aSTaaGgasaGgrahaH

kalpasthaanam

atha prathamo+adhyaayaH/
AS.Ka.1.1/ athaato vamanakalpaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Ka.1.2/ vamanadravyaaNaaM madanajiimuutakekSvaakudvikozaatakiikuTajaphalaani zreSThaani teSvapi madanaphalam//
AS.Ka.1.3/ doSaduuSyaadivazaaccaiSaametatkalpanaanaaM ca praadhaanyam//
AS.Ka.1.4/ doSaadiinaameva caatibahvavasthaabhedaadvamanaadiSu kalpanaanaaM vyaapadaaM saadhanaanaaM ca yadasaGkhyeyatvamato buddhimataaM vikalpamaargapradarzanaarthamudaaharaNamaatraM kalpasiddhisthaanamupadekSyate//
AS.Ka.1.5/ atha vasantagriiSmayorantare prazaste+ahani muhuurte ca naatiharitapaaNDuuni madanaphalaanyaadaaya taani pramRjya kuzamuuTake badhvaa gomayenaalipya yavabusamaaSazaalivriihikulatthamudgaanyatamaraazaavaSTaraatramuSitaanyuddhRtyaatape zoSayet/
suzuSkaaNaaM pippaliirud vRtya dadhighRtamadhupalalamRditaaH punaH zoSayitvaa navaM kalazamarajaskamaakaNThaM puurayitvaa suguptaM nidhaapayet//
AS.Ka.1.6/ tataH prayogakaale taasaaM phalapippaliinaamantarnakhamuSTiM yaavadvaa saadhu manyeta taavajjarjariikRtya yaSTiimadhukakaSaaye kovidaarakacchudaaraniipavidulabimbiizaNapuSpiisadaapuSpiipratyakpuSpyanyatamakaSaaye vaa raatrimuSitaM vimRditaM puutaM suutroktavidhinaa paayayet/
zleSmajvaragulmapratizyaayaantarvidradhiSu vizeSeNa punaH punaraapittaagamanaat/
tena saadhu vamati//
AS.Ka.1.7/ phalapippaliinaaM cuurNaM vaa svakvaathabhaavitaM tribhaagatriphalaacuurNaM kovidaaraadiniryuuheNa balavatkaphaprasekaapacyarbudagranthijvarodaraarocakeSu pibet//
AS.Ka.1.8/ phalamajjacuurNaM vaa jiimuutaadiniryuuheNa pitte kaphasthaanagate//
AS.Ka.1.9/ phalamajjasiddhaM vaa payastasminneva vaa yavaaguumadhobhaage raktapitte hRddaahe ca//
AS.Ka.1.10/ tasya vaa payasaH ziitasya santaanikaaJjaliM pitte prakupite urasi kaNThe hRdaye ca tanukaphopadigdhe//
AS.Ka.1.11/ tajjaM vaa dadhi dadhyuttaraM vaa kaphacchardiprasekatamakeSu/
tasmaadvaa payaso navaniitamutpannaM phalaadiSaTkakvaathasiddhaM kaphaabhibhuute+agnau zuSyacchariire ca//
AS.Ka.1.12/ phalamajjacuurNamizreNa vaaragvadhaadi dravyaaNaaM ghoNTanimbabaaNavarjaanaaM sasomavalkapaJcakolakaanaamanyatamasya niryuuheNa saadhitaM lehamupayuJjiita//
AS.Ka.1.13/ phalamajjacuurNamizreNa vaa reNukailaazataahvaakustumburutagarakRSThatvakcorakamarubakaagarugugguluvaalakazriiveSTakaparipelavamaaMsiizaileyasthauNeyakasurasaarevatapuutyazokarohiNiinaaM dvaaviMzateranyatamasya kaSaayeNa saadhitaamutkaarikaaM modakaM vaa bhakSayet//
AS.Ka.1.14/ phalapippaliisvarasakaSaayaparipiitairvaa tilazaalitaNDulapiSTaistatkaSaayopasRSTaiH surasaadidravyaanyatamaniryuuhopasRSTairvaa zaSkuliirapuupaananyaan vaa bhakSyaan saadhayitvaa bhakSayet//
AS.Ka.1.15/ phalapippaliinaaM vaa bhallaatakavidhisrutaM svarasamaadarviipralepaat paktvaa lehayet/
annapaaneSu vaa taM lehamavacaarayet/
tatkaSaayaireva caannapaanaani kalpayet//
AS.Ka.1.16/ phalamajjakvaathaM vaa vatsakaadiprativaapaM nimbaruupikaanyatarakaSaayopasarjanaM santarpaNotthasarvazleSmavyaadhiharam//
AS.Ka.1.17/ phalapippaliinaaM vaa phalaadiniryuuheNaikaviMzatikRtvaH subhaavitaanaaM kusumarajaHsadRzena cuurNenaavacuurNayet sarasi saroruhaM bRhatsaayaahne tadraatrimuSitaM prabhaate punaravacuurNitamud vRtya haridraakRsaraakSariyavaaguunaamanya tamaM saindhavaguDaphaaNitopetamaakaNThaM piitavaanupajighret/
sukumaaraH samucitasurabhirgandhasampadutkliSTakaphapitto bheSajadveSii ca tathaa hi sukhena chardayati//
AS.Ka.1.18/ etena sarvamaalyagandhapraavaraNapaTaa vyaakhyaataaH/
evameva ca phalaabhaave madanapuSpaaNi zalaTuuni ca kalpayet/
iti phalavidhaanamuktam//
AS.Ka.1.19/ evaM ca jiimuutaadiinapi kalpayet/
vizeSatastu jvarazvaasahidhmaadiSu jiimuutakam//
AS.Ka.1.20/ tatra puSpeSu kSiiram/
phaleSu kSiirapeyaam/
lomazeSu santaanikaam/
nirlomakeSu dadhi dadhyuttaraM vaa/
haritapaaNDuSu kSiiraM dadhyamlaM vaa/
tatkaSaayasaMsRSTaaM paryaagataanaaM jiirNaanaaM jiimuutakaphalaanaaM zuSkaaNaaM cuurNaM payasaa vaatapitte pibet//
AS.Ka.1.21/ dvitraaNi vaapothyaaragvadhaadiinaaM navaanaamanyatamasya paTolyaa vaa niryuuheNaasutaani mathitvaa pittazleSmaje jvare/
jiimuutacuurNaM kalkaM vaa ziitaambunaa pittaje/
tadevoSNena vaatakaphaje kaphaje vaa//
AS.Ka.1.22/ jiivakarSabhakekSuzataavariiNaamanyatamasya svarasena vaatapittaje/
athavaa puurvavat siddhaM ghRtam//
AS.Ka.1.23/ ikSvaakustu vizeSeNa kaasazvaasajvaracchardiviSazleSmarogeSuupayojyaH/
tasyaapuSpaphalasya pravaalaiH zRtaM kSiiramudriktapitte kaphajvare//
AS.Ka.1.24/ puSpaadiSu ca sutaraaM jiimuutavat prayogaaH/
ikSvaakuphalasvarasaM vaa triguNakSiirasaadhitamurasthite kaphe piinase svarasaade vaa vamanaarthii pibet/
jiirNe vaa samudvRtabiije kSiiraM prakSipet/
tatra jaataM dadhi zleSmakaasazvaasacchardiSu//
AS.Ka.1.25/ ikSvaakubiijaani vaa chaagakSiirabhaavitaani viSagulmodaragaragaNDagranthyarbudazliipadeSu ikSvaakuphalamadhyaM vaa mastunaa kuSThaviSapaaNDvaamayeSu/
tadvipakvaM vaa takraM samadhusaindhavam/
tadeva vaa madhyaM saguDapalalaM bhakSayet//
AS.Ka.1.26/ ikSvaakuphalatailaM vaa pibet/
tatphalasvarasabhaavitairvaa saktubhirmanthaM zleSmajvarakaasakaNTharogaarocakeSu/
ikSvaakukalkaM vaa maaMsarasena vaatakaphagulmaprasaktajvareSu//
AS.Ka.1.27/ bilvamuuladviprasthakvaathena vaa tumbiibiijaani kvaathayet tatastasmin tribhaagena ghRtam/
ghRtasamaani ca piSTvaa tumbiibiijaani/
tadardhaaMzaani ca pratyekaM jiimuutamahaajaaliniivatsakakRtavedhanaani/
kvaathatulyamaavapet trikaTukam/
punaradhizritya lehaM saadhayettamavalihya pramathyaamanupibet//
AS.Ka.1.28/ ayameva ca kalpaH kaazmaryaadiSu caturSu mahaapaJcamuulaaGgeSu pRthak pRthagukto veditavyaH//
AS.Ka.1.29/ dhaamaargavo vizeSeNa garagulmodarakaasakaphasaJcayottharogeSu sthireSu guruSu ca zleSmaazayasthe vaatazleSmaNi ca kaNThaazraye prakalpyaH/
jiivaniiyaanyatamacuurNasaMyuktaan samadhuzarkaraaMstatkaSaayairlehaan pittopasarjane zleSmaNi vidadhyaat//
AS.Ka.1.30/ sumanaHsaumanasyaayaniiharidraacorakahaimavatiimahaasahaakSudrasahaavRzciivabimbiipunarnavakaasamardaanyatamakaSaayeNa vaa dhaamaargavaphalamekaM dve vaa manovikaareSu//
AS.Ka.1.31/ kRtavedhanamatyarthakaTutiikSNoSNaM sutaraaM garodaragulmapliihapaaNDurogazvayathuSu kalpayet//
AS.Ka.1.32/ kuTajaphalaM punaH sukumaareSuulbaNaasrapittakapheSu vaatazoNitavisarpajvarakuSThaadiSu ca yojayet/
kuTajaphalacuurNaanyarkakSiireNa saptaahaM bhaavayitvaa jiivakakaSaayeNa pibet/
phalajiimuutakekSvaakujiivantiimuulaanyatamakaSaayeNa vaa sarSapamadhuukalavaNaanyatamaambhasaa vaa kuTajaphalacuurNaM kRsarayaa vaa vamanaaya kalpayediti/
bhavati caatra//
AS.Ka.1.33/ vamanaanaaM digityeSaa sutaraamupayoginaam/
biijenaanena matimaananyaanapi ca kalpayediti//
//iti prathamo+adhyaayaH//


atha dvitiiyo+adhyaayaH/
AS.Ka.2.1/ athaato virecanakalpaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Ka.2.2/ virecanadravyaaNaaM muuleSu trivRt/
tvakSu tilvakaH/
kSiireSu snuhii/
phaleSu hariitakii pradhaanaani/
trivRtaayaaH khalu dvividhaM muulamaruNaM zyaavaM ca/
tatraaruNaM kaSaayamadhuraM vipaake kaTukaM ruukSaM zleSmapittaharaM kalpanaaMvizeSaat punaH sarvavyaadhiprazamanam/
sukhavirecanatvaat zizusthavirasukumaaramRdukoSTheSu prazastaM trivRcchabdavaacyaM ca//
AS.Ka.2.3/ itaradapi tasmaat guNaiH kiJciduunaM tiikSNaM kaNThahRdayakarSaNaM muurchaasammohakRdaazu doSaharatvaat bahudoSaklezakSamakruurakoSTheSu prazastaM zyaamaazabdavaacyaM ca//
AS.Ka.2.4/ atha tayormuulamatiryagvisRtaM gambhiiraanugataM zlakSNamaaharet/
tatastvacaM zoSayitvaa samyak suguptaM sthaapayet//
AS.Ka.2.5/ taccuurNaM zuNThiisaindhavayuktamamlairmaaMsarasena vaa pibedvaataamayeSu/
kSiirakSaudradraakSekSukaazmaryasvarasasarpiHsvaadudravyakvaathaiH sazarkaraM pittottheSu/
muutraksaudradraakSaariSTapiilurasatriphalaapaJcakolakvaathairvyoSacuurNaanuviddhaM kaphajeSu//
AS.Ka.2.6/ ebhireva ca dravyairyathaasvaM ghRtazarkaraadraakSekSurasatugaakSiiriimadhuraaNi maatuluGgadaaDimaamalakakolakaramardakapittharasatakraamlaani saindhavalavaNaani vyoSatiikSNaani vividhavezavaaraparipuuritaani sahakaararasatrijaatanaagakesarakarpuurasurabhiiNi lehaguTikaamodakabhakSyabhojyaanyupakalpayediti/
bhavati caatra//
AS.Ka.2.7/ trivRtkalkakaSaayeNa saadhitaH sasito himaH/
madhutrijaatasaMyukto leho hRdyaM virecanam//
AS.Ka.2.8/ ajagandhaa tugaaksiirii vidaarii zarkaraa trivRt/
cuurNitaM madhusarpirbhyaaM liiDhvaa saadhu viricyate/
sannipaatajvarastambhapipaasaadaahapiiDitaH//
AS.Ka.2.9/ limpedantastrivRtayaa dvidhaakRtvekSugaNDikaam/
ekiikRtya ca tatsvinnaM puTapaakena bhakSayet//
AS.Ka.2.10/ tvagelaabhyaaM samaa niilii taistrivRttazca zarkaraa/
cuurNaM phalarasakSaudrasaktubhistarpaNaM pibet//
AS.Ka.2.11/ vaatapittakaphottheSu rogeSvalpaanaleSu ca/
nareSu sukumaareSu nirapaayaM virecanam//
AS.Ka.2.12/ viDaGgataNDulavaraayaavazuukakaNaastrivRt/
sarvato+ardhena talliiDhaM madhvaajyena guDena vaa//
AS.Ka.2.13/ gulmaM pliihodaraM kaasaM haliimakamarocakam/
kaphavaatakRtaaMzcaanyaan parimaarSTigadaan bahuun//
AS.Ka.2.14/ viDaGgapippaliimuulatriphalaadhaanyacitrakaan/
maricendrayavaajaajiipippaliihastipippaliiH//
AS.Ka.2.15/ diipyakaM paJcalavaNaM cuurNitaM kaarSikaM pRthak/
tilatailatrivRccuurNabhaagau caaSTapalonmitau//
AS.Ka.2.16/ dhaatriiphalarasaprasthaaMstriin guDaardhatulaanvitaan/
paktvaa mRdvagninaa khaadettato maatraamayantraNaH//
AS.Ka.2.17/ kuSThaarzaHkaamalaagulmamehodarabhagandaraan/
grahaNiipaaNDurogaaMzca hanti puMsavanazca saH//
AS.Ka.2.18/ guDaH kalyaaNako naama sarvartuSu ca yaugikaH/
vyoSatrijaatakaambhodakRmighnaamalakaistrivRt//
AS.Ka.2.19/ sarvaiH samaa samasitaa kSaudreNa guTikaaH kRtaaH/
muutrakRcchrajvaracchardikaasazoSabhramakSaye/
taape paaNDvaamaye+alpegnau zastaaH sarvaviSeSu ca//
AS.Ka.2.20/ trivRtaa kauTajaM biijaM pippalii vizvabheSajam/
kSaudradraakSaarasopetaM varSaakaale virecanam//
AS.Ka.2.21/ trivRdduraalabhaamustaazarkarodiicyacandanam/
draakSaambunaa sayaSTyaahvasaatalaM jaladaatyaye//
AS.Ka.2.22/ trivRtaaM citrakaM paaThaamajaajiiM saralaM vacaam/
svarNakSiiriiM ca hemante cuurNamuSNaambunaa pibet//
AS.Ka.2.23/ trivRtaa zarkaraatulyaa griiSmakaale virecanam//
AS.Ka.2.24/ trivRttraayantihapuSaasaatalaakaTurohiNiiH/
svarNakSiiriiM ca saMcuurNya gomuutre bhaavayettryaham/
eSa sarvartuko yogaH snigdhaanaaM maladoSahRt//
AS.Ka.2.25/ zyaamaatrivRdduraalambhaahaastipippalivatsakam/
niiliniikaTukaamustaazreSThaayuktaM sucuurNitam/
rasaajyoSNaambubhiH zastaM ruukSaaNaamapi sarvadaa//
AS.Ka.2.26/ tryuuSaNaM triphalaa hiGgu kaarSikaM trivRtaapalam/
sauvarcalaardhakarSaM ca palaardhaM caamlavetasaat//
AS.Ka.2.27/ taccuurNaM zarkaraatulyaM maNDenaamlena vaa pibet/
gulmapaarzvaartinut siddhaM jiirNe caasminrasaudanam//
AS.Ka.2.28/ trivRtaatriphalaadantiisaatalaavyoSasaindhavaiH/
prakalpya cuurNaM saptaahaM bhaavyamaamalakaadrase/
tadyojyaM tarpaNe yuuSe pizite raagayuktiSu//
AS.Ka.2.29/ tulyaamlaM trivRtaakalkasiddhaM gulmaharaM ghRtam/
zyaamaatrivRtkaSaayeNa  siddhaM sarpiH payo+api vaa//
AS.Ka.2.30/ trivRnmuSTiiMstu sanakhaanaSTau droNe+ambhasaH pacet/
paadazeSaM kaSaayaM taM puutaM guDatulaayutam//
AS.Ka.2.31/ snigdhe sthaapyaM ghaTe kSaudrapippaliiphalacitrakaiH/
lipte maase gate piitaM paaNDuzvayathugulmajit//
AS.Ka.2.32/ suraa vaa trivRtaapaadaakaNvaa tatkvaathasaMyutaa/
yavaiH zyaamaatrivRtkvaathasvinnaiH kulmaaSamambhasaa/
aasutaM SaDahaM palle jaataM sauviirakaM pibet//
AS.Ka.2.33/ bhRSTaanvaa satuSaanzuSkaanyavaaMstaccuurNasaMyutaan/
aasutaanambhasaa tadvat pibejjaataM tuSodakam//
AS.Ka.2.34/ jvarahRdrogavaataasRgudaavartaadirogiSu/
raajavRkSo+adhikaM pathyo mRdurmadhuraziitalaH//
AS.Ka.2.35/ baale vRddhe kSate kSiiNe sukumaare ca maanave/
yojyo mRdvanapaayitvaadvizeSaaccaturaGgulaH//
AS.Ka.2.36/ phalakaale pariNataM phalaM tasya samaaharet/
teSaaM guNavataaM bhaaraM sikataasu vinikSipet//
AS.Ka.2.37/ saptaraatraatsamuddhRtya zoSayedaatape tataH/
tatomajjaanamuddhRtya zucau paatre nidhaapayet//
AS.Ka.2.38/ draakSaarasena taM dadyaaddaahodaavartapiiDite/
caturvarSe sukhaM baale yaavaddvaadazavaarSike//
AS.Ka.2.39/ caturaGgulamajJo vaa kaSaayaM paayayeddhimam/
dadhimaNDasuraamaNDadhaatriiphalarasaiH pRthak/
sauviirakeNa vaa yuktaM kalkena traivRtena vaa//
AS.Ka.2.40/ caturaGgulasiddhaadvaa kSiiraadyadudiyaat ghRtam/
majjakalkena dhaatriiNaaM rase tatsaadhitaM pibet//
AS.Ka.2.41/ tadeva dazamuulasya kulatthaanaaM yavasya ca/
kaSaaye saadhitaM saapaHkalkaiHzyaamaadibhiH pibet//
AS.Ka.2.42/ dantiikaSaaye tanmajjJo guDaM jiirNaM ca nikSipet/
tamariSTaM sthitaM maasaM paayayet pakSameva vaa//
AS.Ka.2.43/ tvacaM tilvakamuulasya tyaktaabhyantaravalkalam/
vizoSya cuurNayitvaa ca dvau bhaagau gaalayettataH//
AS.Ka.2.44/ lodhrasyaiva kaSaayeNa tRtiiyaM tena bhaavayet/
kaSaaye dazamuulasya taM bhaagaM bhaavitaM punaH//
AS.Ka.2.45/ zuSkacuurNaM punaH kRtvaa tataH paaNitalaM pibet/
mastumuutrasuraamaNDakoladhaatriiphalaambubhiH//
AS.Ka.2.46/ meSazRGgyabhayaakRSNaacitrakaiH kvathite jale/
marujaaH sunuyaattaccajaataM sauviirakaM yadaa/
bhavedaJjalinaatasya lodhrakalkaM pibettadaa//
AS.Ka.2.47/ suraaM lodhrakaSaayeNa jaataaM pakSasthitaaM pibet/
tilvakasya kaSaayeNa kalkena ca sazarkaraH/
saghRtaH saadhito lehaH sa ca zreSThaM virecanam//
AS.Ka.2.48/ sudhaa bhinatti doSaaNaaM mahaantamapi saJcayam/
aazveva kaSTavibhraMzaa naiva taaM kalpayedataH//
AS.Ka.2.49/ mRdukoSThe+abale baale sthavire diirgharogiNi/
kalpyaa gulmodaragaratvagrogamadhumehiSu/
paaNDau duuSiiviSe zophe doSavibhraantacetasi//
AS.Ka.2.50/ saa zreSThaa kaNTakaistiikSNairbahubhizca samaacitaa/
dvivarSaaM vaa trivarSaaM vaa ziziraante vizeSataH//
AS.Ka.2.51/ taaM paaTayitvaa zastreNa kSiiramuddhaarayettataH/
bilvaadiinaaM bRhatyorvaa kvaathena samamekazaH//
AS.Ka.2.52/ mizrayitvaa sudhaakSiiraM tato+aGgaareSu zoSayet/
pibet kRtvaa tu guTikaaM mastumuutrasuraadibhiH//
AS.Ka.2.53/ trivRtaadiinnava varaaM svarNakSiiriiM sasaatalaam/
saptaahaM snukpayaHpiitaanrasenaajyena vaa pibet/
tadvadvyoSottamaakumbhanikumbhaagniin guDaambunaa//
AS.Ka.2.54/ adyaatcchyaamaatrivRtkvaathaM snukkSiiraghRtaphaaNitaiH/
kaasaarirasayuuSaadyairyuktaM vaa snukpayaH pibet//
AS.Ka.2.55/ nikumbhakumbhazamyaakazaGkhiniisaptalaarajaH/
raatrau muutre divaa gharme saptaahaM sthaapayediti//
AS.Ka.2.56/ snukkSiire+api tatastena maalyaM vaaso+avacuurNitam/
aajighnan praavRNaanazca mRdukoSTho viricyate//
AS.Ka.2.57/ naatizuSkaM phalaM graahyaM zaGkhinyaa nistuSiikRtam/
saptalaayaastathaa muulaM te tu tiikSNavikaaSiNii/
zleSmaamayodaragarazvayathvaadiSu kalpayet//
AS.Ka.2.58/ akSamaatraM tayoH piNDaM madiraalavaNaanvitam/
hRdroge vaatakaphaje tadvadgulme+api yojayet//
AS.Ka.2.59/ zaGkhiniicuurNabhaagau dvau tilakalkasya caaparaH/
hariitakiikaSaayeNa tatailaM piiDitaM pibet/
atasiisarSapairaNDakaraJjeSvapyayaM vidhiH//
AS.Ka.2.60/ dantidantasthirasthuulaM muulaM dantiidravantijam/
aataamrazyaavatiikSNoSNamaazukaari vikaaSi ca//
AS.Ka.2.61/ guruprakopivaatasya piitazleSmavilaayanam/
tatkSaudrapippaliiliptaM svedayenmRtkuzaantare/
zoSayeccaatape+agnyarkau hato hyasya vikaaSitaam//
AS.Ka.2.62/ tat pibenmastumadiraatakrapiilurasaasavaiH/
abhiSyaNNatanurgulmii pramehii jaTharii garii/
gomRgaajarasaiH paaNDuH kRmikoSThii bhagandarii//
AS.Ka.2.63/ siddhaM tat kvaathakalkaabhyaaM dazamuularasena ca/
visarpaavidradhyalajiikakSyaadaahaan jayet ghRtam//
AS.Ka.2.64/ tailaM tu gulmamehaarzovibandhakaphamaarutaan/
mahaasnehaH zakRcchukravaatasaGgaanilavyathaaH//
AS.Ka.2.65/ dantyaa rase+ajazRGgyaazca guDakSaudraghRtaanvitaH/
lehaH siddho virekaarthe daahasantaapamehanut/
vaatatarSe jvare paitte syaatsa evaajagandhayaa//
AS.Ka.2.66/ dantiidravantyormuulaani paceddhaatriirase tataH/
triinaMzaan phaaNitaat dvau ca bhRSTastaile ghRte+athavaa//
AS.Ka.2.67/ zyaamaadikalkayukto+ayaM lehaH siddhaM virecanam/
pathyaakSadazamuulaanaaM tadvallehaaH pRthagrasaiH//
AS.Ka.2.68/ tayorbiDasamaM cuurNaM tadrasenaiva bhaavitam/
vibaddhavizi vaatotthe gulme caamlayutaM hitam/
mudrgaadisiddhaistanmuulairyuuSaadiiMzca prakalpayet//
AS.Ka.2.69/ dantiidravantiimaricasvarNakSiiriiyavaasakam/
sazuNThyagnikapRthviikaM cuurNitaM sapta vaasaraan//
AS.Ka.2.70/ muutrabhaavitamaajyena vibejjiirNe ca tarpaNam/
sarvadaa sarvarogeSu baale vRddhe ca taddhitam//
AS.Ka.2.71/ durbhuktaajiirNapaaMzvaartirgulmapliihodareSu ca/
gaNDamaalaasu vaate ca paaNDuroge ca zasyate//
AS.Ka.2.72/ guDasyaaSTapale pathyaa viMzatiH syaat palM palam/
dantiicitrakayoH karSau pippaliitrivRtordaza//
AS.Ka.2.73/ prakalpya modakaanekaM dazame dazame+ahani/
uSNaambho+anupiban khaadettaan sarvaan vidhinaamunaa//
AS.Ka.2.74/ ete niSparihaaraaH syuH sarvavyaadhinibarhaNaaH/
vizeSaadgrahaNiipaaNDukaNDuukoThaarzasaaM hitaaH/
virecane mukhyatamaa navaite trivRtaadayaH//
AS.Ka.2.75/ hariitakiimapi trivRddhidhaanenopakalpayet/
vizeSaat grahaNiizophapaaNDumehodaraapahaam//
AS.Ka.2.76/ pibet pathyaaM sasindhuutthaviDaGgoSaNanaagaraam/
muutreNa vatsakaadervaa niryuuheNa hariitakiim//
AS.Ka.2.77/ pathyaanaagaracuurNaM vaa saMyutaM niiliniiphalaiH/
guDena bhakSayettoyaM kavoSNaM ca pibedanu//
AS.Ka.2.78/ pathyaatrivRdbhyaaM guTikaaH kaaryaa draakSaarasaaplutaaH/
maaSapramaaNaastaaH zuSkaa lihyaadyakSmii ghRtadrutaaH/
pathyaatrivRtpaTuuSNaambu sarvatreSTaM virecanam//
AS.Ka.2.79/ snukkSiirabhaavite pathyaacuurNe kurviita modakaan/
kolaasthimaatraan zuSkaaMzca navaniitena lehayet/
gulmodarayakRtpliihazuulaanaahavibandhinaH//
AS.Ka.2.80/ lihyaaderaNDatailena kuSThaM trikaTukaanvitam/
sukhodakaM caanupibetsukhametadvirecanam//
AS.Ka.2.81/ alpasyaapi mahaarthatvaM prabhuutasyaalpakarmataam/
kuryaat saMzleSavizleSakaalasaMskaarayuktibhiH//
AS.Ka.2.82/ tvakkesaraamraatakadaaDimailaasitopalaamaakSikamaatuguGgaiH/
madyena tastaizca mano+anukuulairyuktaani deyaani virecanaani//
//iti dvitiiyo+adhyaayaH//

atha tRtiiyo+adhyaayaH/
AS.Ka.3.1/ athaato vamanavirecanavyaapatsiddhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Ka.3.2/ atikSudhitenaatimRdukoSThenaalpazleSmaNaa durvamena hiinamaatramatimaatraM tiikSNamatiziitamajiirNe vaa piitaM vamanamadho gacchati/
tatrepsitaanavaaptirdoSotklezazca/
taM punaraazu snehayitvaa yaugikairmaatraakaalaadyapekSaM vaamayet/
vyaapatkaraaNi ca puurvoktamatikramaM smaran pariharet//
AS.Ka.3.3/ ajiirNinaH zleSmavato+atyuSNatiikSNalavaNamatimaatramahRdyaM vaa virecanamanyadvaa bheSajamuurdhvaM pravartate/
tatra puurvoktaa vyaapatsaadhanaM ca/
tata uurdhvamapyuttiSThati hRdyalehavaTakavarjyamauSadhaM na tRtiiyamavacaarayet//
AS.Ka.3.4/ kruurakoSThasyaatitiikSNaagreralpamalpaviiryaM vaa bheSajamuurdhvabhaagikamadhobhaagikaM vaa bhaktavadupaiti paakam/
tatra samudiirNaa doSaa yathaakaalamanirhriyamaaNaa vibhramaM kurvanti/
taM snigdhakoSThamanalpamamandaM cauSadhaM paayayet//
AS.Ka.3.5/ kaSaayamalpamapratyagraM ruukSaM vaa bheSajamasnigdhasvinnena vaa piitaM ziitopacaareNa vaa stabdhaM doSavigrathitamayogii bhavati/
tatra vamane bhuuyo vaamayet/
virecane snigdhasvinnaM punarvirecayet/
utkliSTabhuuridoSaM vaa tRtiiye+ahani/
ubhayozca saMzodhanayorlavaNatailaabhyaktaM piNDaprastaraabhyaaM svedayet//
AS.Ka.3.6/ snigdhasvinnasya ca vamanamakRtvaa virecanaM piitavataH saamasya vaa mRdu vaa viriktasyaadhobhaagetyarthagurustabdhodarataa zuulo vaatamuutrapuriiSasaGgazca bhavati/
tamapyayoginaM samuutraistiikSNairaasthaapya jaaGgalarasaizca bhojayitvaa phaladaarupippaliisiddhena tailenaanuvaasya vaataharaizca snehairupasnehya punastiikSNairvirecayet//
AS.Ka.3.7/ kapholbaNasyaatisnigdhasya gurukoSThasya mandaagnervaa mRdupraNiitamauSadhaM bhRzamutklezya doSaan jaaDyatandraadaurbalyaaGgasaadaan janayati/
tacchiighramullikhet/
laGghanena ca sandhukSitaagniM punaHsnigdhaM tiikSNoSNairvizodhayet//
AS.Ka.3.8/ sazeSaannaaya vaatazleSmavate ruukSaaya sodaavartaaya mandaagnaye vaa ziitaM ruukSaM vaa dattamauSadhaM bhRzamaadhmaanaM karoti/
tatra malasaGgaat samunnahyatyudaramantaHzuulaM dRtivat paarzvayoraapuurNataa ziraHpRSTharujaa zvaasakaasau paayubastinistodazca bhavati/
tamudaavartaanaahaharaabhyaGgasvedavartidiipanacuurNabastikriyaabhirupacaret//
AS.Ka.3.9/ kSaameNaalpabalena mRdukoSThaagninaa ruukSeNaasnigdhena vaa svinnena saamena vaa balavadauSadhamupayuktaM sapittamanilaM praduuSya parikartikaamaapaadayati/
tatra naabhibastigudameDhre sadaahaparikartanamanilasaGgo viSTambhazca//
AS.Ka.3.10/ taM kRSNatilamadhukamadhuyuktaiH picchaabastibhiraasthaapayet/
kSiirivRkSazRtakSiireNa vaa/
ziitaambupariSiktaM cainaM payasaa bhuktavantaM ghRtamaNDena yaSTiimadhukatailena vaanuvaasayet/
kSaamasya ca madhuro bRMhaNazca sarvo vidhiriSTaH//
AS.Ka.3.11/ saame laGghanadiipanaM ca laghuruukSoSNaM caannapaanam/
niraamiibhuute+anubandhe laghu kSaaramlam/
savaate dadhisaaraamlaM daaDimatvacaa yuktaM bhojane paane ca prayuJjiita sadaaDimarasaM ca sarpiH pibeduSNaambunaa vaa tiladevadaarukalkam//
AS.Ka.3.12/ kruurakoSThasya bahudoSasyaalpamalpaguNaM mRdusnigdhaM vaa zodhanamavacaaritamutklezya doSaan na nirharati/
alpaalpaM ca pittakaphasaMsRSTaM parisravati/
viSTambhagauravazophakaNDuupaaNDutaaGgasaadagulmazuulaani caapaadayati//
AS.Ka.3.13/ taM tinizadhavaazcvakarNapalaazabalaaniryuuhairmadhuyuktairaasthaapayet/
upazaantaparisravaM ca punarupasnigdhaM tiikSNaiH zodhayet/
zuddhe ca diipanaaMzcuurNaasavaariSTaadiin yojayet//
AS.Ka.3.14/ piitauSadho yadaa vegamudiirayati nigRhNaati vaa/
tadaa pravaahikaasya jaayate/
tasyaaM sadaahazuulaM sapicchaM zvetaM kRSNaM raktaM vaa bhRzaM pravaahamaaNaH kaphamupavizati/
taM parisravavidhinopacaret//
AS.Ka.3.15/ piitauSadhasya bheSajodgaaracchardyaadiinaaM nigrahaadvaataadayaH kupitaa hRdayamupasRtya hRdgrahaM ghoramaavahanti/
tataH pradhaanamarmopataapaadvedanaabhiratyarthamaaturaH piiDyate/
mohahidhmaakaasalaalaapaarzvazuulayuto vepathumaan naSTasaMjJo dantaan kaTakaTaapayatyudvRttaakSo jihvaaM khaadati/
taM hRdayopasaraNamaahuH//
AS.Ka.3.16/ tasmai bhiSak ziighramamuhyannabhyaGgapuurvaM dhaanyasvedena parisvedya tiikSNamavapiiDaM dadyaat/
yaSTiimadhukamizreNa taNDulaambunaa vamanam/
kaTubhirvaa kaphottaraaya/
tato doSazeSaM paacaniiyaiH paacayedyathaadoSocchrayaM ca bastiin vitaret//
AS.Ka.3.17/ asnigdhasvinnenaabrahmacariNaa vegadhaariNaa mRdukoSThena sukumaareNa vaa ruukSamauSadhamatimaatraM prayuktamativirekaadvaayuM kopayati/
tena sarvaaGgapragraho bhavati/
tasya vizeSaat paarzvapRSThazroNimanyaamamasu zuulamuurcchaabhramakalpastambho nistodo bheda udveSTanaM saMjJaanaazazca syaat/
tamabhyajya dhaanyaiH svedayitvaa yaSTiimadhukavipakvena tailenaanuvaasayet/
vaataharaM caannapaanam//
AS.Ka.3.18/ snigdhasvinnasyaatimRdukoSThasya kSudhitasya vaa tiikSNamatibhuuri vaa prayuktamauSadhaM sarvazo nirhRtya malaan dhaatuunapi draviikRtya visraavayedatiyogena/
taM zatadhautaghRtenaabhyajya kaSaayasvaaduziitaiH pradehapariSekaavagaahaannapaanaiH zarkaraamadhumadbhizca lahaH stambhayet//
AS.Ka.3.19/ candanaaJjanoziiracchaagaasRkziitodakairlaajasaktuun paayayet/
picchaabastiiMzcasmai dadyaanmadhuravargasiddhaM ca kSiirasarpiH sarpirmaNDo+anuvaasanam/
raktapittavidhaanaM ca kuryaat//
AS.Ka.3.20/ vizeSeNa vamanaatiyoge saghRtatasitaakSaudraM phalarasairmanthaM pibet/
kSiirivRkSazuGgasiddhaaM vaa samaakSikaaM peyaaM kSiiraM vaa saMgraahidravyasiddhaM ca kSiiraM bhojane+avacaarayet//
AS.Ka.3.21/ sodgaaraayaaM ca chardyaaM dhanikaamadhuukamadhurasaamustaaJjanaani madhunaa lihyaat/
vaaksaGge hanusaGge+anilaartau ca ghRtamaaMsarasasiddhaamalpataNDulaaM peyaaM pibet/
snehasvedau caavacaarayet//
AS.Ka.3.22/ jihvaapraveze snigdhaamlalavaNaan kavalagaNDuuSaan hRdyaaMzcaajamaaMsarasaan/
puratazcaasya phalaanyamlaani khaadayet//
AS.Ka.3.23/ nirgataaM tu jihvaaM tiladraakSaakalkaliptaaM vyoSalavaNacuurNapraghRSTaaM vaa pravezayet/
akSiNii vyaavRtte ghRtaabhyakte piiDayedvisaMjJaM saamaveNugiitazabdaan zraavayet//
AS.Ka.3.24/ virecanaatiyoge taNDulaambhasaa madhumizreNa vamet priyaGvaadiM ca taNDulodakena pibedrodhrarasaaJjanadaaDimatvaco vaa/
somavalkalaTphalotpalasamaGgaapadmakesaraaNi vaa/
kSaudrazarkaraamadhukauDumbaratvaco vaa/
raktaatisaarakriyaaM ca kurviita//
AS.Ka.3.25/ gudaM niHsRtamabhyajya svedayitvaa kaSaayaizcastambhayitvaa pravezayet/
puurvavacca vaaksaGgaadiin saadhayet//
AS.Ka.3.26/ ubhayatra ca jiivaraktapittayorjJaanaarthaM rakte zuklaM picu plotaM vaa kSipet/
tasminnaavaane koSNaambukSaalitazuddhe jiivaraktam/
vivarNe tu raktapittaM vidyaat/
annaM vaa tadvimizraM zune kaakaaya vaa dadyaat/
tasmin bhukte jiivaM vadedabhukte pittam//
AS.Ka.3.27/ aamaraNaacca tasya tRNmuurchaamadaartasya kriyaaM pittaghniimatiyogoktaaM ca kuryaat/
eNaadirudhiraM vaatisrutaraktoktavidhinaa sakSaudraM ziighramupayuJjiita/
taddhi sadyo jiivamabhisandadhaati/
zyaamaakaazmaryamadhukaduurvoziirairvaa zRtaM payo ghRtamaNDaaJjanayuktaM ziitaM bastau niSecayet//
AS.Ka.3.28/ zeSeSvapi caasamyakprayuktavamanavirecanopadraveSu yathaamayaM doSaadiinapekSya pratikuryaadbastivyaapatsiddhiM cekSeta//
AS.Ka.3.29/ evamubhayatobhaage+api zodhane yathaavasthamuttiSTheta/
yaa tu virecane parikartikaa tadvamane kaNThakSaNanam/
yadadhaHparisravaH sa kaphapraseko yadadhaHpravaahaNaM sa zuSkodgaara iti/
bhavati caatra//
AS.Ka.3.30/ atimaatramakaale+alpaM tulyaviiyarabhaavitam/
asamyaksaMskRtaM jiirNaM vyaapadyetauSadhaM dhruvam//
AS.Ka.3.31/ chardanaM na tu duzchada durvirecyaM na recanam/
paayayedauSadhaM bhuuyastannihanti tathaa hi tau//
AS.Ka.3.32/ yasyordhvaM kaphasaMsRSTaM piitaM yaatyaanulomikam/
vamitaM kavalaiH zuddhaM laGghitaM paayayettu tam//
AS.Ka.3.33/ vibaddhe+alpe ciraaddoSe sravatyuSNaM pibejjalam/
tenaadhmaanaM vamistRSNaa vibandhazcaazu zaamyati//
AS.Ka.3.34/ bheSajaM doSaruddhaM cennodhva naadhaH pravartate/
sodgaaraM saaGgazuulaM vaa svedaM tatraavacaarayet//
AS.Ka.3.35/ sampagviriktasyodgaare bheSajaM kSipramullikhet/
ajiirNamapravRttau tu suziitaiH stambhayedbhiSak//
AS.Ka.3.36/ kadaacicchleSmaNaa ruddhaM tiSThatyurasi bheSajam/
kSiiNe zleSmaNi saayaahne raatrau vaa tat pravartate//
AS.Ka.3.37/ rukSaanaahaarayorjiirNe tiSThatyuurdhvaM gate+api vaa/
vaayunaa bheSaje tvanyat sasnehalavaNaM pibet//
AS.Ka.3.38/ tRNmohabhramamuurchaadyaaH syurjiiryati ca bheSaje/
pittaghnaM svaadu ziitaM ca bheSajaM tatra zasyate//
AS.Ka.3.39/ laalaahRllaasaviSTambharomaharSaaH kaphaavRte/
bheSajaM tatra tiikSNoSNaM kaTvaadi kaphanuddhitam//
AS.Ka.3.40/ pratikuulaa gatiH paako grathitatvaM sagauravam/
doSotklezo bhRzaadhmaanaM parikartaH parisravaH//
AS.Ka.3.41/ pravaahikaa hRdgrahaNaM sarvagaatraparigrahaH/
saha dhaatusraveNaitaa dvaadazoktaaH sasaadhanaaH/
vyaapado vidhivibhraMzaat dvividhe+api virecane//
AS.Ka.3.42/ utpadyamaanaasu ca taasu taasu vyaapatsu saMzodhanavibhrameNa/
dizaanayaivaazu yateta siddhyai jyotirhi zaastraM nayadurnayaanaam//
//iti tRtiiyo+adhyaayaH//

atha caturtho+adhyaayaH/
AS.Ka.4.1/ athaato bastikalpaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Ka.4.2/ balaaM guDuuciiM triphalaaM saraasnaaM dvipaJcamuulaM ca palonmitaani/
aSTau phalaanyardhatulaaM ca maaMsaat chaagaat pacedapsu caturthazeSam//
AS.Ka.4.3/ puuto yavaaniiphalabilvakuSThavacaazataahvaaghanapippaliinaam/
kalkairguDakSaudraghRtaH satailairyuktaH sukhoSNo lavaNaanvitazca//
AS.Ka.4.4/ bastiH paraM sarvagadapramaathiisvasthe hito jiivanabRMhaNazca/
bastau ca yasmin paThito na kalkaH sarvatra dadyaadamumeva tatra//
AS.Ka.4.5/ dvipaJcamuulasya raso+amlayuktaH sacchaagamaaMsasya sapuurvapeSyaH/
trisnehayuktaH pravaro niruuhaH sarvaanilavyaadhiharaH pradiSTaH//
AS.Ka.4.6/ balaapaToliilaghupaJcamuulatraayaantakairaNDayavaat susiddhaat/
prastho rasaacchaagarasaardhayuktaH saadhyaH punaH prasthasamaH sa yaavat//
AS.Ka.4.7/ priyaGgukRSNaaghanakalkayuktaH satailasarpirmadhusaindhavazca/
syaaddiipano maaMsabalapradazca cakSurbalaM copadadhaati sadyaH//
AS.Ka.4.8/ eraNDamuulaattripalaM palaazattathaa palaaMzaM laghupaJcamuulam/
raasnaabalaachinnaruhaazvagandhaapunarnavaaragvadhadevadaaru//
AS.Ka.4.9/ phalaani caaSTau salilaaDhakaabhyaaM vipaacayedaSTamazeSite+asmin/
vacaazataahvaahapuSaapriyaGguyaSTiikaNaavatsakabiijamustam//
AS.Ka.4.10/ dadyaat supiSTaM sahataarkSyazailamakSapramaaNaM lavaNaaMzayuktam/
samaakSikastailayutaH samuutro bastirjayellekhanadiipano+asau//
AS.Ka.4.11/ jaGghorupaadatrikapRSThakoSThahRdguhyazuulaM gurutaaM vibandham/
gulmaazmavardhmagrahaNiigudotthaaMstaaMstaaMzca rogaan kaphavaatajaataan//
AS.Ka.4.12/ catuSpale tailaghRtasya bhRSTaH chaagaacchataardho dadhidaaDimaamlaH/
rasaH sapeSyo balavaNamaaMsaretognitaimiryazirorujiiSTaH//
AS.Ka.4.13/ yaSTyaahvayasyaaSTapalena siddhaM payaH zataahvaaphalapippaliibhiH/
yuktaM sasarpirmadhuvaataraktavisarpavaisvaryahito niruuhaH//
AS.Ka.4.14/ yaSThyaahvalodhraabhayacandanaizca zRtaM payo+agryaM kamalotpalaizca/
sazarkaraakSaudraghRtaM suziitaM pittaamayaan hanti sajiivaniiyam//
AS.Ka.4.15/ gopaaGganaacandanaziitapaakiidraakSardhikaazmaryamadhuukasevyaiH/
payaH zRtaM zraavaNimudgaparNiibalaasvaguptaamadhuyaSTikalkaiH//
AS.Ka.4.16/ godhuumacuurNaizca picupramaaNairikSovidaaryaazca rasena yuktam/
tailena yaSTiimadhusaadhitena sitopalaakSaudraghRtaizca ziitaH//
AS.Ka.4.17/ bastiH prazastaH sasamastadehadaahe sazuule+avayavaazrite vaa/
gulmaatisaarabhramamuutrakRcchrakSiiNe kSataujobalasaGkSaye ca//
AS.Ka.4.18/ kozaatakaaragvadhadevadaarumuurvaazvadaMSTraakuTajaarkapaaThaaH/
paktvaa kulatthaan bRhatiiM ca toye rasasya tasya prasRtaa daza syuH//
AS.Ka.4.19/ taan sarSapailaamadanaiH sakuSThairakSapramaaNaiH prasRtaizca yuktaan/
kSaudrasya tailasya phalaahvayasya kSaarasya tailasya ca saarSapasya//
AS.Ka.4.20/ dadyaanniruuhaM kapharogitaaya mandaagnaye caazanavidviSe ca//
AS.Ka.4.21/ punarnavairaNDavRSaazmabhedavRzciivabhuutiikabalaapalaazaan/
dvipaJcamuulaM ca palaaMzakaani kSuNNaani dhautaani phalaani caaSTau//
AS.Ka.4.22/ bilvaM yavaaGkolakulatthadhaanyaphaani ca syuH prasRtonmitaani/
payo jaladvyaaDhakasaadhitaM tat kSiiraavaziSTaM zucivastrapuutam//
AS.Ka.4.23/ vacaazataahvaamaradaarukuSThayaSTyaahvasiddhaarthakapippaliinaam/
kalkairyavaanyaa madanaizca yuktaM naatyuSNaziitaM guDasaindhavaaktam//
AS.Ka.4.24/ kSaudrasya tailasya ca sarpiSazca navasya yuktaM prasRtitrayeNa/
dadyaanniruuhaM vidhinaa vidhijJaH sasarvasaMsargakRtaamayaghnaH//
AS.Ka.4.25/ ardhaardhavihitaan bastiinatazcitraan pravakSyate/
kozaatakiidvayekSvaakuphalajiimuutavatsakaaH//
AS.Ka.4.26/ zyaamaatrivRtayormuulaM tathaa dantiidravantijam/
prakiiryaa codakiiryaa ca kSiiriNii niiliniiphalam//
AS.Ka.4.27/ saptapaazaGkhiniilodhraM phalaM kampillakasya ca/
svakalkasaindhavayutaaH pakvaazayavizodhanaaH//
AS.Ka.4.28/ ghaatakiipuSpatarkaariijiivantiimuulavatsakaaH/
pragrahaH khadiraH kuSThaM zamii piNDiitako yavaaH//
AS.Ka.4.29/ priyaGgurarkamuulii ca taruNiijaatiyuuthikaaH/
vaTaadyaaH kiMzukaM lodhramiti saGgraahikaa mataaH//
AS.Ka.4.30/ graahii priyaGgvambaSThaadikvaathakalkaiH krameNa ca/
uuSakaadipratiivaapo lekhanastriphalaarasaH/
madhurakvaathakalkena sarasaajyena bRMhaNaH//
AS.Ka.4.31/ badaryairaavaNiizeluzaalmaliidhanvanaaGkuraaH/
samaakSikaaH kSiirayutaaH saasRjaH picchilaaH smRtaaH//
AS.Ka.4.32/ kolaGkatakakaaNDekSudarbhapoTekSupaalibhiH/
daahaghnaH saghRtakSiiro dvitiiyazcandanaadibhiH//
AS.Ka.4.33/ muSTiH zaalmalivRntaanaaM kSiirasiddho ghRtaanvitaH/
hitaH pravaahaNe tadvadvRntaiH zaalmalakasya ca//
AS.Ka.4.34/ karbudaaraaDhakiiniipavidulaiH kSiirasaadhitaiH/
parikarte tathaa vRntaiH zriiparNiikovidaarajaiH//
AS.Ka.4.35/ parisrave payaH siddhaM savRzciivapunarnavam/
aakhukarNikayaa tadvattaNDuliiyakayuktayaa//
AS.Ka.4.36/ azvaavarohakaH kaakanaasaaraajakazerukaaH/
siddhaaH kSiire+atiyoge syuH kSaudraaJjanaghRtairyutaaH/
nyagrodhaadyaizcaturbhizca vidhinaaparaH//
AS.Ka.4.37/ bRhatii kSiirakaakolii pRzniparNii zataavarii/
kaazmaryabadariimuurvaastathoziirapriyaGgavaH//
AS.Ka.4.38/ jiivaadaane zRtau kSiire dvau ghRtaaJjanasaMyutau/
bastii pradeyau bhiSajaa ziitau samadhuzakarau/
govyajaamahiSiikSiirairjiivaniiyayutairapi//
AS.Ka.4.39/ zazaiNadakSamaarjaaramahiSaavyajazoNitaiH/
sadyaskairmRditairbastirjiivaadaane prazasyate//
AS.Ka.4.40/ athemaan sukumaaraaNaaM niruuhaan snehanaan mRduun/
karmaNaa viplutaanaaM ca vakSyaami prasRtaiH pRthak//
AS.Ka.4.41/ kSiiraat dvau prasRtau kaaryai madhutailaghRtaattrayaH/
khajena mathito bastirvaataghno balavarNakRt//
AS.Ka.4.42/ ekaikaH prasRtastailaprasannaakSaudrasarpiSaam/
bilvaadimuulakvaathaat dvau kaulatthaaddvau sa vaatajit//
AS.Ka.4.43/ paTolanimbapuutiikaraasnaasaptacchadaambhasaH/
prasRtaH pRthagaajyaacca bastiH sarSapakalkavaan/
sapaJcatikto+abhiSyandakRmikuSThapramehahaa//
AS.Ka.4.44/ viDaGgatriphalaazigruphalamustaakhukarNijaat/
kaSaayaat prasRtaaH paJca tailaadeko vimathya taan/
niruuhaH kRmihaa vellapippaliikalkayojiitaH//
AS.Ka.4.45/ payasyekSusthiraaraasnaavidaariikSaudrasarpiSaam/
ekaikaH prasRto bastiH kRSNaakalko vRSatvakRt//
AS.Ka.4.46/ catvaarastailagomuutradadhimaNDaamlakaaJjikaat/
prasRtaaH sarSapaiH piSTairviTsaGgaanaahabhedanaH//
AS.Ka.4.47/ zvadaMSTraazmabhideraNDakvaathatailasuraasavaat/
prasRtaaH paJca capalaakauntiiyaSTyaahvakalkavaan/
bastiH kavoSNaH saahaane muutrakRcchre varo mataH//
AS.Ka.4.48/ mRdubastijaDiibhuute tiikSNo+anyo bastiriSyate/
tiikSNairvikarSite snigdho madhuraH ziziro mRduH//
AS.Ka.4.49/ tiikSNatvaM muutrabilvaagnilavaNakSaarasarSapaiH/
praaptakaalaM vidhaatavyaM kSiiraajyaadyaistu maardavam//
AS.Ka.4.50/ balakaaladoSarogaprakRtiiH pravibhajya yojito bastiH/
svaH svairauSadhavargaiH svaan svaan rogaan nivatayati//
AS.Ka.4.51/ uSNaartaanaaM ziitaan ziitaartaanaa tathaa sukhoSNaaMzca/
tadyogyauSadhayuktaan bastiin santarkya yuJjiita//
AS.Ka.4.52/ bastiinna bRMhaNiiyaan dadyaadvyaadhiSu vizodhaniiyeSu/
medasvino vizodhyaa ye ca naraaH kuSThamehaartaaH//
AS.Ka.4.53/ na kSiiNakSatadurbalamuurchitakRzazuSkazuddhadehaanaam/
dadyaadvizodhaniiyaan doSanibaddhaayuSo ya ca//
//iti caturtho+adhyaayaH//

atha paJcamo+adhyaayaH/
AS.Ka.5.1/ athaataH siddhabastikalpaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH/
siddhabastiin prayuJjiita sarvadaa sarvadehinaam/
nirvyaapado bahuphalaan balapuSTikaraan sukhaan//
AS.Ka.5.2/ madhutaile same karSaH sandhavaat dvipacurmisiH/
eraNDamuulakvaathena niruuho maadhutailikaH/
rasaayanaM pramehaarzaH kRmigulmaantravRddhinut//
AS.Ka.5.3/ sayaSTimadhukazcaiSa cakSuSyo raktapittajit/
yaapano ghanakalkena madhutailarasaajyavaan//
AS.Ka.5.4/ paayujaanuuruvRSaNabastimehanazuulajit/
prasRtaaMzairghRtakSaudravasaatailaiH praklpayet/
yaapanaM saindhavaardhaakSahapuSaardhapalaanvitam//
AS.Ka.5.5/ eraNDamuulaniSkvaatho madhutailaM sasaidhavam/
eSa yuktaratho bastiH savacaapippaliiphalaH//
AS.Ka.5.6/ sakvaatho madhuSaDgranthaazataahvaahiGgusaindhavaH/
suradaaru ca raasnaa ca bastirdoSaharaH zivaH//
AS.Ka.5.7/ paJcamuulasya niSkvaathastailaM maagadhikaa madhu/
sasaindhavaH samadhukaH siddhabastiriti smRtaH//
AS.Ka.5.8/ dvipaJcamuulatriphalaaphalabilvaani paacayet/
gomuutre tena piSTaizca paaThaatoyadavatsakaiH//
AS.Ka.5.9/ saphalaiH kSaudratailaabhyaaM kSaareNa lavaNena ca/
yukto bastiH kaphavyaadhipaaNDurogaviSuuciSu/
zukraanilavibandheSu bastyaaTope ca puujitaH//
AS.Ka.5.10/ mustaapaaThaamRtairaNDabalaaraasnaapunarnavam/
maJjiSThaaragvadhoziiratraayamaaNaakSarohiNiiH//
AS.Ka.5.11/ kaniiyaH paJcamuulaM ca paalikaM madanaaSTakam/
jalaaDhake pacettacca paadazeSaM parisrutam//
AS.Ka.5.12/ kSiiradviprasthasaMyuktaM kSiirazeSaM punaH pacet/
sapaadajaaGgalarasaH sasarpirmadhusaindhavaH//
AS.Ka.5.13/ piSTairyaSTiimisizyaamaakaliGgakarasaaJjanaiH/
bastiH sukhoSNo maaMsaagnibalazukravivardhanaH//
AS.Ka.5.14/ vaataasRGmohamehaarzogulmaviNmuutrasaGgraham/
viSamajvaraviisarpavardhmaadhmaanapravaahikaaH//
AS.Ka.5.15/ vaGkSaNorukaTiikukSimanyaazrotrazirorujaH/
hanyaadasRgdaronmaadazophakaasaazmakuNDalaan/
cakSuSyaH putrado raajaa yaapanaanaaM rasaayanam//
AS.Ka.5.16/ pRthak palaaMzaM vipacet paJcamuulamagokSuram/
kSiiraaDhake caturthasthaM piSTairyaSTyaadibhiryutam//
AS.Ka.5.17/ kSaudratailaajyasindhuutthayuktaM bastiH supuujitaH/
vizeSaadbaalavRddhastriisukumaarasukhaatmanaam//
AS.Ka.5.18/ tadvat sahaacarabalaasaarivaadarbhasaadhitam/
kSiiraM bastistathaabhiiruguDuuciibRhatiidvayaiH/
siddhaM payo maagadhikaayaSTiimadhukakalkavat//
AS.Ka.5.19/ paJcamuulaM bRhatyaadi pratidravyaM palonmitam/
dvipalaM zaaligodhuumayavamaaSaM sayaSTikam//
AS.Ka.5.20/ taiH siddhaM chaagalaM kSiiraM kukkuTaaNDarasaH sitaa/
saajyakSaudradvilavaNastairbastiH zukrakRtparam/
kalpo+ayaM zikhigonardamatsyaadyaNDaraseSvapi//
AS.Ka.5.21/ rasaH kuliiramaaMsasya caTakaaNDarasaanvitaH/
sazarkaraaghRtamadhurbastirvRSyatamo mataH//
AS.Ka.5.22/ bastasuukarajairmuSkaiH kuliiracaTakaamiSaiH/
siddhaM payo bastazukramuccaTekSurakaM madhu//
AS.Ka.5.23/ tairghRtaaDhyo+alpalavaNo bastirvRSyatamaH param/
siddhena payasaa bhojyamaatmaguptoccaTekSuraiH//
AS.Ka.5.24/ ato dazadazaahena yastu bastiin niSevate/
vaajiiva puSTaH savRSo gacchati pramadaazatam/
ete maakSikasaMyuktaaH kurvantyativRSaM naram//
AS.Ka.5.25/ naatiyogaM na caayogaM staambhinaste ca kurvate//
AS.Ka.5.26/ niruuhaa lekhanaaH praayo bRMhaNaaH snehabastayaH/
yaapaneSuubhayaM tasmaanneSTaM teSvanuvaasanam//
AS.Ka.5.27/ mRdutvaanna nivartante yasya tvete prayojitaaH/
samuutrairbastibhistiikSNairaasthaapyaH kSiprameva saH//
AS.Ka.5.28/ zophaagninaazapaaNDutvazuulaarzaHparikartikaaH/
syurjvaraazcaatisaaraazca yaapanaatyarthasevanaat//
AS.Ka.5.29/ ariSTakSaaraziidhvaadyaistatreSTaa diipanii kriyaa/
yuktyaa tasmaanniSeveta yaapanaan na prasaGgataH//
AS.Ka.5.30/ mRdvalpauSadhasaMyogaat paadahiinapramaaNataH/
alpakaalopayogaacca teSu niSparihaarataa//
AS.Ka.5.31/ dravyeSu yaapaniiyeSu siddhaan snehaan pRthak pRthak/
bastiin sarveSu vaa yuJjyaat parihaaravivarjitaan//
AS.Ka.5.32/ sahaacaraabhiirubalaaraasnaagokSurakaat pRthak/
tulaaM jaladroNazate pacet droNaavazeSite//
AS.Ka.5.33/ puutaziite bisadraakSaatavakSiiriinidigdhikaaH/
mahaasahaakSudrasahaayaSTiimadhumadhuulikaaH//
AS.Ka.5.34/ jiivakarSabhakodiicyamRNaalotpalacandanam/
kharjuurataalamajjaatmaguptaamalakiikaNaaH//
AS.Ka.5.35/ paTolamedaatvakpatraziitapaakyodanaahvayaaH/
kalkiikRtya kSipettasmin pRthak ca prasthasammitam//
AS.Ka.5.36/ rasaM varaahamahiSabastamuSkodbhavaM tathaa/
zikhikukkuTahaMsaaNDasambhavaM tailasarpiSii//
AS.Ka.5.37/ dhaatriividaariisvarasaM gavyakSiiraaDhakadvayam/
brahmabheriimRdaGgaadininaadaiH saadhitaM ca tat//
AS.Ka.5.38/ sitacchatratrakRtacchaayaM sitavastraavaguNThitam/
aaropitaM gajaskandhe puujayitvaa vRSadhvajam//
AS.Ka.5.39/ kRtvaa svastyayanaM dadyaat snehabastimayantraNam/
praaptastenaativRSataaM zramayedvanitaazatam//
AS.Ka.5.40/ nirvaliipalitaH kaantazcirajiivii bhavet sa ca/
naSTazukrakSatakSiiNaviSamajvariNaaM hitaH/
vyaapannaartavazukraaNaaM putradaataa rasaayanam//
AS.Ka.5.41/ evaM ca bastayo+anye+api kalpyaaH paakyaazca naikazaH/
zataM vaaraan sahasraM vaa paacayet sambhave sati//
AS.Ka.5.42/ doSaghnaaH sapariihaaraa vakSyante snehabastayaH//
AS.Ka.5.43/ dazamuulaM balaaM raasnaamazvagandhaaM punarnavaam/
guDuucyairaNDapuutiikabhaarGgiivRSakarohiSam//
AS.Ka.5.44/ zataavariiM sahacaraM kaakanaasaaM palaaMzakam/
yavamaaSaatasiikolakulatthaan prasRtonmitaan//
AS.Ka.5.45/ vahe vipaacya toyasya droNazeSeNa tena ca/
pacettailaaDhakaM peSyairjiivaniiyaiH palonmitaiH//
AS.Ka.5.46/ anuvaasanamityetat sarvavaatavikaaranut/
anuupaanaaM vasaa tadvajjiivaniiyopasaadhitaa//
AS.Ka.5.47/ zataahvaayavabilvaamlaistailaM siddhaM samiiraNe/
saindhavenaagnivraNena taptaM caanilajiddhRtam//
AS.Ka.5.48/ jiivantiiM madanaM medaaM zraavaNiiM madhukaM balaam/
zataahvarSabhakau kRSNaaM kaakanaasaaM zataavariim//
AS.Ka.5.49/ svaguptaaM kSiirakaakoliiM karkaTaakhyaaM zaThiiM vacaam/
piSTvaa tailaM ghRtaM kSiire saadhayeta caturguNe//
AS.Ka.5.50/ bRMhaNaM vaatapittaghnaM balazukraagnivardhanam/
rajaHzukraamayaharaM putriiyaM caanuva sanam//
AS.Ka.5.51/ zizirasparzaviiryaizca piSTaiH kSiire caturguNe/
tailapaadaM ghRtaM siddhaM pittaghnamanuvaasanam//
AS.Ka.5.52/ saindhavaM madanaM kuSThaM zataahvaa niculo vacaa/
driiberaM madhukaM bhaarGgii devadaarusakaTphalam//
AS.Ka.5.53/ naagaraM puSkaraM medaa cavikaa citrakaH zaThii/
viDaGgaativiSe zyaamaa hareNurniilinii sthiraa//
AS.Ka.5.54/ bilvaajamodacapalaa dantii raasnaa ca taiH smaiH/
saadhyameraNDatailaM vaa tailaM vaa kapharoganut//
AS.Ka.5.55/ vardhmodaavartagulmaarzaHpliihamehaaDhyamaarutaan/
aanaahamazmariiM caazu hanyaattadanuvaasanam//
AS.Ka.5.56/ saadhitaM paJcamuulena tailaM bilvaadinaathavaa/
anvaasanaM zleSmaharaM dravyairvaa kaphaghaatibhiH/
phalairaSTaguNe caamle siddhamanvaasanaM kaphe//
AS.Ka.5.57/ zuulaanaahe tu tadyukto niruuhaH paTumuutravaan/
pRcchati sma munimityatha dhiimaanagniveza iha kintu phalaanaam/
bastikarmaNi hitaM satataM syaat taM punarvasuriti prazazaasa//
AS.Ka.5.58/ iha kuSThahitaa garaagarii hitamikSvaakuphalaM pramehiNaam/
kuTajasya phalaM hRdaamaye pravaraM kozaphalaM tu paaNDuSu//
AS.Ka.5.59/ udare kRtavedhanaM hitaM madanaM sarvagadaavirodhi ca/
madhuraM sakaSaayatiktakaM tadaruukSaM sakaTuuSNapicchilam//
AS.Ka.5.60/ kaphapittahRdaazukaari yannirapaayaM pavanaanulomi ca/
pravaraM tadataH phalaadiSu smRtamaasthaapanayojanaasviti//
AS.Ka.5.61/ atha munivRSabhe nigadya vaakyaM sthitavati vijJapayaambabhuuva bhuuyaH/
idamatigahanaM sahaanyaziSyairavanigato+aJjalimagrato nidhaaya//
AS.Ka.5.62/ citrakarmaguNakRdguruNokto bastiruurdhvamatha caiti na naabheH/
ziighnamaapatati caanu sa dehaat sarvataH kathamapohati doSaan//
AS.Ka.5.63/ uuce gurustimitamaarutavazyametat dehasya yadbahirupaazritamantare vaa/
duSTasya tasya janayannanulomataaM tu bastirhinasti viSamaanapi rogapuugaan//
AS.Ka.5.64/ zaakhaagataaH koSThagataazca rogaa marmordhvasarvaavayavaaGgajaazca/
ye santi teSaaM na tu kazcidanyo vaayoH paraM janmani heturasti//
AS.Ka.5.65/ viTzleSmapittaadimalaacayaanaaM vikSepasaMhaarakaro hi vaayuH/
tasyaativRddhasya zamaaya naanyadbasteH samaM bheSajamasti yasmaat//
AS.Ka.5.66/ zaamyanti yatnena jite+anile ca tadiiritaaH pittakaphaadayo+api/
tasmaaccikitsaardhamiti bruvanti sarvaaM cikitsaamapi bastimeke//
AS.Ka.5.67/ yacca pakvaazastho+api doSaanaapaadamastakam/
viiryeNa bastiraadatte khastho+arko bhuurasaaniva//
AS.Ka.5.68/ yattatrauSadhaviiryaM hi tadapaanena vaayunaa/
paryaaptamaciraadeva samaanaH pratipadyate//
AS.Ka.5.69/ samaanaadduttaraMcaivaM vyaanaadyaaH pavanaaH kramaat/
te tRptaaH prakRtiM yaataaH zariiraanugrahe sthitaaH//
AS.Ka.5.70/ prasahya pittazleSmaaNau yathaasthaanaM nivezya ca/
santarpayanti paritaH svaan svaan bhuutaguNaaMstanau//
AS.Ka.5.71/ vyaanastiryagapaano+adhaH praaNazcordhvaM prakarSati/
yathaasvameva naaDiibhirhaariNiibhirivodakam//
AS.Ka.5.72/ evaM vaataiH siraabhizca vapurbastiH suyojitaH/
vyaapnuvat prasabhaM hanti sakRchraanapi yakSmaNaH//
AS.Ka.5.73/ bastistasmaat sarvakarmapradhaanaM sarvaataGkaan hanti niHzeSatazca/
srotaaMsyantaH zodhayitvaa ca kuryaadojastejaH zukramedhaagnikiiptim//
//iti paJcamo+adhyaayaH//

atha SaSTho+adhyaayaH/
AS.Ka.6.1/ athaato bastivyaapatsiddhiM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Ka.6.2/ vibandhagauravaadhmaanazirorugvaahanordhvagaaH/
kukSizuulaaGgarugghidhmaahRtpiiDaakartanasravaaH/
ayogaadatiyogaacca basteH syuH SaTSaDaapadaH//
AS.Ka.6.3/ asnigdhasvinnadehasya gurukoSThasya yojitaH/
ziito+alpasnehalavaNadravyamaatro ghano+api vaa//
AS.Ka.6.4/ bastiH saGkSobhya taM doSaM durbalatvaadanirharan/
karoti vaataviNmuutravibandhamatidaaruNam//
AS.Ka.6.5/ naabhibastirunaaM daahaM hRllepaM zvayathuM gude/
kaNDuuM gaNDaani vaivarNyamaratiM vahnimaardavam//
AS.Ka.6.6/ kvaathadvayaM praagvihitaM madhyedoSe+atisaariNi/
uSNasya tasmaadekasya tatra paanaM prazasyate/
phalavartyastathaa svedaaH kaalaM jJaatvaa virecanam//
AS.Ka.6.7/ bilvamuulatrivRddaaruyavakolakulatthavaan/
suraaviNmuutravaan bastiH sapraakpeSyastamaanayet//
AS.Ka.6.8/ sazeSaame niruuheNa mRdunaa doSa iiritaH/
muurchayatyanilaM maargaM ruNaddhyagniM hinasti ca//
AS.Ka.6.9/ gauravaklamahRcchuuladaahasammohaveSTanam/
tataH kuryaadupacarettaM ruukSasvedapaacanaiH//
AS.Ka.6.10/ pippaliikattRNoziiradaarumuurvaazRtaM jalam/
pibet sauvarcalonmizraM diipanaM hRdvizodhanam//
AS.Ka.6.11/ vacaanaagarazaThyo vaa dadhimaNDena muurchitaaH/
peyaaH prasannayaa vaa syurariSTenaasavena vaa//
AS.Ka.6.12/ daarutrikaTukaM pathyaaM palaazaM citrakaM zaThiim/
piSTvaa kuSThaM ca muutreNa pibet kSaaraaMzca diipanaan/
bastimasya vidaddhyaacca samuutraM daazamuulikam//
AS.Ka.6.13/ yukto+alpaviiryo doSaaDhye ruukSe kruuraazaye+athavaa/
bastirdoSaavRto ruuddhamaargo rundhyaat samiiraNam//
AS.Ka.6.14/ savimaargo+anilaH kuryaadaadhmaanaM marmapiiDanam/
vidaahaM gudakoSThasya muSkavaGkSaNavedanaam/
ruuNaddhi hRdayaM zuulairitazcetazca dhaavati//
AS.Ka.6.15/ svabhyaktasvinnagaatrasya tatra vartiM prayojayet/
bilvaadizca niruuhaH syaat piilusarSapamuutravaan/
saralaamaradaarubhyaaM saadhitaM caanuvaasanam//
AS.Ka.6.16/ bahudoSe+abale kruurakoSThe bastistanurmRduH/
ziito+alpazcaavRto doSaiH pratihanti samiiraNam//
AS.Ka.6.17/ uurdhvaM so+anusaran dehaM kuryaadvaayuH zirorujam/
griivaastambhaM pratizyaayaM baadhiryaM dRSTivibhramam//
AS.Ka.6.18/ tamuSNatailalavaNapradigdhaM svinnamarditam/
tiikSNairdhuumaiH pradhamanairnasyairaasyavirecanaiH/
virekairbastibhizcaazu yojyedaanulomikaiH//
AS.Ka.6.19/ snigdhasvinne mahaadoSe bastirmRdvalpabheSajaH/
utklezyaalpaM hareddoSaM janayecca pravaahikaam//
AS.Ka.6.20/ zophaM bastaavapaane ca sadanaM corujaGkSayoH/
vibaddhamaaruto janturabhiikSNaM sa pravaahate//
AS.Ka.6.21/ svedaabhyaGganiruuhaaMzca zodhaniiyaanulomikaan/
vidadhyaallaGkSayitvaa ca vRttiM tasya viriktavat//
AS.Ka.6.22/ kurvato vegasaMrodhaM piiDito vaatimaatrayaa/
asnigdhalavaNoSNo vaa bastiralpo+alpabheSajaH//
AS.Ka.6.23/ mRdurvaa maarutenordhvaM vikSipto mukhanaasikaat/
nireti muurchaahRllaasatRDdaahaadiin pravartayan//
AS.Ka.6.24/ muurchaavikaaraM dRSTvaasya siJcecchiitaambunaa mukham/
viijedaaklamanaazaacca praaNaayaamaM ca kaarayet//
AS.Ka.6.25/ pRSThapaarzvodaraM mRdyaat karairuSNairadhomukham/
kezeSuutkSipya dhunviita bhaayayedvyaaladaMSTribhiH/
zastrolkaarajapuruSairbastireti tathaa hyadhaH//
AS.Ka.6.26/ paaNivastrairgalaapiiDaM kuryaanna mriyate yathaa/
praaNodaananirodhaaddhi suprasiddhataraayanaH/
apaanaH pavano bastiM tamaazvevaapakarSati//
AS.Ka.6.27/ kuSThakramukakalkaM ca paayayedamlasaMyutam/
auSNyaattaikSNyaat saratvaacca bastiMtasosyaanulomayet/
gomuutreNa trivRtpathyaakalkaM vaadhonulomanam//
AS.Ka.6.28/ pakvaazayasthite svinne niruuho daazamuulikaH/
yavakolakulatthaizca vidheyo muutrasaadhitaiH//
AS.Ka.6.29/ bastirgomuutrasiddhairvaa saamRtaavaMzapallavaiH/
puutiikaraJjatvakpatrazaThiidevaahvarohiSaiH/
satailaguDasindhuuttho virekauSadhakalkavaan//
AS.Ka.6.30/ bilvaadipaJcamuulena siddho bastiruraHsthite/
zirasthe naavanaM dhuumaH pracchaadyaM sarSapaiH ziraH//
AS.Ka.6.31/ bastiratyuSNatiikSNaamlaghano+ati sveditasya vaa/
alpadoSe mRdau koSThe prayukto vaa punaH punaH//
AS.Ka.6.32/ atiyogatvamaapannaH kukSizuulakaro bhavet/
virecanaatiyogena sa tulyaakRtisaadhanaH//
AS.Ka.6.33/ pRzniparNiiM sthiraaM padmaM kaazmaryaM madhukotpale/
piSTvaa draakSaaM madhuukaM ca kSiire taNDuladhaavane//
AS.Ka.6.34/ draakSaayaaH pakkaloSTasya prasaade madhukasya vaa/
viniiya saghRtaM bastiM yuJjyaaddaahe+atiyogaje//
AS.Ka.6.35/ snehasvedairasampaadya gurutiikSNo+atimaatrakaH/
duHsthitaaya praNihito bastirduHzodhitaaya vaa//
AS.Ka.6.36/ atipravRtto marutaM kopayet sa vimaargagaH/
karotyaGgarujaaM jRmbhaaM stambhaM bhedaM ca parvaNaam//
AS.Ka.6.37/ taM tailalavaNaabhyaktaM sveditaM prastaraadibhiH/
bilvakolayavairaNDavaSaarbhuubRhatiidvayaHi//
AS.Ka.6.38/ aasthaapayet sasindhuutthairjaaGgalairaazitaM rasaiH/
tailenaanilajiddravyavipakvenaanuvaasayet//
AS.Ka.6.39/ mRdukoSThe+abale bastiratitiikSNo+atinirharan/
kuryaaddhidhmaaM hitaM tatra hidhmaaghnaM bRMhaNaM ca yat//
AS.Ka.6.40/ balaabRhatyaadivaraakaazmaryaphalasaindhavaiH/
saprasannaaranaalaamlaistailaM paktvaanuvaasayet//
AS.Ka.6.41/ uSNaambunaakSaM pippalyaa dadyaallavaNasaMyutam/
dhuumaleharasakSiirasvedaaMzcaannaM ca vaatajit//
AS.Ka.6.42/ atitiikSNaH savaato vaa na vaa samyakprapiiDitaH/
ghaTTayeddhRdayaM bastistatra kaazakuzotkaTaiH//
AS.Ka.6.43/ syaat saamlalavaNaskandhakariirabadariinalaiH/
zRtairbastirhitaH siddho vaataghnaizcaanuvaasanam//
AS.Ka.6.44/ mRdukoSThaalpadoSasya ruukSatiikSNaatimaatrakaH/
hRtvaa bastirmalaaJchiighraM vaatapitte prakopayet//
AS.Ka.6.45/ naabhibastigudaaMste hi kRntato+asya muhurmuhuH/
vivarNaalpaalpamutthaanaM bastinirlekhanaadbhavet//
AS.Ka.6.46/ svaaduziitauSadhaistatra payasyekSvaadibhiH zRtaH/
yaSThyaahvatilakalkena bastiHsyaat kSiirabhojinaH//
AS.Ka.6.47/ sasarjarasayaSTyaahvaM jiGgaNiikardamaaJjanam/
viniiya dugdhe bastiH syaadvyaktaamlarasabhojinaH/
picchilazca hito bastiH snehazca madhuraiH zRtaH//
AS.Ka.6.48/ bastiHkSaaraamlatiikSNoSNalavaNaH paittikasya vaa/
gudaM likhan dahan kSiNvan karotyasraparisravam//
AS.Ka.6.49/ sa vidagdhaM sravatyasraM varNaiH pittaM ca bhuuribhiH/
bahuzazcaatiyogena mohaM gacchati caasakRt//
AS.Ka.6.50/ tatraardraiH zaalmaliipatraiH kSuNairaajaM payaH zRtam/
puutaM ghRtaanvitaM bastiM dadyaadanyaaMzca picchilaan//
AS.Ka.6.51/ vaTaadipallaveSvevaM kalpo yavatileSu ca/
suvarcalopodakayoH kacchudaare ca zasyate//
AS.Ka.6.52/ gude ca ziitamadhuraan kuryaat sekapralepanaan/
raktapittaatisaaraghnii kriyaa caatra prazasyate//
AS.Ka.6.53/ daahaadiSu trivRtkalkaM mRdviikaavaariNaa pibet/
taddhi pittazakRdvaataan hatvaa daahaadikaan jayet//
AS.Ka.6.54/ vizuddhazca pibecchiitaaM yavaaguuM zarkaraayutaam/
yuJjyaadvaativiriktasya kSiiNaviTkasya bhojanam/
maaSayuuSeNa kulmaaSaan paanaM dadhyathavaa suraam//
AS.Ka.6.55/ aamaM yaH kuNapaM rugvaanupavezyeta saaruciH/
sa ghanaativiSaakuSThanatadaaruvacaaH pibet//
AS.Ka.6.56/ zakRdvaatamasRk pittaM kaphaM vaa yo+atisaaryate/
pakvaM tatra svavargiiyo bastiH zeSThaM bhiSagjitam//
AS.Ka.6.57/ SaNNaameSaaM dvisaMsargaattriMzadbhedaa bhavanti tu/
kevalaiH sahaSaTtriMzadvidyaat sopadravaaMzca taan//
AS.Ka.6.58/ zuulapravaahikaadhmaanaparikartaarucijvaraan/
tRNmohadaahamuurchaadiiMzcaiSaaM vidyaadupadravaan//
AS.Ka.6.59/ tatraame+antarapaanaM tu kaTvamlalavaNairyutam/
paacanaM zasyate bastiraame hi pratiSidhyate//
AS.Ka.6.60/ vaataghnagraahivargiiyo bastiH zakRti zasyate/
svaadvamlo vyaktalavaNaH snehabastiH samiiraNe//
AS.Ka.6.61/ rakte raktena pitte tu kaSaayasvaadutiktakaH/
saaryamaaNe kaphe bastiH kaSaayakaTutiktakaH//
AS.Ka.6.62/ zakRtaa vaayunaa vaame tena varcasi vaanile/
saMsRSTe+antarapaanaM syaat kaTvamlalavaNairyutam//
AS.Ka.6.63/ pittenaame+asRjaa tadvat tayoraamena vaa punaH/
saMsRSTayorbhavet paanaM sakaTusvaadutiktakam//
AS.Ka.6.64/ tathaame kaphasaMsRSTe kaSaayakaTutiktakam/
aamena tu kaphe yukte kaSaayalavaNoSaNam//
AS.Ka.6.65/ vaatena vizi pitte vaa viTpittaasraistathaanile/
syaat kaSaayaamlamadhuraH saMsRSTe bastiruttamaH/
bastirvaatena rakte tu kaaryaH svaadvamlatiktakaH//
AS.Ka.6.66/ zakRcchoNitayoH pittazakRtorasrapittayoH/
bastiranyonyasaMsarge kasaayasvaadutiktakaH//
AS.Ka.6.67/ kaphena vizi pitte vaa kaphe viTpittayoH/
kaTutiktakaSaayaH syaat saMsRSTe bastiruttamaH//
AS.Ka.6.68/ madhuroSaNatiktastu rakte kaphavimuurchite/
maarute kaphasaMsRSTe kaTvamlalavaNo bhavet/
syaadbastiH kaTutiktaamlaH saMsRSTe vaayunaa kaphe//
AS.Ka.6.69/ tricatuHpaJcaSaDyogaanevameva vikalpayet/
yuktizcaiSaatisaaroktaa sarvarogeSvapi smRtaa//
AS.Ka.6.70/ yugapat SaDrasaM SaNNaaM saMsarge paacanaM bhavet/
niraamaaNaaM tu paJcaanaaM bastiH SaDsiko hitaH//
AS.Ka.6.71/ udumbarazalaaTuuni jambvaamrodumbaratvacaH/
zaGkhaM sarjarasaM laakSaaM kattRNaM ca palaaMzikam//
AS.Ka.6.72/ piSTvaa taiH sarpiSaH prasthaM kSiiradviguNitaM pacet/
atiisaareSu sarveSu peyametadyathaabalam//
AS.Ka.6.73/ kacchuraadhaatakiibilvasamaGgaaraktamuulibhiH/
masuuraazvatthazuGgaizca yavaaguuH syaajjale zRtaiH//
AS.Ka.6.74/ baalodumbarakaTvaGgasamaggaaplakSapallavaiH/
masuuradhaatakiipuSpabalaabhizca tathaa bhavet//
AS.Ka.6.75/ naanaaprakaaraa jaayante vyaapado bastivibhramaat/
yathaayathaM yathaavasthaM taasaaM kurviita saadhanam//
//iti SaSTho+adhyaayaH//

atha saptamo+adhyaayaH/
AS.Ka.7.1/ athaataH snehaadivyaapatsiddhiM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Ka.7.2/ snehabastau marutpittakaphaatyaazaaviDaavRte/
abhukte zuunapaayvaamadatte+aSTau vyaapadaH smRtaaH//
AS.Ka.7.3/ ziito+alpo vaadhike vaate pittetyuSNaH kaphe mRduH/
atibhukte gururvarcaHsaJcaye+alpabalastathaa/
dattastairaavRtaH sneho naayaatyabhibhavaadapi//
AS.Ka.7.4/ stambhorusadanaadhmaanajvarazuulaaGgamardanaiH/
paarzvarugveSTanairvidyaadvaayunaa snehamaavRtam//
AS.Ka.7.5/ snigdhaamlalavaNoSNaistaM raasnaapiitadrutailikaiH/
sauviirakasuraakolakulatthayavasaadhitaiH//
AS.Ka.7.6/ niruuhairnirharet samyak samuutraiH paaJcamuulikaiH/
taabhyaameva ca tailaabhyaaM saayaM bhukte+anuvaasayet//
AS.Ka.7.7/ tRDdaaharaagasammohavaivarNyatamakajvaraiH/
vidyaat pittaavRtaM svaadutiktaistaM bastibhirharet//
AS.Ka.7.8/ tandraaziitajvaraalasyaprasekaarucigauravaiH/
samuurchaaglaanibhirvidyaacchleSmaNaa snehamaavRtam//
AS.Ka.7.9/ kaSaayatiktakaTukaiH suraamuutropasaadhitaiH/
phalatailayutaiH saamlairbastibhistaM vinirharet//
AS.Ka.7.10/ chardimuurchaaruciglaanizuulanidraaGgamardanaiH/
aamaliGgaiH sadaahaistaM vidyaadatyazanaavRtam//
AS.Ka.7.11/ kaTuunaaM lavaNaanaaM ca kvaathaizcuurNaizca paacanam/
mRdurvirekaH sarvaM ca tatraamavihitaM hitam//
AS.Ka.7.12/ viNmuutraanilasaGgaartigurutvaadhmaanahRdgrahaiH/
snehaM viDaavRtaM jJaatvaa snehasvedaiH sabastibhiH//
AS.Ka.7.13/ zyaamaabilvaadisiddhaizca niruuhaiH saanuvaasanaiH/
nirharedvidhinaa samyagudaavartahareNa ca//
AS.Ka.7.14/ abhukte zuunapaayorvaa peyaamaatraazitasya vaa/
gude praNihitaH sneho vegaaddhaavatyanaavRtaH/
uurdhvakaayaM tataH kaNThaaduurdhvebhyaH khebhya etyapi//
AS.Ka.7.15/ muutrazyaamaatrivRtsiddho yavakolakulatthavaan/
tatsiddhatailo deyaH syaanniruuhaH saanuvaasanaH//
AS.Ka.7.16/ kaNThaadaagacchataH stambhakaNThagrahavirecanaiH/
chardighniibhiH kriyaabhizca tasya kuryaannivartanam//
AS.Ka.7.17/ naapakvaM praNayet snehaM gudaM sa hyupalimpati/
tataH kuryaat saruGmohakaNDuuzophaan kriyaatra ca/
tiikSNo bastistathaa tailamarkapatrarase zRtam//
AS.Ka.7.18/ hrasvaM diirghaM tanu sthuulaM jiirNaM zithilabandhanam/
paarzvacchidraM tathaa vakramaSTau netraaNi varjayet//
AS.Ka.7.19/ apraaptyatigatikSobhakarSaNanasravaaH/
guDapiiDaa gatirjihmaa teSaaM doSaa yathaakramam//
AS.Ka.7.20/ maaMsalasnigdhaviSamajaalavatsthuulavaatalaH/
chinnaH klinnazca taanaSTau bastiin karmasu varjayet//
AS.Ka.7.21/ gativaiSamyadaurgandhyajihmatvasrutidurgrahaaH/
phenilacyutyadhaaryatvaM basteH syurbastidoSataH//
AS.Ka.7.22/ uccakairatyavaakziirSaM nyubjaM saGkucitaM sthitam/
uttaanaM dakSiNaM paarzvaM sapta zayyaaH parityajet//
AS.Ka.7.23/ muutraaghaato+atisampraaptirapraaptiH saadhunaagatiH/
aazvaagatirmarutkopastRptiH pakvaazayasya ca/
taddoSaaH syurvidhaatavyaM yathaupayikamatra ca//
AS.Ka.7.24/ savaataatidrutotkSiptatiryagulluptakampitaaH/
atimandakabaahyaativegadoSaaH praNetRtaH//
AS.Ka.7.25/ anucchravaasya tu baddhe vaa datte niHzeSa eva vaa/
pravizya kSubhito vaayuH zuulatodakaro bhavet/
tatraabhyaGgo gude svedo vaataghnaanyazanaani ca//
AS.Ka.7.26/ drutaM praNiite niSkRSTe sahasotkSipta eva vaa/
syaat kaTiigudajaGkSorubastistambhaartibhedanam//
bhojanaM tatra vaataghnaM svedaabhyaGgaaH sabastayaH//
AS.Ka.7.27/ tiryagvalyaavRte dvaare baddhe vaapi na gacchati/
netre tadRju niSkRSya saMzodhya ca punarnayet//
AS.Ka.7.28/ piiDyamaane+antaraamukte gude pratihato+anilaH/
uraH zirorujaM saadamuurvozca janayedbalii/
bastiHsyaattatrabilvaadiH phalazyaamaadimuutravaan//
AS.Ka.7.29/ syaaddaaho davathuH zophaH kampenaabhihate gude/
kaSaayamadhuraaH ziitaaH sekaastatra sabastayaH//
AS.Ka.7.30/ atimaatrapraNiitena netreNa kSaNanaadvaleH/
syaat saartidaahanistodaguruvarcaHpravartanam/
tatra sarpiH picuH kSiiraM picchaabastizca zasyate//
AS.Ka.7.31/ na bhaavayati mandastu baahyazcaazu nivartate/
snehastatra punaH samyak praNeyaH siddhimicchataa//
AS.Ka.7.32/ atiprapiiDitaH koSThe tiSThatyaayaati vaa galam/
tatra bastirvirekazca galapiiDaadi karma ca//
AS.Ka.7.33/ vamanaadyairvizuddhaM ca kSaamadehabalaanalam/
yathaaNDaM taruNaM puurNaM tailapaatraM yathaa tathaa/
bhiSak prayatnato rakSet sarvasmaadapacaarataH//
AS.Ka.7.34/ dadyaanmadhurahRdyaani tato+amlalavaNau rasau/
svaadutiktau tato bhuuyaH kaSaayakaTukau tataH//
AS.Ka.7.35/ anyonyapratyaniikaanaaM rasaanaaM snigdharuukSayoH/
vyatyaasaadupayogena kramaattaM prakRtiM nayet/
sarvaMsahaH sthirabalo vijJeyaH prakRtiM gataH//
AS.Ka.7.36/ atraantare tyajedaSTau bhaaSyaadiini vizeSataH/
uccairbhaaSyaacchirorogatimiroraHsvaravyathaaH//
AS.Ka.7.37/ raktaniSThiivatamakajvaraadyaastatra saadhanam/
abhyaGgasvedanasyaadhobhaktasnehopasevanam/
maunaM vidhirvaataharo yathaasvaM ca vikaarajit//
AS.Ka.7.38/ atyaasyaayaanayaanaabhyaaM sandhimuurdhatrikaadiruk/
aticaGkramaNaat paadajaGkSorusadanaadayaH//
AS.Ka.7.39/ teSaaM vaataharaM sarvaM snehasvedaadi zasyate/
ajiirNabhojanaadaamaviSacchardijvaraadayaH//
AS.Ka.7.40/ tatra maatraazitiiyokto vidheyo vidhiraamahaa/
ahitaannaadyathaadoSaM rogaaH syurbheSajaani ca//
AS.Ka.7.41/ haliimakaadayaH proktaa divaasvapnaat puraa gadaaH/
vidadhyaat kaphajitteSu dhuumaruukSaannalaGkSanam//
AS.Ka.7.42/ vyavaayaajjiivitabhraMzastaistairasyaanilaamayaiH/
gudo+avalupyata iva bhramatiiva ca cetanaa//
AS.Ka.7.43/ meDhraM dhuumaayati manastamasiiva pravezyate/
jiivaniiyazRtakSiirasarpiSorupasevanam/
aahaaro bRMhaNastatra vRSyaaste te ca bastayaH//
AS.Ka.7.44/ vegarodhordhvavaatatvaat praaguktaa ye sadaaturaaH/
teSaaM vibaddhe pavane sarvadehopataapitni/
phalavartiM puraa dadyaadatha bastiM calaapaham//
AS.Ka.7.45/ nikumbhakumbhaagnyurubuukadhaavaniipunarnavaM daaru mahacca paJcakam/
phalaM ca muutre kvathitaM samastu tat ghRtaM satailaM lavaNaani paJca ca//
AS.Ka.7.46/ niruuhitaM dhanvarasena bhojayennikumbhatailena tato+anuvaasayet/
balaaM saraasnaaM phalabilvacitrakaan dvipaJcamuulaM kRtamaalakaat phalam//
AS.Ka.7.47/ yavaan kulatthaaMzca pacejjale rasaH samustapaaThendrayavaizca kalkavaan/
satailasarpirguDasaindhavo hitaH sadaaturaaNaaM balapuSTivarNadaH//
AS.Ka.7.48/ tathaanuvaasyaM madhukena saadhitaM phalena bilvena zataahvayaathavaa/
sajiivaniiyastu raso+anuvaasane niruuhaNe caalavaNaH zizorhitaH//
AS.Ka.7.49/ niruuhabasternaivaanyat pathyaM sthavirabaalayoH/
balaaGgavardhanaM ziighramaadRto yojayedataH//
//iti saptamo+adhyaayaH//

atha aSTamo+adhyaayaH/
AS.Ka.8.1/ athaato bheSajakalpaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Ka.8.2/ jaaGgale saadhaaraNe vaa deze yathaakaalaM ziziraatapapavanasalilasevite same zucau pradakSiNodake zmazaanacaityadevayajanaagaarasabhaazvabhraaraamavalmiikoSaravirahite kuzarohiSaastiirNe snigdhakRSNasuvarNamadhurasurabhimRttike mRdaavaphaalakRSTenupahatenyairbalvattarairdrumairbheSajaani prazasyanta iti saamaanyato bhuumipariikSaa//
AS.Ka.8.3/ vizeSatastvazmavatii sthiraa gurvii zyaamaa kRSNaa sthuulatRNavRkSasasyapraayaa svaguNabhuuyiSThaa/
snigdhaa ziitalaasannodakaa snigdhatRNasasyakomalavRkSapraayaa zuklaacaambuguNabhuuyiSThaa/
naanaavarNalaghvalpapuSpavatii praviralapaaNDuvRkSaprarohaagniguNabhuuyiSThaa/
ruukSaa raasabhabhasmavarNaa ruukSatanukoTaravRkSapraayaalparasaprarohaanilaguNabhuuyiSThaa/
mRdvii samaa zvabhravatyavyaktarasajalaa mahaaparvatavRkSaa zyaamaa caakaazaguNabhuuyiSThaa/
tatraambupRthiviiguNabhuuyiSThaasu bhuumiSu jaataani virecanaani bRMhaNaani ca zasyante/
analaanilaakaazaguNabhuuyiSThaasu vamanaani/
sarvaguNayuktaasuubhayatobhaagaani/
aakaazaguNabhuuyiSThaasu zamanaani/
evaM balavattamaani bhavanti//
AS.Ka.8.4/ tatra yaani kaalajaanyupagatasampuurNapramaaNarasaviiryagandhaani kaalaatapaagnisalilapavanazastrajantubhiranupahatagandhavarNarasasparzaprabhaavaanyavagaaDhamuulaanyudiicyaaM dizi sthitaani/
teSaaM zaakhaapalaazamacirapraruuDhaM varSaavasantayorgraahyam/
griiSme muulaani zizire vaa ziirNapraruuDhaparNaanaam/
zaradi tvakkandakSiiraaNi/
hemante saaraaNi/
yathartu puSpaphalam//
AS.Ka.8.5/ anye punaraahuH saumyaanyauSadhaani saumyeSvRtuSvaagneyaanyaagneyeSu/
evamavyaapannaanyaapuurNatararasaviiryaaNi ca bhavanti//
AS.Ka.8.6/ atha maGgalaacaaraH kalyaaNavRttaH zuciH zuklavaasaaH sampuujya ca devataamazvinau gobraahmaNaaMzca kRtopavaasaH praaGmukha udaGmukho vaa gRhNiiyaat/
gRhiitvaa caanuruupaguNavadbhaajanasaMsthaanyagaareSu puurvottaradvaareSu nivaatapravaataikadezeSu nityapuSpopahaarabalikarmavatsvagnisalilopasvedadhuumarajomuuSikacatuSpadaamanabhigamaniiyaani svavacchannaani zikyeSvaasajya sthaapayet//
AS.Ka.8.7/ taani sakSiiraaNyupakalpayet/
tadasampattaavanatikraantavatsaraaNi/
puraaNaani tu pippaliiviDaGgaguDamadhughRtaani//
AS.Ka.8.8/ api ca/
kSiiraM baaSkayaNaM graahyaM viNmuutraM tacca niirujaam/
vayobalavataaM dhaatupicchazRGgakhuraadikam//
AS.Ka.8.9/ paJcavidhastu bheSajaanaaM kaSaayakalpaH/
niryaasaH kalko niryuuhaH ziitaH phaaNTazca/
te yathaapuurvaM balinaH//
AS.Ka.8.10/ tatra sadyaHsamuddhRtaprakSaalitakSuNNasya taantavaniSpiiDitasya svaraso niryaasaH/
upaladazanaadipiSTastu kalkaH/
zuSkapiSTaH suukSmataantavapaTacyutazcuurNaH/
tasya samastadravyaaparityaagaadaaplutopayogaacca kalkaadabhedaH/
kvaatho niryuuhaH//
AS.Ka.8.11/ tatra bhedyaanyauSadhaanyaNuzo bhedayitvaa chedayitvaa chedayaani prakSaalyodakena zucauruukSaayaamadhaHpraliptaayaaM taamraayomRnmayaanyatamaayaaM sthaalyaaM samaavaapya bahvalpapaaniiyagraahitaamauSadhaanaamaakalayya yaavataa muktarasataa syaat taavadudakamaasecayecchoSayecca/
athaagnaavadhizritya mahatyaasane sukhopaviSTaH sarvataH satatamavalokayan darvyaavaghaTTayan mRdunaa paritaH samupagacchataanalena saadhayet/
avataarya ca parisrutaM yathaarhasparzaM prayuJjiita//
AS.Ka.8.12/ kSiiraadisahitaM ca dravyaM na samyaGmuktarasaM bhavatiiti vaarikvaathapuurvakaM kSiiraadyaistadupadeze anupadagdhaM kvaathayet//
AS.Ka.8.13/ ziitasalilaaplutastu nizaaparyuSitapuutaH ziitaH/
uSNaambhasi kSuNNaabhiSutapuutaH phaaNTaH//
AS.Ka.8.14/ tatra samyagrasaviiryaadiinyauSadhasya samiikSya vyaadhyaaturaadibalatazca niryaasaadiinaaM kalpanaaM maatraaM ca saMzrayet//
AS.Ka.8.15/ tathaa ca kecidaahuH/
maatraayaa na vyavasthaasti vyaadhiM koSThaM balaM vayaH/
aalocya dezakaalau ca yojyaa tadvacca kalpanaa//
AS.Ka.8.16/ ityalametadupadiSTaM buddhimataaM jJaanaprabodhaaya/
yathaa tu sarvabhiSajo vijJaasyanti tathopadekSyate/
niryaasasya madhyamaa maatraa catuSpalam/
kalkacuurNayoH karSaH palatrayaM tadaaloDane//
AS.Ka.8.17/ niryuuhe bheSajapalamudakaardhaprasthe+adhizritya paadazeSitamavataarayet//
AS.Ka.8.18/ ziitaphaaNTayorauSadhapalaM SaTcaturbhirambupalairaasutamiti//
AS.Ka.8.19/ snehapaake tvanirdiSTapramaaNe samuditasya dravasya paadena sneho yojyastatpaadena kalkaH//
AS.Ka.8.20/ anye punaH paThanti/
snehapaake tvamaanoktau caturguNavivardhitam/
kalkasnehadravaM yojyamadhiite zaunakaH punaH//
AS.Ka.8.21/ snehe sidhyati zuddhaambuniSkvaathasvarasaiH kramaat/
kalkasya yojayedaMzaM caturthaM SaSThamaSTamam//
AS.Ka.8.22/ paJcaprabhRti tu dravaM pRthak snehasamamevaavapet/
aniruupitakalpanaM ca bhaiSajyaM kalkiikuryaat/
athaikadhyaM pratisaMsRjyaadhizritya ca niryuuhavatsaadhayet//
AS.Ka.8.23/ tatra yadaa viramati zabdaH prasaadamaapadyate sneho yathaasvaM varNagandharasotpattirbhaiSajyamaGguliibhyaaM mRdyamaanamanatimRdvanatidaaruNamanaGguligraahi ca syaat/
sa kaalastasyaavataraNaaya//
AS.Ka.8.24/ api ca/
ghRtasya phenopazamastailasya tu tadudbhavaH/
lehasya tantumattaapsu majjanaM saraNaM na ca//
AS.Ka.8.25/ athaavataarya ziitiibhuutamahatena vaasasaa paripuuya zucau dRDhe kalaze samaasicyaapidhaanena pidhaaya zuklena vastrapaTTenaavacchaadya suutreNa subaddhaM svanuguptaM zucau deze susthitaM sthaapayet//
AS.Ka.8.26/ parimaaNaM punaH SaDvaMzyo mariiciH/
taaH SaTsarSapaH/
te+aSTau taNDulaH/
tau dhaanyamaaSaH/
tau yavaH/
ataH paraM caturguNavRdhyaaNDikaamaaSakazaaNakarSapalakuDavaprasthaaDhakadroNavahaaH kalpyante/
dharaNaM tu palasya dazamo bhaagaH/
maaSakasya paryaayo hemo dhaanakazca/
zaaNadvayasya paryaayo draGkSaNaH kolo vaTakazra/
karSasya suvarNamakSaM picurbiDaalapadakaM paaNitalaM tindukaM kavalagrahaH SoDazikaa ca/
karSadvayasya zuktiraSTamikaa ca/
palasya muSTiH prakuJcazcaturthikaa bilvamaamraM ca/
paladvayasya prasRto+aSTamaanaM ca/
kuDavasyaaJjaliH/
kuDavadvayasya maanikaa/
aaDhakasya paatraM kaMsazca/
droNasya nalvaNaarmaNonmaanaghaTakumbhakalazaaH/
droNadvayasya zuurpaH/
tulaa punaH palazataM taani viMzatirbhaara iti/
bhavati caatra//
AS.Ka.8.27/ zuSkameyeSvidaM maanaM dviguNaM tu dravaardrayoH//
AS.Ka.8.28/ peSaNaaloDane vaari snehapaake ca nirdrave//
AS.Ka.8.29/ kalpayetsadRzaan bhaagaan pramaaNaM yatra noditam//
AS.Ka.8.30/ anirdiSTaaprasiddheSu muulaM graahyaM tvagaadiSu//
AS.Ka.8.31/ snehapaakastridhaa mandazcikkaNaH kharacikkaNaH/
mandaH kalkasame kiTTe cikkaNo madanopame//
AS.Ka.8.32/ kiJcit siidati kRSNe ca vartyamaane tu pazcimaH/
dagdho+ataurdhvaM niSkaaryaH syaadaamastvagnisaadakRt/
mRdurnasye kharo+abhyaGge paane bastau ca cikkaNaH//
AS.Ka.8.33/ himavadvindhyazailaabhyaaM praayo vyaaptaa vasundharaa/
saumyaM pathyaM ca tatraadyamaagneyaM vaindhyamauSadham//
samaaptamidaM kalpasthaanam/


paribhaaSaa
AS.Ka.Paribh.1/ paribhaaSaaH pravakSyante cikitsaayaaM susaMzritaaH/
dravyaaNi SoDazaguNe salile kvaathayet bhiSak//
AS.Ka.Paribh.2/ caturthazeSaH puutastu kaSaayo graahya iSyate/
atha kvaathyeSu teSuuktaM toyaadanyat drava bhavet//
AS.Ka.Paribh.3/ taccaambuvat prayoktavyaM tat SoDazaguNaM tataH/
dravaM yattatra paThitaM kSiiraM vaa dadhimastu vaa//
AS.Ka.Paribh.4/ muutraM takraM suraamaNDaM yadi vaapyamlakaaJjikam/
jalavat SoDazaguNaM tat syaat paadaavazeSitam//
AS.Ka.Paribh.5/ anirdiSTe pramaaNe tu kvaathyaanaaM ca dravasya ca/
kaSaayapaakakalpo+ayaM kRSNaatreyeNa varNitaH//
AS.Ka.Paribh.6/ kartavyaM sati nirdeze yathaanirdiSTameva hi/
asyaastu paribhaaSaayaaH SaDaGgaadaavasambhavaat//
AS.Ka.Paribh.7/ tatra prasiddhimaazritya bheSajeSu jaleSu ca/
tathaa vidheyaa bhaagaaH syurvyaadhyaadisadRzaa yathaa//
AS.Ka.Paribh.8/ tasmaadardhapalaM vaapi karSannayamathaapi vaa/
dravyaaNaaM syaat palaM vaapi dviprasthamudakasya tu//
AS.Ka.Paribh.9/ tatodhikaM vaa kartavyamuuhaapohavizaaradaiH/
hiinaM vaapi tataH kaaryamevaM yuuSe ca paanake//
AS.Ka.Paribh.10/ maaMsaudanaasavaariSTapeyaasu ca vitarkayet/
snehaadisaadhanaayokto niryuuho yatra tatra hi//
AS.Ka.Paribh.11/ tatraapi SoDazaguNaH pakSoyaM parigRhyate/
dravyaM snehasamaM kvaathyamatra pakSe prayujyate//
AS.Ka.Paribh.12/ kaSaaya eva cettatra dravaarthaM kevalo bhavet/
tathaanyadapi tatroktaM dravaM kSiiraadikaM bhavet//
AS.Ka.Paribh.13/ tatonuruupaM saGkhyaaya dravyaM toyena saadhayet/
dravyaM snehasamaM kvaathyamanyatraapi drave sati//
AS.Ka.Paribh.14/ na tatra yujyate tasmaadanuruupeNa kalpayet/
anyetu bhiSajaHpraahuH kvaathyaanyaSTaguNe+ambhasi//
AS.Ka.Paribh.15/ kvaathyaM tu bhavati snehaadatra dviguNamauSadham/
kaSaayeNaiva cet saadhyaH satyanyasmin drave tathaa//
AS.Ka.Paribh.16/ saadhayedanuruupeNa kecidevaM pracakSate/
caturguNena toyena kvaathayedauSadhaani tu//
AS.Ka.Paribh.17/ RSiiNaaM suzrutaadiinaaM sarveSaaM matamiidRzam/
etaavaaMstu vizeSo+atra zeSamaatraapi puurvavat//
AS.Ka.Paribh.18/ kvaathyaM tu bheSajaM snehaadatra pakSe caturguNam/
palavyapekSayaa dravyaadatha toyaM caturguNam//
AS.Ka.Paribh.19/ prasthavyapekSayaa dravyaadyadaa toyaM caturguNam/
kriyate dviguNaM kvaathyaM tataH snehaat prayujyate//
AS.Ka.Paribh.20/ dravaaNaaM dviguNaM prasthaM zuSkaat prasthaadyato mataH/
prasiddhistu cikitsaayaaM dvidhaa hi bhiSajaamiha//
AS.Ka.Paribh.21/ palavyapeksayaapyasti tathaa prasthavyapekSayaa/
suzrutasya tu yaH puurvamupanyastazcirantanaH/
paaThaH palavyapekSaayaaM jJaapakaM tadudaahRtam//
AS.Ka.Paribh.22/ ityevaM trividhaH proktaH kaSaayagrahaNaM prati/
evamanyatra sarveSaaM kalkaat snehazcaturguNaH//
AS.Ka.Paribh.23/ caturguNaM dravaM snehaadyatra yat paThyate dravam/
anukte tu drave deyaM jalameva caturguNam//
AS.Ka.Paribh.24/ kalkakalpastu carake kaSaayaaNaaM na kiirtitaH//
AS.Ka.Paribh.25/ snehapaakavidhistuukta evaM dRDhabalena tu/
carako+ardhakRte zaastre brahmabhuuyaM gato yataH//
AS.Ka.Paribh.26/ kaSaayasya tu peyasya yadi vaa kalkacuurNayoH/
maatraa dRDhabalenaapi tatreti paribhaaSitaa//
AS.Ka.Paribh.27/ carakoktairmayaa vaakyairanumaanaat prasaadhitaa/
anuktaapi yathaa maatraa paJcaadvakSyaamyahaM tathaa//
AS.Ka.Paribh.28/ eSaaM kaSaayakalpaanaaM pravibhaago vidhiiyate/
kaSaayakalpe trividhe yazcaturguNitodakaH//
AS.Ka.Paribh.29/ kaSaayakalpaH sneheSu saadhyeSveva samaazritaH/
vaidyaiH praayeNa na tathaa yaH SoDazaguNodakaH//
AS.Ka.Paribh.30/ caturguNodake pakSe snehaaddravyaM caturguNam/
aSTaaviMzaM palazataM kvaathyadravyasya jaayate//
AS.Ka.Paribh.31/ snehaprasthe vipaktavye zuSkaM tacca bhavedyadi/
aardraM ceduddhRtaM sadyastataH palazatadvayam//
AS.Ka.Paribh.32/ snehaprasthe bhavetsaadhye SaTpaJcaazat palaadhikam/
evaM bahutvaat dravyasya yazcaturguNitodakaH//
AS.Ka.Paribh.33/ sakalpo+abhimatastatra snehaH syaadviiryavattaraH/
sahasrapaakaaH snehaastu zatapaakaazca kiirtitaaH//
AS.Ka.Paribh.34/ subhaavitaM svalpamapi dravyaM tadbahukarmakRt/
tasmaadbahutaraM dravyaM yatra pakSe prayujyate//
AS.Ka.Paribh.35/ snehapaakeSu saH zreyaanityeSa tu mayaazritaH/
snehapaakavidhaaveva prayogastasya yujyate//
AS.Ka.Paribh.36/ paacanaaH zamaniiyaazca ye kaSaayaa jvaraadiSu/
udiiritaaH punasteSu kaSaayeSuupakalpyate//
AS.Ka.Paribh.37/ caturguNaadaka peyaM kaSaayasya palaM bhavet/
tasmaaddravyapalaM vaidyaaH paacaneSu prayuJjate//
AS.Ka.Paribh.38/ maatraaM tu vaidyaaH kvaathasya paayayanti catuSpalaam/
kriyamaaNaH prasiddho+ayaM paaramparyaagato vidhiH//
AS.Ka.Paribh.39/ vaadhituM zakyate naiva jJaapakaM caatra vidyate/
palaM vatsakabiijasya zrapayitvaa rasaM pibet//
AS.Ka.Paribh.40/ aacaaryacarakeNaivamatisaare tu bhaaSitam/
paTolaadye kaSaaye ca kvaathyadravyapalaM kRtam//
AS.Ka.Paribh.41/ caturguNena toyena paceddravyapale sati/
caturbhaagaavazeSaM tu peyaM kvaathapalaM bhavet//
AS.Ka.Paribh.42/ zaastre kuSThe ca maatraa saa mahatii samprakaazitaa/
catuSpalaa kaSaayasya maatraa yaa bhiSajaaM mataa//
AS.Ka.Paribh.43/ pale caturguNajale saa maatraa na prasidhyati/
evaM sati ca saadhyaM syaadbheSajaanaaM catuSpalam//
AS.Ka.Paribh.44/ catuSpalasya dravyasya kvathitasya caturguNe/
toye caturthazeSasya peyaH kvaathazcatuSpalaH//
AS.Ka.Paribh.45/ bhaTTaaraharicandreNa kharaNaade prakiirtitaa/
paatavyaa SaTpalaa maatraa tasya dravyapalaani SaT//
AS.Ka.Paribh.46/ kvaathaani saMprayujyante jalaM dravyaaccaturguNam/
paTolaadye ca tenaapi kvaathyadravyapalaM kRtam//
AS.Ka.Paribh.47/ kharaNaadakRtaa maatraa peyaa tenaiva SaTpalaa/
parasparaviruddhaM tattasyaapyetat prayujyate//
AS.Ka.Paribh.48/ aprasiddho vidhizcaayaM kaSaayasya jvaraadiSu/
na SaTpalaani kvaathyante na ca toyaM caturguNam//
AS.Ka.Paribh.49/ caturguNodakaa tasmaat paribhaaSaa na yujyate/
jvaraadiinaaM kaSaayeSu sneheSveva hi saa mataa//
AS.Ka.Paribh.50/ kRSNaatreyamuniproktaa yaa SoDazaguNodakaa/
jvaraadiSu kaSaayaaNaaM grahaNaM kriyate tayaa//
AS.Ka.Paribh.51/ caturguNodakaa yaapi paribhaaSopadizyate/
tatraapi hi vizeSo+ayamanyaH kaizcidupaazritaH//
AS.Ka.Paribh.52/ sneheSu palanirdezo yeSu na vidyate/
prasthavyapekSayaa caatra saGkhyeyamudakauSadham//
AS.Ka.Paribh.53/ palavyapekSayaa caapi samaacaaro dvidhaa api/
puurvaM prasthavyapekSaa yaa proktaa vijJaapake sati//
AS.Ka.Paribh.54/ dravyaaNaaM palanirdezo yatrokto mizrake tathaa/
palavyapekSayaivaatra toyamevaM caturguNam//
AS.Ka.Paribh.55/ pradezaantaranirdezaaccarake+apyanumiiyate/
kaSaayamaatraa paatavyaa yadyapyaparibhaaSitaa//
AS.Ka.Paribh.56/ svarNakSiiryaadike yoge paaNDurogacikitsite/
paatavyaa kathitaa maatraa gomuutreNa catuSpalaa//
AS.Ka.Paribh.57/ rohiNiikaTukaadiinaaM pittagulmacikitsite/
ghRtaM muktvaa kaSaayasya proktaa maatraa catuSpalaa//
AS.Ka.Paribh.58/ ato+anumaanaaccarake siddhaa maatraa catuSpalaa/
dravyaaNaaM ca palaM kvaathyaM paTolaadye prakiirtitam//
AS.Ka.Paribh.59/ palaM vatsakabiijasya nirdiSTaM caatisaarike/
tat SoDazaguNe toye yadi na kvaathyate tataH//
AS.Ka.Paribh.60/ caturguNodake toye peyaM kvaathapalaM bhavet/
ityetat SoDazaguNaM toyaM yatra prayujyate//
AS.Ka.Paribh.61/ eSaiva carakasyaapi paribhaaSaanumiiyate/
paatavyeSu kaSaayeSu mustaparpaTakaadiSu//
AS.Ka.Paribh.62/ vizeSaH kathyate+anyo+api maane zuSkadravaazraye/
zuSkadravyaazrayaM maanaM nirdizya yadudaahRtam//
AS.Ka.Paribh.63/ draveSu dviguNaM maanaM sadyazcaivoddhRteSu ca/
dviguNaM maanamityetadaarabhya kuDavaaditi//
AS.Ka.Paribh.64/ zuSkaaNaaM ca dravaaNaaM ca samaM tu kuDavaadadhaH/
tulaayaamapi naiveSTaa dviguNaa maanakalpanaa//
AS.Ka.Paribh.65/ tulaapalazataM caiva tacchruSkadravayormatam/
palaM caturguNaM ceSTaM prasiddhajJaapakaadikam//
AS.Ka.Paribh.66/ sahaacaratulaayaastu rase tailaaDhakaM pacet/
yaduktaM zatamevaatra palaanaaM parigRhyate//
AS.Ka.Paribh.67/ catuHsuvarNametacca palaM naaSTasuvarNakam/
dravyasya dviguNatve syaat palamaSTasuvarNakam//
AS.Ka.Paribh.68/ naivaaJjalau na prasRte na pale na palaadadhaH/
dravaaNaamauSadhaanaaM hi dviguNaM maanamiSyate//
AS.Ka.Paribh.69/ dviguNatve draveSu syaat palamaSTasuvaNakam/
tenaiSaaM dviguNatvena kriyaamaargo virudhyate//
AS.Ka.Paribh.70/ kuDavaadyaasu saMjJaasu dravaaNaaM dviguNo vidhiH/
vidyate jJaapakaM caatra carakaacaaryadarzitam//
AS.Ka.Paribh.71/ spaSTaarthameva paThitamidaM kuSThacikitsite/
salilaaDhake+aSTabhaage zeSe puuto raso graahyaH//
AS.Ka.Paribh.72/ te ca kaSaayaaSTapale catuSpalaM sarpiSazca paktavyam/
yaavatsyaadaSTapalaM zeSaM peyaM tataH koSNamiti//
AS.Ka.Paribh.73/ aSTabhaagaavazeSe tu palaanaamaSTakadvayam/
palasya dviguNe maane kriyamaaNe na yujyate//
AS.Ka.Paribh.74/ dviguNe hi pale tat syaadekameva palaaSTakam/
catuSpalaM ca daatavyaM yat proktaM saha sarpisaa//
AS.Ka.Paribh.75/ palasya dviguNe maane tadapyaSTapalaM bhavet/
catuHsuvarNaM hi palaM zuSkaaNaamiSyate yataH//
AS.Ka.Paribh.76/ dviguNatvaat dravaaNaaM hi tat syaadaSTasuvarNakam/
niruuhamaatraanirdeza evaM sati ca baadhyate//
AS.Ka.Paribh.77/ prasRtaardhaM samaarabhya dvaadaza prasRtaaH param/
eSaa maatraa dviguNitaa dviguNe prasRte bhavet//
AS.Ka.Paribh.78/ niruuhamaatraa zaastroktaa dvaadazaprasRtaastathaa/
catvaariMzat palaani syuraSTaabhiradhikaani ca//
AS.Ka.Paribh.79/ vyaadhyaadiSu tu madhyeSu kvaathasyaaJjaliriSyate/
atra suzrutanidaze kvaatho+ayaM dviguNo bhavet//
AS.Ka.Paribh.80/ svarasaat kvathitaacchiitaat kaSaayaat SaTpalaM pibet/
yaduktaM kharaNaadena taddvaadazapalaM bhavet//
AS.Ka.Paribh.81/ paittike paThyate gulme sarpiSazca catuSpalam/
pibet saMmuurchitaM tena gulmaH zaamyati paittikaH//
AS.Ka.Paribh.82/ catuSpalaM ghRtasyedaM maatraapyaSTapalaM bhavet/
svarNakSiiryaadike yoge gomuutraaJjaliriSyate//
AS.Ka.Paribh.83/ aJjalerdviguNatvaaddhi maatraa saaSTapalaa bhavet/
gaulmike traayamaaNaadye ghRte ca paripaThyate//
AS.Ka.Paribh.84/ rasasyaamalakekSuuNaaM kSiirasya ca ghRtasya ca/
palaani pRthagaSTaaSTau kRtvaa samyagvipaacayet//
AS.Ka.Paribh.85/ aSTau pratyekametaani syuH SoDaza palaani tu/
tasmaadevaMprakaareSu nirdezeSu virudhyate//
AS.Ka.Paribh.86/ dravaaNaaM dviguNaM maanaM tatkaaryaM kuDavaadiSu/
aardreSvapi na sarveSu sadyasteSuudghRteSu ca//
AS.Ka.Paribh.87/ dviguNaM maanamicchanti vizeSo+atra ca kalpyate/
zuSkaaNi viniyujyante dazamuulaadikaani hi//
AS.Ka.Paribh.88/ teSveva dviguNaM maanaM na sarveSuudghRteSu hi/
aardraaNaameva yeSaaM tu prasiddhimupakalpayet//
AS.Ka.Paribh.89/ vaasaaghRte vRSaghRte taile saahacare tathaa/
aardraaNaaM dviguNaM maanamevamaadiSu neSyate//
AS.Ka.Paribh.90/ aardraaNaameva teSaaM hi prayogaH zasyate yataH/
zataavariimuulatulaazcatasro yaaH prakiirtitaaH//
AS.Ka.Paribh.91/ nai tatra dviguNaM maanaM bhiSagbhiH kaizcidaazritam/
vadyabuddhivikaasaarthamidamanyat prakaazyate//
AS.Ka.Paribh.92/ kvaathyaanaamauSadhaanaaM hi pramaaNaM yatra noditam/
caturguNaM ca nirdiSTamanyat kSiiraadikaM dravam//
AS.Ka.Paribh.93/ kaSaayo+apyauSadhaanaaM hi tatra kaaryazcaturguNaH/
udaaharaNamatreSTaM mahaakalyaaNakaM ghRtam//
AS.Ka.Paribh.94/ evamevauSadhaanaaM hi pramaaNaM yatra noditam/
dviguNaM caapi nirdiSTamanyat kSiiraadikaM dravam//
AS.Ka.Paribh.95/ kaSaayo+apyauSadhaanaaM hi dviguNastatra yujyate/
vaasaadikaM jvare proktamatrodaaharaNaM smRtam//
AS.Ka.Paribh.96/ nirdiSTaM kSiiramanyadvaa dravaM yatra caturguNam/
kvaathauSadhaanaaM maanaM ca proktaM noktaM jalasya tu//
AS.Ka.Paribh.97/ tatroSadhivazaadeva saGkhyaa kvaathasya gamyate/
caturguNodakaa tatra paribhaaSaa yadiiSyate//
AS.Ka.Paribh.98/ tato dravyasamastatra kaSaayaH parikalpyate/
yadaa tu paribhaaSeSTaa yaa SoDazaguNodakaa//
AS.Ka.Paribh.99/ caturthazeSaH kvaathaH syaattato dravyaaccaturguNaH/
atra saahacaraM tailamudaaharaNaamiSyate//
AS.Ka.Paribh.100/ yatrauSadhaM kaSaayo+api dravaM kSiiraadikaM trayam/
pramaaNaM tu tathaa noktaM snehasyoktaM na vaa bhavet//
AS.Ka.Paribh.101/ tulyaM kvaathena daatavyaM tatra kSiiraadikaM dravam/
kartavyaM ca tathaa tat syaadyathaa snehaaccaturguNam//
AS.Ka.Paribh.102/ gaulmiko mizrakasneha udaaharaNamatra hi/
evaM vai dviguNe snehaat triguNe ca prakiirtite//
AS.Ka.Paribh.103/ kSiiraadike drave kaaryaM kaSaayagrahaNaM tathaa/
yathaa kaSaayasahitaM dravaM syaattaccaturguNam//
AS.Ka.Paribh.104/ atrodaaharaNaM tat syaadyathaasnehaaccaturguNaH/
kaSaayaH paThyate yatra pramaaNaM caasya noditam//
AS.Ka.Paribh.105/ caturguNaM vaapyadhikaM proktaM kSiiraadikaM dravam/
tatraapi ca prayoktavyaM snehaat kvaathaM caturguNam//
AS.Ka.Paribh.106/ paJcamuulakaSaayeNa piNyaakaM bahuvaarSikam/
paThyate vaataroge tadudaaharaNamatra hi//
AS.Ka.Paribh.107/ bahuuni yatra paThyante kvacit snehe dravaaNi hi/
bahuunaamapi teSaaM ca parimaaNaM na paThyate//
AS.Ka.Paribh.108/ sarveSaaM samudaayaH syaattatra snehaaccaturguNaH/
snehapaakavidhiM kecidevaM samanucakSate//
AS.Ka.Paribh.109/ bahuSvekaikamicchanti kecittatra samaM dravam/
ityevaM matabhedaattu yathaa kvaathavidhau tathaa//
AS.Ka.Paribh.110/ caturguNodakaH pakSo yadaa tatra samaazritaH/
bahudravyaM kila sneho viiryavaaJchatapaakavat//
AS.Ka.Paribh.111/ anayaivopapatyaa tu samudaayaM caturguNam/
necchanti kecit pratyekamaahuH snehasamaM dravam//
AS.Ka.Paribh.112/ grahaNiiraugike snehe paJcamuulaabhayaadike/
zuktena maatuluGgasya svarasenaivamaaditaH//
AS.Ka.Paribh.113/ udaaharaNamatraasti yo vaapyanyo bahudravaH/
zlokaireSoNutailasya kathyate paakasaMvidhiH//
AS.Ka.Paribh.114/ yasya saadhayituM tailaM yaavanmaatramabhiipsitam/
tatrauSadhaani taavanti datvaa toyaM caturguNam//
AS.Ka.Paribh.115/ kaSaayaarthaM vipacyante yaH kaSaayazcaturguNaH/
yaavanmaatrasya tailasya dadyaat paadaavazeSitam//
AS.Ka.Paribh.116/ yaavanmaatramasau tailaat kaSaayo naavataaryate/
caturguNo+atra kiM tarhi paakyaaddazaguNaH kRtaH//
AS.Ka.Paribh.117/ caturguNena toyena praaptaani paribhaaSayaa/
kvaathyaani yaani taanyatra paakyaaH zataguNe jale//
AS.Ka.Paribh.118/ kvaathyante paribhaaSaa tu zaastravaakyena baadhitaa/
ityevamaNutailasya kartavyaM samprasaadhanam//
AS.Ka.Paribh.119/ gadyokto yaH punaH zlokairarthaH samanugiiyate/
tadvyaktivyavasaayaarthaM dviruktiH saa na garhyate/
praagukto+api mayaartho yaH zlokaistasmaat prakaazitaH//]
//iti aSTamo+adhyaayaH//