aSTaaGgasaGgrahaH

zaariiraM sthaanam
AS.Zaa.1.1/ athaataH putrakaamiiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.1.2/ atha khalu pumaanekaviMzativarSaH kanyaamatulyagotraaM tulyaabhijanaamasaJcaarirogakulaprasuutaM ruupaziilalakSaNasampannaamanuunaavinaSTadantauSThakarNanaasaanakhakezastaniiM mRdumarogaprakRtimakapilamapiGgalaamahiinaadhikaaGgiiM dvaadazavarSadeziiyaamamarabhujagasaridacalavRkSapakSinakSatraantyapreSyabhiiSaNakanaamaanyanudvahantiimanaghaamanindyaamanindyena vidhinodvahet//
AS.Zaa.1.3/ tasyaaM SoDazavarSaayaaM paJcaviMzativarSaH puruSaH putraarthaM prayateta/ 
tadaa hi tau praaptaviiryau viiryaanvitamapatyaM janayataH/ 
uunapaJcaviMzativarSeNonaSoDazavarSaayaamaahito garbhaH kukSistha eva vinaazamaapnuyaadalpaayurbalaarogyavibhavo vaa syaadvikalendriyo vaa/
Rtaavaadye ca raatritraye tathaa duSTe zukraartava iti//
AS.Zaa.1.4/ tatraahaarasya samyakpariNatasya kramaanmajjaanamanupraaptasya saaraH zukrasaMjJaaM labhate/
tattu kSiira iva sarpirikSurasa iva guDaH zariire zukradharaaM kalaamaazrityaasrutaM sarvaaGgavyaapitayaa sthitam/
vizeSatazca majjamuSkastaneSu/
harSodiiritaM tu saMghaTTanena hRdayaavezaat piNDiibhuutamaGgaadaGgaat pravartate/
tat saumyaM snigdhaM guru zuklaM madhugandhi madhuraM picchilaM bahu bahalaM ghRtatailakSaudraanyatamavarNaM ca zukraM garbhaadhaanayogyaM bhavati//
AS.Zaa.1.5/ tathaa raktameva ca striiNaaM maase maase garbhakoSThamanupraapya tryahaM pravartamaanamaartavamityaahuH/
atiprasaGgenaanRtaavRtau vaa tadevaasRgdaraM pradaraM vyaapadaM ca raktayonisaMjJaaM labhate/
tatsaadhane raktapittacikitsitaM guhyarogapratiSedhaM cekSeta//
AS.Zaa.1.6/ vaatakaphaavRtamaargaaNaaM caapravartamaanaM pittalairupaacaret/
taddhi varddhamaanamantarvartamaanaM sazukramazukraM vaa jiivarahitaM vaatalaanyaasevamaanaayaa yoSito garbhaliGgaani darzayad gulmiibhavati/
tatra gulmacikitsitamiikSeta//
AS.Zaa.1.7/ kadaacidvaa garbha iva vaatodaraM bhavati tadvaatopazamanairupazaamyati//
AS.Zaa.1.8/ tadeva kadaacidaartavaM saumyairbRMhaNaatmabhiraahaaravihaaraiH stambhitamanupadravamevodaraM garbhaadhiSThitamiva vardhayati/
yena taamagarbhaaM garbhiNiimaahurmuuDhaaH/
tato vipariitairyadRcchayaa vaa pravRtte rakte garbhazariiramapazyanto bhuutahRtamityajJaa vruvate/
yasmaatsambhavatyojaso+apaharaNaM rakSobhirna tu zariiraapaharaNamaniSTatvaadazaktervaa/
icchaazaktyorhi pravRtterupalabdhiH/
na ca dRzyate kasyacidamaanuSairdehaapahaaraH//
AS.Zaa.1.9/ yadi ca dRSTamapi samullaGghya kecidatizaktiyuktaa garbhasya zariiraakSepe pravartante tadaa kathamiva praaptaavasaraastajjananiimupekSeran//
AS.Zaa.1.10/ aartavaM punazzazarudhiralaakSaarasopamaM dhautaM ca virajyamaanaM zuddhamaahuH//
AS.Zaa.1.11/ yathaa ca baalasya jiirNasya vaa taroH puSpaphalaM puSpaphalasya vaa tadvidhasya gandho nopalabhyate tathaiva nonaSoDazaatiitasaptiitavarSasya puMsaH zukraromaadayo yoSitazconadvaadazaatiitapaJcaazadvarSaayaa rajastanyaadaya iti//
AS.Zaa.1.12/ atha zuddhazukraartavamarogaM mitho+anuraktaM mithunamupasnehya vidhivat saMzodhyaasthaapanaanuvaasanaabhyaamupaacaret/
vizeSatastu ghRtakSiiravadbhirmadhurauSadhasaMskaaraiH puruSam/
tailena naariiM pittalaizca maaMsaiH/
evaM hi samaanaguNatayaa zukraartavamaapyaayate//
AS.Zaa.1.13/ vaatapittazleSmakuNapagandhigranthipuuyakSiiNamuutrapuriiSaretaaMsi tvabiijaani bhavanti/
tatra tanu ruukSaM phenilamaruNamalpaM vicchinnaM sarujaM ciraacca niSicyeta vaatena/ kiJcitpiitamapicchilamaaniilaM vaa dahadiva pravartate pittena/
majjopasaMsRSTaM prabhuutaM vibaddhaM caambhasi ca kiJcinmajjati zleSmaNaa/
kuNapagandhyanalpaM raktena/
granthibhuutaM vaatazleSmabhyaam/
puutipuuyanibhaM pittazleSmabhyaam/
kSiiNaM vaatapittaabhyaam/
taduktaM sasaadhanaM praak/
muutrapuriiSagandhi sannipaatena//
AS.Zaa.1.14/ aartavamapi zukravaddoSairupasRSTamabiijameva/
tasya liGgaM naama ca puurvavat/
teSu kuNapagranthipuuyakSiiNaretaaMsi kRcchrasaadhyaani/
muutrapuriiSazukraatavaM tvasaadhyaM kuNapagranthipuuyaartavaM ca/
tatraadyaaMstriin zukraartavadoSaanyathaasvaM doSasaadhanena saadhayet/
guhyayonirogapratiSedhena cobhayaan//
AS.Zaa.1.15/ api ca/ vaatike zukradoSe vasukasaindhavaphalaamlasiddhaM yavakSaarapratiivaapaM sarpiSpaanam/
bilvavidaariisiddhaM kSiirayuktamaasthaapanam/
madhukabhadradaarusiddhaM tailamanuvaasanam/
kSiirakuliirarasasiddhaM tailamuttarabastiH/
paittike kaaNDekSuzvadaMSTraaguDuuciisiddhaM muurvaamadhuukapratiivaapaM sarpiSpaanam/
trivRccuurNaH saghRto virekaH/
payasyaazriiparNiisiddhaM kSiirayuktamaasthaapanam/
madhukamudgaparNiisiddhaM tailamanuvaasanamuttarabastizca/
zlaiSmike paaSaaNabhedaazmantakaamalakakvaathasiddhaM pippaliimadhukacuurNapratiivaapaM sarpiSpaanam/
madanaphalakaSaayo vamanam/
dantiiviDaGgacuurNastailaliiDho virekaH/
raajavRkSamadanaphalakaSaayapragaaDhamaasthaapanam/
madhukapippaliisiddhaM tailamanuvaasanamuttarabastizca//
AS.Zaa.1.16/ vaataje puSpadoSe bhaarGgiimadhukabhadradaarusiddhaM sarpiSpaanam/
kaazmaryakSudrasahaasiddhaM vaa kSiiram/
madhukasRgaalavinnaakalkaM payassarpissahitaM priyaGgutilakalkaM vaa yonau dhaarayet/
saralamudgaparNiikaSaayaH prakSaalanam/
pittaje kaakoliidvayavidaariimuulakvaathamutpalapadmakakvaathaM madhuukapuSpakaazmaryaphalakvaathaM vaa sazarkaraM pibet/
zvetacandakvaathaM vaa sakSaudram/
dhavadhaatakiikalkaM vaa ghRtena vaa madhukamadhurasaamRdviikaakalkam/
zamyaakagavaakSiikSiiraM virekaH/
candanapayasyaakalkaM yonau dhaarayet/
gaurikaariSTakaSaayaH prakSaalanam/
zlaiSmike kuTajakaTukaazvagandhaakvaathaM pibet/
samaakSikaM vaa kSiirivRkSapravaalakvaathameteSaameva vaa cuurNaM madhughRtaabhyaaM lihyaat/
madanaphalakaSaayeNa vamanam/
tatkalkameva ca yonau dhaarayet/
lodhratindukakaSaayaH prakSaalanaM bastameSamuutraM vaa//
AS.Zaa.1.17/ kuNaparetasi dhaatakiipuSpakhadiraarjunadaaDimaiH siddhamasanaadibhirvaa sarpiH paayayet/
granthiretasi paaSaaNaabhidaa palaazabhasmanaa vaa/
puuyaretasi paruuSakaadinyagrodhaadibhyaam/
muutrapuriiSaretasi vaayunaativikRte hiGguuziiracitrakairathavaa citrakavitunnakapriyaGguhiGgusamaGgaamRNaalasiddhamelaamocacuurNapratiivaapam/
tathaa granthyaartave paaThaatrikaNTakavRkSakakvaatham/
kuNapapuuyaartave candanakvaathaM pibet/
triphalaakalkakvaathau caatra dhaaraNaacamane//
AS.Zaa.1.18/ sarveSu ca zukraartavadoSeSu striipuMsau snehaadikarmabhirvizeSeNa cottarabastibhiH punaH punarupaacaret/
yathaasvaM ca yonau kalkaiH picubhizca/
ityevaM vizuddhazukraartavau puurvoktaM vidhimaasevevaam//
AS.Zaa.1.19/ Rtustu dRSTaartavo dvaadazaraatraM bhavati/
SoDazaraatramityanye/
zuddhayonigarbhaazayaartavaayaa maasamapi kecit/
tadvadadRSTaartavo+apyastiityapare//
AS.Zaa.1.20/ kSaamaprasannavadanaaM sphuracchroNipayodharaam/
sraastaakSikukSiM puMskaamaaM vidyaadRtumatiiM striyam//
AS.Zaa.1.21/ padmaM saMkocamaayaati dine+atiite yathaa tathaa/
Rtaavatiite yoniHsyaacchukraMnaataH pratiicchati//
AS.Zaa.1.22/ masenopacitaM raktaM dhamaniibhyaamRtau punaH/
iiSatkRSNaM vigandhaM ca vaayuryonimukhaannudet//
AS.Zaa.1.23/ tataH puSpadarzane prathamadivasaat prabhRti brahmacaariNii snaanaadyalaGkaararahitaa darbhasaMstarazaayinii triraatramaasiita/
parNazaraavakaratalaanyatamena yaavakaM payasaa siddhamalpaM karzanaarthamazniiyaat/
tiikSNoSNaamlalavaNaani ca varjayet//
AS.Zaa.1.24/ caturthe+ahanyudvartitaa ziitasalilasnaataanuliptaalaGkRtaazuklamaalyaambaraa kRtamaGgalasvastyayanaivaMvidhameva bhartaaraM pazyedananyamanaaH/
tadaa hi yaadRzameva pazyati cintayati vaa taadRzaM prasuuta iti//
AS.Zaa.1.25/ tataH snaanaat punarapi guNavatputraarthii triraatramupekSeta/
puSpadarzanaat saptaraatram/
athaaSTamyaaM dazamyaaM dvaadazyaaM vaa raatrau putrakaamaH saMvaset/
paccamyaaM saptamyaaM navamyaaM vaa duhitRkaamaH/
taasuuttarottaramaayuraarogyaizvaryasaubhaagyabalavarNendriyasampadapatyasya bhavati/
ataH paraM tuuttarottaramevaayuraadiinaaM hraasaH//
AS.Zaa.1.26/ tatra yugmaasu raatriSvalpiibhavatyaartavamayugmaasvaapyaayyate/
tasmaattaasu kramaat putrasya duhituzca janma/
ata eva caanuparataartavadarzanaaM putraarthii viprakRSTeSvapyahassu nopeyaat/
yadi tvaahaaraanurodhaadayugmaasu zukrasyaadhikataa yugmaasu ca nyuunataa syaattataH pumaan stryaakRtirdurbalo hiinaaGgo vaa jaayate/
strii ca puruSaakRtirdurbalaa hiinaaGgaa vaa/
ekaadaziitrayodazyostu napuMsakaM syaat//
AS.Zaa.1.27/ athopaadhyaayaH putriiyaM vidhaanamaacaret/
zuudraayaastu mantravarjitam/
yaadRzaM ca putramaazaasiita tadruupavarNacaritaan janapadaananucintayeti strii vaacyaa/
tajjanapadaahaaravihaaropacaaraparicchadaaMzcaanuvidaghiita//
AS.Zaa.1.28/ karmaante ca pumaan maasaM brahmacaarii sarpiH kSiiraabhyaa zaalyodanamabhipraazya naatyaazitaH sukhii sragvii sumanaaH priiNitaaGgaH zuklanivasano mauhuurtikaanumate raatribhaage kalyaaNaani cintayaanastadabhikaamaH svaastiirNaM zayanaM dakSiNena paadena praagaarohet/
taadvidhaiva ca pramadaa karNitaaGgii tailamaaSottaraahaaraa puurvaM vaamapaadena puruSasya dakSiNataH zayyaamadhirohet/
tatra mantraM prayuJjiita/
aayurasi sarvataH pratiSThaasi dhaataa tvaa dadhaatu vidhaataa tvaa dadhaatu brahmavarcasaa bhaveti/
brahmaabRhaspatirviSNussomassuuryastathaazvinau/
bhago+atha mitraavaruNau viiraM dadhatu me sutamiti//
AS.Zaa.1.29/ tataH parasparaM saamabhirabhisaantvya saharSamanukuulaM saMvizetaam/
paryaapte cainaaM ziitodakena sahasaa pariSiJcet//
AS.Zaa.1.30/ tatraatyaazitaa kSudhitaa pipaasitaa bhiitaa vimanaaH zokaartaa kruddhaatimeduraanyakaamaa+avyavaayakaamaa vaa na garbhaM dhatte viguNaM vaa/
tathaa puruSo+api/
na caasauadhastiSThet/
tathaa hi striiceSTaH pumaan jaayate puMzceSTaa vaa strii/
na ca nyubjaaM paarzvagataaM vaa seveta/
nyubjaayaa vaato balavaan sa yoniM piiDayati/
dakSiNapaarzvagataayaaH zleSmaa piiDitazcyutaH pidadhaati garbhaazayam/
vaamapaarzvagataayaastadvat pittaM vidahati raktazukre/
tasmaaduttaanaa biijaM gRhNiiyaat/
tathaa hi yathaasthaanameva tiSThanti doSaaH//
AS.Zaa.1.31/ labdhagarbhaaM cainaaM viditvaa praagvyaktiibhaavaadgarbhasya puSye puMsavanaani prayuJjiita/
dvaadazaraatramityanye/
tatraapi yugmadineSviti kecit/
pratyahamityapare//
AS.Zaa.1.32/ tadyathaa/
lakSmaNaavaTazRGgasahadevaavizvadevaanaamanyatamaM kSiire+abhiSutya triiMzcaturo vaa binduun dakSiNe naasaapuTe svayamaasiJcet picunaa/
vaame tu duhitRkaamaa/
na caitaan niSThiivet/
tathaa puSyodghRtaayaaH zvetabRhatyaa/
muulakalkaadrasaM naavayet/
tadvaccotpalapatraM kumudapatra lakSmaNaamuulaM vaTazRGgaani caaSTau ca naavayet//
AS.Zaa.1.33/ zuklamaalyaambaradharaa ca naarii puSyoddhRtaayaa lakSmaNaayaa muulakalkamudumbaramaatraM payasaa pibet putrasyotpaadanaaya sthitaye ca/
tadvadgauradaNDamapaamaargaM jiivakarSabhakau zaGkhaSuSpiimadhyadaNDaaM sahacaraM nagnajitamagnijivyaamaSTau vaa vaTazRGgaani/ zaalipiSTasya ca pacyamaanasyoSmaaNamaaghraaya tadrasaM dehalyaaM sthitaa puurvavannaavayet//
AS.Zaa.1.34/ yaccaanyadapi braahmaNaa vRddhastriyo vaa bruuyustacca kuryaat/
tataH prajaasthaapanaakhyaa dazauSadhiiH zirasaa dakSiNena ca paaNinaa dhaarayet/
etaabhizca siddhaM payo ghRtaM vaa pibet/
etaabhireva puSye puSye snaayaat sadaa ca samaalabheta/
tathaa sarvaasaaM jiivaniiyaanaamauSadhiinaaM sadopayogastaistairvidhaanairiti garbhasthaapanaani//
AS.Zaa.1.35/ saumyaakRtivacanopacaaraceSTaazca priyahitaanuvartinaH paricaarakaastathaa bharteti/
punazcainaaM maasaadupeyaat//
AS.Zaa.1.36/ tatra zukre zukle ghRtamaNDaabhe vaa garbhasya gauratvaM tailaabhe kRSNatvaM madhvaabhe zyaamatvam/
tathaa kSiiraadimadhuraaNaamupayogaanmaaturudakavihaaraacca gaurataa tilaannavidaahinaa kRSNataa/
vyaamizraaNaaM zyaamataa/
dezakulaanuvRttitazca varNabhedaH//
AS.Zaa.1.37/ tathaa tejodhaatorudakaakaazadhaatusamparkaadgaurataa/
bhuuvaayusamparkaat kRSNataa/
sarvadhaatusaamye zyaamataa//
AS.Zaa.1.38/ satvavizeSakaraaNi punarmaataapitRsatvaadayo+antarvatnyaaH zrutayazcaabhiikSNaM svopacitaM ca karma bhavati/
puurvaabhyaasazceti//
AS.Zaa.1.39/ bhavanti caatra/
ghRtakSiiraadinityaasu muditaasu kaphaatmasu/
aartavaM tiSThatti ciraM vipariitaasvato+anyathaa//
AS.Zaa.1.40/ nipaataadeva gRhNaati raagaM vaaso yathaa+amalam/
dhruvaM garbhaM tathaa biijaM kSetraM biijamupaskRtam//
AS.Zaa.1.41/ aviruddhe dhruvaM daive kaale yuktasya karmaNaH/
siddhiH puMsavanaadyasmaat puurvaM vyakteH prayojayet//
AS.Zaa.1.42/ jaataazcaivaM ruupavanto maasattvaazciraayuSaH/
RNaanmocayitaaraH syuH suputraaH putriNaaM mataaH//
AS.Zaa.1.43/ devataacaarazaucaadirataa suute mahaaguNam/
dhaavatyevaM caacaritaM praagjanmaabhyaasayogataH//
AS.Zaa.1.44/ yoSito+api sravatyeva zukraM puMsaH samaagame/
garbhasya tanna kiJcittu karotiiti na cintyate//


atha dvitiiyo+adhyaayaH/
AS.Zaa.2.1/ athaato garbhaavakraantiM zaariiraM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.2.2/ gate puraaNe rajasi nave+avasthite zuddhe garbhasyaazaye maarge ca biijaatmanaa zukramavikRtamavikRtena vaayunaa preritamanyaizca mahaabhuutairanugatamaartavenaabhimuurcchitamanvakSameva raagaadiklezavazaanuvartinaa svakarmacoditena manojavena jiivenaabhisaMsRSTaM garbhaazayamupayaati//
AS.Zaa.2.3/ kaaryaaNaa ca kaaraNaanuvidhaayitvaattatsabhaagataaM pratipadyate/
tata eva ca zukrasya baahulyaat pumaanaartavasya baahulyaat strii tayoH saamyena napuMsakam/
zukraartave+anilena khaNDazo bhinne yathaavibhaagamapatyaanaamutpattiH/
vikRte viyonyaakRtiinaaM ca//
AS.Zaa.2.4/ atha naaryaaH sadyogRhiitagarbhaayaazca liGgaM yonyaa biijagrahaNaM tRptirgarimaa sphuraNaM zukraartavayoranubandhazca/
tathaa praharSo hRllaasastandraaGgasaadaH praseko hRdayavyathaa glaaniH pipaasaa ca/
krameNa tu vyaktagarbhaayaaH kukSimaatragauravaM kSaamanetrasvarataa yoniromasaMlulanaM nidraa jRmbhaNaM muurcchaa chardiraruciH paadazopho+amle+abhilaaSasteSu teSu coccaavaceSu bhaaveSviti//
AS.Zaa.2.5/ tasyaazca rajovaahinaaM srotasaaM vartmaanyuparudhyante garbheNa/
tasmaattataH paramaartavaM na dRzyate/
tatastadadhaH pratihatamaparamaparaM copaciiyamaanamaparetyaahuH/
jaraayurityanye/ sthite rakte romaraajiH praadurbhavati//
AS.Zaa.2.6/ jaraayuzeSaM cordhvamasRk pratipadyate/
tasmaat piinakapolapayodharataa kRSNauSThacuucukatvaM ca/
stanaazrayameva ca kaphoparaJjitaM stanyataamupagataM prasuutaayaaH puunaraahaararasenaapyaayate//
AS.Zaa.2.7/ tatra prathame maase kalalaM jaayate/
dvitiiye ghanaH pezyarbudaM vaa tebhyaH kramaat puMstriinapuMsakaani/
tRtiiye paJcadhaa prarohati/
tadyathaa sakthinii baahuu zirazca/
sakthyaadiprarohaikakaalameva ca sarvamaGgaavayavendriyaaNi yugapatsambhavantyanyatra janmottarakaalajebhyo dantaadibhyaH/
krameNa tu sphuTiibhavanti/
eSaa prakRtiH/
vikRtirato+anyathaa//
AS.Zaa.2.8/ yathaasvaM ca garbhasya puMstriinapuMsakaanyatamaliGgaanuruupaa bhaavaa manasi zariire ca santiSThante/
vaizeSikaliGgasaGkare tu yato bhuuyastvaM tato+antaraa bhaavaaH//
AS.Zaa.2.9/ tadyathaa/
klaibyaM bhiirutvamavaizaaradyaM moho+anavasthaanamadhogurutvamasaMhananaM zaithilyaM maardavaM garbhaazayabiijabhaagastathaayuktaazcaapare striikaraa bhaavaaH/
tato vipariitaaH puMskaraaH saGkiirNaa napuMsakaraaH//
AS.Zaa.2.10/ tadaa caasya vedanaa pravyaktaa bhavati/
tatazca tatprabhRti spandate+abhilaaSaM paJcendriyaartheSu karoti//
AS.Zaa.2.11/ maatRjaM hyasya hRdayaM tadrasahaariNiibhirdharmaniibhirmaatRhRdayenaabhisambaddhaM bhavati/
tasmaattayostaabhiH zraddhaa sampadyate/
tathaa ca dvihRdayaaM naariiM dauhRdiniityaacakSate/
anye tu pakSatrayaat prabhRtyaapaJcamaanmaasaaddauhRdakaalamaahuH//
AS.Zaa.2.12/ praarthanaayaaM ca tiivraayaaM kaamamahitamapyasyai hitopasaMhitaM dadyaat/
dauhRdavimaananaaddhi vaayuH prakupito+antazzariiramanucaran garbhasya vinaazaM vairuupyaM vaa kuryaat/
labdhadauhRdaa tu viiryavantaM ciraayuSaM ca putraM prasuute//
AS.Zaa.2.13/ caturthe+aGgapratyaGgavibhaagaH pravyakto garbhazca sthiro bhavati/
paJcame manaH pratibuddhataraM bhavati maaMsazoNitopacayazca/ SaSThe kezaromanakhaasthisnaayvaadiinyabhivyaktaani balavarNopacayazca/
saptame sarvaaGgasampuurNataa//
AS.Zaa.2.14/ aSTame garbhazca maatRto garbhatazca maataa rasahaariNiibhirvaahiniibhirmuharmuhurojaH parasparamaadadaate/ tasmaattadaa garbhiNii muhurmuditaa bhavati muhurglaanaa tathaa garbhaH/
evaM garbhasya janma vyaapattimattadaa bhavati/ ojaso+anavasthitatvaat/
tathaa hyasya niSkramaNonmukhasya parivartanaadiinyanubhavata evaujasaa viyogaH/
yadyapi ca kiJcitkaalamasyocchvasanaM syaattacchinnasyevaaGgasyaujassaMskaaraanuvRttikRtam/
jananyaastu sthiraujaskatayaikadezena rase saGkraante glaanireveti//
AS.Zaa.2.15/ anye punaraahuH/
nairRtabhaagatvaattatra garbhasya maraNam/
tasmaat prasavapratiSedhaarthaM strii snaataa zucirbrahmacaariNii devataaraadhanaparaa syaat/
maaMsaudanabaaliM caatra nirvapet/
tasminnekadivasaatikraante+api prasavakaalamaahuraasaMvatsaraat/
ataH paraM vikaarii bhavati//
AS.Zaa.2.16/ garbhastu maatuH pRSThaabhimukho lalaaTe kRtaaJjaliH saGkucitaaGgo garbhaSThe dakSiNapaarzvamaazrityaavatiSThate pumaan/
vaamaM strii madhyaM napuMsakam/
tatra sthitazca garbho maatari svapantyaaM prabuddhaayaaM prabudhyate/
paratantravRttezca garbhasya/ 
niSekaat prabhRti garbhaazayopasnehopasvedau vartanam//
AS.Zaa.2.17/ tato vyaktiibhavadaGgapratyaGgasyaasya naabhyaaM pratibaddhaanaaDii naaDyaamaparaa tasyaaM maatRhRdayam/
tato maatRhRdayaadaahaararaso dhamaniibhiH syandamaano+aparaamupaiti/
tataH kramaannaabhim/
tatazca sa punargarbhasya pakvaazaye svakaayaagninaa pacyamaanaH prasaadabaahulyaaddhaatvaadipuSTikaraH sampadyate/ tathaaromakuupairupasneho rasa eva ca payobhuutaH//
AS.Zaa.2.18/ ajaatasya saakSaadannapaanaananupravezaadamalatvaacca rasasya garbhasya sthuulamalaasambhavaH/ evaM jaTharastho garbho janmakaale tu prasuutimaarutayogaat parivRtyaavaakziraa niSkraamatyanu caaparaa cyutaa maatRhRdayaat/
eSaa prakRtiH/
vikRtirato+anyathaa//
AS.Zaa.2.19/ tatra yaa dakSiNaM paadaM puurvamabhisarati dakSiNazca baahurbalavaaMstena ceSTate tatstane ca praak payo dRzyate abhyunnatadakSiNakukSiH parimaNDalagarbhaa punnaamadarzanasparzanapraznadauhRdaabhirataa punnaamadheyaaMzca svapnaan pazyati prasannamukhavarNaa tiikSNakSuduurdhvaromaraajiH puruSaanabhilaaSiNii ca saa putraM prasuute tadviparyaye kanyaaM saGkare ca napuMsakam/
praznakaale naarii yalliGgamaGgaM baahyadravyaM vaa paraamRzati talliGgamasyaa garbhamaadizet//
AS.Zaa.2.20/ yadaa tuunmaargago vaato garbhasya rasavaahiini srotaaMsi zoSayati tadaa vaatarogii hiinaaGgo vaa jaayate/
bahuuni vaa varSaaNyudare tiSThati//
AS.Zaa.2.21/ yadaa striipuMsayoH samamevaartho niSpadyate/
biijaM vaa tayoH samaaMzaM saMmukhaM ca/
yadaa ca biijaM bhaage duSyati tadaa dviprakRtirdviretaa napuMsakaM bhavati//
AS.Zaa.2.22/ yadaa strii prathamaM kRtaarthaa bhavati tataH puruSeNa pazcaacchukramutsRSTaM harSaanavasthitacetasaH striyaa vaato viguNiikaroti puMstvavaahiini srotaaMsi copahanti tadaa vaatendriyaM bhavati/
tanmaithune vaatamevotsRjati//
AS.Zaa.2.23/ yadaa tu kaartsnyena nopahanti anupaghnanneva vaa srotomukhaM pidhatte tadaa saMskaaravaahyaM bhavati/
tatra saMskaaro vaajiikaraa bastayo+abhyavahaarazcetoharSaNaani ca/
taani hi zukre balamaadadhaanaani srotaaMsyasyaapyaayayantiiti//
AS.Zaa.2.24/ yadaalpabiijo+alpabalaH pumaanudvegaH striidveSayukto+anyakaamo vaa naaryaa vyavaayapratighaataM karoti tadvidhaa vaa naarii puMsaH/
tadaa++aasekyaM naama bhavati/
taczukraasvaadaaddhvajocchraayaM labhate//
AS.Zaa.2.25/ yadaa punarubhaavapi bhavataH striipuMsau tadvidhau tadaa vakradhvajo bhavati/
tasya naiva dhvajaH stabhyate//
AS.Zaa.2.26/ yadaa puutiyonyaaH striyaa garbho bhavati saugandhikaakhyaH sa yonidhvajagandhena balaM labhate//
AS.Zaa.2.27/ yadaa tviirSyaabhibhuutau mandaharSau saMsRjyete taderSyaaratisaMjJam/
tasya paraM mithuniibhuutaM dRSTvaa maithunapravRttirbhavati//
AS.Zaa.2.28/ yadaa puruSasya garbhasya vaayvagnidoSaad vRSaNanaazastadaa vaataSaNDakaakhyaM bhavati/
etaaH karmavaicitryaadaSTau SaNDayonayo+asaGkiirNaaH kathitaaH//
AS.Zaa.2.29/ yadaa tu striyaaH zoNitagarbhaazayau doSaaH kiJcit praduuSayanti tadaa yo garbho bhavati tasya garbhasya yasya yasya maatRjasyaavayavasya biije biijaaMze vaa doSaH prakopamaapadyate taM tamavayavaM vikRtiraavizati//
AS.Zaa.2.30/ yadaa hyasyaaH zoNitaakhye biije garbhaazayasthe nirvartakaM biijaM praduSyati tadaa vandhyaaM janayati/
yadaa tasyaavayavastadaa puutiprajaam/
tasyaa jaataM jaataM mriyate//
AS.Zaa.2.31/ yadaa punaH so+avayavaH striikaraaNaaM ca zariirasaMzrayaaNaamadhogurutvaadiinaaM nirvartakaa ye biijaaMzaasteSaamekadezaH/
tadaa stryaakRtipraayaamastriyaM vaartaaM naama janayati/
taaM striivyaapadamaacakSate//
AS.Zaa.2.32/ evameva puMso yadaa zukraakhye biije biijaM praduSyatiityaadi yojayedvandhyaM puutiprajaM tathaa puruSaakRtipraayamapuruSaM tRNamukhinaM naama janayatiityetena maatRjaanaaM pitRjaanaaM caavayavaanaaM vikRtirvyaakhyaataa//
AS.Zaa.2.33/ anena saatmyajaanaaM rasajaanaaM sattvajaanaaM caavayavaanaaM vikRtirvyaakhyaataa bhavati/
yasya yasyaaGgaavayavasya biije biijaaMze vaa upataptirbhavati tasya tasyaaGgaavayavasya vikRtirupajaayate/
nopajaayate+anutaapaat//
AS.Zaa.2.34/ yadaa ca labdhagarbhaa+anvakSameva vaatalaanyaasevate tadaasyaa vaayuH prakupitaH zariiramanusarpan garbhaazaye+avatiSThamaano garbhasya jaDabadhiramuukaminmiNagadgadakhaJjakubjavaamanahiinaaGgaadhikaaGgatvaanyanyaM vaa vaatavikaaraM karoti/
tathaa vaayuvat pittamapi khalatipalitazmazruhiinataatvaGnakhakezapaiGgalyaadiini/
zleSmaa tu kuSThakilaasasadantattvaadiini/
trivargo mizraanvikaaraan//
AS.Zaa.2.35/ api ca/ dRSTibhaagamapratipannaM tejo jaatyandhatvam/
tadeva vaataanugataM vikRtaruukSaaruNaakSam/
pittaanugataM piGgaakSam/
zleSmaanugataM zuklaakSam/
raktaanugataM raktaakSamiti//
AS.Zaa.2.36/ garbhasamaanayogakSemaa hi garbhiNii bhavati/
tasmaadvizeSatastaaM priyahitaabhyaaM garbhopadhaatakarebhyo rakSet yathaa yathaa ca garbho vRddhimaapnoti tathaa tathaa bhaaraahaaraanaadaanaadaahaararasaapahaaraacca striyaa balakSayaH/
tatreme garbhopaghaatakaraaH/
tadyathaa vyavaayavyaayaamakarzanaabhighaataatimaatrasaGkSobhiyaanayaanaraatrijaagaraNadivaasvapnavegavidhaaraNaajiirNaatapaagnikodhazokabhayottraasopavaasotkaTakaviSamakaThinaasanazvabhrakuupaprapaataapriyaavalokanazravaNaadayaH/
samaasataH sarvamatiguruuSNatiikSNaruukSamannapaanaM daaruNaazca ceSTaaH//
AS.Zaa.2.37/ tathaa devataarakSo+anupacayaparirakSaNaarthaM na raktaani vaasaasi dhaarayenna yaanamadhirohenna madyamaaMsamazniiyaat/
yaccaanyadapi vRddhastriyo bruuyuH/
pratatottaanazaayinyaaH punargarbhasya naabhyaazrayaa naaDii kaNThamanuveSTya vyaapattiM karoti/
vivRtazayaa naktacaariNii conmattaM janayati/
kalahaziilaapasmaariNam/
vyavaayaziilaa durvapuSamahriikaM straiNaM vaa/
zokanityaa bhiirumapacitamalpaayuSaM vaa/
abhidhyaayinii paropataapinamiirSyaaluM straiNaM vaa/
stenaa tvaayaasabahulamabhidrohiNamakarmaziilaM vaa/
amarSaNaa caNDamaupadhikaM vaa/
svapnaziilaa nidraalumabudhamalpaagniM vaa/
madyanityaa tRSNaalumalpasmRtimanavasthitaM vaa/
godhaamaaMsanityaazmariNaM zanairmehinaM vaa/
baraahamaaMsanityaa raktaakSaM krathanamatiparuSaromaaNaM vaa/
matsyamaaMsanityaa ciranimeSaM stabdhaakSaM vaa/
madhuranityaa pramehiNaM muukamatisthuulaM vaa/
amlanityaa raktapittinaM tvagakSirogiNaM vaa/
lavaNanityaa ziighravaliipalitaM khalatikaM vaa/
tiktanityaa zoSiNamabalamapacitaM vaa/
kaTukanityaa durbalamalpazukramanapatyaM vaa/
kaSaayanityaa zyaamamaanaahinamudaavartinaM vaa/
yacca yacca yasya vyaadhernidaanaM tattadaasevamaanaantarvatnii strii tattadvikaarabahulamapatyaM janayati/
etena pitRjaa api zukradoSaa vyaakhyaataaH//
AS.Zaa.2.38/ tasmaat prajaasampadamicchantau saadhvaatmaannasupaacaretaam/
vizeSeNa naarii/
vyaadhiiMzcaasyaa mRdumadhurazizirasukhairauSadhaahaaravihaarairupaacaret/
na caasyaa vamanaadiini prayojayet/
na raktaavasecanam/
kevalaM tvaSTamamaasamupaadaayaasthaapaamanuvaasanaM vaa/
vamanaadisaadhyeSu punarvikaareSu mRdubhistadarthakaaribhirvopakramet puurNamiva tailapaatramasaMkSobhayadgarbhiNiimupaacarediti/
bhavanti caatra//
AS.Zaa.2.39/ ityanaatyayike vyaadhau vidhiraatyiiyake punaH/
tiikSNairapi kriyaayogaiH striyaM yatnena paalayet//
AS.Zaa.2.40/ strii hi muulamapatyaanaaM strii hi rakSati rakSitaa/
sarvaazramaaNaaM prathamaM gRhasthatvamaninditam//
AS.Zaa.2.41/ jaraayuNaa mukhe channe kaNThe ca kaphaveSTite/
vaayormaarganirodhaacca na garbhasthaH praroditi//


atha tRtiiyo+adhyaayaH/
AS.Zaa.3.1/ athaato garbhopacaraNiiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti hasmaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.3.2/ prathame maasi garbhiNii kSiiramanupasaMskRtaM maatraavacchiitaM kaale kaale pivet/
tasminnapi caadyaM dvaadazaraatraM kSiirodbhavaM sarpizzaaliparNiipalaazaabhyaaM zRtaM kanakarajatakvathitaM ziitodakaanupaanaM pibet/
svaadu ziitaM dravapraayaM saatmyaM ca saayaMpraataraahaarayet/
na caabhyaGgodvartanaani seveta/
yathoktaani ca doSakaraaNi pariharedaapaJcamaanmaasaadvizeSeNa//
AS.Zaa.3.3/ dvitiiye madhurauSadhasiddhaM payaH pibet/
tRtiiye tadeva sarpirmadhubhyaam/
caturthe+akSamaatranavaniitayuktam/
paJcame kSiirasarpiH/
SaSThe tadeva madhurauSadhasiddham/
saptame ca/
tasmiMstu garbhasya kezotpattyaa maaturvidaaho bhavatiiti striyo bhaaSante/
neti bhagavaanaatreyaH/
garbhotpiiDanaattu doSaa hRdayaM praapya vidahanti tataH kaNDuurjaayate kaNDvaa kikkisam//
AS.Zaa.3.4/ tatra kolodakena navaniitasya madhurauSadhasiddhasya paaNitalamaatramasyai dadyaat/
candanamRNaalakalkaizca stanodaraM mRdniiyaat/
ziriiSadhaatakiisarSapamadhukacuurNairvaa/
kuTajaarjakabiijamustaaharidraakalkairvaa/
nimbakolasurasamaJjiSThaakalkairvaa/
zazahariNapRSatarudhirayuktayaa vaa triphalayaa/
karaviirakaraJjapatrakalkasiddhena ca tailenaabhyaGgaH/
pariSekaH punarmaalatiimadhukasiddhenaambhasaa/
kaNDuuyanaM varjayet/
tvagbhedavairuupyaparihaaraarthaM snaanodvartanaM ca ziilayet/
madhuraM caahaaramalpamalpasnehalavaNamalpodakaanupaanaM bhuJjiita//
AS.Zaa.3.5/ aSTame kSiirayavaaguuM sarpiSmatiiM pibet/
neti khaNDakaapyaH garbhasya paiGgalyaabaadhabhayaat/
astu paiGgalyaabaadhastathaapyevaM kurviita/
niirujaM balavarNasatvasaMhananasampadupetaM jJaatiinaamagragaNyamapatyaM janayatiiti bhagavaanaatreyaH//
AS.Zaa.3.6/ badarodakena palalapayodadhimastutailalavaNaphalaghRtamadhuyuktenaasthaapayet/
puraaNaviDvizudhyarthaM madhukaadimadhurauSadhasiddhena ca tailenaanuvaasayedanulomanaaya vaayoH/
anulome hi maarute saa sukhamanupadravaa prasuute//
AS.Zaa.3.7/ garbhiNiiM tu nyubjaamaasthaapayedanuvaasayedvaa/
tathaasyaa vivRtamaargatayaa samyagauSadhamanupravizati//
AS.Zaa.3.8/ tata uurdhvaM snigdhaabhiryavaaguubhirjaaGgalarasaizcopaacaredaaprasavakaalaaditi bhagavaan dhanvantariH//
AS.Zaa.3.9/ navame tu tata evaanuvaasanatailaat picuM yonaupraNayedgarbhamaargaazayayoH snehanaarthamiti/
anena prathamamaasaadaaraabhya krameNa garbhiNyaaH prasavakaale garbhadhaariNiikukSikaTiipaarzvapRSThaM mRdu bhavati/
vaayuzcaanulomaH sampadyate/
muutrapuriiSaM ca prakRtibhuutaM jaraayuzca maargaM pratipadyate/
putraM ceSTaM kalyamaayuSmantaM sukhinaM sukhena kaale balavatii prasuute//
AS.Zaa.3.10/ bilvakaarpaasiipaphphaNaapaaTaliipicumandaagnimanthamaasiivardhamaanakapatrabhaGgakvaathena ziitena sarvagandhodakena vaa garbhiNyaaH pratyahaM snaanamupadizet//
AS.Zaa.3.11/ praak caivaasyaa navamaanmaasaadapahRtaasthizarkaraakapaale prazaste deze vaastuvidyaaprazastaM sarvartusukhamupahRtasarvopakaraNaM sannihitajvalanaM praagdvaaramudagdvaaraM vaa suutikaagaaraM kaarayet//
AS.Zaa.3.12/ tatraanukuuleSu nakSatraadiSu puNyaahazabdena gobraahmaNavRddhaan natvaa++aavartamaanaa pradakSiNaM pravizya bahuzaH prasuutaabhiranuraktaabhiraviSaadaabhiH klezakSamaabhiH parivRtaa svastyayanaparaanulomanairaahaaravihaarairanulomitavaatamuutrapuriiSaa prasavakaalamudiikSeta/
svalpe+api ca viNmuutravibandhe phalavartiiH praNidadyaat//
AS.Zaa.3.13/ tatraasannaprasavaayaaH klamo glaanirmuktabandhane ivaakSiNii niSThiivikaa muutrapuriiSabaahulyaM zithilakukSitaadhogurutvamannaanabhilaaSo vedanodarahRdayakaTiibastivaGkSaNeSu todabhedazuulasphuraNasravaNaani ca yonyaaM bhavanti/
tadanantaramaaviinaaM praadurbhaavo garbhodakapravaahazca//
AS.Zaa.3.14/ athainaamupasthitagarbhaaM kRtakautukamaGgalaaM punnaamaphalahastaaM svabhyaktaamuSNodakapariSiktaaM saghRtaaM yavaaguuM paayayet/
tataH suraktaarSabhacarmapracchade mRduni bhuumizayane zayaanaamuttaanaamaabhugnasakthipRSThaamahatavaasaso+azaGkaniiyaaH priyadarzanaaH pariNatavayasaH prajananakuzalaaH pragalbhaaH kRttanakhaaH striyaH suutikaaM suunRtaabhirvaaNiibhiraazvaasayantyaH paryupaasiiran//
AS.Zaa.3.15/ athaasyai dadyaat kuSThailaalaaGgaliivacaacavyacitrakaciribilvacuurNamupaaghraatuM muhurmuhuH/
tathaa bhuurjapatraziMzapaasarjarasaanyatamadhuumamantaraantaraa ca/ paarzvapRSThakaTiisakthidezaan koSNena tailenaabhyajyaanusukhamasyaa mRdniiyaat//
AS.Zaa.3.16/ ekamavaak parivartate garbhaH/
tasya lakSaNam/
vimucya hRdayamudaramaavizati/
bastiziro+avagRhNaati/
tvarayantyenaamaavyaH/
na cedevaM parivartate tato muhurmuhurjRmbhaNaM caGkramaNaM ca kaarayitavyaanantaroktaM vidhim//
AS.Zaa.3.17/ anye tu musalenoluukhalaM dhaanyapuurNamaahananiiyamityaahuH/
tattu na samyak/
daaruNavyaayaamavarjanaM hi garbhiNyaaH satatamupadizyate/
vizeSatazca prasavakaale pracalitasarvadhaatudoSaayaaH saukumaaryatvaannaaryaa musalavyaayaamenerito vaayurantaraM labdhvaa praaNaan hiMsyaaditi//
AS.Zaa.3.18/ atha parivRttagarbhaaM paryaGkamenaamaaropya kuzalaa strii paadato+asyaa niSaNNaayaa yonimanulomamanusukhamabhyajjya sphijau paadaabhyaaM piiDayet/
yoniM ca punaH punaH prasaadhayet/
bruuyaacca subhage zanaizzanaiH pravaahayasva suprasannaste mukhavarNaH putraM janayiSyatiiti//
AS.Zaa.3.19/ anyaa tu vaamakarNe+asyaa mantramimaM japet//
AS.Zaa.3.20/ kSitirjalaM viyattejo vaayurviSNuH prajaapatiH/
sagarbhaaM tvaaM sadaa paatu vaizalyaM vaa dadhaatvapi//
AS.Zaa.3.21/ prasuuSva tvamavikliSTamavikliSTaa zubhaanane/
kaartikeyadyutiM putraM kaartikeyaadirakSitamiti//
AS.Zaa.3.22/ tathaa---
ihaamRtaJca somazca citrabhaanuzca bhaamini/
uccaizzcavaazca turago mandire nivasantu te//
AS.Zaa.3.23/ idamamRtamapaaM samudvRtaM vai tava laghugarbhamimaM pramuJcatu strii/
tadanalapavanaarkavaasavaaste saha lavaNaambudharairdizantu zaantimiti//
AS.Zaa.3.24/ tathaa paraa+anuziSyaat anaagataayaaM vedanaayaaM maa pravaahiSThaaH/
akaalapravaahaNaM hi viNmuutraadivegaanaamivodiiraNamanarthakaramahitaM ca garbhasya zvaasakaasazoSakubjataadikaaritvaat/
tathaa teSaameva vidhaaraNamiva vedanaayaamapravaahaNamupaghaataaya tato yathoktaM kuruSva//
AS.Zaa.3.25/ zanaizzanaizca puurvaM pravaahiSThaaH/
nirgame baaDhaM garbhasya yonimukhapratipattau baaDhataramaaprasavaaditi/
tasyaastu pravaahamaanaayaaH striyaH zabdaM kuryuH prajaataa prajaataa dhanyaM dhanyaM putramiti/
tathaasyaa harSeNa praaNaa aapyaayante//
AS.Zaa.3.26/ garbhasaGge tu yoniM dhuupayet kRSNasarpanirmokena/
piNDiitakena vaa/
badhniiyaacca hiraNyapuSpiimuulaM hastapaade dhaarayecca suvarcalaaM vizalyaaM vaa//
AS.Zaa.3.27/ atha prasuutaayaa na cedaparaa patati tato dakSiNena paaNinaa naabherupariSTaadbalavadupapiiDya anyena pRSThata upasaGgRhya vidhunuyaat//
AS.Zaa.3.28/ paarSNyaa vaa zroNiimaakoTayet/
sphijau vopasaMgRhya supiiDitaM nipiiDayet/
veNyaaGgulyaa vaa kezaveSTitayaa ca kaNThataaluu paraamRzet//
AS.Zaa.3.29/ bhuurjapatrakaacamaNisarpanirmokaizca yoniM dhuupayet/
bhuurjaguggulubhyaaM vaa/
zaalimuulasiddhena vaa sarpiSaa yonimabhyajya kaTukaalaabujaaliniinimbasarpanirmokairdhuupayet/
anabhyaktaaM vaa kaTutailamizraiH kalkiikRtairvaa tailaaktairaalimpet/
guDanaagarakalkena vaa/
tadeva vaa bhakSayet/
laaGgaliimuulakalkena vaa paaNimudaraM caalimpet/
mahaavRkSakSiiraM vaa muurdhanyanuSecayet//
AS.Zaa.3.30/ kuSThataaliisakalkaM bilvabalvajayuuSamaireyaasavasuraamaNDaanyatamena vyoSatiikSNoSNena vaamlena kulattharasena madhukapippaliisampaakena vaa paayayet/
pippalyelaakolavibiDacavyacitrakopakuJcikaakalkaM vaa/
kharasya vRSabhasya vaa jiivato dakSiNaM karNamuddhRtya bilvakulatthabalvajayuuSaadiinaamaaplaavanaanaamanyatame prakSipya muhuurtasthitamuddhRtya tadaaplaavanaM paayayet//
AS.Zaa.3.31/ kuSThailaakalkaM vaa surayaa/
arkaalarkakaSaayaM vaa prajaataaM suronmizram/
kuSThalaaGgalikiimuulakakalkaM vaa madyamuutraanyatamena/
vatsakaadicuurNaM vaa madyena/
zatapuSpaakuSThamadanahiGgusiddhasya ca tailasya picuM graahayet/
tatazcainaamanuvaasanakaale+anuvaasayet//
AS.Zaa.3.32/ bilvabalbajayuuSaadyaaplaavanaizca phalajiimuutakekSvaakudhaamaargavakuTajaarkakRtavedhanahastiparNyabhiiruupahitairaasthaapayet/
siddhaarthakakuSThalaaGgalikiimahaavRkSakSiiramizreNa vaa suraamaNDena/
zaalmaliivRntaani vaa svinnaanyaapothya paJcamuulakaSaaye vimardayet/
tena ca puutena snehavataa phalaadiyuktena//
AS.Zaa.3.33/ yathoktaasthaapanadravyasiddhena kaTutailottarabastiM dadyaat/
zigrusumukhamaricaajaajiicitrakakalkakSiiragomuutrasiddhena vaa kaTutailenaanuvaasayet/
umaazaalmaliipicchayaa vaa saghRtayaa yoniM puurayitvaa vidhunuyaat/
snigdhena vaa kRttanakhena paaNinaa naalaanusaarato+apaharet//
AS.Zaa.3.34/ prajaataayaaM cedbastimuurdhodareSu zuulaM makkalaakhyaM syaattatra yavakSaaracuurNaM sarpiSaa sukhoSNodakena vaa pibet/
varaNaadiM vaa sapaJcakolamelaapratiivaapam//
AS.Zaa.3.35/ athavaa viirataraadimuuSaraadipratiivaapam/
lavaNacuurNaM vaa vatsakaadiniryuuheNa/
vatsakaadiM vaa madirayaa/
aMzumatiidvayakvaathena vaa maricabhadradaarukalkam/
bhaarGgiinaagaradevadaarukalkaM voSNaambhasaa/
puraaNaguDaM vaa trikaTutrijaatakadhanikaacuurNasaMsRSTaM bhakSayet//
AS.Zaa.3.36/ tasyaazcet svasthaanato yonirbhrazyet/
tato yasya kasyacicchoNitenaabhyajya yoniM yathaasthaanaM kuzalaa strii nivezayet/
niviSTaaM caazokarohiNiibarhiSoziirapriyaGgudevadaarukalkavipakvena tailena bahuzaH svedayet puurayet bruuyaacca gaccha subhage svasthaanamiti//
AS.Zaa.3.37/ tadvaccaanyatamaa strii jaatamaatrameva baalaM baalopacaraNiiyena vidhinopapaadayet/
tamupadekSyate tuutaareSu/
atha suutikaaM balaatailenaabhyajyaat/
bubhukSitaaM ca paJcakolacuurNena yavaanyupakuJcikaacavyacitrakavyoSasaindhavacuurNena vaa yuktaamahaHpariNaaminiiM yathaasaatmyaM snehamaatraaM paayayet/
snehaayogyaaM vaataharauSadhakvaathaM hrasvapajcamuulakvaathaM vaa//
AS.Zaa.3.38/ piitavatyaazca yamakenaabhyajya veSTayedudaraM vastreNa/
tathaa na vaayurudaravikRtimutpaadayedayedanavakaazatvaat/
jiieNe tu snehe puurvaiSadhaireva siddhaaM vidaaryaadigaNakvaathena kSiireNa vaa yavaaguuM susvinnaaM dravaaM maatrayaa paayayet/
praak snehayavaaguupaanaabhyaaM cobhayakaalamuSNodakena pariSecayet//
AS.Zaa.3.39/ evaM triraatraM paJcaraatraM saptaraatraM vaanupaalya tato yavakolakulatthayuuSeNa laghunaa caannapaanena/
dvaadazaraatraat paraM jaaGgalarasaadibhizca kramaadaapyaayayedagnibalaadiinyapekSya/
kvathitaziitaM ca toyaM paayayet/
tathaa jiivaniiyabRMhaNiiyamadhuravaataharasiddhairabhyaGgodvartanapariSekaavagaahairannapaanaizca hRdyairupaacaret/
evaM hi garbhavRddhikSapitazithilasarvazariiradhaatupravaahaNavedanaakledaraktanissrutivizeSazuunyazariiraacca puarnaviibhavati//
AS.Zaa.3.40/ ata eva ca suutikaayaa vyaadhiH kRcchrasaadhyo bhavatyasaadhyo vaa/
tasmaattaaM yathoktena vidhinaa prayatnenopacaret/
evaM saadhyardhamaasamupasaMskRtaa krameNa vimuktaahaaravihaarayantraNaa vigatasuutikaabhighaanaa syaat punaraartavadarzanaadityeke//
AS.Zaa.3.41/ ityaadyaM maasamaadaaya yaavadgarbhakSamaa punaH/
strii syaattaavadvidhiH sarvaH sarvathaa saadhu darzitaH//


atha caturtho+adhyaayaH/
AS.Zaa.4.1/ athaato garbhavyaapadaM vyaakhyaasyaamaH/ 
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.4.2/ strii cedaapannagarbhaa parihaaryaaNyaaseveta/
tatazca yasyaa bastipaarzvazroNiyonimukheSu zuulaM puSpadarzanaM ca syaat/
taaM mRdusukhaziziraastaraNazayanasthaamiiSadavanatazirasaM ziitapradehapariSekaadibhirupaacaret//
AS.Zaa.4.3/ tadyathaa/
sahasradhautena sarpiSaadhonaabheH sarvataH pradihyaat/
madhukasiddhasarpiSaa suziitena picumaaplaavya yonisamiipe sthaapayet/
gavyena payasaa madhukaambunaa nyagrodhaadikaSaayeNa vaa pariSecayet/
paripiitatatsvarasaani ca tailaani yonau nidhaapayet/
tacchRGgasiddhasya vaa kSiirasarpiSaH picum//
AS.Zaa.4.4/ atisravati tu rakte tata evaakSamaatraM praazayet/
kevalaadeva vaa kSiirasarpiSaH/
padmotpalakumudakiJjalkaM ca samadhuzarkaraM lehayet//
AS.Zaa.4.5/ dhaatakiigairikasarjarasaaJjanacuurNaM vaa madhunaa/
nyagrodhaaditvakpravaalakalkaM vaa/
zazaiNahariNarudhiraM vaa sakSaudraM paayayet/
Rddhividaariijiivantiirvaa payasaa/
niilotpalasitaapakvaloSTacandanaadi vaa taNDulazaaluukodumbarazalaaTunyagrodhazRGgaani vaa++aajena payasaa//
AS.Zaa.4.6/ kazerukamRNaalakazRGgaaTakakaazmaryaparuuSakadraakSaasaarivaaprapauNDariikaanantotpalakadambabiijakvaathena vaa zarkaraamadhumadhureNa zaalicuurNam/
jiivaniiyazRtaM vaa kSiiram/
balaatibalaazaaliSaSTikekSumuulakaakoliizRtena payasaa samadhuzarkareNa raktazaalyodanaM suziitaM bhojayet/
ziitaviiryajaaGgalarasena vaa/
raktapittakriyaazca zodhanavarjyaaH prayuJjiita/
saumyaazca mano+anukuulaaH kathaaH//
AS.Zaa.4.7/ adRSTazoNitaaM tu madhukapayasyaasuradaarubhiH siddhaM payaH paayayet/
taamravalyazmantakazataavariipayasyaabhirvaa/
vidaaryaadigaNena vaa/
zvadaMSTraasvarasakSiirasiddhaM vaa sarpiH/
palaaNDurasasiddhaM vaa sakSaudram//
AS.Zaa.4.8/ asampuurNatrimaasaayaastu puSpadarzane garbhaH praayo na tiSThatyasaJjaatasaaratvaat//
AS.Zaa.4.9/ aamaanvaye cordhvamapi viruddhopakramatvaat/
tatra ruukSaziitaani prayuJjiita//
AS.Zaa.4.10/ tadyathaa/
praagupavaasaM tato duraalabhaamRtoziiraparpaTakaghanacandanaativiSaabalaakaTvaGgadhaanyaakakvaathapaanam/
tRNadhaanyazaaliSaSTikapeyaamazanaM ca mudgaadiyuuSaiH/
jite tvaame snigdhaziitaani puurvavat//
AS.Zaa.4.11/ aamagarbhe tu patite madyaanaamanyatamaM saamarthyataH paayayet/
garbhakoSThavizudhyarthamaartivismaraNaarthaM ca/
amadyapaaM paacaniiyadravyopahitaabhiH snehalavaNavarjyaabhiH satilaabhiruddaalakaadiyavaaguubhirupaacaredyaavanto maasaastaavantyahaaniiti//
AS.Zaa.4.12/ tataH priiNanairbalaanurakSibhirasnehairaahaarairaadoSadhaatukledazuddheH/
aamagarbhazeSeNa hi punaHpunarakuzalamanuSajyeta/
tasmaattiikSNairanavazeSayannupaacaret/
tataH paraM snehapaanairbastibhiraahaaraizca diipaniiyapaacaniiyajiivaniiyabRMhaNiiyamadhuravaataharairiti//
AS.Zaa.4.13/ yasyaaH punarmahati jaatasaare garbhe varjyaanaamavarjanaat puSpadarzanaM syaadanyadvaa yonisravaNam/
tasyaastannimittaM vaayuH prakupitaH pittazleSmaaNau parigRhya garbhasya rasavahaaM naaDiiM pratipiiDyaavatiSThate/
tato naaDyaaM doSaiH kulyaayaamiva tRNapatraadibhiH praticchannaayaaM rasasyaasamyagvahanaadgarbho vRddhimanaapnuvannupavizatyupazuSyati vaa//
AS.Zaa.4.14/ tatra yasyaaH kaadaacitkaartavaparisraavaavalpau ca dRzyete satataM ca garbhaH praaptaatparimaaNaadaparihiiyamaana eva sphurati/
na ca kukSirvivardhate/
tamupaviSTakamityaacakSate/
yadaa tu pratimaasamaartavaM pratyahaM vaa parisravaNaM naatyalpaM ca tathaa parihiiyamaaNo garbhazciraat kiJcit spandate/
kukSizca vRddho+api parihiiyate/
tadupazuSkakaM naagodaraM ca//
AS.Zaa.4.15/ tau tu maaturaahaaratejasaalpenaapyaayyamaanau yadaa puSTau syaataaM kezadazanaadiyuktau/
tadaa varSagaNairapi pramadaa prasuuyata eva//
AS.Zaa.4.16/ tatra vaatenopaviSTakopazuSkakayorvaayuH pratihanyate sazabdaM phenilaM vicchinnaM zakRdupavezyate muutramuparudhyate kaTiipRSThahRdayeSu vedanaa jRmbhaa nidraanaazo+abhiikSNaM pratizyaayaH zuSkakaasaH saadaH kSveDete iva karNau tudyete iva zaGkhau pipiilikaabhiriva saMsRjyate zariiraM parikRntanniva vaayurbhramati kukSau tama iva pravezyate duHkhenaannasya jaraNamaharahaH parihaaniH sphuTitavivarNaparuSatvaktvaM ca bhavati//
AS.Zaa.4.17/ pittena taamraharitamupavezyate dhuumako+amlakazchardirmuurchaa kukSihRdayadaahaH piitaraktagomuutraabhanetramuutranakhatvaktvaM kaalii durbalaa nityazuunaa ca naarii bhavati//
AS.Zaa.4.18/ zleSmaNaa madhuraasyatvamutklezaH zleSmodvamanaM bhaktadveSaH zvetahastapaadanetrataa kaasaH zvaasazca//
AS.Zaa.4.19/ tayorjiivaniiyabRMhaNiiyamadhurauSadhasiddhaanaaM saMpiSaamupayogaH/
tathaa payasaaM rasaanaamaamagarbhaaNaaM ca garbhavRddhikaraH/
tathaa sambhojanametaireva ca ghRtaadibhiH/
subhikSaayaa abhiikSNaM yaanavaahanaapavarjanabRMhaNairupapaadanam//
AS.Zaa.4.20/ atha vizeSeNa vaate puurvameva saindhabopahitaM kSiirabastiM datvaa ziitodakasnaataaM mRdu zaalyodanaM bhojayet/
tato vidaaryaadigaNasaadhitena saMSiSaanuvaasayet/
nivaataM ca seveta/
pitte madhukavidaariiniryuuhasiddhaM payaH pibet/
tisraH sthuulakukkuTiirnistuSamaaSaaDhakaM ca kSiirodakenoluukhale saGkSudya tadrasena sarpiSaa ca tittirikapiJjalaanyatararasaM saaghayitvaa paayayedupaviSTakavivardhanaarthamupazuSkakabRMhaNaarthaM ca/
ajaasaMpiSaa kSiireNa jiivaniiyaizca saMskRtaaM yavaaguuM pibet//
AS.Zaa.4.21/ payasyaakaakoliidvayasuniSaNNakakalkena payasaa ca sarpirvipaacayet/
tat kaalyaM kSiiraanupaanamupayuJjiita/
aamagarbharasena caazniiyaat/
taaneva ca tatra bhRSTaan bhakSayet/
jalacaramaaMsaani ca/
kaphe tvaanuupaudakapizitopadaMzaamacchasuraaM triraatraM paJcaraatraM saptaraatraM vaa pibet//
AS.Zaa.4.22/ tilamudgamaaSalavaNaabilvapaatraiH paJcabhirghRtapaatraM saMyojya svanuguptaM nidhaapayet/
tataH praataH piNDaM bilvamaatraM zRtaziitacchaagadugdhaanupaanaM vaazniiyaat/
atraiva vaa badaracuurNapaatramapi nidadhyaat/
evamavRddhau tiikSNairvirecayedaparaapaataniiyaizca paatayet//
AS.Zaa.4.23/ yasyaaH punarvaatopasRSTasrotasi liino garbhaH prasupto na spandate taM liinamityaahuH/
tatra zyenotkrozagomatsyagodhaazikhikukkuTatittiriiNaamanyatamasya rasena bhuurisarpiSkeNa maaSayuuSeNa vaa ghRtaaDhyena raktazaalyodanaM bhojayet/
saktuunvaa tilamaaSabilvazalaaTuyuktaan payasaa paayayet/
medyamaaMsopadaMzaM vaa maardviikam/
tailena caabhiikSNamudaravaGkSaNorukaTiipaarzvapRSThaanyabhyajyaat/
muhurmuhuzcainaaM harSayet/
puurvoktaM cekSeta/
yasyaaH punarudaavartavibandhaH syaattaaM vaataharasnigdhaannapaanairupaacaret//
AS.Zaa.4.24/ aSTame tu maase madhukasiddhena tailenaanuvaasayet/
tadasiddhau viiraNazaalikuzakaazekSubaalikaavetasaparivyaadhamuulaanaaM bhuutiikaanantaakaazmaryaparuuSakamadhuukamadhukamRdviikaanaaM ca payasaardhodakenodgRhya rasaM tena priyaalabibhiitakamajjatilakalkayukteneSallavaNoSNena niruuhayet/
vigatavibandhaaM ca snaataazitaaM saayaM tenaiva tailenaanuvaasayet//
AS.Zaa.4.25/ udaavarto hi samupekSitaH sahasaa sagarbhaaM garbhiNiimatipaatayet//
AS.Zaa.4.26/ yasyaaH punaratimaatradoSopacayaadyathoktairvaa vyavaayaadibhiranyairvaa vyaadhibhiH puurvopacitena vaa jananyapatyayoH karmaNaa bandhanaanmucyate garbhaH phalamiva vRntaat sa muktabandhano garbhazayyaamatikramya yakRtpliihaantravivarairavasraMsamaanaH koSThasaGkSobhamaapaadayati/
tataH koSThasaGkSobhaadvaayurapaano muuDhaH kukSibastipaarzvodarayonizuulaanaahaviNmuutrasaGgaanaapaadya garbhaM cyaavayati taruNaM zoNitabhaavena/
so+abhihitaH praak//
AS.Zaa.4.27/ vivRddhe tu garbhe stabdhaM stimitaM ziitamazmagarbhamivodaramaabhaati/
zuulamadhikamupajaayate na ca spandate garbho naavyaH praadurbhavanti na sravati yonirakSiNii caasyaaH sraMsyete tathaa bhRzamaratipariitaa vyathate+anyathaa ceSTate taamyati bhraamyati rodityaharnizaM na svapiti puutyucchavaasaa kRcchraacchravasityatikaSTaM praaNiti jakSitiityevaMvidhaaM striyaM mRtagarbhaaM vidyaat//
AS.Zaa.4.28/ taM tu garbhaM kadaacidasamyagapatyapathamanekadhaa pratipannaM viguNeneva vaayunaa SiiDitaM mohitaM ca muuDha garbhamityaahuH/
viguNaanilapratipiiDanavaicitryaadasaGkhyagatiM ca//
AS.Zaa.4.29/ samaasatastu trividhaa ga....rdhva/
tiryaG nyubjaa ca/
saMsthaanaani SunaraSTau/
taanyatraivottaratra vakSyante//
AS.Zaa.4.30/ teSu saMveSvapi vipariitendriyaarthaamaakSepayoni bhraMzasaMvaraNamakkalazvaasabhramaabhipannaaM ziitagaatraaM puutyudgaaraaM ca varjayet//
AS.Zaa.4.31/ na tu kSaNamapyupekSeta garbhazalyam/
taddhi nirucchvaasiikRtyaazu jananiiM hanyaat//
AS.Zaa.4.32/ sacetanazca garbhaH zastreNa vidaaryamaaNo viSamamaGgaani vikSipet//
AS.Zaa.4.33/ tasmaattatsaGge suutyaH prayateran puurvoktaani ca mantrauSadhaani prayuJjiita/
trividhastu saGgo bhavati/
zirasyaMse jaghane vaa//
AS.Zaa.4.34/ muuDhagarbhasya tu jaraayupaatanasaamaanyaM karmetyeke/
mantraadikarmaatharvavedavihitamityeke/
dRSTakarmaNaa zalyahartraa zalyaaharaNamityeke//
AS.Zaa.4.35/ na tvataH kaSTatamamasti zastrakarma/
yato yoniyakRtpliihaantragarbhazayaadiinaaM madhye taananupahiMsataa sparzavataa zastramavacaaryamutkarSaNavyaavartamotkartacchedanabhedanapiiDanarjuukaraNaani caikena paaNinaa kaaryaaNi//
AS.Zaa.4.36/ tasmaadiizvaramaapRcchya paraM ca yatnamaasthaaya tadvidyasahitastamupakramet/
akriyaayaaM dhruvaM maraNam/
upakrame saMzayaH/
tathodaraazmariiprabhRtiinapi//
AS.Zaa.4.37/ athottaanaayaa vyaabhugnasakthyaa vastracumbalonnamitakaTipradezaayaazca dhanvanaagavRntikaazaalmaliipicchaaghRtairabhyajya hastaM yoniM ca garbhamaaharet//
AS.Zaa.4.38/ tatra sakthibhyaamaagatasyaanulomamaaJchanameva/
ekasakthiprapannasyetaraM sakthiH prasaarya/
sphigdezaagatasya sphigdezaM pratiSidhyordhvamutkSipya sakthinii prasaarya/
tiryagaagatasya parighasyevaaparaardhamutkSipya puurvaardhamapatyapathaM pratyaarjavamaaniiya/
paarzvaapavRttaziraso+asaM pratipiiDyordhvamutkSipya ziropatyapathamaaniiya/
baahudvayaprapannasyordhvamutpiiDyaasau ziromuuamaaniiya//
AS.Zaa.4.39/ yastvaabhugnamadhyaH paaNipaadazirobhiryoniM pratipadyate/
yazcaabhugna evaikena paadena yoniM dvitiiyena paayum/
tau muuDhau hastenaahartumazakyaaviti zastramavacaarayet//
AS.Zaa.4.40/ atha striyamaazvaasya maNDalaagreNaaGgulizastreNa vaa vidaarya ziraH kapaalaanyaahRtya garbhazaGkunaa gRhiitvaa cibuke taalunyurasi kakSyaayaaM vaapaharet/
abhinnazirasaM caakSikuuTe vaa/
tathaaMsasaktasyaaMsadeze baahuM chitvaa dRterivaadhmaatasya vaatapuurNamudaramavadaarya nirasyaantraaNi zithiliibhuutamaaharet/
jaghanasaktasya jaghanakapaalaani daarayitveti//
AS.Zaa.4.41/ api ca yadyadvaayuvazaadaGgaM sajjedgarbhasya khaNDazaH/
tattacchitvaa haretsamyagrakSannaariiM ca yatnataH//
AS.Zaa.4.42/ athaapatantiimaparaaM paatayet puurvavadbhiSak/
evaM nirhRtazalyaaM tu siJceduSNena vaariNaa//
AS.Zaa.4.43/ dadyaadabhyaktadehaayai yonau snehapicuM tataH/
yonirmRdurbhavettena zuulaM caasyaaH prazaamyati//
AS.Zaa.4.44/ diipyakaativiSaaraasnaahiGgvelaapaJcakolakaat/
cuurNaM snehena kalkaM vaa kvaathaM vaa paayayettataH//
AS.Zaa.4.45/ kaTukaativiSaapaaThaazaakatvagdhiGgutaijaniiH/
tadvacca doSasyandaarthaM vedanopazamaaya ca//
AS.Zaa.4.46/ triraatramevaM saptaahaM snehameva tataH pibet/
saayaM pibedariSTaM ca tathaa sukRtamaasavam//
AS.Zaa.4.47/ ziriiSakakubhakvaathapicuunyonau ca nikSipet//
AS.Zaa.4.48/ upadravaazca ye+anye syustaanyathaasvamupaacaret/
payo vaataharaiH siddhaM dazaahaM bhojane hitam//
AS.Zaa.4.49/ raso dazaahaM ca paraM laghupathyaalpabhojanaa//
AS.Zaa.4.50/ snehaabhyaGgaparaa snehaana balaatailaadikaan bhajet/
uurdhvaM caturbhyo maasebhyaH saa krameNa sukhaani ca//
AS.Zaa.4.51/ atha balaatailamupadekSyaamaH/
balaamuulakaSaayasya bhaagaaH SaT taavanta eva payaso yavakolakulatthadazamuulakaSaayasya bhaago bhaagazcaturdazastailasya tatsarvamaikadhyaM kRtvaa zlakSNapiSTaani caavaapya kaakoliikSiirakaakoliijiivakarSabhakamudgaparNiimaaSaparNii modaamahaamedaakSiirazuklaamadhukadevadaarumaJjiSThaacandanasaarivaatagarakuSThazataavaryazvagandhaapunarnavaazatapuSpaavaraapatrarasasaralazaileyailaavacaagarukaalaanusaariisaindhavaani zanairmRdvagninaa saadhayitvaa subhaajane+anuguptaM nidadhyaadeSa bhagavato dhanvantarerabhimatastailaraajo raajJaaM raajamaatraaNaaM suutikaanaaM kRzaanaaM zizuunaamatiitavayasaaM sukumaaraaNaaM zuulinaaM mahaagrahagRhiitaanaaM diirgharogakSapitavapuSaaM marmaviddhapatitaabhihatabhagnavizliSTadehaanaaM daivopaghaataabhizaptamanojvarapariitaanaaM paananaavanaabhyaGgabastiSu prayojyaH/
tena balapauruSasmRtimatimedhaagniviiryaujaaMsi vivardhante pakSaaghaataakSepakaarditaadivividhavaatavikaaragulmahikkaazvaasakaasaa nivartante/
aharahazcopayujyamaane SaNmaasaadaantravRddhiH prazaamyati ca vandhyaa ca putraM guNavantamicchayaa labhata iti/
bhavanti caatra//
AS.Zaa.4.52/ bastidvaare vipannaayaaH kukSiH praspandate yadi/
janmakaale tataH ziighraM paaTayitvoddharecchizum//
AS.Zaa.4.53/ madhukaM zaakabiijaM ca payasyaa suradaaru ca/
azmantakaH kRSNatilaastaamravallii zataavarii//
AS.Zaa.4.54/ vRkSaadanii payasyaa ca lataa cotpalasaaribaa/
anantaa saarivaa raasnaa padmaa ca madhuyaSTikaa//
AS.Zaa.4.55/ bRhatiidvayakaazmaryakSiirizRGgatvaco ghRtam/
pRzniparNii balaa zigruH zvadaMSTraa madhuparNikaa//
AS.Zaa.4.56/ zRGgaaTakaM bisaM draakSaa kazerumadhukaM balaa/
saptaitaan payasaa yogaanardhazlokasamaapanaan//
AS.Zaa.4.57/ kramaat saptasu maaseSu garbhe sravati yojayet/
kapitthabilvabRhatiipaTolekSunidigdhikaat//
AS.Zaa.4.58/ muulaiH zRtaM prayuJjiita kSiiraM maase tathaaSTame/
namame saarivaanantaapayasyaamadhuyaSTibhiH//
AS.Zaa.4.59/ yojayeddazame maasi siddhaM kSiiraM payasyayaa/
athavaa yaSTimadhukanaagaraamaradaarubhiH//


atha paJcamo+adhyaayaH/
AS.Zaa.5.1/ athaato+aGgavibhaagaM zaariiraM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.5.2/ sakalamapi zariiramaGgamityucyate tatra punaH SaDaGgaM zirontaraadhirdvau baahuu sakthinii ca netranaabhipaaNipaadaadiini tvasya pratyaGgaani//
AS.Zaa.5.3/ mahaaguNamayebhyazca khapavanatejojalabhuumyaakhyebhyo mahaabhuutebhyazcetanaadhiSThitebhyo+abhinirvRttiraGgasya//
AS.Zaa.5.4/ bhuutaanaameva ca dRSTaadRSTavividhakarmavazaadanekaruupaatsannivezavizeSaadaakRtipramaaNasnehadiiptisvaraadiinaaM saaruupyamasaaruupyaM vaa suukSmasthuulataaratamyabhedabhinnamatibahuprakaaraM niSpadyate//
AS.Zaa.5.5/ tatra sattvabahulamaakaazam/
rajobahulo vaayuH/
ubhayabahulo+agniH/
sattvatamobahulamambu/
tamobahulaa bhuuH/
teSaamapratighaatazcalatvamauSNyaM dravataa kaaThinyamiti kramaalliGgaani/
vizeSatazca zrotraadiSvindriyeSvavasthaanam/
zabdasparzaruuparasagandhairekaikapravRddhairanvayaH//
AS.Zaa.5.6/ tatraakaazajaani zrotraM zabdaH sarvasrotaaMsi viviktaa ca/
vaayaviiyaani sparzanaM sparzaH prazvaasocchvaasaadiparispandanaani laaghavaM ca/
aagneyaani darzanaM ruupaM pittamuuSmaa paktiH santaapo medhaa varNo bhaastejaH zauryaM ca/
aambhasaani rasanaM rasaH svedakledavasaarasaasRkzukramuutraadidravasamuuhaH zaityaM snehazca/
paarthivaani ghraaNaM gandhaH kezanakhaasthyaadimuurtasamuuho dhairyaM sthairyaM ca//
AS.Zaa.5.7/ teSu maatRjaani mRduuni tvagraktamaaMsamedomajjanaabhihRdayaamaazayagarbhazayayakRtpliihaaklomaantragudaadiini//
AS.Zaa.5.8/ pitRjaani sthiraaNi kezanakhaasthizukrasiraasnaayvaadiini//
AS.Zaa.5.9/ aatmajaani naanaayoniSuutpattirmanazcetanendriyaaNi praaNaapaanau dhaaraNamaakRtisvaravarNavizeSaaH kaamakrodhalobhabhayaharSadharmaardhamaziilataasmRtibuddhiicchaadveSaprayatnaahaGkaarasukhaduHkhaayuraatmajJaanaani ca//
AS.Zaa.5.10/ saatmyajaanyaayuraarogyamanaalasyalolupatvamindriyaprasaadasvaravarNaujaHsampatprazastataa praharSabhuuyastvaM medhaabalaM ca//
AS.Zaa.5.11/ rasajaani kRtsnasya dehasya sambhavo vRttirvRddhistRptiralaulyaM puSTirutsaahazca//
AS.Zaa.5.12/ zuddhasattvajaani zaucamaastikatvaM kRtjJataa daakSiNyaM vyavasaayaH zauryaM gaambhiiryaM buddhirmedhaa smRtiH zuklavartmarucirbhaaktiraabhiSaGgaabhaavastamoguNaviparyayazca//
AS.Zaa.5.13/ raajasaani durupacaarataa+anaaryaM zauryaM maatsaryamamitabhaaSitvamahaGkaaro lolupatvaM dambho maanaH krodho harSaH kaamazca//
AS.Zaa.5.14/ taamasaanyajJaanaM viSaadaH pramaado nidraalasyaM kSuttRSNaa zoko maatsaryaM vipratipattiH paraatisandhaanaM sattvaguNavaipariityaM ca//
AS.Zaa.5.15/ tatra sattvaM manastasyoSaplavo rajastamazcetyevaM bhuutaatmakaM dehamaahuH//
AS.Zaa.5.16/ tasya punaH pravibhaagaH/
tvacaH kalaa doSaa dhaatavo malaa buddhiindriyaaNi tadadhiSThitaani karmendriyaaNyatiindriyamaazayaaH praaNaayatanaani kaNDaraajaalaani kuurcaarajjavassiivanyo+asthisaGghaataaHsiimantaa asthiinyasthisandhayaH snaayuuni pezyassiraadhamanyassrotaaMsyuuSmaaNo marmaaNi kezazmaznulomaani prakRtivikRtibhedaazca/
tatraasRjaH pacyamaanasya kSiirasyeva santaanikaaH SaT tvaco bhavanti/
tvakprasaadaadraktasya prasaadaH//
AS.Zaa.5.17/ taasaamudakadharaa caadyaa/
dvitiiyaa+asRgdharaa/
tRtiiyaa sidhmakilaasaadhiSThaanaa/
caturthii sarvakuSThaadhiSThaanaa/
paJcamii punaralajiividradhyadhiSThaanaa/
SaSThii tu praaNadharaa/
yasyaaM chinnaayaaM taamyatyandhamiva ca tamaH pravizati yaaM caadhiSThaayaaruupaMSi jaayante parvasu kRSNaraktaani sthuulamuulaani duzcikitsyatamaani//
AS.Zaa.5.18/ anye sapta tvaco vadanti/
tatra prathamaa bhaasinii naama yaa varNaanaamavabhaasinii khaadiinaaJca SaJcaanaaM chaayaanaaM saa vriiheraSTaadazabhaagapramaaNaa/
dvitiiyaa lohinii naama SoDazabhaagapramaaNaa/
tRtiiyaa zvetaa naama dvaadazabhaagapramaaNaa/
caturthii taamraa naamaaSTabhaagapramaaNaa/
paJcamii vedinii naama paJcabhaagapramaaNaa/
SaSThii rohiNii naama vriihipramaaNaa/
saptamii maaMsadharaa naama vriihidvayapramaaNaa//
AS.Zaa.5.19/ yastu dhaatvaazayaantareSu kledo+avatiSThate sa yathaasvamuuSmabhirvipakvaH snaayuzleSmajaraayucchannaH kaaSTha iva saaro dhaatusaarazeSo rasazeSolpatvaat kalaasaMjJaH/
taa dhaatvaazayaantaramaryaadaaH sapta kalaaH//
AS.Zaa.5.20/ taasaaM prathamaa maaMsadharaa naama yasyaaM maaMse siraasnaayudhamaniisrotasaaM bhuumaaviva paGkodakena bisamRNaalaanaaM prataanaani bhavanti//
AS.Zaa.5.21/ dvitiiyaa raktadharaa naama maaMsasyaabhyantaratastasyaaM zoNitaM vizeSatazca siraapliihayakRtsu bhavati/
maaMsaacca kSataat kSatajaM vRkSaadiva kSiiriNaH kSiiraM pravartate//
AS.Zaa.5.22/ tRtiiyaa medodharaa naama/
medo hi tasyaamudare+aNvasthiSu ca saraktaM bhavati/
tadeva ca zirasi kapaalapraticchannaM mastiSkaakhyaM mastuluGgaakhyaM ca sthuulaasthiSu ca majjaa/
caturthii zleSmadharaa naama/
tatsthena hi zleSmaNaa zleSitaaH sarvasandhayo dRDhaa bhavanti sopaaGgaa ivaakSaaH/
paJcamii puriiSadharaa naama/
saa hyatraamapakvaazayaazritaa koSThaantaruNDukasthaM malaM vibhajati//
AS.Zaa.5.23/ SaSThii pittadharaa naama pakvaamaazayamadhyasthaa/
saa hyantaragneraadhiSThaanatayaamaazayaat pakvaazayonmukhamannaM balena vidhaarya pittatejasaa zoSayati pacati pakvaM ca vimuJcati/ doSaadhiSThitaa tu daurbalyaadaamameva/
tato+asaavannasya grahaNaat punargrahaNiisaMjJaa/
balaM ca tasyaaH pittamevaagnyabhidhaanamataH saagninopastabdhopabRMhitaikayogakSemaa zariiraM vartayati//
AS.Zaa.5.24/ saptamii zukradharaa naama dvyaGgule dakSiNe paarNve bastidvaarasyaadho muutramaargamaazritaa sakalazariiravyaapinii zukraM pravartayati//
AS.Zaa.5.25/ doSaa dhaatavo malaazca praaguditaaH/
paJca buddhiindriyaaNi zrotraM sparzanaM darzanaM rasanaM ghraaNaM ca/
teSaaM sabhaagatayaa kramaadviSayaaH zabdasparzaruuparasagandhaaH/
paJcabuddhiindriyaadhiSThaanaani karNau tvagakSiNii jihvaa naasike ca//
AS.Zaa.5.26/ paJca karmendiryaaNi vaakpaayuupasthapaaNipaadasaMjJakaani/
taanyapi ca vacanotsargaharSaadaanagamanaarthaani//
AS.Zaa.5.27/ atiindriyaM tu manaH sarvaarthairanvayaat tadyogena paJcendriyaaNaamarthapravRtteH buddhikarmendriyobhayaatmakatvaacca//
AS.Zaa.5.28/ saptaazayaH kramaadasRkkaphaamapittapakvavaayumuutraadhaaraaH striiNaaM pittapakvaazayayormadhye garbhaazayo+aSTamaH/
teSu saptasu pratibaddhaani koSThaaGgaani hRdayayakRtpliihaphuphphusoNDukavRkkaantraadiini/
tatra samaanenaadhmaayamaanasya dehoSmaNaa pacyamaanasya zoNitasyaacchato jaayate yakRt pliihaa ca/
raktaphenaat phuphphusam/
raktakiTTaaduNDukaH/
raktamedaHprasaadaad vRkkau/
raktamaaMsaprasaadaadaantraaNi/
taani saardhatrivyaamaani puMsaam/
trivyaamaani sriiNaam/
raktasyaanilayogaat kaaliiyam/
hRdayaM punaH zleSmaraktaprasaadaat sambhavati padmakozasaGkaazaM suSiramadhomukham/
tadvizeSeNa cetanaayaaH sthaanaM sarvabhaavaanaaM ca cetanaanugataanaam/
tasya vaamapaarNve pliihaa phuphphusazca dakSiNato yakRt kloma ca//
AS.Zaa.5.29/ tathaa kapharaktavaahinaaM srotasaaM mahaabhuutaanaaM ca prasaadaadindriyaaNi/
teSvapi ca netre zleSmaNaH prasaadaacchuklamaNDalaM tat pitRjam/
asRjaH kRSNamaNDalaM tanmaatRjam/
madhye dRSTimaNDalaM tadubhayaatmakam//
AS.Zaa.5.30/ pakSmavatmarzuklakRSNadRSTyaakhyaani paJca maNDalaani/
tatsandhayazcatvaaraH/
dvau caapaaGgakaniinayoH iti te SaT/
SaT ca paTalaani/
dve vartmanii/
baahyaM caazritamagnyambhasii/
dvitiiyaM maaMsaM tRtiiyaM medazcaturthamasthi/
teSaaM bahalataa dRSTeH paJcamaaMzena//
AS.Zaa.5.31/ bandhanaguNaastu catvaaraH siraakaNDaraamedaHkaphaatmakaaH/
zleSmaa tu paraM sarvasandhibandhanamityuktaM praak/
netraazritaM tu tejo baahyatejasaa svayoninaa yogaacchastramivaazmanaa karmaNyaM bhavati/
atiyogaadupahanyate/
tacca vaidyutavad baDavaamukhavaccaambhomadhyagamapi viiryotkarSaattejastvaM na jahaati/
maaMsaasRkkaphaprasaadaattu jihvaa jaayate/
maaMsaasRkkaphamedaHprasaadaad vRSaNaaviti//
AS.Zaa.5.32/ daza praaNaayatanaani muurdhaa jihvaabandhanaM kaNTho hRdayaM naabhirbastirgudaH zukramojo raktaM ca/
teSaamaadyaani sapta punarmahaamarmasaMjJaani//
AS.Zaa.5.33/ SoDaza kaNDaraaH/
taasaaM dve dve karacaraNeSu/
catasraH pRthaggriivaapRSThayoH//
AS.Zaa.5.34/ SoDaza jaalaani teSaaM maaMsasiraasnaayvasthijaani catvaaryekaikatra gulphe maNibandhe ca prasparagavaakSitaani taani sthitaani//
AS.Zaa.5.35/ SaT kuurcaa hastapaadagriivaameDhreSu//
AS.Zaa.5.36/ catasro maaMsarajjavaH pRSThavaMzamubhayataH peziinibandhanaaryaM taasaaM dve baahye/
dve caabhyantarasthite//
AS.Zaa.5.37/ sapta siivanyaH/
taaH paJca zirasi jihvaamehanayorekaikaa/
parihaaryaazca zastreNa//
AS.Zaa.5.38/ caturdazaasthisaGghaataaH/
teSaamekaiko gulphajaanuvaGkSaNamaNibandhakuurparakakSyaasu trikazirasozca//
AS.Zaa.5.39/ tadvat siimantaaH/
te tu paJca zirasiityaSTaadaza//
AS.Zaa.5.40/ triiNi SaSTyadhikaanyasthizataani/
teSaaM ca catvaariMzacchataM zaakhaasu/
saviMzaM zatamantaraadhau/
zatamuurdhvamiti/
tatraikaikasmin sakthni paJca paadanakhaaH pratyekamaGglyaaM triiNyasthiini taani paJcadaza/
paJcapaadazalaakaaH/
tatpratibandhakamekam/
dve dve kuurcagulphajaGghaasvekaikaM paarSNijaanuuruSu/
sarvaaNi ca nakhaasthyaadiini sakthivad baahvozca//
AS.Zaa.5.41/ caturviMzatiH parazukaaH/
taavantyeva sthaalakaanyarbudaani ca/
triMzat pRSThe/
aSTaavurasi/
ekaikaM bhaage trike/
nitambayozca dve/
tadvadakSakaaMsaaMsaphalakeSu//
AS.Zaa.5.42/ tathaa gaNDakrNazaGkheSu jatrutaalunozca/
trayodaza griivaayaam/
catvaari kaNThanaaDyaam/
dve hanubandhane/
dvaatriMzaddantaaH/
tadvaduluukhalaani ca/
triiNi naasaayaaM SaT zirasi//
AS.Zaa.5.43/ taani jaanunitambaaMsagaNDataaluzaGkhavaGkSaNamadhyazirassu kapaalasaMjJaani/
dazanaastu rucakaaH/
ghraaNakarNagriivaakSikozeSu taruNaani/
paaNipaadapaarzvapRSTheSu valayaani/
zeSaaNi nalakaaniiti/
naamaanugataakRtiini paJcavidhaanyasthiini/
teSu hi siraabhiH snaayubhizca nibaddhaani maaMsaani//
AS.Zaa.5.44/ dazottaraM zatadvayamasthisandhiinaam/
teSaamaSTaSaSTiH zaakhaasu/
ekonaSaSTirantaraadhau/
tryaziitiruurdhvam/
tatraikaikasmin sakthni paadaaGgulau pratyekaM trayaH/
dvaavaGguSThe/
te caturdaza/
ekaiko gulphajaanuvaGkSaNeSu//
AS.Zaa.5.45/ trayaH kaTiikapaaleSu/ caturviMzatiH pRSThavaMze/
tadvat paarzvayoH/
aSTaavurasi//
AS.Zaa.5.46/ aSTau griivaayaam/
trayaH kaNThanaaDyaam/
aSTadaza kaNThanaaDiinibaddhaa hRdayayakRtklomanaaDiiSu/
dvaatriMzaddantamuuleSu/
ekaikaH kaakalanaasaamuurddhasu/
dvau dvau gaNDakarNazaGkhavartmanetrahanusandhiSu/
dvaavupariSTaat bhruvoH/
paJca ziraHkapaaleSu//
AS.Zaa.5.47/ te+aGguligulphajaanumaNibandhakuurpareSu korasaMjJaaH/
kakSaavaGkSaNadantamuuleSuuluukhalasaMjJaaH/
aMsapiiThagudabhaganitambeSu saamudgaaH/
griivaapRSThavaMzayoH prataraaH/
ziraHkaTiikapaaleSu tunnasevaniisaMjJaaH/
hanuubhayato vaayasatuNDaaH/
kaNThanetrahRdayayakRtpliihaklomanaaDiiSu maNDalasaMjJaaH/
zrotrazRGgaaTakeSu zaGkhaavartaaH/
ityasthisandhayo+aSTavidhaaH//
AS.Zaa.5.48/ snaayupeziisiraazritaistu sahasradvayaM na punaH zastrapraNidhaane teSu vaacyamastiiti pRthaG nocyate//
AS.Zaa.5.49/ nava snaayuzataani/
teSaaM SaT zataani zaakhaasu/
triMzacchatadvayamantaraadhau/
uurdhvaM saptatiH/
tatraikaikasmin sakthni paadaaGgulyaaM pratyekaM SaT SaT/
taani triMzat/
daza daza paadatalakuurcagulpheSu/
triMzajjaGghaayaam/
daza jaanuni/
catvaariMzaduurau/
daza vaGkSaNe//
AS.Zaa.5.50/ catvaariMzat kaTyaam/
viMzatirmuSkameDhrabastyantreSu/
aziitiH pRSThe/
SaSTiH praarzvayoH/
aSTaadazorasi/
catvaaryakSakayoH/
aSTaavaMsayoH//
AS.Zaa.5.51/ dve dve manyaavaTunetrauSThataaluSu/
triMzad griivaayaam/
triiNi jatruNi/
catvaari hanvoH/
paJca jihvaayaam/
dvaadazottaraadhareSu dantamaaMseSu/
SaNmuurdhani//
AS.Zaa.5.52/ tatra zaakhaasu sandhiSu ca prataanavanti/
mahaasnaavaani tu vRttaani taani kaNDaraasaMjJaani/
bastyaamapakvaazayaantreSu suSiraaNi/
paarzvapRSThorazzirassu pRthuuni//
AS.Zaa.5.53/ snaavabandhanairhi sandhiSu subaddhaa tanurnauriva samyagiihate/
tasmaadasthisiraadibhyo+api taani yatnato rakSet/
yazca snaavaani baahyaanyabhyantaraaNi ca samyag jaanaati sa guuDhamapi zalyamaahartuM samartho bhavati//
AS.Zaa.5.54/ paJca peziizataani/
taasaaM catvaari zataani zaakhaasu/
SaSTirantaraadhau/
catvaariMzaduurdhvam/
tatraikaikasmin sakthni paadaaGgulyaaM pratyekaM tisraH/
taaH paJcadaza/
daza daza prapade paadatale gulphe ca/
tathaa paadasyopari kuurce sanniviSTaaH/
viMzatirjaGghaayaam/
paJca jaanuni/
viMzatiruurau//
AS.Zaa.5.55/ ekaikaa meDhrasevanyoH/
dve vRSaNayoH/
daza sphijoH/
tisro gude taastu valiisaMjJaaH/
dve bastizirasi/
catasra udare/
naabhyaamekaa/
hRdyaamaazaye ca/
SaT yakRtpliihoNDukeSu/
pRSThe paJcordhvasanniviSTaaH/
daza diirghaaH paarzvayoH/
daza vakSasi/
tisro+aMsaakSakoparitaH//
AS.Zaa.5.56/ daza griivaayaam/
aSTau gaNDayoH/
aSTau hanvoH/
ekaikaa galakaakalajihvaamuurdhasu/
dve dve taalulalaaTayoH/
naasauSThakarNeSu ca//
AS.Zaa.5.57/ striiNaaM tu viMzatiradhikaa/
tatra daza stanayoH/
taasaaM yauvane parivRddhirbhavati/
daza yonau/
taasaamabhyantaraazrite dve/
mukhaazrite vRtte dve/
tisro garbhamaargaazrayaaH/
yasyaaM garbhastiSThati/
yonistu zaGkhanaabhyaakRtistryaavartaa/
tasyaastRtiiya aavarte pittapakvaazayaantare garbhazayyaa/
tasyaaM zukraartavapravezinyastisraH pezyaH//
AS.Zaa.5.58/ taabhirhi zariire tanubahalasthuulaaNupRthuvRttahrasvadiirghasthiramRduzlakSNakarkazaabhiH sandhyasthisiraasnaavaani pracchaaditaani//
AS.Zaa.5.59/ siraadhamaniimukhaanaaM tvaNuzo vibhajyamaanaanaamekonatriMzacchatasahasraaNi nava ca zataani SaTpaJcaazaani bhavanti/
taabhiridaM gavaakSitaM pinaddhamaatataM ca//
AS.Zaa.5.60/ taavanti ca kezazmazrulomaani/
taasaaM hi mukhaani tatpratibaddhaanyatastaani taabhiraapyaayyante/
taizca taaH svedamabhivahanti/
tathaabhyaGgalepaadiviiryaM tvaci vipakvamantarnayanti sparzaM ca gRhNanti//
AS.Zaa.5.61/ srotaaMsi punarasaGkhyeyaanyeva/
tathaapi tu siraadiini yathaasthuulaM yathopayogaM caanyatropadekSyante/
ityevaM parisaGkhyaataaH zariire muurtimantaH sthiraa bhaavaaH//
AS.Zaa.5.62/ dravaastu yattadatiyogena cyavamaanaM puriiSamanubadhnaati/
tathaa muutraM rudhiramanyaaMzcazariire dhaatuun/
yacca sarvazariiragataM baahyaa tvagbibharti/
yacca tvagantare vraNagataM lasiikaazabdavaacyam/
yaccoSmaanubaddhaM romakuupebhyo+abhiniSpatatsvedavaacyam/
tadudakam//
AS.Zaa.5.63/ tasyaadyasya caahaarasaarasya rasaakhyasya raktasya zakRtaH zleSmaNaH pittasya muutrasya vasaayaaH medaso majJazca svena svenaaJjalipramaaNena yathaapuurvamekaadisaGkhyaapravRddhiH/
arddhaaJjaliH zukrasya/
taavadeva mastiSkamojazca/
striiNaaM rajaso+aJjalayazcatvaaraH/
stanyasya dvau/
ubhayamapi caitadrasaprasaadaatmakamiti//
AS.Zaa.5.64/ samadhaatoH parimaaNamidam/
ato vRddhikSayau yathaasvaM lakSaNairvibhaavayedaparaazcaaparisaGkhyaataanmuurtaamuurtaan bhaavaan/
tadyathaa/
maaMsakarNaadimalaan vaayubuddhismRtyaadiizca//
AS.Zaa.5.65/ dhanvantariiyaaH punaH paThanti/
vilakSaNaani hi zariiraaNi nityameva ca calaa doSadhaatumalaaH/
tasmaadudakaadiinaamapi samatvaM maaMsaadivat parimaaNato nirdeSTumazakyam/
kevalaM svaasthyamaatreNaanumaanato lakSayediti//
AS.Zaa.5.66/ sarva eva tvavayavaaH paramaaNubhedenaati saukSmyaadasaGkhyeyataaM yaanti/
teSaaM saMyogavibhaage paramaaNuunaaM karmaprerito vaayuH kaaraNam//
AS.Zaa.5.67/ tadetadaGgamabhedena bhedatazca gRhyamaaNaM bandhaaya mokSaaya ca bhavatiiti/
bhavati caatra//
AS.Zaa.5.68/ iti sarvaavayavazo yo jaanaati kalevaram/
ahiteSu sa mohena na kadaacit pravartate//


atha SaSTho+adhyaayaH//
AS.Zaa.6.1/ athaataH siraavibhaagamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.6.2/ daza muulasiraa hRdayapratibaddhaaH sarvaaGgapratyaGgeSvojo nayanti/
tatpratibaddhaa hi zariiraceSTaaH/
taastudvyaGgulamaGgulamardhaaGgulaM yavaM yavaardhaM ca gatvaa drumapatrasevaniiprataanavadbhidyamaanaaH saptazataani bhavanti//
AS.Zaa.6.3/ taasaaM catuHzatii zaakhaasu/
tatra SoDazaavyadhaniiyaaH/
SaTtriMzaM zatamantaraadhau/
tatra dvaatriMzat/
catuSSaSTyadhikaM zatamuurdhvam/
tatraapi paJcaazat//
AS.Zaa.6.4/ taasaamekaikasmin sakthni zatam/
tatra na vidhyejjaalandharaam/
tisrazcaabhayantaragataaH//
AS.Zaa.6.5/ dvaatriMzacchroNyaa gudameDhraazrayaaH/
taasaaM dve dve vaGkSaNayoH kaTiikataruNayozcetyaSTau zastrato rakSet/
SoDaza paarzvayoH tayoruurdhvagaamekaikaaM paarzvasandhisaMjJaam/
caturviMzatiH pRSThe/
taasaaM pRSThavaMzamubhayato dve dve uurdhvagaaminyau taazcatasraH/
caturviMzatirudare/
taasaaM meDhrasyopari romaraajiimubhayato dve dve taa api catasraH/
catvaariMzadvakSasi/
taasaaM dve hRdaye dve dve ca stanamuulastanarohiteSu/
ekaikaapastambhaapaalaapeSviti/
taazcaturdaza//
AS.Zaa.6.6/ caturviMzatirgriivaayaam/
taasaaM catasro+aSTau ca marmasaMjJaaH/
dve kRkaaTikayordve vidhurayoriti SoDaza zastreNa na spRzet/
hanvoH SoDaza taasaaM sandhisambandhinyau dve/
SoDaza jihvaayaam/
taasaamadho dve rasavedinyau dve vaakpravartinyau taazcatasraH/
caturviMzatirnaasaayaam/
taasaaM dve gandhavedinyau taasaameva ca taalunyekaamiti tisraH/
SaTpaJcaazannetrayoH/
tayorunmeSanimeSakriye dve dve/
dve caapaaGgayoriti SaT/
naasaanetragataastu lalaaTe SaSTiH/
taasaaM kezaantaanugataazcatasro dve caavartayorekaa ca sthapanyaamiti sapta/
karNayoH SoDaza/
taasaaM zabdavaahinyau dve/
ta eva ca zaGkhayostaasaaM zaGkhasandhigate dve/
dvaadaza muurdhani/
taasaamutkSepayordve siimanteSvekaikaamekaamadhipataavityaSTau zastreNa pariharet/
tathaa kSudrikaaH kuTilaaH saGkiirNaa grathitaaH sandhiSu caazastrakRtyaaH//
AS.Zaa.6.7/ taasaaM yathaasvaM turyaaMzavibhaagena paJcasaptatyadhikaM zatamanilaraktaM vahati/
eSa vibhaagaH pittazleSmazuddharakteSvapi/
sthitaa hyevaM dehamanugRhNanti doSaaH/
vyatyayena tu piiDayanti//
AS.Zaa.6.8/ tatra zyaavaaruNaaH praspandinyaH suukSmaaH kSaNapuurNariktaa vaataraktaM vahanti/
niilapiitaasitaaH sparzoSNaaH kSiprasraaviNyaH pittaraktam/
gauryaH snigdhaaH sthiraaH ziitaaH kaNDuumatyaH kapharaktam/
lakSaNasaGkare saMsargasannipaataaraktam/
samaa guuDhaaH snigdhaa rohiNyaH zuddharaktamiti//
AS.Zaa.6.9/ dhamanyastu caturviMzatiH/
taabhiH kaayo+ayamaaraama iva jalahaariNiibhiH kedaara iva kulyaabhirupasnihyati/
taabhizca naabhizcakranaabhiraarakairivaavRtaa/
tasyaa naabhyaaM vizeSeNa praaNaa vyavasthitaaH/
yatazca saantaragnyadhiSThaanam//
AS.Zaa.6.10/ taasaaM khalu dhamaniinaaM dazordhvaM prasRtaa dazaadhazcatasrastiryak/
tatastaabhiryathaasvamaGgaavayavaa dhaaryante aapyaayyante ca//
AS.Zaa.6.11/ taasaamuurdhvagaa hRdayamabhiprapannaaH pratyekaM tridhaa jaayante/
tatastriMzato madhye dve dve vaatapittakapharaktarasaan vahataH/
aSTaabhiH zabdaruuparasagandhaa gRhyante/
dvaabhyaaM dvaabhyaaM bhaaSate ghoSaM karoti svapiti pratibudhyate ca/
dve caaznu vahataH/
dve ca stanaazrite naaryaaH stanyaM narasya zukram//
AS.Zaa.6.12/ adhogamaaH pakvaazayasthaa evaM tridhaa jaayante/
tatra dazaadyaaH puurvavat/
dve vahato+annaM maatraazrayeNa/
dve toyam/
dve muutram/
dve zukraM vahato dve ca muJcataH/
te eva naariiNaamaartavam/
dve varconirasinyau sthuulaantrapratibaddhe/
evaM dvaadaza/
zeSaastvaSTau dhamanyastirazciinaaH svedamabhitarpayanti//
AS.Zaa.6.13/ tiryaggaaminyazcatasro bhidyamaanaaH subahudhaa bhavantiityuktaM praak//
AS.Zaa.6.14/ srotaaMsi puMsaaM nava/
karNau netre naasaapuTau mukhaM paayurmuutrapatho+anyaani ca triiNi striiNaaM stanau raktapathazca/
tathaaparaaNyantassrotaaMsi jiivitaayatanaani trayodaza praaNodakaannadhaatumalaanaamayanaani//
AS.Zaa.6.15/ tatra praaNavaahinaaM hRdayaM muulaM mahaasrotazca/
taani dhaatukSayaraukSyapipaasaakSudvyaayaamavegadhaaraNaadibhirduSyanti/
tato+atisRSTaM pratibaddhamalpaalpamabhiikSNaM vaa sazabdazuulamucchvasanam/
tatra zvaasavat saadhanam//
AS.Zaa.6.16/ udakavaahinaaM talu muulaM kloma ca/
taanyaamabhayaatipaanoSNa zuSkaannakaSaayatRNnigrahaadibhirduSyanti/
tato+atitRSNaa mukhazoSaH karNakSveDanaM tamodarzanaM ca/
tatra tRSNoktamauSadham//
AS.Zaa.6.17/ annavaahinaamaamaazayo muulaM vaamapaarzvaM ca/
teSaa duSTau sarvaM maatraazitiiyoktamavagacchet//
AS.Zaa.6.18/ rasavaahinaaM hRdayaM muulaM daza dhamanyazca/
raktavaahinaaM yakRt pliihaa ca/
maaMsavaahinaaM snaavaani tvak ca/
bhedovaahinaaM vRkkau maaMsaM ca/
asthivaahinaa jaghanaM medazca/
majjavaahinaaM parvaaNyasthiini ca/
zukravaahinaaM stanau muSkau majjaa ca/
muutravaahinaaM bastirvaGkSaiNaa ca/
zakRdvaahinaaM pakvaazayaH sthuulaantraM ca/
svedavaahinaaM medo romakuupaazca/
teSaaM duuSaNaM vividhamahitaahaaravihaaramupadravaan pRthak pRthak saadhanaM doSaadivijJaaniiyaadyathaasvaM vRddhikSayalakSaNena lakSayet//
AS.Zaa.6.19/ vyadhe tu srotasaaM bhramamohakampapralaapaadhmaanazuulaarucitRTchardijvaraatirudhirasrutimuutrapuriiSarodhaa maraNaM ca/
tasmaatsrotoviddhaM pratyaakhyaayopaacaret/
uddhRtazalyaM ca sadyovraNavidhaanena//
AS.Zaa.6.20/ tatra srotasaameva vizeSaaH siraadhamanyaH/
anye tvanyatvamicchanti siraadhamaniisrotasaam/
kevalaM parasparasannikarSaat sadRzakarmatvaat saukSmyaacca vibhaktakarmaNaamapyavibhaaga iva lakSyate//
AS.Zaa.6.21/ apare punaraahuH/
srotaaMsi siraadhamanyo rasavaahinyo naaDyaH panthaano+ayanaani gaargaaH zariiracchidraaNi saMvRtaasaMvRtaani sthaanaanyaazayaaH kSayaaniketaazceti zariire dhaatvavakaazaanaaM lakSyaalakSyaaNaaM naamaaniiti//
AS.Zaa.6.22/ te caavakaazaaH prakupitaaH sthaanasthaanmaargasthaaMzca dhaatuun prakopayanti/
te+api kupitaastaani srotaaMsi/
srotaaMsi ca srotaaMsi/
dhaatavazca dhaatuun/
teSaaM sarveSaameva duuSayitaaro duSTaa doSaaH/
te ca praayazo duSyantyagnidoSaat/
tasmaattannimittaanyaayuraarogyabalopacayavarNaujaaMsi/
tatpratibaddhaanyeva ca raJjakaadiini bhuutaagnayo dhaatvagnayazca/
tathaannamapi tainaiva pakvamamRtataaM yaatyapakvaM ca viSataam//
AS.Zaa.6.23/ tatra pittavizeSaH paacakasaMjJo+agniriti praagabhihitaH/
anye punaraacakSate doSadhaatumalasannipaatajanito+antaruuSmaa yathaanirdiSTaadhiSThaanakarmaagniriti//
AS.Zaa.6.24/ sa khalu vidhivadabhyavahRtamannajaataM praaNena vaayunaa koSThamaakRSTaM dravairvibhinnasaGghaataM snehena mRduukRtamabhisandhukSitaH samaanenaamaazayasthaM sthaaliisthamivaambutaNDulamagnirantaragniH pacati//
AS.Zaa.6.25/ tattu sarvarasamapi pacyamaanamaadau madhuriibhuutaM kaphaM pheniibhuutamudiirayati/
tato vidagdhamamliibhuutamaamaazayaat cyavamaanamacchaM pittam/
praapya ca pakvaazayaM kaTukiibhuutamanilam//
AS.Zaa.6.26/ tatazcaivaM viklinna aahaare paJca paJcaatmakaa mahaabhuutaagnayo vaayunaa vyastaan yathaasvaM paJcaiva bhuutaguNaanaahaarasthaan pacanti/
te pakvaaH punaryathaasvameva dehaazritaaMzca svavikaarabhuutaan bhuutaguNaanaapyaayayanti//
AS.Zaa.6.27/ evaM ca pakvaadaahaaraadvividhauSadhagarbhaadiva snehaadacchaH saarabhuuto rasaakhyaH kiTTaakhyazca malo+abhinirvartate/
taabhyaaM ca saaramalaabhyaaM tadaatmakaanaameva zariiraguNaanaaM dhaatvaakhyaanaaM yathaasvaM srotaaMsi paaramparyeNaavicchinnasantaanamaapuuryante/
srotobhyazca yathaavibhaagaM yathaayathameva dhaatavaH puSyanti/
uttarottaraanupraveze+api ca puurveSaaM srotasaaM yathaakaalaM samyagaahaaropayogena pariNaamavataapyaayyamaanaanaaM naapacayo bhavati/
tatazca dhaatvaakhyaaH prasaadamalaaH svaM svameva maanamanuvartante/
yathaavayazzariiram//
AS.Zaa.6.28/ tatraahaararaso vyaaniivakSipto yathaasvaM saptasu dhaatvagniSu kramaat pacyamaanaH svaatmabhaavapracyutisamanantarameva praaptaraktaadidhaatusaMjJakaH kaalavadaskhalitabalapramaaNo dehamuurjayitvaa dhaatuun dhaatumalaaMca puSNaati//
AS.Zaa.6.29/ athaannakiTTamacchaM muutraM ghanaM zakRt/
rasasya saaro raktaM malaH kapho lasiikaa ca/
raktasya saaro maaMsaM kaNDaraassiraazca malaH pittam/
maaMsasya saaro medastvaco vasaa ca kiTTaM karNaakSinaasikaasyaromakuupaprajananamalaaH/
medasaH saaro+asthisnaayusandhayaH kiTTaM svedaH/
asthnaH saaro majjaa kiTTaM kezaromanakhaaH/
majjJastu saaraH zukraM malokSiviTtvacaaM snehaH/
zukrasya saaramojaH/
atyantazuddhatayaasya malaabhaavaH/
anye punarata eva tasya necchanti paakam/
apare punaH zukrasaaraM garbhamevaamananti//
AS.Zaa.6.30/ vaayuH punaragneraahaarasya ca bahvalpatayaa tasmaattasmaanmuurcchanaavizeSaadamuurtaH zabdavaaniiSacchabdaH pracuro+alpo vaa paJcaatmaa koSThe praadurbhavati/
evaM ca kRtvaannamayaa eva dehe sarve bhaavaaH/
tenaiva cedamevaM cireNa vyaaptamantarbahiH zariirayantramanavaratapravaaheNa svaasthyabalopacayayuktaM yaavatkarmopaadaanaM yaapyate/
anyathaa tvannarasotkSepaNaadvibaddhasrotasaa vaa yathaavadanabhisandhiiyamaanadhaatupravaahamantaraa vyavacchidyate/
vyaadhibhaajanaM vaa bhavati//
AS.Zaa.6.31/ anye tu varNayanti/
abhyavahRtmaatrasyaahaarasya kaNThanaaDiipraluThitasya mahaanimramavatiirNasya yo ya evaaMzaH kaayaagninaavaliiDhaH paakamupaniiyate tasya tasyaiva prasaadaakhyo rasalezo+abhinirvRttisamanantaraM samaM samastadhaatuSu saMvRtaasaMvRtaiH pravisRto vivRtamukheSvaasanneSu srotassu bhuuyaan prathamataraM caanveti paryaayeNetareSvapi/
evamannarasa eva saakSaatsarvadhaatuun kenacideva kaalabhedena puSNaati/
na punardhaatavo dhaatvantarataaM svaruupopamardena pratipadyanta iti//
AS.Zaa.6.32/ agnistu balabhedena caturvidho bhavati/
samo viSamastiikSNo mandazca/
tatra samo yaH samyagevopayuktamannaM samyak pacati/
viSamo+asamyagapyupayuktaM pacati samyagapi ca na pacati/
tiikSNo+asamyagapyupayuktamaazu pacati/
sa eva vardhamaano+atyagnirbhavati/
mandastu samyagapyupayuktamudaragauravaadhmaanavibandhaaTopaantrakuujanamukhazoSavaayustambhaadiinyaamaliGgaani darzayitvaa ciraat pacati/
baahyenaapi ca jvaalaaGgaaraatmakenaagninaa naikaakaaraH sarvadaa paako bhavati/
kimutaantaraazrayeNoSNaatmanaa samenaapi/
tasmaattaM prayatnato rakSet/
tatra pravareNa saatmyena samaM yathaasvamapareNetaraan kramazaH saatmyamaapaadya pravareNa paripaalayeddoSopakramaNiiyoktena ca vaataadisaadhanena grahaNiirogavihitaizcauSadhavyaayaamayogairiti/
bhavati caatra//
AS.Zaa.6.33/ svadhaatusamavarNaani vRttasthuulaanyaNuuni ca/
srotaaMsi diirghaaNyaakRtyaa prataanasadRzaani ca//
AS.Zaa.6.34/ aahaarazca vihaarazca yaH syaaddoSaguNaiH samaH/
dhaatubhirviguNo yazca srotasaaM sa praduuSakaH//
AS.Zaa.6.35/ atipravRttiH saGgo vaa siraaNaaM granthayo+api vaa/
vimaargato vaa gamanaM srotasaaM duSTilakSaNam//
AS.Zaa.6.36/ bisaanaamiva suukSmaaNi duuraM viprasRtaani ca/
dvaaraaNi srotasaaM dehe raso yairupaciiyate//
AS.Zaa.6.37/ kecidaahurahoraatraat SaDahaadapare pare/
maasaat prayaati zukratvamannaM paakakramaadibhiH//
AS.Zaa.6.38/ vRSyaadiini prabhaaveNa sadyaH zukraadi kurvate/
praayaH karotyahoraatraat karmaanyadapi bheSajam//
AS.Zaa.6.39/ kaphaH pittaM malaH kheSu prasvedo nakharoma ca/
sneho+akSitvagvizaamojo dhaatuunaaM kramazo malaaH//
AS.Zaa.6.40/ samaH samaane sthaanasthe viSamo+agnirvimaargage/
pittaabhimuurchite tiikSNo mandosminkaphapiiDite//
AS.Zaa.6.41/ zaante+agnau mriyate yukte ciraM jiivatyanaamayaH/
rogii syaadvikRte tasmaattaM prayatnena paalayet//


atha saptamo+adhyaayaH//
AS.Zaa.7.1/ athaato marmavibhaagaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.7.2/ saptottaraM marmazatam/
tatra catuzcatvaariMzacchaakhaasu/
SaDviMzatirantaraadhau/
saptatriMzaduurdhvam//
AS.Zaa.7.3/ athaikasmin sakthni madhyamaaGgulimabhito madhye paadatalasya talahRdayaM naama marma tatra viddhasya rujayaa maraNam/
aGguSThaaGgulyormadhye kSipraM tatraakSepakena maraNam/
kSiprasyopari dvyaGgula ubhayataH kuurcaH/
tatra paadasya bhramaNavepane bhavataH/ gulphasandheradhaH kuurcaziraH/
tatra rujaazophau/
paadajaGghayoH sandhaane gulphaH/
tatra ruk stabdhasakthitaa SaNDhataa vaa/
paarSNiprabhRtidvaadazabhiraGgulairjaGghaamadhye indrabastiH/
tatra zoNitkSayaanmaraNam/
jaGghorvoH sandhaane jaanu tatra khaJjataa//
AS.Zaa.7.4/ jaanunastryaGgulaaduurdhvamubhayata aaNiH/
tatra zophaabhivRddhiH stabdhasakthitaa ca/
uurumadhye urvii tatra raktakSayaatsakthizoSaH/
urvyaastuurdhvamadho vaGkSaNasandheruurumuule lohitaakSam/
tatra raktakSayaat pakSaaghaataH/
vaGkSaNavRSaNamadhye viTapam/
tatra SaNDhyamalpazukrataa vaa/
sakthivad baahvoH/
vizeSastu gulpho maNibandhaH tathaa jaanu kuurparam/
tayorvyadhe kuNitaa/
viTapavacca kakSaakSamadhye kakSaadharaH tatra kuNitvam//
AS.Zaa.7.5/ vaatavarconirasanaH sthuulaantrapratibaddho gudaH/
tatra sadyomaraNam/
alpamaaMsazoNito+abhyantarataH kaTyaadhanurvakra ekadvaaro+adhomukho bastiH/
tatraapi sadyomaraNamazmariivraNaadRte/
tatraapyubhayato viddhe na jiivati/
ekato bhinne muutrasraavii vraNo bhavati/
sa tu yatnenopakraanto rohati/
pakvaamaazayamadhye naabhiH tatraapi sadyomaraNam//
AS.Zaa.7.6/ koSThavakSasoH stanayozca madhye satvarajastamodhiSThaanamaamaazayadvaaraM hRdayaM tatraapi sadyomaraNam/
stanayoradhastaadvdyaGgulamubhayataH stanamuule tayoH kaphapuurNakoSThasya maraNam/
stanacuucukayoruurdhvaM vdyaGgulamubhayataH stanarohite/
tayoH zoNitapuurNakoSThasya maraNam/
ubhayatrorasornaaDyau vaatavahe apastambhau tayoH zoNitapuurNakoSThatayaa kaasazvaasaabhyaaM ca maraNam/
aMsakuuTayoradhaH paarzvayoruparibhaagayorapaalaapau tayoH puuyatvamaapannena raktena maraNam//
AS.Zaa.7.7/ pRSThavaMzamubhayataH pratizroNiikarNaavasthinii kaTiikataruNe/
tayoH zoNitakSayaat paaNDurvivarNo hiinaruupo mriyate/
paarzvayorjaghanabahirbhaage pRSThavaMzamubhayataH kukundarau/
tayoH sparzaajJaanamadhaHkaaye ceSTaanaazazca/
zroNiikarNayoruparyaazayacchaadanau paarzvaantarapratibaddhau nitambau/
tayoradhaHkaaye zopho daurbalyaM maraNaM ca/
adhaH paarzvaantarapratibaddhau jaghanapaarzvamadhye tiryaguurdhvaM ca paarzvasandhii/
tayoH zoNitapuurNakoSThatayaa maraNam//
AS.Zaa.7.8/ stanamuulayoraarjavenobhayataH pRSThavaMzaM bRhatyau/
tayoH zoNitaatipravRttinimittairupadravairmaraNam/
pRSThavaMzamubhayato baahumuulasambaddhe aMsaphalake/
tayorbaahusvaapazoSau/
griivaabaahuziromadhye+asapiiThaskandhabandhanaavaMsau/
tayoH stabdhabaahutaa//
AS.Zaa.7.9/ kaNThanaaDiimubhayatazcatasro dhamanyaH/
taasaaM dve niile dve manye/
taasu muukataa svaravaikRtyaM rasaagraahitaa vaa bhavati/
griivaayaamubhayataH pRthak catasraH siraamaatRkaastaasu sadyomaraNam/
zirogriivayoH sandhaane kukaaTike/
tayozcalamuurdhataa/
karNapRSThayoradhassaMzrite vidhure/
tayorbaadhiryam/
ghraaNamaargamubhayataH zrotramaargapratibaddhaavabhyantarataH phaNau/
tayorgandhaajJaanam/
bhruvoH pucchaantayoradhokSNorbaahyato+apaaGgau tayoraandhyam/
bhruvoH pucchaantayoruparyanukarNaM lalaaTe zaGkhau/
tayoH sadyomaraNam/
bhruvorupari nimnayoraavartau/
tayoraandhyam/
dRSTyupaghaato vaa//
AS.Zaa.7.10/ zaGkhayorupari kezaante utkSepau/
tayoH sazalyaH paakaat patitazalyo vaa jiivennoddhRtazalyaH/
bhruvormadhye sthapanii/
tatrotkSepavat/
paJca sandhayaH zirasi tiryaguurdhvaM ca siimantaa naama/
teSuunmaadabhramacittanaazairmaraNam/
jihvaaghraaNaakSizrotratarpaNiinaaM siraaNaaM taaluni sannipaataH/
taasaaM mukhaani catvaari zRGgaaTakasaMjJaani teSu sadyomaraNam/
mastakaabhyantara upariSTaatsiraasandhisannipaato romaavartaH so+adhipatirnaama/
tatraapi sadyomaraNaM bhavatiiti//
AS.Zaa.7.11/ saamaanyalakSaNaM punarmarmaNaaM piiDite rujotpattirviSamaM ca spandanam/
saamaanyenaiva ca//
AS.Zaa.7.12/ dehaprasuptirgurutaa sammohaH ziitakaamitaaa/
svedo muurchaa vamiH zvaaso marmaviddhasya lakSaNam//
AS.Zaa.7.13/ api ca maraNakaaritvaanmarma/
tat punarmaaMsasiraasnaavaasthisandhisannipaataH/
tena tasmin piiDyamaane vizeSataH praaNaabaadhaH/
baahulyena tu nirdezaH/
tasmaanmaaMsaadyaazrayato marmaaNi paJcadhaa bhidyante//
AS.Zaa.7.14/ tadyathaa/
talahRdayendrabastigudastanarohitaanyekaadaza maaMsamarmaaNi/
urviilohitaakhyanaabhihRdayastanamuulaapastambhaapaalaapapaarzvasandhibRhatiiniilaamanyaamaatRkaaphaNaapaaGgasthapaniizRGgaaTakaanyekacatvaariMzat siraamarmaaNi/
kSiprakuurcakuurcaziroviTapakakSaadharaaNi bastyaMsavidhurotkSepaaH saptaviMzatiH snaavamarmaaNi/
kaTiikataruNanitambaaMsaphalakazaGkhaastvaSTaavasthimarmaaNi/
gulphamaNibandhajaanukuurparakukundarakRkaaTikaavartasiimantaadhipatayo viMzatiH sandhimarmaaNi//
AS.Zaa.7.15/ punazca paJcadhaa gudabastinaabhihRdayamaatRkaazaGkhazRGgaaTakaadhipataya ekonaviMzatiH sadyaHpraaNaharaaNyaagneyatvaatteSaaM saptaraatraabhyantaraM kaalaH//
AS.Zaa.7.16/ talahRdayakSiprendrabastivakSomarmakaTiikataruNanitambapaarzvasandhibRhatiisiimantaastrayastriMzat kaalaantarapraaNaharaaNi saumyaagneyatvaatteSaaM pakSaabhyantaraM kaalaH/
teSvapi tu kSipraaNi kadaacidaazu//
AS.Zaa.7.17/ utkSepau sthapanii ca triiNi vizalyaghnaani vaayavyatvaat/
zalyamukhaavaruddho hi yaavadatra vaayustiSThati taavajjiivati//
AS.Zaa.7.18/ kuurcajaanukuurparaaNyurviilohitaakhyaviTapakakSaadharakukundaraaMsaphalakaniilaamanyaakRkaaTikaavidhuraphaNaapaaGgaavartaazcatuzcatvaariMzadvaikalyakaraaNi saumyatvaat/
somo hi sthairyazaityaabhyaaM praaNaan dhaarayati/
taanyapi ca kadaacidabhihataani maarayanti//
AS.Zaa.7.19/ kurcazirogulphamaNibandhaastvaSTau rujaakaraaNyagnivaayusomaguNabaahulyaat/
agnivaayuu hi vizeSeNa rujaakarau/
somastu praaNaanavalambata ityuktam//
AS.Zaa.7.20/ anye tvaahuH/
maaMsaadiinaaM paJcaanaamapi vivRddhaanaaM samavaayaat sadyaH praaNaharaaNi/
ekaikahiinaanaamalpaanaaM ca kramaaditaraaNi svabhaavata eva ca//
AS.Zaa.7.21/ anye vadanti/
pratiniyatakarmaaNi candrasuuryaayaskaantopalaanaamivaambuvahnikaalalohasaMzleSaaH tathaa ca chinneSu bahumarmasvapi paaNipaadeSu svabhaavata eva na mRtyuH//
AS.Zaa.7.22/ apare punaratraapi hetumaahuH/
paaNipaadacchede hi siraaH saGkocamaayaanti/
tatolpaasRkpravRtterjiivitam/
marmavyadhe tvatiraktasrutito vaayuvaikRtena ca maraNam/
tasmaanmarmaabhihatasya tadaGgamaazu sandhidezaacchedaniiyam/
atihataanaaM tu marmaaNaaM yathaasvaM puurvaM puurvaM ca karma iiSadante vaa hataanaamuttarottarameva//
AS.Zaa.7.23/ punazca paJcadhaa bhidyante/
tadyathaa/
urvyaH kuurcaziraaMsi viTape kakSaadhare ca dvaadaza svaaGgulonmitaani/
gulphau maNibandhau stanamuule ca SaT dvyaGgulaani/
jaanunii kuurpare ca catvaari tryaGgulaani/
kuurcaa gudo bastirnaabhirhRdayaM niile manye maatRkaaH siimantaaH zRGgaaTakaani caikonatriMzat paaNitalasammitaani/
zeSaaNi SaT paJcaazadaGguladalapramaaNaani/
anye punaraahuH/
briihipramaaNaani kSipraaNi/
kalaayapramaaNaaH stanarohitotkSepaaH/
tathaanye tilapramaaNaanyapi marmaaNiicchanti/
bhavanti caatra//
AS.Zaa.7.24/ marmavyaapte+api dehe+asminnaayurmarmaaNi rakSati/
aayuSyaaNyeva seveta sadaa tasmaadvicakSaNaH//
AS.Zaa.7.25/ marmaabhighaataH svalpo+api praayazo baadhatetaraam/
rogaa marmaazrayaastadvat prakaantaa yatnatopi ca//
AS.Zaa.7.26/ vikSipyate bhRzaM siidan zuunyo bhramati vepate/
uurdhvaM zvasiti kRcchreNa srastagaatro muhurmuhuH//
AS.Zaa.7.27/ hRdayaM dadyate caasya naikasthaane+avatiSThate/
marmopaghaataanmaraNametairliGgaiH samaznute//
AS.Zaa.7.28/ amarmaviddho+api narazchedabhedaadipiiDitaH/
atinissRtaraktazca sadyastyajati jiivitam//
AS.Zaa.7.29/ ato+anyathaa jiivati tu viddhaH zarazatairapi//
AS.Zaa.7.30/ puNyavaanniyataayuzca na kathaJcinna jiivati/
tasmaadaa caramocchvaasaaccikitsedeva yatnataH//
AS.Zaa.7.31/ tadbandhumitraanumataH pratyaakhyaayaaturaM bhiSak//


athaaSTamo+adhyaayaH/
AS.Zaa.8.1/ athaataH prakRtibheddiiyaM zaariiraM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.8.2/ sapta prakRtayo doSaiH pRthak saMsargeNa saamyena ca bhavanti/
tatra zukraartavagarbhaazayakaaleSu maatuzcaahaaravihaarayoreko+aneko vaa yo doSo bhavatyaadhikyena tenaamaraNaadviSavalyaamivotpadyamaanasya kRmerviSeNa saviSakRmeriva vRzcikaaderaaziiviSasyeva vaa svaviSeNa prakRtirjaayate//
AS.Zaa.8.3/ tasmaattanmayatayaa zukraartavayordehasya bhaavitatvaat praakRtatvaacca taavataa tena doSeNa na vihanyate/
tadguNaireva caasyazariiramupaskriyate/
tatazca tadguNapratipakSaiH sahasaa na baadhyate/
tasyaaM tvavasthaayaaM vikRtimati doSe ulbaNenaiva garbhaH sambhavati/
sambhava eva vipadyate/
vikRto vaa bhavati//
AS.Zaa.8.4/ tathaa ca kecidaahuH/
dvividhaa vaataadayaH praakRtaa vaikRtaazca/
tatra praakRtaaH saptavidhaayaaH prakRterhetubhuutaaH zariiraikajanmaanaH/
te zariiradhaaraNaaddhaatusaMjJaaH/
doSaakhyaanaaM vikRtaanaaM biijabhuutaaH/
mumuurSoH svaruupaaccalanti/
sarveSvapi ca dehe sannihiteSu prakRtaavulbaNena vyapadezaH//
AS.Zaa.8.5/ vaikRtaastu garbhaadabhinissRtasyaahaararasasya malaaH sambhavanti/
praakRteSvavarohanti/
te kaalaadivazena svapnamaaNavRddhikSayayogaaddehamanugRhNanti duuSayanti ca/
tadvadojo+api paraM hRdayasthamaSTabindupramaaNamaadhaaraH praasRtikasya rasaatmakasyaujasaH kSayavRddhibhaajaH//
AS.Zaa.8.6/ atha svadoSaguNaanurodhaadvaataprakRtistanuruukSastabdhaalpaaGgadantanakharomanetrasvaraH ziitadviDudvaddhapiNDikaH sazabdasandhigaamii ziighraarambhakSobhagrahaNavismaraNazcaladhRtimatigatidRSTisvabhaavasauhaardasteno+anaaryo matsaryajitendriyaH priyagaandharvetihaasahaasavilaasakalahamRgayodyaanayaatraH snigdhoSNamadhuraamlalavaNaannapaanakaaGkSopazayazca bhavati//
AS.Zaa.8.7/ api ca/
alpavittabalajiivitanidraH kSaamavaagdhamanisantatagaatraH/
durbhago+atibahubhugbahubhaaSii naastikaH sphuTitakezakaraaGghriH//
AS.Zaa.8.8/ kiJcidunmiSitadurmukhasuptastrasyati krathati khaadati dantaan/
zuSkaruukSaviSamaasu saritsu vyomni zaulazikhareSu ca yaati//
AS.Zaa.8.9/ pittaprakRtiruSNagauragaatrastaamranakhanayanajihvauSThapaaNipaadatalaH zithilasandhibandhamaaMsaH karabhakapilaviralamRdukezaromaa madhyabalaayuralpazukravyavaayaapatyaH zuuro+abhimaanii ziighravaliikhalatipalitapipluvyaGgakSutpipaaso medhaavii durbhagaH svaadutiktakaSaayaziitaabhilaaSopazayazca bhavati//
AS.Zaa.8.10/ api ca/
dayitamaalyavilepanamaNDanaH sucaritaH zuciraazritavatsalaH/
vibhavasaahasabuddhibalaanvito bhavati bhiiSu gatirdviSataamapi//
AS.Zaa.8.11/ gharmadveSii svedanaH puutigandhirbhuuryuccaarakrodhapaanaazanerSyaH/
suptaH pazyet karNikaaraan palaazaan digdaaholkaavidyudarkaanalaaMzca//
AS.Zaa.8.12/ kaphaprakRtistu duurvendiivarazarakaaNDaanyatamavarNaH samasuvibhaktasnigdhasthirasukumaarazliSTamaaMsasandhibandhaH paripuurNacaarugaatro mahaalalaaTorubaahurvyaktasitaasitaprasannaayatavizaalapakSmalaakSaH siMhamRdaGgaghanaghoSaH kSutpipaasoSNasahiSNurbahvojobalazukravyavaayaapatyazcirazoSamaalyaanulepano dRDhapracchannavairaH pezalaH satyavaadii smRtimaan dhRtimaanalolupo baalye+apyarodanaH kaTutiktakaSaayoSNaruukSecchopazayazca bhavati//
AS.Zaa.8.13/ api ca/
alpavyaahaarakrodhapaanaazanehaH praajyaayurvitto diirghadarzii vadaanyaH/
zraaddho gambhiiraH sthuulalakSaH kSamaavaanaaryo nidraalurdiirdhasuutraH kRtajJaH//
AS.Zaa.8.14/ RjurvipazcitsubhagaH salajjo bhakto guruuNaaM dRDhasauhRdayyaH/
svapne sapadmaan savihaGgamaalaaMstoyaazayaan pazyati toyadaaMzca//
AS.Zaa.8.15/ ubhayalakSaNasaGkare tu saMsargaprakRtiH/
sarvaguNasamuditaH samadoSaprakRtiH/
tatraadyaastrayo nityaaturaaH doSaanuzayitaprakRtitvaat/
vizeSatazca dvandvaprakRtayaH/
teSu hi guNamizravikaarakaariSu kSutpipaasaadiSvivaarogyavyapadezaH/
tasmaadvipariitaguNena vidhinaa doSopakramaNiiyoktena taanupaacaret/
samasarvarasena saatmyenaantyaM yathartuvihitena ca//
AS.Zaa.8.16/ doSavacca guNairapi sattvaadibhiH sapta prakRtayo bhavanti/
taastadabhinirvRttaireva yathoktaiH zaucaadibhirjaaniiyaat//
AS.Zaa.8.17/ tathaa punaH sapta prakRtayo jaatikuladezakaalavayobalapratyaatmasaMzrayaaH/
dRzyante hi puruSaaNaaM jaatyaadiniyataaste te bhaavavizeSaaH//
AS.Zaa.8.18/ sattvaadiinaaM ca taratamayogaacchariiravizeSebhyazcaanyonyaanuvidhaayitvaacca bhedaazrayamasaGkhyeyaM bhavati/
zariiramapi sattvaadiinanurudhyate/
sattvaadayo+api zariiram//
AS.Zaa.8.19/ sattvaadyasaGkhyabhedaavezaacca ruupasvaracaritaanukaraNamapyanuukazabdavaacyamasaGkhyabhedaM bhavati/
tadaavezastvanantarajanmaabhyaasavaasanayaa janyate/
tasmaaddevamaanuSatiryakpretanaarakaaNaaM tattadvizeSaaNaaM ca yathaayathamevaanuukaM puruSasyaanvavekSeta//
AS.Zaa.8.20/ vayastrividhaM baalaM madhyaM vRddhaM ca/
tatraaSoDazaadvarSaadbaalam/
aa SaSTermadhyam/
tato vRddham/
teSvapi stanyaahaarobhayavRttyaa baalaM trividham/
tasmin dehapramaaNavRddhiH zleSmodrekazca/
tena baalasya snehamaardavasaukumaaryaalpakrodhatvasaubhaagyaani bhavanti//
AS.Zaa.8.21/ madhyamapi trividhaM yauvanaM sampuurNatvamaparihaanizca/
tasmin pittodrekaH/
tena diiptaagnitaa prajJaadhikyaparipaakau vyavasaayazca/
tatraatriMzato yauvanamaacatvaariMzataH sarvadhaatvindriyabalaviiryapauruSasmaraNavacanavijJaanaprazrayaguNasampuurNatvamataH paramaparihaaniH//
AS.Zaa.8.22/ vRddhaM tu zazvat kSiiyamaaNadhaatvindriyaadiguNaM valiikhalatikaasazcasaagnisaadaadibhirabhibhuuyamaanaM jiirNaM bhavanamivaabhivRSTamavasiidati/
tasminmaarutodrekaH tena zlathasaaramaaMsasandhyasthitaa tvakpaaruSyamavanaamaH kaayasya vepathuH kaasaH zvaasaH zleSmasiGghaaNakodiiraNaM dhaatukSayazca//
AS.Zaa.8.23/ anye punaraahaH/
baalyaM vRddhiH prabhaa medhaaM tvakzukraakSiznutiindriyam/
dazakeSu kramaadvyeti manassarvendriyaaNi ca//
AS.Zaa.8.24/ evaM varSatamaayuSaH pramaaNamasmin kaale/
santi punaH karmavizeSaaduunaadhikavarSazatajiivino manuSyaaH/
teSaaM yathoktaiH prakRtivizeSairaayuSaH pramaaNamupalabhya vayastridhaa vibhajet//
AS.Zaa.8.25/ api ca/
varSaM varSaM kSayaM yaati nRNaaM yaate zate zate/
aayuSo+apuNyabaahulyaadyadaa yanmaanamiSyate//
AS.Zaa.8.26/ balamapi trividhaM bhavati/
sahajaM kaalakRtaM yuktikRtaM ca/
tatra sahajaM dehasattvayoH praakRtam/
kaalakRtamRtuvibhaagajaM vayaHkRtaM ca/
yuktikRtaM punaraahaaravihaarotthamuurjaskarayogajaM ca/
tadvRddhikaraastvime ca bhaavaa bhavanti/
tadyathaa/
balavatpuruSe deze janma tadvidhe ca kaale sukhazca kaalayogo biijakSetraguNazariiraahaarasattvasampattayaH svamaavo yauvanaM vyaayaamo harSazca//
AS.Zaa.8.27/ tathaa saaraaNyaSTau tvagraktamaaMsamedo+asthimajjazukrasatvaatmakaanyuttarottaravaraaNi balamaanajJaanaarthamupadizyannte/
api ca/
na muhyeddehamaatradarzanaadeva bhiSagayamupacayena maahaazariiratvaadvaa balavaanayaM kRzatvaadalpazariiratvaadvaalpabala iti/
taccobhayamapyanyathaa dRSTaM gajasiMhe//
AS.Zaa.8.28/ tatra sarvaiH saarairupeto bhavatyatibalaH paramagauravayuktaH klezakSamaH sarvaarambheSvaatmani pratyaazaavaan kalyaaNaabhinivezii sthirazariiraH susamaahitagatiH saanunaadasnigdhagambhiiramahaasvaraH sukhaizvaryavittopabhoga sammaanabhaaGmandajaraamayaH praayastulyaguNavistiirNaapatyo diirghaayuzca/
tadvipariitastvasaaraH/
madhyo madhyaguNaH//
AS.Zaa.8.29/ pramaaNaM punaH svaaGgulaiH paadaaGguSThapradezinyau dvyaGgulaayate tisro+anyaaH krameNottarottaraM paJcamabhaagahiinaastannakhahiinaa vaa/
caturaGgulaayataaH pRthak prapadapaadatalapaarSNayaH SaTpaJcacaturaGgulavistRtaazcaturdazaivaayaamena paadazcaturdazaiva pariNaahena/
tathaa gulphau jaGghaamadhyaM ca/
caturaGgulotsedhaH paadaH/
aSTaadazaayaamaa jaGghaa uuruzca/
caturaGgulaM jaanu/
triMzadaGgulapariNaaha uuruH/
SaDaayaamena//
AS.Zaa.8.30/ muSkkameDhraavaSTapaJcapariNaahau/
SoDazavistaaraa kaTii paJcaazatpariNaahaa/
dazaaGgulaM bastiziraH/
dvaadazaaGgulamudaram/
dazavistaare dvaadazaayaame paarzve/
dvaadazotsedhaM trikam/
aSTaadazotsedhaM pRSTham/
dvaadazakaM stanaantaram/
dvyaGgulaM stanaparyantam/
caturviMzatyaGgulavizaalaM dvaadazotsedhamuraH/
dvyaGgulaM hRdayam/
aSTakau skandhe kakSe ca/
SaTkaavaMsau/
SoDazakau prabaahuu/
paJcadazakau prapaaNii/
dvaadazaaGgulau paaNii/
tatraapi paJcaaGgulaa madhyamaaGguliH/
tato+ardhaaGgulahiine pradezinyanaamike/
saardhatryaGgulau kaniSThikaaGguSThau/
caturaGgulotsedhaa dvaaviMzatipariNaahaa zirodharaa/
dvaadazotsedhaM caturviMzatipariNaahamaananam//
AS.Zaa.8.31/ paJcaaGgulamaasyam/
caturaGgulaM pRthak cibukauSThanaasaadRSTyantarakarNalalaaTam/
tribhaagaaGgulavistaaraa naasaapuTamaryaadaa/
dvyaGgulaayatamaGguSThodaravistRtaM netram/
tatra zuklaattRtiiyaaMzaM kRSNam/
kRSNaannavamaaMzaa masuuradalamaatraa dRSTiH/
SaDaGgulotsedhaM dvaatriMzatpariNaahaM zira iti/
sarvaM punaH zariiramaGgulaani caturaziitiH/
tadaayaamavistaarasamaM samamucyate/
tatra yathoktaparimaaNamiSTamaniSTaM hiinamadhikaM vaa/
tathaa hrasvadiirghagaurakRSNaromaaromasthuulakRzaM ceti//
AS.Zaa.8.32/ iSTaM punarmahaazariiradarzanavadanahanustanaagrapRSThasvaramupacitorusthikkaTiivakSogriivaataalukamubhayaguNapaaNipaadacibukakarNalalaaTam/
suukSmaasthidantanakhaaGguliparvakezam/
diirghaaGgulisakthibaahuucchvaasekSitanetrajihvam/
vistiirNaasyaadharauSThajihvaalalaaTakarNapaThivakSo+alpameDhragriivaakezam/
snigdhatvakkacakarajanayanasvanam/
sthirendriyatvaGnakhakezapaarzvam/
gambhiiranaabhisandhisvaram/
guuDhajatrupRSThavaMzadantamuulam/
raktataalvoSThanakhanetraantamaataamrajihvaahastapaadatalam/
kRSNakezabhruunetrapakSmataarakam/
zuklazuklamaNDaladazanacaritamunnatacittarakandhalalaaTodaramukhanakhapaadam/
niicairbaddhakarNastananaasaagracaGkramaNam/
ghanaskandhakandharaadantaaGgulitvaksauhaardam/
tanunakhamadhyajihvam/
vRttasphiggriivaanakham/
samapRSThadantalalaaTekSitam/
tathaanupuurvavRttaavuuruu/
dakSiNaavartanaabhiH/
prakRSTaantaraustanau bhruvau ca/
kuurmaakRtayo nakhaaH paadau ca/
rjvaasyaM naasaavaMzazca/
anulbaNe hanuu veSazca/
zlakSNaM taalu jihvaa ca/
naatisthuulakRzaavoSThau dehabandhazca/
saspandaM hRdayaM zaGkhau manye ca/
soSmataalupaadodaraM nizvaasazca/
pRSThato+avanatau romazau ca karNau/
iiSatpralambinyau bhruvau valinaM suzliSTasandhyardhacandraakRtilalaaTamaatapatropamaM ziraH/
naikamuulaa mRdavaH kezaaH dRDhaM guuDhaM siraasthisandhi/
prakRtiyuktaani vaatamuutrapuriiSaguhyaani/
hasitaruditaani ca ceSTitaani/
tathaa snaataanuliptamadhaHprasRtaanupuurvyaa zuSyadiSTaM zariiramiti bhavati caatra//
AS.Zaa.8.33/ uttarottarasukSetraM garbhiidbhavati niirujam/
aayaamajJaanavijJaanervardhamaanaM zanaizzubham//
AS.Zaa.8.34/ iti sarvaguNopete zariire zaradaaM zatam/
aayuraizvaryamiSTaazca sarve bhaavaaH pratiSThitaaH//
AS.Zaa.8.35/ anutsekamadainyaM ca sukhaM duHkhaM ca sevate/
satvavaaMstabhyamaanastu raajaso naiva taamasaH//
AS.Zaa.8.36/ daanaziiladayaasatyabrahmacaryakRtajJataaH/
rasaayanaani maitrii ca puNyaayurvRddhikRdgaNaH//


atha navamo+adhyaayaH/
AS.Zaa.9.1/ athaato vikRtivijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.9.2/ svasthaanaamaaturaaNaaM vaa puruSaaNaaM dehaantaraabhilaaSiNaamauSadhaviSayamatiitaaH sakalazariiravyaapino doSaa ghanaa ghanaa iva varSamaayuSaH kSayaM suucayanto+akasmaatsvabhaavaviparyaasaM janayanti/
tatsamaasato riSTamityaahuH//
AS.Zaa.9.3/ tatra gauraH zyaamaH kRSNo gaurazyaamaH kRSNazyaama iti dehaprakRtivarNaaH/tadbhedaazca padmagauraadayaH/
niilazyaamataamrahaaridrazuklaadayastu vikRtayaH/
tatra prakRtivikRtivarNau yugapadaGge+aGgaikadeze vaa maraNaaya/
etena glaanyupacayazokaharSaraukSyasnehaadayastathaa prakRtibhediiyoktaanaaM mahadupacayasuukSmadiirghaaNaaM sarveSaaM ca doSaadibhaagena pratiniyataanaaM bhaavaanaamnimittato+anyathaatvamuktaM bhavati//
AS.Zaa.9.4/ chaayaastu zariire paJca/
tatra khaadamalakhaGgaakaazaniilanirmalaa sasnehaa saprabheva/
vaataat paaMsubhasmaruukSaa rajo+aruNaa zyaavaa niSprabhaa svedamalagandhiH/
tejaso hutahutaazanavidyuttaptatapaniiyaraktaa dRSTisukhaa/
ambhaso vaiDuuryendraniilavimalaa ghanaa susnigdhaa/
bhuvo ruciraabhaa ghanaa sthiraa snigdhaa zuddhaa zyaamaa zvetaa ca/
taasaaM vaayavyaa vinaazaaya klezaaya caatimahate/
zeSaastu sukhodayaaH//
AS.Zaa.9.5/ sapta prabhaa raktaa piitaa paaNDuraa sitaasitaa zyaavaa haritaa ca/
taaH snigdhaa vikaasinyo+amalaaH zubhaaH/
vipariitaastvazubhaaH//
AS.Zaa.9.6/ tayorvizeSaaH/
chaayaavarNamaakraamatyaasannaa ca lakSyate paJcabhuutaatmikaa ca/
prabhaa tu varNaM prakaazayati viprakRSTaallakSyate tejaHprabhavaiva ca//
AS.Zaa.9.7/ yasya dRSTau praticchaayaamayii kumaarikaa na dRzyate sa paraasuH//
AS.Zaa.9.8/ yasyaatapaadarzaadiSvakasmaat praticchaayaa chinnaa bhinnaa hiinaadhikaakulaa naSTaa jihmaa+anyathaa vaa vikRtaa vaa dRzyate/
yasya lalaaTaM na svidyati yasya kezaromaaNyanabhyaktaanyabhyaktavad dRzyante/
nayane caatipraviSTe nirgate vistRte saGkSipte saGkSiptabhruNii vinatabhruNii jihmo viSame vibhraantadarzane hiinadarzane nakulaabhe kapotaabhe alaatavarNe niilaadivikRtavarNe aticale stabdhasraste prasrute atyunmiSite atinimiSite lulitapakSmaNii vaa/
naasikaa vaativivRtaatisaMvRtaa kuTilaa sphuTitaa piTakaacitaa zuSkaa vaa sa gataayuH//
AS.Zaa.9.9/ yasyaadhodharauSTho yaatyuttarauSThazcordhvamubhau vaa pakvajambuuniilau/
dantaa vaatiruukSaastaamraaH zyaamaaH paGkitaaH puSpitaaH sazarkaraa vaa sahasaa vaa patanti/
jihvaa vaa jihmaastabdhaa suptaavaliptaa gurvii zyaavaa zuunaa zuSkaa visarpiNii kaNTakaaciteva vaa/
yasya gaNDalalaaTahanubandhaani sthaanaaccyutaaniiva srastaani/
yasya na dhatte ziraH zirodharaaM pRSThaM vaa svabhaaram/
hanuu vaa vRSaNaavato viparyayo vaa/
yasya muutramatyuSNam/
yasya viSadoSaadvinaa svebhyaH saromakuupebhyo raktaM pravartate/
yasyaanimittamaGgaanyatilaghuunyatiguruuNi vaa syuH samumuurSuH//
AS.Zaa.9.10/ yasyaiko+aneko vaa svaro gadgado vyaktaH kSaamo diino vaa sahasaa lakSyate/
yo vaa vivakSurmuhyati/
yasyaa vaa vadato bhRzamuurdhvamuro rujati/
yasyocchvaaso+atidiirgho+atihrasvaH puutigandhiH sugandhirvaa/
yasyaaGgulaya aayamyamaanaa na sphuTeyuH/
yasyaanyo+anyo+api kSutagatamuutraNaadiSu svabhaavaatiitaH zabdaH/
yasyeSTo+aniSTo vaa maalyaphalacandanakuNapaadigandho dehamukhamalavraNavastraadiSu/
yasya zariiraM vairasyaatsaurasyaadvaatyarthaM yuukaamakSikaadayastyajanti bhajanti vaa/
yasya satatoSmasvaGgaavayaveSu zautyaM ziiteSu vaa kumudotpalaanukaaryatizaityamatisvedo+atistambho vigatamaaMsazoNiteSviva ca sraMsaH/
yasya ca yogotiyogo vaa zariire yugapanmahaabhuutaanaaM dRzyate/
sarve te kaalapakvaa iti/
bhavati caatra//
AS.Zaa.9.11/ yasyaapuurvaassiraalekhaa baalendvaakRtayo+api vaa/
lalaaTe bastiziirSe vaa SaNmaasaanna sa jiivati//
AS.Zaa.9.12/ padminiipatravattoyaM zariire yasya dehinaH/
plavate plavamaanasya SaNmaasaM tasya jiivitam//
AS.Zaa.9.13/ haritaabhaaH siraa yasya romakuupaazca saMvRtaaH/
so+amlaabhilaaSii puruSaH pittaanmaraNamaznute//
AS.Zaa.9.14/ yasya gomayacuurNaabhaM cuurNaM muurdhni mukhe+api vaa/
sasnehaM muurdhni dhuumo vaa maasaantaM tasya jiivitam//
AS.Zaa.9.15/ muurdhni bhruvorvaa kurvanti siimantaavartakaa navaaH/
mRtyuM svasthasya SaDraatraatriraatraadaaturasya tu//
AS.Zaa.9.16/ yasya snaataanuliptasya puurvaM zuSyatyuro bhRzam/
aardreSu sarvagaatreSu so+ardhamaasaM na jiivati//
AS.Zaa.9.17/ urasyuuSmaa bhavedyasya jaThare caatiziitataa/
bhinnaM puriiSaM tRSNaa ca yathaa pretastathaiva saH//
AS.Zaa.9.18/ muutraM puriiSaM niSThyuutaM zukraM caapsu nimajjati/
niSThyuutaM bahurvarNaM vaa yasya maasaatsa nazyati//
AS.Zaa.9.19/ svarasya durbaliibhaavaM haaniM vaa balavarNayoH/
rogavRddhimayuktyaa ca dRSTvaa maraNamaadizet//
AS.Zaa.9.20/ apasvaraM bhaaSamaaNaM praaptaM maraNamaatmanaH/
zrotaaraM caasya zabdasya duurataH parivarjayet//
AS.Zaa.9.21/ uurdhvazvaasaM gatoSmaaNaM zuulopahatavaGkSaNam/
zarma caanadhigacchantaM buddhimaan parivarjayet//
AS.Zaa.9.22/ yo jaataziitapiTakaH ziitaaGgo vaa vidahyate/
uSNadveSii ca ziitaartaH sa pretaadhipagocaraH//
AS.Zaa.9.23/ yasya rajjurivacchaayaa kaNThe saktopalakSyate/
avazyaM kRSyate jantuH so+aciraadyamakiGkaraiH//


atha dazamo+adhyaayaH/
AS.Zaa.10.1/ athaato vikRtehaavijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.10.2/ ghaniibhuutamivaakaazamaakaazamiva yo ghanam/
amuurtaamiva muurtaM ca muurtaM vaamuurtavat sthitam//
AS.Zaa.10.3/ tejasvyatejastadvacca zuklaM kRSNamasacca sat/
anetrarogazcandraM ca bahuruupamalaaJchanam//
AS.Zaa.10.4/ jaagradrakSaaMsi gandharvavan pretaananyaaMzca tadvidhaan/
ruupaM vyaakRti tadvacca yaH pazyati sa nazyati//
AS.Zaa.10.5/ saptarSiiNaaM samiipasthaaM yo na pazyatyarundhatiim/
dhruvamaakaazagaGgaaM vaa na sa pazyati taaM samaam//
AS.Zaa.10.6/ meghatoyaughanirghoSaviiNaapaNavaveNujaan/
zRNotyanyaaMzca yaH zabdaanasato na sato+api vaa//
AS.Zaa.10.7/ niSpiiDya karNau zRNuyaanna yo dhukadhukaasvanam/
tadvadgandharasasparzaanmanyate yo viparyayaat//
AS.Zaa.10.8/ sarvazo vaa na yo yazca diipagandhaM na jighrati/
vidhinaa yasya doSaaya svaasthyaayaavidhinaa rasaaH//
AS.Zaa.10.9/ yaH paaMsuneva kiirNaaGgo yo+aGge ghaataM na vetti vaa//
AS.Zaa.10.10/ antareNa tapastiivraM yogaM vaa vidhipuurvakam/
jaanaatyatiindriyaM yazca teSaaM maraNamaadizet//
AS.Zaa.10.11/ jihvaa zyaavaa mukhaM puuti savyamakSi nimajjati/
svagaa vaa muurdhni liiyante yasya taM parivarjayet//
AS.Zaa.10.12/ nikaSanniva yaH paadaucyutaaMsaH parisarpati/
hiiyate balataH zazvadyo+annamaznan hitaM bahu//
AS.Zaa.10.13/ yolpaazii bahuviNmuutro bahvaazii caalpamuutraviT/
yo vaalpaazii kaphenaarto diirghaM zvasiti ceSTate//
AS.Zaa.10.14/ diirghamucchvasya yo hrasvaM nizvasya paritaamyati/
hrasvaM ca yaH prazvasiti vyaaviddhaM spandate bhRzam//
AS.Zaa.10.15/ ziro vikSipate kRcchraadyoJcayitvaa prapaaNikau/
yo lalaaTaatssrutasvedaH zlathasandhaanabandhanaH//
AS.Zaa.10.16/ utthaapyamaanaH sammuhyedyo balii durbalo+api vaa/
utthaana eva svapiti yaH paadau vikaroti ca//
AS.Zaa.10.17/ zayanaasanakuDyaadeH yo+asadeva jighRkSati/
ahaasyahaasii sammudyan yo leDhi dazanacchadau//
AS.Zaa.10.18/ uttaroSThaM parilihan phuutkaaraaMzca karoti yaH/
yamabhidravati chaayaa kRSNaa piitaaruNaapi vaa//
AS.Zaa.10.19/ bhiSagbheSajapaanaannagurumitraadviSazca ye/
vazagaaH sarva evaite vijJeyaaH samavartinaH//
AS.Zaa.10.20/ griivaalalaaTahRdayaM yasya svidyati ziitalam/
uSNo+aparaH pradezazca zaraNaM tasya devataaH//
AS.Zaa.10.21/ yo+aNujyotiranekaagro duzchaayo durmanaaH sadaa/
baliM balibhujo yasya praNiitaM nopabhuJjate//
AS.Zaa.10.22/ nirnimittaM ca yo medhaaM zobhaamupacayaM zriyam/
praapnotyato vaa vibhraMzaM sa praapnoti yamakSayam//
AS.Zaa.10.23/ guNadoSamayii yasya svasthasya vyaadhitasya vaa/
yaatyanyathaatvaM prakRtiH SaNmaasaann sa jiivati//
AS.Zaa.10.24/ bhaktiH ziilaM smRtistyaago buddhirbalamahetukam/
SaDetaani nivartante SaDbhirmaasairmariSyataH//
AS.Zaa.10.25/ mattavadgativaakkampamohaa maasaanmariSyataH/
nazyatyajaanan SaDahaat kezaluJcanavedanaam//
AS.Zaa.10.26/ na yaati yasya caahaaraH kaNThaM kaNThaamayaadRte/
preSyaaH pratiipataaM yaanti pretaakRtirudiiryate//
AS.Zaa.10.27/ yasya nidraa bhavennityaa naiva vaa na sa jiivati/
vaktramaapuuryate+azruuNaaM svidyatazcaraNau bhRzam//
AS.Zaa.10.28/ cakSuzcaakulataaM yaati yamaraajyaM gamiSyataH/
yaiH puraa ramate bhaavairaratistairna jiivati//
AS.Zaa.10.29/ kathayenna ca pRSTo+api duHzravaM maraNaM bhiSak/
gataasorbandhumitraaNaaM na cecchettaM cikitsitum//
AS.Zaa.10.30/ yamaduutapizaacaadyairyat paraasurupaasyate/
ghnadbhirauSadhaviiryaaNi tasmaattaM parivarjayet//
AS.Zaa.10.31/ ariSTaM naasti maraNaM dRSTariSTaM ca jiivitam/
ariSTe riSTavijJaanaM na ca riSTe+apyanaipuNaat//
AS.Zaa.10.32/ carakasyeti vacanaM suzrutena tu paThyate/
dhruvaM hi riSTe maraNaM braahmaNaistat kilaamalaiH//
AS.Zaa.10.33/ rasaayanatapodaanatatparaizca nivaaryate/
kRSNaatreyo dvidhaa riSTaM sthiraasthiravibhedataH//
AS.Zaa.10.34/ doSaaNaamapi baahulyaadriSTaabhaasaH samudbhavet/
taddoSaaNaaM zame zaamyetsthaayyavazyaM tu mRtyave//
AS.Zaa.10.35/ aayurvedaphalaM kRtsnaM yadaayurjJe pratiSTitam/
riSTajJaanaadRtastasmaatsarvadaiva bhavedbhiSak//

athaikaadazo+adhyaayaH/
AS.Zaa.11.1/ athaato vikRtavyaadhivijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/
iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH//
AS.Zaa.11.2/ sarvairyathaasvaM hetupraagruuparuupairatimaatrairyasya vyaadhirutpadyate/
vyaadhitasya vaa yasyaazu mukhe pipluvyaGgalekhaatilakaalakaaH/
karajaradaneSu vaa puSpaaNyudare vaa naanaavarNaaH siraaH/
yasya zuSyato netropadeho vartmanaasikaanyatarazvayathurvartmasraMso vaa/
yasya kSiiNasya kSuttRSNaa vaa hRdyairbahubhirapyannapaanairna zaamyati/
yasya saphenamasRk prasicyate/
kukSizuulaM ca/
uraso vaa/
yasya zleSmaa niilapiitalohito bahuzazca/
yasya balavaan griivaavamardo jihvaazoSaH kaNThaasyagudapaakazca/
yasyaamaazayotthaa parikartikaatitRSNaa zakRdbhedazca/
yasya pakvaazayotthaa parikartikaatitRSNaatimaatrazca gudagrahaH/
yasyaamapakvaazayaanyataramaazritya saMjJaaM ca hatvaa vaayuH kaNThe ghurghurakaM karoti/
yasya kSiiNasya tRSNaabhivRddhirhRdi zuulaM ca/
tathaa hidhmaaraktaatisaarau vaadhmaanaatiisaarau vaa bhRzaM satRSNau/
saparaasuriti bhavati caatra//
AS.Zaa.11.3/ jvaro nihanti balavaan gambhiiro dairgharaatrikaH/
sapralaapabhramazvaasaH kSiiNaM zuunaM hataanalam//
AS.Zaa.11.4/ akSaamaM saktavacanaM raktaakSaM hRdi zuulinam/
sazuSkakaasaHpuurvaahNe yo+aparaahNe+api vaa bhavet//
AS.Zaa.11.5/ balamaaMsavihiinasya zleSmakaasasamanvitaH/
raktapittaM bhRzaM raktaM kRSNamindradhanuSprabham//
AS.Zaa.11.6/ taamrahaaridraharitaM ruupaM raktaM pradarzayet/
romakuupapravisRtaM kaNThaasyahRdaye sajat//
AS.Zaa.11.7/ vaasaso+araJjanaM puuti vegavaccaatibhuuri ca/
vRddhaM paaNDujvaracchardikaasazophaatisaariNam//
AS.Zaa.11.8/ kaasazvaasau jvaraccharditRSNaatiisaarazophinam/
yakSmaa paarzvarujaanaaharaktacchardyaM sataapitam//
AS.Zaa.11.9/ chardirvegavatii muutrazakRdgandhiH sacandrikaa/
saasraviTpuuyarukkaasazvaasavatyanuSaGgiNii//
AS.Zaa.11.10/ tRSNaanyarogakSapitaM bahirjihvaM vicetanam/
madaatyayo+atiziitaartaM kSiiNaM tailaprabhaananam//
AS.Zaa.11.11/ arzaaMsi paaNipannaabhigudamuSkaasyazophinam/
hRtpaarzvaaGgarujaacchardipaayupaakajvaraaturam//
AS.Zaa.11.12/ atiisaaro yakRtpiNDamaaMsadhaavanamecakaiH/
tulyastailaghRtakSiiradadhimajjavasaasavaiH//
AS.Zaa.11.13/ mastuluGgamaSiipuuyavezavaaraambumaakSikaiH/
atiraktaasitasnigdhapuutyacchaghanavedanaH//
AS.Zaa.11.14/ karburaM prasravan dhatuun niSpuriiSo+athavaativiT/
tantumaan makSikaakraanto raajiimaaMzcandrakairyutaH//
AS.Zaa.11.15/ ziirNapaayuvaliM muktanaalaM parvaasthizuulinam/
srastapaayuM balakSiiNamannamevopavezayet//
AS.Zaa.11.16/ satRTkaasajvaracchardidaahaanaahapravaahikaH/
azmarii zuunavRSaNaM baddhamuutraM rujaarditam//
AS.Zaa.11.17/ mehastRDdaahapiTakaamaaMsakothaatisaariNam/
piTakaa marmahRtpRSThastanaaMsagudamuurddhagaa//
AS.Zaa.11.18/ parvapaadakarasthaa vaa mandotsaahaM pramehiNam/
sarvaM ca maaMsasaGkothadaahatRSNaamadajvaraiH//
AS.Zaa.11.19/ visarpamarmasaMrodhahidhmaazvaasabhramaklamaiH/
gulmaH pRthupariiNaaho ghanaH kuurma ivonnataH//
AS.Zaa.11.20/ siraanaddho jvaracchardihidhmaadhmaanarujaanvitaH/
kaasapiinasahRllaasazvaasaatiisaarazophavaan//
AS.Zaa.11.21/ viNmuutrasaGgrahazvaasazophahidhmaajvarabhramaiH/
muurcchaachardyatisaaraizca jaTharaM hanti durbalam//
AS.Zaa.11.22/ zuunaakSaM kuTilopasthamupaklinnatanutvacam/
virecanahRtaanaahamaanahyantaM punaHpunaH//
AS.Zaa.11.23/ paaNDurogaH zvayathumaan piitaakSinakhadarzanam/
tandraadaahaarucicchardimuurcchaadhmaanaatisaaravaan//
AS.Zaa.11.24/ anekopadravayutaH paadaabhyaaM prasRto naram/
naariiM zopho mukhaaddhanti kukSiguhyaadubhaavapi//
AS.Zaa.11.25/ raajiicitaH sravaMzchardijvarazvaasaatisaariNam//
AS.Zaa.11.26/ jvaraatisaarau zophaante zvayathurvaa tayoH kSaye/
durbalasya vizeSeNa jaayante+antaaya dehinaH//
AS.Zaa.11.27/ zvayathuryasya paadasthaH parisraste ca piNDike/
siidataH sakthinii caiva taM bhiSak parivarjayet//
AS.Zaa.11.28/ aananaM hastapaadaM ca vizeSaadyasya zuSyataH/
zuuyete vaa vinaa dehaatsa maasaadyaati paJcataam//
AS.Zaa.11.29/ udarii yazca zophii vaa svaM na pazyati mehanam/
yasya vaa jaTharonnaamaat paridhaanaM na tiSThati//
AS.Zaa.11.30/ visarpaH kaasavaivarNyajvaramuurchaaGgabhaGgavaan/
bhramaasyazophahRllaasadehasaadaatisaaravaan//
AS.Zaa.11.31/ kuSThaM viziiryamaaNaaGgaM raktanetraM hatasvaram/
mandaagniM jantubhirjuSTaM hanti tRSNaatisaariNam//
AS.Zaa.11.32/ vaayuH suptatvacaM bhugnaM kampazopharujaaturam//
AS.Zaa.11.33/ vaataasraM mohamuurchaayamadaasvapnajvaraanvitam/
zirograhaarucizvaasasaGkocasphoTakothavat//
AS.Zaa.11.34/ zirorogaarucizvaasamohaviDbhedatRDbhramaiH/
ghnanti sarvaamayaaH kSiiNasvaradhaatubalaanalam//
AS.Zaa.11.35/ vaatavyaadhirapasmaarii kuSThii raktyudarii kSayii/
gulmii mehii ca taan kSiiNaan vikaare+alpe+api varjayet//
AS.Zaa.11.36/ balamaaMsakSayastiivro rogavRddhirarocakaH/
yasyaaturasya lakSyante triin pakSaanna sa jiivati//
AS.Zaa.11.37/ vaataaSThiilaatisaMvRddhaa tiSThantii daaruNaa hRdi/
tRSNayaanupariitasya sadyo muSNaati jiivitam//
AS.Zaa.11.38/ zaithilyaM piNDike vaayurniitvaa naasaaM ca jihmataam/
kSiiNasyaayamya manye vaa sadyo muSNaati jiivitam//
AS.Zaa.11.39/ naabhiigudaantaraM gatvaa vaGkSaNau vaa samaazrayan/
gRhiitvaa paayuhRdaye kSiiNadehasya vaa balii//
AS.Zaa.11.40/ malaan vastizironaabhiM vibadhya janayan rujam/
kurvan vaGkSaNayoH zuulaM tRSNaaM bhinnapuriiSataam//
AS.Zaa.11.41/ zvaasaM vaa janayan vaayurgRhiitvaa gudavaGkSaNau/
vitatya parzukaagraaNi gRhiitvorazca maarutaH//
AS.Zaa.11.42/ stimitasyaatataakSasya sadyo muSNaati jiivitam//
AS.Zaa.11.43/ sahasaa jvarasantaapastRSNaamuurchaabalakSayaH/
vizleSaNaM ca sandhiinaaM mumuurSorupajaayate//
AS.Zaa.11.44/ gosarge vadanaadyasya svedaH pracyavate bhRzam/
lepajvaropataptasya durlabhaM tasya jiivitam//
AS.Zaa.11.45/ pravaalagulikaabhaasaa yasya gaatre masuurikaaH/
utpadyaazu vinazyanti na ciraatsa vinazyati//
AS.Zaa.11.46/ masuuravidalaprakhyaastathaa vidumasannibhaaH/
antarvakraaH kiNaabhaazca visphoTaa dehanaazanaaH//
AS.Zaa.11.47/ kaamalaakSNormukhaM puurNaM zaGkhayormuktamaaMsataa/
santraasazcoSNataaGge ca yasya taM parivarjayet//
AS.Zaa.11.48/ akasmaadanudhaavacca vighRSTaM tvaksamaazrayam/
candanoziiramadiraakuNapadhvaaGkSagandhayaH//
AS.Zaa.11.49/ zaivaalakukkuTazikhaakuGkumaalamaSiiprabhaaH/
antardaahaa niruuSmaaNaH praaNanaazakaraa vraNaaH//
AS.Zaa.11.50/ yo vaatajo na zuulaaya syaanna daahaaya pittajaH/
kaphajo na ca puuyaaya marmajazca ruje na yaH//
AS.Zaa.11.51/ acuurNazcuurNakiirNaabho yatraakasmaacca dRzyate/
ruupaM zaktidhvajaadiinaaM sarvaaMstaan varjayed vraNaan//
AS.Zaa.11.52/ viNmuutramaarutavahaM kRmiNaM ca bhagandaram//
AS.Zaa.11.53/ ghaTTayan jaanunaa jaanu paadaavuyamya paatayan/
yo+apaasyati muhurvaktramaaturo na sa jiivati//
AS.Zaa.11.54/ dantaizchindan nakhaagraaNi taizca kezaaMstRNaani vaa/
bhuumiM kaaSThena vilikhan loSTaM loSTena taaDayan//
AS.Zaa.11.55/ hRSTaromaa saandramuutraH zuSkakaasii jvarii ca yaH/
muhurhasan muhuH kSaveDan zayyaaM paadena hanti yaH//
AS.Zaa.11.56/ muhuzchidraaNi vimRzannaaturo na sa jiivati//
AS.Zaa.11.57/ uurdhvazvaasaM gatoSmaaNaM zuulopahatavaGkSaNam/
zarma caanadhigacchantaM buddhimaan parivarjayet//
AS.Zaa.11.58/ vikaaraa yasya varddhante prakRtiH parihiiyate/
sahasaa sahasaa tasya mRtyurharati jiivitam//
AS.Zaa.11.59/ yamuddizyaaturaM vaidyaH sampaadayitumauSadham/
yatamaano na zaknoti durlabhaM tasya jiivitam//
AS.Zaa.11.60/ vijJaataM bahuzaH siddhaM vidhivaccaavacaaritam/
na sidhyatyauSadhaM yasya naasti tasya cikitsitam//
AS.Zaa.11.61/ bhavedyasyauSadhe+anne vaa kalpyamaane viparyayaH/
akasmaadvarNagandhaadeH svastho+api na sa jiivati//
AS.Zaa.11.62/ nivaate sendhanaM yasya jyotizcaapyupazaamyati//
AS.Zaa.11.63/ aaturasya gRhe yasya bhidyante vaa patanti vaa/
atimaatramamatraaNi durlabhaM tasya jiivitam//
AS.Zaa.11.64/ yaM naraM sahasaa rogo durbalaM parimuJcati/
saMzayapraaptamaatreyo jiivitaM tasya manyate//


atha dvaadazo+adhyaayaH/
AS.Zaa.12.1/ athaato duutaadivijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH//
AS.Zaa.12.2/ nirdiSTaM riSTamaaturaazrayam/
duutasyaapi tu jaativeSabhaaSaaceSTitadezakaalaa vaidyasya ca tatsaGgamasaGkalpaprasthaanaprayaaNapravezaa grahacaaro+apuurvasambhavaH svapnadarzanaani ca rogiNaH zubhaazubhaM suucayanti//
AS.Zaa.12.3/ tatraaturaadvarNottamo+anyaazramaH paaSaNDaH SaNDo muNDii jaTilaH strii vyaadhito+aneko+ajiirNavivarNamalinacchinnaardraikavasanaH paGkatailadigdho raktamaalyaanulepano vikRtaaGgaruupakarmaa kharoSTramahiSavaahano viklabaH zvasan rudan niSTuraamaGgalaabhidhaayii duuraadaahvayamaanastRNaloSTatuSaaGgaarabhasmatuSasiisaasthikezazirolalaaTanaasikaasyadantajihvaagriivaanakhaanaamikaaGgulistanajaTharanaabhipRSThakaTiimehanajaGghaakapaalapalalopalamusalazuurpopaananmaarjaniizastravastraantadazaakaarpaasabhagnacyutaspRkkaaSThayaSTiitulaarajjupaazacarmaveNuriktabhaajanasnehabhaajanadharaH paadaabhyaaM bhuvaM muJcan vilikhan gRhiitvaa pakvaM phalaprasaaraM vaa tadvidhamanyadvaa vikaaratulyaguNe ca deze kaale vaa duuto vaidyamupasarpannazubhaH//
AS.Zaa.12.4/ tadyathaa/
ghRtodakaadidravasamapi sthamaatiziitastabdhaH pratyuSasi zleSmaamaye+azubhaH/
pittaamaye tu zubhaH/
tathaa setubhaGge chardimehaatisaaraadiSvazubhaH setubandhe tu zubhaH/
tathaa madhyaahnobhayasandhyaarddharaatricaturthiiSaSThiinavamiiparvadineSu grahoparaagotpaatadarzanabhraNiikRttikaardraazleSaamaghaamuulapuurvaasu caazubho yazca vaidyaM suptaM nagnaM ca bhuumau zayaanamabhyaktaM muktakezaM dakSiNaabhimukhaM viklavaM chindantaM bhindantamagnipitRkaaryapravaNamazastaM cintayantaM kathayantaM vopatiSThati/
yo vaa dizaM yaamyaaM pratikRtaaJjalirviSamaikapaadasthaH/
yasmin vyaadhitaazrayaM kathayati duute bhiSagazubhamindriyaarthamupalakSayet saGkalpayedvaa taM ca naanuyaayaat/
ato+anyathaa punaH karuNaapezalena manasaa saumanasyavataa maataapitRsamenaaturasyaatyantamaarogyamaazasamaanena prayaatavyam//
AS.Zaa.12.5/ prasthaanagamanapravezeSu dadhimadhughRtalaajapuSpaakSatodumbaraazvatthamuktaamaNichatraduurvaaGkuraadarzakanyaadhvajasyandanaaSTaapadaakSaa nRpazriitarurbhadrapiiThaani sasyaani matsyaa hayaa haMsacaaSau vRSaH kesarii dakSiNaavartazaGkhaabjasiddhaarthakaarocanaaH svastikastoraNaM kiicakaaveNavo varavadhuurmadasiktagaNDo gajastoyalambo+ambudaH puurNakumbho haridraatririndraH phalaanyaardramaaMsaM sitaM caamaraM gauH savatsaaGganaa putriNii maanuSaM vardhamaanaM sahasraM bhuumirabhyudvRtaa siddhamannaM varaahazca toyotthitaastriNayanamadhusuudanaskandapadmaasanaaH lokapaalaaH suraaH khaM dizo+agniH saraaMsi sravantyaH samudraa makhaa maaruto jyotiSaM dharmazaastraaNi tiirthaani kaavyaM dharmaarthakaamaamRtaM vaalakhilyaadayo vedavaakyaM nidhiH kaustubhaH kaaJcanaM maNibhadraH sumeruH priyaGguH pradiipo vacaamodakau ditiraditirarundhatii rddhiH saavitryumaakaazagaGgaa zacii devasenaa svadhaa zaantirlakSmiiH sarasvatyapatyaM kSamaa svastizabdo vaSaTkaara auMkaarapuNyaahadharmakriyaazcaitadaSTottaraM maGgalaanaaM zataM darzanaat sparzanaat kiirtanaaccaazubhaani vyapohyaarthasiddhiM dizantyuttamaam/
api ca//
AS.Zaa.12.6/ punnaamaanaH pakSiNo vaamaaH zivaaH/
zivaa zyaamaa piGgalaa kokilaaralaa cucchundarii suukarii gRhagodhikaikazaphaazca striinaamaano dakSiNaaH/
zikhii caNakazyenagajaajakapayazca/
praveze tu vipariitaaH/
sarvatra ca dakSiNaadvaamagamanamiSTaM zvasRgaalayoH/
vipariitaM mRgavihaGgayoH/
sarvathaapi darzanaM bharadvaajacaaSabhaasanakulaanaam//
AS.Zaa.12.7/ zazasarpaajaavigodhaajaavikasuukaraaNaaM tu kiirtanamiSTam/
na darzanaM virutaM vaa/
vipariitamRkSavaanarayoH/
sarpamapi tvaniSTaM saraTakukkuTabiDaaloluukaanaam/
tathaa granthyarbudaadiSu chedazabda iSTo gulmodaraadiSu bhedazabdo+atiisaararaktapittaadiSu ruddhazabdo+azmaryudaraadiSu pravartanazabda iti/
evamanye+api dhvanayo yojyaaH/
sarvatraiva ca sthirasthaavaravarddhamaanatraataacaladhruvakSemazivaadayaH zabdaa dhanyavaaditrasvaraazca zreSThaaH//
AS.Zaa.12.8/ kSatahatapatitaakrozaprahaaracchedabhedadaahahaahaapratiSedhaadizabdaaH cikitsaapratiSedhaaya//
AS.Zaa.12.9/ diiptaayaaM ca dizi kruuraaH pakSimRgadhvanayo vRkSe vaa ruukSazuSke savalliikaNTake/
tadvidhe vaa deze//
AS.Zaa.12.10/ darzanaM ca tRNapalalakaaSThabhaarakarparakaloSTaadiinaaM kaNTakordhvapaadayaanazayanaasanaadibhagnopaskarariktakumbhamadyavasaatailatilagarbhiNiizcapaakavyasanimRtaanaaM ca/
praveze caaturagRhaat puurvoktamaaGgalyanirgamaH/
praviSTasya tu bhiSajaH na satkaaro laabhatuSTistutayazcaazubhaaH//
AS.Zaa.12.11/ aaturasya vakraanuvaktaa grahaa garhitasthaanasthaaH/
ketuzaniraahubhirjanmarkSaabhibhavo gRhadaarazayanaasanavaahanamaNiratnopakaraNeSu vaa garhitalakSaNapraadurbhaavazcikitsaapratiSedhaaya//
AS.Zaa.12.12/ svapnastu svayamanyena vaa dRSTaH zubhaazubhahetuH saptavidho dRSTaH zruto+anubhuutaH praarthitaH saGkalpito bhaaviko doSajazca/
tatraadyaH paJcavidho+aphalaH/
tathaa yathaasvaprakRtirvismRto divaatihrasvo+atidorgho naatizuptadRSTazca//
AS.Zaa.12.13/ puurvaraatre+alpaM ciraacca phalaM karoti/
gosarge mahatsadyazca/
nidrayaa ca punaranupahataH pratiipairvaa vacobhirdaanayamaniyamaadibhirvaa//
AS.Zaa.12.14/ tatra yaH pretaiH saha madyaM piban zunaakRSyate/
sa hanyate jvareNa/
yo laakSaaraktaabhamambaraM pazyati yo vaa raktadehamaalyavastro hasannaaryaa hriyate sa raktapittena/
yo yaamyaaM dizaM kharoSTramahiSavaraahaanyatamena sa yakSmaNaa/
yasya kaNTakinii lataa vaMzastaalo vaa hRdi jaayate sa gulmena/
yasya zirasi sa zirorogeNa vaa ziracchedanena/
yasya nagnasyaajyaavasiktasyaagnimanarciSaM juhvato jaayante padmaanyurasi sa kuSThena/
yazcaNDaalaiH saha snehaM pibati sa prameheNa/
yo mattaH so+apasmaareNa/
yazcandrasuuryayoruparaagaM pazyati tasya netraroga upajaayate/
yastayoH patanaM tasya netravinaazaH//
AS.Zaa.12.15/ yaH zaSkuliirapuuraanvaabhyavahRtya pratibuddhazchardayati yasya zirasi lataadayo jaayante vayaaMsi ca niliiyante mauDyaM vaa bhavati yo gRdhrotluukakaakaadyaiH pretapizaacarakSodraviDaandhrastriicaNDaalaadyairvaa parivaaryate dakSiNaabhimukhaM vaa striyaa nRtyannaakRSyate antaavasaayibhirvaa svayaM vaa digvaasaa yaati zuunyaaTaviiM vaa kapirathena pretaiH pravrajitairvaa pariSvajyate nagno vaa raktaaM srajaM dhaarayati paGkadigdho hasati nRtyati vaa vetravaMzakaNTakatRNagahane saMsRjyate patati vaa paaMsuupadhaanaayaaM bhuvi valmiikabhasmazmazaanazvabhraayataneSu paGkakuupakaluSodakeSu vaa majjati srotasaa vaa hriyate raktakusumavanaaM bhuumiM guhaamandhakaaraacitaaM paapakarmaalayaM saMbaadhaM jananiiM vaa pravizati matsyena vaa grasyate/
zmazrukarma ca yo gaatravRddhiM vivaahaM caanubhavati zailapraasaadaagraatpatatyaarohati vaa yuupapuSpaaDyazaalmaliikovidaarakiMzukapaaribhadrakaanyo vaa paraajiiyate badhyate chardayati viricyate hRSyati labhate vaa hiraNyalohalavaNatailapiNyaakakaarpaasaanaznaati pakvaannaM pibati madyaM snehaM vaabhyajyati nirbhartsyate vaa kupitaiH pitRbhiH candraarkataaraadiipadevataanetradarzanaanyanupatato nazyato vaa pazyati vakraM vaa baahumaGgaM vaa vibhidyamaanaM puruSaan vaa nagnaan kaSaayavaasaso+asaumyaan daNDapaazahastaan kRSNaanraktaakSaan striyaM vaa kRSNazukladarzanaaM diirghakezastaniiM kaalaraatriruupaaM te vyaadhitaaH paJcataamaapnuvanti svasthaastu jiivitasandehamiti/
bhavanti caatra//
AS.Zaa.12.16/ manovahaanaaM puurNatvaat srotasaaM prabalairmalaiH/
dRzyante daaruNaaH svapnaa vinaazaabhimukhaatmabhiH//
AS.Zaa.12.17/ akalyaaNamapi svapnaM dRSTvaa tatraiva yaH punaH/
pazyet saumyaM zubhaM tasya zubhameva phalaM bhavet//
AS.Zaa.12.18/ devaan dvijaan govRSabhaan jiivataH suhRdo nRpaan/
saadhuunyazasvino vahnimiddhaM svacchaan jalaazayaan//
AS.Zaa.12.19/ kanyaaH kumaarakaan gauraan zuklavastraan sutejasaH/
naraazanaM diiptatanuM samantaadrudhirokSitam//
AS.Zaa.12.20/ yaH pazyellabhate yo vaa chatraadarzaviSaamiSam/
zuklaaH sumanaso vastramamedhyaalepanaM phalam//
AS.Zaa.12.21/ zailapraasaadasaphalavRkSasiMhanaradvipaan/
aarohet go+azvayaanaM ca tarennadahradodadhiin//
AS.Zaa.12.22/ puurvottareNa gamanamagamyaagamanaM mRtiH/
sambaadhaannissRtiH sparzaastaarakaacalabhaasvataam//
AS.Zaa.12.23/ rodanaM patitotthaanaM dviSataaM caavamardanam/
yasya syaadaayuraarogyaM vittaM sa bahuzo+aznute//
AS.Zaa.12.24/ pitRdevadvijaatiinaaM kruddhabhiitakRzaatmanaam/
malinaambarapuSpaaNaaM darzanaM na prazasyate//
AS.Zaa.12.25/ teSaameva tu tuSTaanaaM zuddhapuSpaambaraatmanaam/
darzanaM zasyate svapne taizca sambhaaSaNaM zubham//
AS.Zaa.12.26/ dRSTvaa svapnaan daaruNaan zobhanaan vaa/
praataH snaataH sarSapaanagnivarNaan/
hutvaa saavitryaa sarpiSaaktaaMstilaanvaa/
puutaH paapairmucyate vyaadhibhizca//
AS.Zaa.12.27/ maGgalaacaarasampannaparivaarastathaaturaH/
zraddadhaano+anukuulazca prabhuutadravyasaGgrahaH//
AS.Zaa.12.28/ sattvalakSaNasaMyogo bhaktirvaidyadvijaatiSu/
cikitsaayaamanirvedastadaarogyasya lakSaNam//
AS.Zaa.12.29/ ityatra janmamaraNaM yataH samyagudaahRtam/
zariirasya tataH sthaanaM zaariiramidamucyate//
iti dvaadazo+adhyaayaH//