaatasya^azvatthasya maNiH sarva.viSa.haraH // KAZ14.4.13ab/ tuuryaaNaaM taiH praliptaanaaM zabdo viSa.vinaazanaH / KAZ14.4.13cd/ lipta.dhvajaM pataakaaM vaa dRSTvaa bhavati nirviSaH // KAZ14.4.14ab/ etaiH kRtvaa pratiikaaraM sva.sainyaanaam atha^aatmanaH / KAZ14.4.14cd/ amitreSu prayuJjiita viSa.dhuuma.ambu.duuSaNaan //E (tantra.yuktayah) KAZ15.1.01/ manuSyaaNaaM vRttir arthaH, manuSyavatii bhuumir ity arthaH // KAZ15.1.02/ tasyaaH pRthivyaa laabha.paalana.upaayaH zaastram artha.zaastram iti // KAZ15.1.03/ tad.dvaatriMzad yukti.yuktaM - adhikaraNam, vidhaanam, yogaH, pada.arthaH, hetv.arthaH, uddezaH, nirdezaH, upadezaH, apadezaH, atidezaH, pradezaH, upamaanam, artha.aapattiH, saMzayaH, prasaGgaH, viparyayaH, vaakya.zeSaH, anumatam, vyaakhyaanam, nirvacanam, nidarzanam, apavargaH, sva.saMjJaa, puurva.pakSaH, uttara.pakSaH, eka.antaH, anaagata.avekSaNam, atikraanta.avekSaNam, niyogaH, vikalpaH, samuccayaH uuhyam iti // KAZ15.1.04/ yam artham adhikRtya^ucyate tad adhikaraNam // KAZ15.1.05/ "pRthivyaa laabhe paalane ca yaavanty artha.zaastraaNi puurva.aacaaryaiH prasthaapitaani praayazas taani saMhRtya^ekam idam artha.zaastraM kRtam" iti // KAZ15.1.06/ zaastrasya prakaraNa.anupuurvii vidhaanam // KAZ15.1.07/ "vidyaa.samuddezaH, vRddha.samyogaH, indriya.jayaH, amaatya.utpattiH" ity evaM.aadikam iti // KAZ15.1.08/ vaakya.yojanaa yogaH // KAZ15.1.09/ "catur.varNa.aazramo lokaH" iti // KAZ15.1.10/ pada.avadhikaH pada.arthaH // KAZ15.1.11/ muula.hara iti padam // KAZ15.1.12/ "yaH pitR.paitaamaham artham anyaayena bhakSayati sa muula.haraH" ity arthaH // KAZ15.1.13/ hetur artha.saadhako hetv.arthaH // KAZ15.1.14/ "artha.muulau hi dharma.kaamau" iti // KAZ15.1.15/ samaasa.vaakyam uddezaH // KAZ15.1.16/ "vidyaa.vinaya.hetur indriya.jayaH" iti // KAZ15.1.17/ vyaasa.vaakyaM nirdezaH // KAZ15.1.18/ "karNa.tvag.akSi.jihvaa.ghraaNa.indriyaaNaaM zabda.sparza.ruupa.rasa.gandheSv avipratipattir indriya.jayaH"iti // KAZ15.1.19/ evaM vartitavyam ity upadezaH // KAZ15.1.20/ "dharma.artha.virodhena kaamaM seveta, na nihsukhaH syaat" iti // KAZ15.1.21/ evam asaav aaha^ity apadezaH // KAZ15.1.22/ "mantri.pariSadaM dvaadaza.amaatyaan kurviita^iti maanavaaH - SoDaza^iti baarhaspatyaaH - viMzatim ity auzanasaaH - yathaa.saamarthyam iti kauTilyaH" iti // KAZ15.1.23/ uktena saadhanam atidezaH // KAZ15.1.24/ "dattasya^apradaanam RNa.aadaanena vyaakhyaatam" iti // KAZ15.1.25/ vaktavyena saadhanaM pradezaH // KAZ15.1.26/ "saama.daana.bheda.daNDair vaa, yathaa^aapatsu vyaakhyaasyaamaH" iti // KAZ15.1.27/ dRSTena^adRSTasya saadhanam upamaanam // KAZ15.1.28/ "nivRtta.parihaaraan pitaa^iva^anugRhNiiyaat" iti // KAZ15.1.29/ yad anuktam arthaad aapadyate saa^artha.aapattiH // KAZ15.1.30/ "loka.yaatraavid raajaanam aatma.dravya.prakRti.sampannaM priya.hita.dvaareNa^aazrayeta" KAZ15.1.31/ "na^apriya.hita.dvaareNa^aazrayeta" ity arthaad aapannaM bhavati^iti // KAZ15.1.32/ ubhayato.hetumaan arthaH saMzayaH // KAZ15.1.33/ "kSiiNa.lubdha.prakRtim apacarita.prakRtiM vaa" iti // KAZ15.1.34/ prakaraNa.antareNa samaano^arthaH prasaGgaH // KAZ15.1.35/ "kRSi.karma.pradiSTaayaaM bhuumau - iti samaanaM puurveNa" iti // KAZ15.1.36/ pratilomena saadhanaM viparyayaH // KAZ15.1.37/ "vipariitam atuSTasya" iti // KAZ15.1.38/ yena vaakyaM samaapyate sa vaakya.zeSaH // KAZ15.1.39/ "chinna.pakSasya^iva raajJaz ceSTaa.naazaz ca" iti // KAZ15.1.40/ tatra "zakuneH" iti vaakya.zeSaH // KAZ15.1.41/ para.vaakyam apratiSiddham anumatam // KAZ15.1.42/ "pakSaav urasyaM pratigraha ity auzanaso vyuuha.vibhaagaH" iti // KAZ15.1.43/ atizaya.varNanaa vyaakhyaanam // KAZ15.1.44/ "vizeSataz ca saMghaanaaM saMgha.dharmiNaaM ca raaja.kulaanaaM dyuuta.nimitto bhedas tan.nimitto vinaaza ity asat.pragrahaH paapiSThatamo vyasanaanaaM tantra.daurbalyaat" iti // KAZ15.1.45/ guNataH zabda.niSpattir nirvacanam // KAZ15.1.46/ "vyasyaty enaM zreyasa iti vyasanam" iti // KAZ15.1.47/ dRSTa.anto dRSTa.anta.yukto nidarzanam // KAZ15.1.48/ "vigRhiito hi jyaayasaa hastinaa paada.yuddham iva.abhyupaiti" iti // KAZ15.1.49/ abhipluta.vyapakarSaNam apavargaH // KAZ15.1.50/ "nityam aasannam ari.balaM vaasayed anyatra^abhyantara.kopa.zaGkaayaaH" iti // KAZ15.1.51/ parair asamitaH zabdaH sva.saMjJaa // KAZ15.1.52/ "prathamaa prakRtiH, tasya bhuumy.anantaraa dvitiiyaa, bhuumy.eka.antaraa tRtiiyaa" iti // KAZ15.1.53/ pratiSeddhavyaM vaakyaM puurva.pakSaH // KAZ15.1.54/ "svaamy.amaatya.vyasanayor amaatya.vyasanaM gariiyaH" iti // KAZ15.1.55/ tasya nirNayana.vaakyam uttara.pakSaH // KAZ15.1.56/ "tad.aayattatvaat, tat.kuuTa.sthaaniiyo hi svaamii" iti // KAZ15.1.57/ sarvatra.aayattam eka.antaH // KAZ15.1.58/ "tasmaad utthaanam aatmanaH kurviita" iti // KAZ15.1.59/ pazcaad evaM vihitam ity anaagata.avekSaNam // KAZ15.1.60/ "tulaa.pratimaanaM pautava.adhyakSe vakSyaamaH" iti // KAZ15.1.61/ purastaad evaM vihitam ity atikraanta.aveSkaNam // KAZ15.1.62/ "amaatya.sampad uktaa purastaat" iti // KAZ15.1.63/ evaM na^anyathaa^iti niyogaH // KAZ15.1.64/ "tasmaad dharmyam arthyaM ca^asya^upadizet, na^adharmyam anarthaym ca" iti // KAZ15.1.65/ anena vaa^anena vaa^iti vikalpaH // KAZ15.1.66/ "duhitaro vaa dharmiSTheSu vivaaheSu jaataaH" iti // KAZ15.1.67/ anena ca^anena ca^iti samuccayaH // KAZ15.1.68/ "svayaMjaataH pitur bandhuunaaM ca daayaadaH" iti // KAZ15.1.69/ anukta.karaNam uuhyam // KAZ15.1.70/ "yathaa ca daataa pratigrahiitaa ca na^upahatau syaataaM tathaa^anuzayaM kuzalaaH kalpayeyuH" iti KAZ15.1.71ab/ evaM zaastram idaM yuktam etaabhis tantra.yuktibhiH / KAZ15.1.71cd/ avaaptau paalane ca^uktaM lokasya^asya parasya ca // KAZ15.1.72ab/ dharmam arthaM ca kaamaM ca pravartayati paati ca / KAZ15.1.72cd/ adharma.anartha.vidveSaan idaM zaastraM nihanti ca // KAZ15.1.73ab/ yena zaastraM ca zastraM ca nanda.raaja.gataa ca bhuuH / KAZ15.1.73cd/ amarSeNa^uddhRtaany aazu tena zaastram idaM kRtam //EEE =End of the Arthazaastra=