aSTaaGgasaGgraha (Ver.1. August 2009) digitalized by Tsutomu Yamashita based on the edition of Zriimad VRddhavaagbhaTaviracitaH ASTaaGgasaGgrahaH, AnaMta Daamodara AAThavale. Poona, 1980. Text Input System vowels: a, aa, i, ii, u, uu, R, RR, L, e, ai, o, au gutturals: k, kh, g, gh, G palatals: c, ch, j, jh, J linguals: T, Th, D, Dh, N dentals: t, th, d, dh, n labials: p, ph, b, bh, m semivowels: y, r, l, v sibilants: z, S, s aspiration: h anusvAra: M visarga: H --------------------------------------------------------------------------------------------- aSTaaGgasaGgrahaH suutrasthaanam prathamaadhyaayaH AS.Suu.1.1/ raagaadirogaaH sahajaaH samuulaa yenaa+azusarve jagato+apyapaastaaH/ tamekavaidyaM zirasaa namaami vaidyaagamajJaaMzca pitaamahaadiin// AS.Suu.1.2/ athaata aayuSkaamiiyaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH iti ha smaa+aahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.1.3/ aayuH kaamayamaanena dharmaarthasukhasaadhanam/ aayurvedopadezeSu vidheyaH paramaadaraH// AS.Suu.1.4/ aayurvedaamRtaM saarvaM brahmaa sanaatanam/ dadau dakSaaya so+azvibhyaaM tau zatakratave tataH// AS.Suu.1.5/ dharmaarthakaamamokSaaNaaM vighnakaaribhiraamayaiH/ nareSu piiDyamaaneSu puraskRtya punarvasum// AS.Suu.1.6/ dhanvantaribharadvaajanimikaazyapakazyapaaH/ mahardhayo mahaatmaanastathaa lambaayanaadayaH// AS.Suu.1.7/ zatakratumupaajagmuH zaraNyamamarezvaram/ taandRSTvaiva sahasraakSo nijagaada yathaagamam// AS.Suu.1.8/ aayuSaH paalanaM vedamupavedamatharvaNaH/ kaayabaalagrahordhvaaGgazalyadaMSTraajaraavRSaiH// AS.Suu.1.9/ gatamaSTaaGgataaM puNyaM bubudhe yaM pitaamahaH/ gRhiitvaa te tamaamraayaM prakaazya ca parasparam// AS.Suu.1.10/ aayayurmaanuSaM lokaM muditaaH paramarSayaH/ sthityarthamaayurvedasya te+atha tantraaNi cakrire// AS.Suu.1.11/ kRtvaa+agnivezahaariitabheDamaaNDavyasuzrutaan/ karaalaadiiMzca tacchiSyaan graahayaamaasuraadRtaaH// AS.Suu.1.12/ svaM svaM tantraM tataste+api cakrustaani kRtaani ca/ guruun saMzraavayaamaasuH sarSisaGghaansumedhasaH// AS.Suu.1.13/ taiH prazastaani taanyeSaaM pratiSThaaM bhuvi lebhire/ teSaamekaikamavyaapi samastavyaadhisaadhane// AS.Suu.1.14/ pratitantraabhiyoge tu puruSaayuSasaMkSayaH/ bhavatyadhyayanenaiva yasmaat proktaH punaH punaH// AS.Suu.1.15/ tantrakaaraiH sa eva+arthaH kvacit kzcidvizeSataH/ te+arthapratyaayanaparaa vacane yacca naadRtaaH// AS.Suu.1.16/ sarvatantraaNyataH praayaH saMhRtyaa+aSTaaGgasaGgrahaH/ asthaanavistaraakSepapunaruktaadivarjitaH// AS.Suu.1.17/ hetuliGgauSadhaskandhatrayamaatranibandhanaH/ viniguuDhaarthatatvaanaaM pradezaanaaM prakaazakaH// AS.Suu.1.18/ svaanyatantravirodhaanaaM bhuuyiSThaM vinivartakaH/ yugaanuruupasandarbho vibhaagena kariSyate// AS.Suu.1.19/ nityopayogi durbodhaM sarvaaGgavyaapi bhaavataH/ saGgRhiitaM vizeSeNa yatra kaayacikitsitam// AS.Suu.1.20/ na maatraamaatramapyatra kiccidaagamavarjitam/ te+arthaaHsa granthabandhazca saGkSepaaya kramo+anyathaa// AS.Suu.1.21/ vaayuH pittaM kaphazceti trayo doSaaH samaasataH/ pratyekaM te tridhaa vRddhikSayasaamyavibhedayaH// AS.Suu.1.22/ utkRSTamadhyaalpatayaa tridhaa vRddhikSayaavapi/ vikRtaa+avikRtaa dehaM ghnanti te varttayanti ca// AS.Suu.1.23/ te vyaapino+api hRnnaabhyoradhomadhyordhvasaMzrayaaH/ vayohoraatribhuktaanaaM te+antamadhyaadigaaH kramaat// AS.Suu.1.24/ tairbhavedviSamastiikSNo mandazcaagniH samaiH samaH/ koSThaH kruuro mRdurmadhyo madhyaH syaattaiH samairapi// AS.Suu.1.25/ zukraartavasthairjanmaadau viSeNeva viSakrimeH/ taizca tisraH prakRtayo hiinamadhyottamaaH pRthak// AS.Suu.1.26/ samadhaatuH samastaasu zreSThaa nindyaa dvidoSajaaH/ tatra ruukSo laghu ziitaH kharaH suukSmazcalo+anilaH// AS.Suu.1.27/ pittaM sasnehatiikSNoSNaM laghu visraM saraM dravam/ snigdhaH ziito gururmandaH zlakSNo mRtsnaH sthiraH// AS.Suu.1.28/ saMsargaH sannipaatazca tadvitrikSayakopataH/ tau SoDhaa dazadhaa coktaavutkarSaadivikalpanaat// AS.Suu.1.29/ rasaasRGmaaMsamedosthimajjazukraaNi dhaatavaH/ sapta duuSyaa malaa muutrazakRtsvedaadayo+api ca// AS.Suu.1.30/ rasaadistheSu doSeSu vyaadhayaH sambhavanti ye/ tajjaanityupacaareNa taanaahurghRtadaahavat// AS.Suu.1.31/ priiNanaM jiivanaM lepaH sneho dhaaraNapuuraNe/ garbhotpaadazca karmaaNi dhaatuunaaM kramazo viduH// AS.Suu.1.32/ zariiraM dhaarayantyete dhaatvaahaarazca sarvadaa/ vRddhiH samaanaiH sarveSaaM vipariitairviparyayaH// AS.Suu.1.33/ rasaaH svaadvamlalavaNatiktoSaNakaSaayakaaH/ SaD dravyamaazritaaste ca yathaapuurvaM balaavahaaH// AS.Suu.1.34/ tatraadyaa maarutaM ghnanti trayastiktaadayaH kapham/ kaSaayatiktamadhuraaH pittamanye tu kurvate// AS.Suu.1.35/ zamanaM kopanaM svasthahitaM dravyamiti tridhaa/ uSNaziitaguNotkarSaattatra viiryaM dvidhaa smRtam// AS.Suu.1.36/ tridhaa vipaako dravyasya svaadvamlakaTukaatmakaH/ gurumandahimasnigdhazlakSNasaandramRdusthiraaH// AS.Suu.1.37/ guNaaH sasuukSmavizadaa viMzatiH saviparyayaaH/ indriyaarthaa vyavaayii ca vikaaSii caapare guNaaH// AS.Suu.1.38/ vyavaayii dehamakhilaM vyaapya paakaaya kalpate/ vikaaSii vikaSan dhaatuun sandhibandhaan vimuJcati// AS.Suu.1.39/ saratiikSNaprakarSau tu kaizcittau parikiirttitau/ sattvaM rajastamazceti trayaH proktaa mahaaguNaaH// AS.Suu.1.40/ kaalaarthakarmaNaaM yogo hiinamithyaatimaatrakaH/ samyagyogazca vijJeyo rogaarogyaikakaaraNam// AS.Suu.1.41/ rogastu doSavaiSamyaM doSasaamyamarogataa/ nijaagantuvibhaagena rogaazca dvividhaa mataaH// AS.Suu.1.42/ teSaaM kaayamanobhedaadadhiSThaanamapi dvidhaa/ rajastamazca manaso dvau ca doSavudaahRtau// AS.Suu.1.43/ darzanasparzanapraznaiH pariikSeta ca rogiNam/ rogaM nidaanapraagruupalakSaNopazayaaptibhiH// AS.Suu.1.44/ bhuumidehaprabhedena dezamaahuriha dvidhaa/ jaaGgalaM vaatabhuuyiSThamaanuupaM tu kapholbaNam/ AS.Suu.1.45/ saadhaaraNaM samamalaM tridhaa bhuudezamaadizet/ kSaNaadivyaardhyavasthaa ca kaalo bhaiSajyayogakRt// AS.Suu.1.46/ zodhanaM zamanaM ceti samaasaadauSadhaM dvidhaa/ zariirajaanaaM doSaaNaaM krameNa paramauSadham// AS.Suu.1.47/ vastirvireko vamanaM tathaa tailaM ghRtaM madhu/ dhiidhairyaatmaadivijJaanaM manodoSauSadhaM param// AS.Suu.1.48/ tantrasyaasya paraM caato vakSyate+adhyaayasaGgrahaH/ aayuSkaamiiyaziSyaarthadinartuvyaadhyasambhavaaH// AS.Suu.1.49/ dravaannajJaanasaMrakSaaviruddhaannaannapaanikaaH/ maatraazitauSadhajJaanazreSThazudhyaadisaGgrahaaH// AS.Suu.1.50/ mahaakaSaayavividhadravyaadirasabhedakaaH/ doSaadijJaanatadbhedatatkriyaa rogabheSajam// AS.Suu.1.51/ vdyaiSadhasnehanasvedazudhyaasthaapananaavanam/ dhuumagaNDuuSadRksekatRptiyantrajalaukasaH// AS.Suu.1.52/ siraavidhiH zalyavidhiH zastrakSaaraagnikarmakaaH/ catvaariMzadime+adhyaayaH suutram zaariiramucyate// AS.Suu.1.53/ putraarthagarbhaavakraanticaryaavyaapacchariirajaaH/ siraamarmaprakRtyaakhyaa vikRtaaGgehitaamayaaH// AS.Suu.1.54/ saduutaa dvaadazaadhyaayaaH nidaanaM saarvaraugikam/ jvaraasRkzvaasayakSmaadimadaadyarzotisaariNaam// AS.Suu.1.55/ muutraaghaatapramehaaNaaM vidradhyaadyudarasya ca/ paaNDukuSThaanilaarttaanaaM vaataasrasya ca SoDaza// AS.Suu.1.56/ cikitsaajvarayorasrakaasayoH zvaasayakSmaNoH/ vamau madaatyaye+arzassu vizi dvau dvau ca muutrite// AS.Suu.1.57/ vidradhau gulmajaTharapaaNDuzophavisarpiSu/ kuSTazvitraanilavyaadhivaataasreSu cikitsitam// AS.Suu.1.58/ caturvizatiradhyaayaaH kalpasiddhirataHparam/ kalpo vamervirekasya tatsiddhirbaastikalpanaa// AS.Suu.1.59/ kalpazca siddhabastiinaaM siddhirbastyanuvaasayoH/ dravyakalpo+aSTamaH sthaanamata uttaramuttaram// AS.Suu.1.60/ baalopacaraNe vyaadhigrahajJaananiSedhane/ snaane pRthaggrahe bhuute dvaavunmaade smRtikSaye// AS.Suu.1.61/ vartmasandhigatau dvau dvau dRktamoliGganaaziSu/ sarvadRksyandadRkpaake karNanaasaamukheSu ca// AS.Suu.1.62/ muurdhni vraNe tathaa dvau dvau sadyobhaGge bhagandare/ granthyaadau kSudrarogeSu guhyaroge pRthagdvayam// AS.Suu.1.63/ viSe dvau bhujage kiiTe dvau ca luutaasu muuSike/ viSe viSopayoge ca tathaa+adhyaayo rasaayane// AS.Suu.1.64/ vaajiikaraNamuddizya paJcaazo+aSTaaGgapuuraNaH/ paJcaazadadhyaayazataM SaDbhiH sthaanaiH samiiritam// iti prathamo+adhyaayaH dvitiiyo+adhyaayaH AS.Suu.2.1/ athaataH ziSyopanayaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.2.2/ gurubhakto+abhiyukto+atiyukto dhiismRtipaaTavaiH/ RjvaasyanaasaanayanastanusnigdhanakhacchaviH// AS.Suu.2.3/ brahmacaarii jitadvandvo dhiiraH sucaritaH sthiraH/ SaNmaasaanuSitaH zaklo lajjaazaucakulaanvitaH// AS.Suu.2.4/ ziSyo+adhyaapyo gato yaavadantaM tantraarthakarmaNaam/ naa+akaalavidyutstanite bhuukampe raahudarzane// AS.Suu.2.5/ paJcadazyaamacandraayaaM parokSe vaa guroH paThet/ naaticchinnapadaM naatimandaM naatyuccaniicakaiH// AS.Suu.2.6/ hiinaanyaveSa aacaaryaM paryupaasiita raajavat/ zayiita supta evaasminnuttiSThetaasya puurvataH// AS.Suu.2.7/ na bruuyaat kevalaM naama naa+asaadhvapi vinaaTayet/ abhedyo+anuddhataH stabdhaH suunRtaH priyadarzanaH// AS.Suu.2.8/ bahuzrutaH kaalavedii jJaatagrantho+arthazaastravit/ anaathaan rogiNo yazca putravat samupaacaret// AS.Suu.2.9/ guruNaa samanujJaataH sa bhiSakchabdamaznute/ yastu kevalazaastrajJaH karmasvapariniSThitaH// AS.Suu.2.10/ sa muhyatyaaturaM praapya praapya bhiirurivaahavam/ yaH punaH kurute karma dhaarSTyaacchaastravivarjjitaH// AS.Suu.2.11/ sa satsu garhaamaapneti vadhaM carcchati raajataH/ hetau liGge prazamane rogaaNaamapunarbhave// AS.Suu.2.12/ jJaanaM caturvidhaM yasya sa raajaarho bhiSaktamaH/ zastraM zaastraaNi salilaM guNadoSapravRttaye// AS.Suu.2.13/ paatraapekSiiNyataH prajJaaM baahuzrutyena bRMhayet/ pradiipabhuutaM zaastraM hi darzanaM vipulaa matiH// AS.Suu.2.14/ taabhyaaM bhiSak suyuktaabhyaaM cikitsannaaparaadhyati/ aahuuta eva yo yaati suveSaH sunimittataH// AS.Suu.2.15/ gatvaa+aturaarthaadanyatra na nidhatte manaH kvacit/ vyaadhiin pariikSate samyaGnidaanaadivizeSataH// AS.Suu.2.16/ hrepaNiiyaaM ca tadvaaarttaaM na prakaazayate bahiH/ sahasaa na ca tasyaapi kriyaakaalamahaapayan// AS.Suu.2.17/ jaanaati copacarituM sa vaidyaH siddhimaznute/ naadadiitaa+amiSaM striibhyastadadhyakSe paraaGmukhe// AS.Suu.2.18/ taabhizca rahasi sthaanaM parihaasaM ca varjayet/ aarttaM ca nRpasadvaidyairdviSTaM tadveSiNaM dviSam// AS.Suu.2.19/ caNDaM zokaaturaM bhiiruM kRtaghnaM vaidyamaaninam/ hiinopakaraNaM vyagramavidheyaM gataayuSam// AS.Suu.2.20/ jijiiviSurvyaadhito+api puurvoktaguNavarjitaan/ kriyaavikrayiNo vaidyaan mRtyoragresaraa hi te// AS.Suu.2.21/ bhiSagdravyaaNyupasthaataa rogii paadacatuSTayam/ cikitsitasya nirdiSTaM pratyekaM taccaturguNam// AS.Suu.2.22/ dakSastiirthaattazaastraartho dRSTakarmaa zucirbhiSak/ bahukalpaM bahuguNaM sampannaM yogyamauSadham// AS.Suu.2.23/ anuraktaH zucirdakSo buddhimaan paricaarakaH/ aaDhyo rogii bhiSagvazyo jJaapakaH satvavaanapi// AS.Suu.2.24/ yadvaidye viguNe paadaa guNavanto+apyanarthakaaH/ sa paadahiinaanapyaartaan guNavaan yacca yaapayet// AS.Suu.2.25/ cikitsaayaastamevaataH pradhaanaM kaaraNaM viduH/ saadhyo+asaadhya iti vyaadhirdvidhaa tau tu punardvidhaa// AS.Suu.2.26/ susaadhyaH kRcchrasaadhyazca yaapyo yazcaanupakramaH/ sarvauSadhame dehe yuunaH puMso jitaatmanaH// AS.Suu.2.27/ amarmago+alpahetvagraruuparuupo+anupadravaH/ atulyaduuSyadezartuprakRtiH paadasampadi// AS.Suu.2.28/ graheSvanuguNeSvekadoSamaargo navaH sukhaH/ sukhasaadhyaH sukhopaayaH kaalenaalpena saadhyate// AS.Suu.2.29/ kRcchrairupaayaiH kRcchrastu mahadbhizca cireNa ca/ asaadhyaliGgasaGkiirNastathaa zastraadisaadhanaH// AS.Suu.2.30/ zeSatvaadaayuSaH pathyairyaapyaH praayo viparyaye/ datvaa+alpaM sukhamalpena hetunaa sa pratanyate// AS.Suu.2.31/ yaati naazeSataaM rogaH karmaNo niyataayuSaH/ prapatanniva viSkambhairdhaaryate+atraaturo hitaiH// AS.Suu.2.32/ paro+asaadhyaH kriyaaH sarvaaH pratyaakhyeyo+ativartate/ tasmaadupekSya evaasau sthito+atyantaviparyaye// AS.Suu.2.33/ bhramamohaaratikaro dRSTariSTo+akSanaazanaH/ vyaadhiin puraa pariikSyaivamaarabheta tataH kriyaam// AS.Suu.2.34/ svaarthavidyaayazohaanimanyathaa dhruvamaapnuyaat/ saadhyayorapi saMyogo balinoryaatyasaadhyataam// AS.Suu.2.35/ vidyaadasaadhyamevaataH saadhyaasaadhyasamaagamam/ naasaadhyaH saadhyataaM yaati saadhyo yaatitvasaadhyataam// AS.Suu.2.36/ paadaapacaaraaddaivaacca yaantyavasthaantaraM gadaaH/ varamaaziiviSaviSaM diiptamagnimayo+api vaa// AS.Suu.2.37/ upayuJjiita na tvaarttaadaamiSaM kRpaNaajjanaat/ varo bhuutadayaa dharma ityaartteSu bhiSagvaraH// AS.Suu.2.38/ varttate yastu siddhaarthaH sa sarvamativarttate// iti dvitiiyo+adhyaayaH tRtiiyo+adhyaayaH AS.Suu.3.1/ athaato dinacaryaaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaa+ahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.3.2/ braahme muhuurte uttiSThejjiirNaajiirNaM niruupayan/ rakSaarthamaayuSaH svastho jaatavegaH samutsRjet// AS.Suu.3.3/ udaGmukho muutrazakRddakSiNaabhimukho nizi/ vaacaM niyamya prayataH saMviitaaGgo+avaguNThitaH// AS.Suu.3.4/ pravarttayet pracalitaM na tu yatnaadudiirayet/ naamedhyamaargamRtbhasmagosthaanaakiirNagomaye// AS.Suu.3.5/ puraantikaagnivalmiikaramyotkRSTacitidrume/ na naariipuujyagorkenduvaayvannaagnijalaM prati// AS.Suu.3.6/ na caatiraskRtya mahiiM bhayaazaktyostu kaamataH/ navegito+anyakaaryaH syaannaajitvaasaadhyamaamayam// AS.Suu.3.7/ niHzalyaaduSTamRtpiNDiiparimRSTamalaayanaH/ abhyuddhRtaabhiH zucibhiradbhirmRdbhizca yojayet// AS.Suu.3.8/ lepagandhaapahaM zaucamanutpatitaabindubhiH/ spRSTvaa dhaatuun malaanazruvasaakezanakhaaMzyuctaan// AS.Suu.3.9/ snaatvaa bhoktumanaa bhuktvaa suptvaa kSutvaa suraarccane/ rathyaamaakramya caacaamedupaviSTa udaGmukhaH// AS.Suu.3.10/ praaGmukho vaa viviktastho na bahirjaanu naanyadRk/ ajalpannuttaraasaGgii svacchairaGguSThamuulagaiH// AS.Suu.3.11/ noddhRtairnaanato nordhvaM naagnipakvairnna puutibhiH/ na phenabulbudakSaarairnaikahastaarpitairjalaiH// AS.Suu.3.12/ naadraikapaaNirnnaamedhyahastapaado na zabdavat/ vaTaasanaarkakhadirakaraJjakaraviirajam// AS.Suu.3.13/ sarjaarimedaapaamaargamaalatiikakubhodbhavam/ kaSaayatiktakaTukaM muulamanyadapiidRzam// AS.Suu.3.14/ vijJaatavRkSaM kSuNNaagramRjvagranthi subhuumijam/ kaniinyagrasamasthaulyaM sukuurccaM dvaadazaaGgulam// AS.Suu.3.15/ praatarbhuktvaa ca yatavaagbhakSayeddantadhaavanam/ vaapyatrivargatritayakSaudraaktena ca gharSayet// AS.Suu.3.16/ zanaistena tato dantaan dantamaaMsaanyabaadhayan/ likhedanusukhaM jihvaaM jihvaanirlekhanena ca// AS.Suu.3.17/ tathaasyamalavairasyagandhaa jihvaasyadantajaaH/ rucivaizadyalaghutaa na bhavanti bhavanti ca// AS.Suu.3.18/ naadyaadajiirNavamathuzvaasakaasajvaraarditii/ tRSNaasyapaakahRnnetraziraHkarNaamayii ca tat// AS.Suu.3.19/ naiva zleSmaatakaariSTabibhiitadhavadhanvajaan/ bilvavaJculanirguNDiizigrutilvakatindukaan// AS.Suu.3.20/ kovidaarazamiipiilupippaleGgudagulguluun/ paaribhadrakamamliikaamocakyau zaalmaliiM zaNam// AS.Suu.3.21/ svaadvamlalavaNaM zuSkaM suSiraM puuti picchilam/ paalaazamaasanaM dantadhaavanaM paaduke tyajet// AS.Suu.3.22/ dantaan puurvamadho gharSet praataH siJcecca locanaM/ toyapuurNamukho griiSmazaradoH ziitavaariNaa// AS.Suu.3.23/ praNamya devaan vRddhaaMzca maGgalaaSTazataM zubham/ zRNvan kaaJcanavinyastaM sarpiH pazyedanantaram// AS.Suu.3.24/ sauviiramaJjanaM nityaM hitamakSNostato bhajet/ locane tena bhavato manojJe suukSmadarzane// AS.Suu.3.25/ vyaktatrivarNe vimale susnigdhaghanapakSmaNii/ cakSustejomayaM tasya vizeSaatcchelaSmato bhayam// AS.Suu.3.26/ yojayetsaptaraatre+asmaat sraavaNaatha rasaaJjanam/ aNutailaM tato nasyaM tato gaNDuuSadhaaraNam// AS.Suu.3.27/ ghanonnataprasannatvakrakandhagriivaasyavakSasaH/ sugandhivadanaaH snigdhanisvanaa vimalendriyaaH// AS.Suu.3.28/ nirvaliipalitavyaGgaa bhaveyurnasyaziilinaH/ oSThasphuTanapaaruSyamukhazoSadvijaamayaaH// AS.Suu.3.29/ na syuH svaropaghaataazca snehagaNDuuSadhaaraNaat/ khadirakSiirivRkSaarimedaambukavalagrahaH// AS.Suu.3.30/ arocakaasyavairasyamalapuutiprasekajit/ sukhoSNodakagaNDuuSairjaayate vaktralaaghavam// AS.Suu.3.31/ praayogikaM tato dhuumaM gandhamaalyaadi caacaret/ dhuumaadasyordhvajatruutthaa na syurvaatakaphaamayaaH// AS.Suu.3.32/ aJjanotklezitaM nasyaiH kavalairnaavaneritam/ dhuumena kavalotkliSTaM kramaadvaatakaphaM jayet// AS.Suu.3.33/ gandhamaalyaadikaM vRSyamalakSmiighnaM prasaadhanam/ vaaso na dhaarayejjiirNaM malinaM raktamulbaNam// AS.Suu.3.34/ maalyaM na lambaM na bahirna raktaM jalajaaddate/ naiva caanyena vidhRtaM vastraM puSpamupaanahau// AS.Suu.3.35/ rucivaizadyasaugandhyamicchanvaktreNa dhaarayet/ jaatiilavaGgakarpuurakaGkolakaTukaiH saha// AS.Suu.3.36/ taambuuliinaaM kisalayaM hRdyaM puugaphalaanvitam/ raktapittakSatakSiiNaruukSotkupitacakSuSaam/ AS.Suu.3.37/ viSamuurcchaamadaartaanaamapathyaM zoSiNaaM ca tat/ pathyaM suptotthite bhukte snaate vaante ca maanave// AS.Suu.3.38/ dvipatraMekaM puugaM ca sacuurNakhadiraM ca tat/ uttiSTheta tatotyarthamartheSvarthaanubandhiSu// AS.Suu.3.39/ ninditaM diirghamapyaayurasannihitasaadhanam/ kRSiM vaaNijyaaM gorakSaamupaayairguNinaM nRpam// AS.Suu.3.40/ lokadvayaaviruddhaaM ca dhanaarthii saMzrayet kriyaam/ muktavegazca gamanasvapnaahaarasabhaastriyaH// AS.Suu.3.41/ paaNinaa+alabhya niSkraamedratnapuujyaajyamaGgalam/ saatapatrapadatraaNo vicaredyugamaatraddak// AS.Suu.3.42/ nizi caatyayike kaarye daNDii maulii sahaayavaan/ praavRtya paryaTedraatrau na praavRtya ziro+ahani// AS.Suu.3.43/ caityapuujyadhvajaazastaccaayaabhasmatuSaazuciin/ naakraameccharkaraaloSTabalisnaanabhuvo na ca// AS.Suu.3.44/ madhyaahne sandhyayo raatraavardharaatre catuSpatham/ na seveta na zarvaryaaM vRkSacaityaM na catvaram// AS.Suu.3.45/ suunaaTaviizuunyagRhazmazaanaani divaa+api na/ na huMkuryaacchavaM puujyaM prazastaanmaGgalaani ca// AS.Suu.3.46/ naapasavyaM parikraamennetaraaNyanudakSiNam/ catuSpathaM namaskuryaat prajJaataaMzca vanaspatiin// AS.Suu.3.47/ na vyaalavyaadhitaazastairnaadaandakSutpipaasitaiH/ na cchinnapucchairnaikaakSaigaapRSThena ca na vrajet// AS.Suu.3.48/ naa+atiprage+atisaayaM vaa na nabhomadhyage ravau/ naasannihitapaaniiyo naatituurNaM na santatam// AS.Suu.3.49/ na zatruNaa naaviditairnaiko naadhaarmikaiH saha/ dadyaadvartmaa+artavRddhastriibhaaricakradvijanmane// AS.Suu.3.50/ sraanabhojanapaanaani vaahebhyo na+aacaret puraH/ nadiiM tarenna baahubhyaaM naagniskandhamabhivrajet// AS.Suu.3.51/ naa+arohodviSamaM zailaM naavaM saMzayitaaM tarum/ nipaatayenna loSTena na phalena phalaM drumaat// AS.Suu.3.52/ na vaaryamaaNaH pravizennaadvaareNa naa ca+aasane/ svayaM tiSThet paragRhe yuktaniMdraM na bodhayet// AS.Suu.3.53/ na+aacaret paaNivaakpaadaddaGmeDhredaracaapalam/ triH pakSasya kacazmazrunakharomaaNi vardhayet// AS.Suu.3.54/ na svahastena dantairvaa snaanaM caanu samaacaret/ atha jaataannapaaneccho maarutaghnaiH sugandhibhiH// AS.Suu.3.55/ yathartusaMsparzasukhaistailairabhyaGgamaacaret/ abhyaGgo vaatahaa puSTisvapnadaarDhyabRhatvakRt// AS.Suu.3.56/ dagdhabhagnakSatarujaaklamazramajaraapahaH/ rathaakSacarmaghaTavat bhavantyabhyaGgato guNaaH// AS.Suu.3.57/ sparzane+abhyaadhiko vaayuHsparzanaM ca tvagaazrayam/ tvacyazca paramabhyaGgo yasmaattaM ziilayedataH// AS.Suu.3.58/ ziraH zravaNapaadeSu taM vizeSeNa ziilayet/ sa kezyaH ziilito muurdhni kapaalendiryatarpaNaH// AS.Suu.3.59/ hanumanyaaziraH karNazuulaghnaM karNapuuraNam/ paadaabhyaGgastu tatsthairyanidraaddaSTi prasaadakRt// AS.Suu.3.60/ paadasuptizramastambhasaGkocasphuTanapraNut/ varjyobhyaGgaH kaphagrastaktasaMzuddhyajiirNibhiH// AS.Suu.3.61/ zariiraayaasajananaM karma vyaayaama ucyate/ laaghavaM karmasaamarthyaM diipto+agnirmedasaH kSayaH// AS.Suu.3.62/ vibhaktaghanagaatratvaM vyaayaamaadupajaayate/ vaatapittaamayii baalo vRddho+ajiirNii ca taM tyajet// AS.Suu.3.63/ arddhazaktyaaniSevyastu balibhiH snigdhabhojibhiH/ ziitakaale vasante ca mandameva tato+anyadaa// AS.Suu.3.64/ taM kRtvaa+anusukhaM dehaM marddayecca samantataH/ tRSNaa kSayaH pratamako raktapittaM zramaH klamaH// AS.Suu.3.65/ ativyaayaamataH kaaso jvarazcchardizca jaayate/ vyaayaamajaagaraadhvastriihaasyabhaaSyaadi saahasaM// AS.Suu.3.66/ gajaM siMha iva+aakarSan bhajannati vinazyati/ udvarttanaM kaphaharaM medasaH pravilaayanam// AS.Suu.3.67/ sthiriikaraNamaGgaanaaM tvakprasaadakaraM param/ diipanaM vRSyamaayuSyaM snaanamuurjaabalapradam// AS.Suu.3.68/ kaNDuumalazramasvedatandraatRGdaahapaapmajit/ uSNaambunaa+adhaHkaayasya pariSeko balaavahaH// AS.Suu.3.69/ tenaiva tuuttamaaGgasya balahRt kezacakSuSaam/ naa+anaaplutya ziraH snaayaanna jale+alpe na ziitale// AS.Suu.3.70/ nodakaavataraNasvapnaan nagno na ca+aacaret/ paJcapiNDaananuddhRtya na snaayaat paravaariNi// AS.Suu.3.71/ naatmaanamiikSeta jale na taTastho jalaazayam/ na pratisphaalayedambu paaNinaa caraNena vaa// AS.Suu.3.72/ snaatvaa na mRjyaat gaatraaNi dhunuyaanna ziroruhaan/ nivasiitaa+ardra eva+aazu soSNiiSe dhautavaasasii// AS.Suu.3.73/ na tvambaraM puurvadhRtaM na ca tailavase spRzet/ vaaso+anyadanyacchayane nirgame devataarccane// AS.Suu.3.74/ snaanamarditanetraasyakarNarogaatisaariSu/ aadhmaanapiinasaajiirNabhuktavatsu ca garhitam// AS.Suu.3.75/ annapaanavidhaanena bhuJjiitaannaM vinaa+atyayaat/ abhinandya prasannaatmaa hutvaa datvaa ca zaktitaH// AS.Suu.3.76/ paakaM sajalamekaante yathaasukhamitizruvan/ prayacchetsarvamuddizya paacayennaa+annamaatmane// AS.Suu.3.77/ naa+annamadyaanmumuurSuuNaaM mRtaanaaM duHkhajiivinaaM/ striijitakliibapatitakruuraduSkRtakaariNaaM// AS.Suu.3.78/ gaNaarigaNikaasatradhuurttaannaapaNikaJca na/ notsaGge bhakSayet bhakSyaan jalaM naaJjalinaa pibet// AS.Suu.3.79/ sarvaJca tilasambaddhaM naa+adyaadastamite ravau/ na bhuktamaatra aasyenna niSiddhaM bhajetsukhaM// AS.Suu.3.80/ dharmottaraabhirarthyaabhiH kathaabhistriguNaatmabhiH/ madhyaM dinasya gamayediSTaziSTasahaayavaan// AS.Suu.3.81/ na lokabhuupavidviSTairna saGgaccheta naastikaiH/ kalivairarucirna syaat dhiiraH sampadvipattiSu// AS.Suu.3.82/ zrutaadanyatra santuSTastatraiva ca kutuuhalii/ kSaantimaan dakSiNo dakSaH susamiikSitakaaryakRt// AS.Suu.3.83/ hriimaan dhiimaan mahotsaahaH saMvibhaagii priyaatithiH/ akSudravRttirgambhiiraH saadhuraazritavatsalaH// AS.Suu.3.84/ daataa pitRbhyaH piNDasya yaSTaa hotaa kRpaatmakaH/ anujJaataa suvaartaanaaM diinaanaamanukampakaH// AS.Suu.3.85/ aazvaasakaarii bhiitaanaaM kruddhaanaamanunaayakaH/ puurvaabhibhaaSii sumukhaH suziilaH puujyapuujakaH// AS.Suu.3.86/ vittabandhuvayovidyaavRttaiH puujyaa yathottaram/ aatmadruhamamaryaadaM muuDhamujjhitasatpatham// AS.Suu.3.87/ sutaraamanukampeta narakaarciSmadindhanam/ dharmyamarthyaM priyaM tathyaM mitaM pathyaM vadedvacaH// AS.Suu.3.88/ naa+aatmaanamavajaaniiyaanna stuuyaanna ca piiDayet/ na hiinaanavamanyet vRttaarthaaGgabalazrutaiH// AS.Suu.3.89/ naa+aruntudaH syaanna kruuro na tiikSNo no+apataapavaan/ hetaaviirSyenna tu phale paapaM paape+api naacaret// AS.Suu.3.90/ parasya daNDaM nodyacchet kruddho nainaM nipaatayet/ anyatraputraacchiSyaadvaa zaasanaarhaaddhitaazayaH// AS.Suu.3.91/ nRtyavaaditragiitaadi nolbaNaamaacaret kriyaam/ prasiddhakezavaagveSazamasaantvaparaayaNaH// AS.Suu.3.92/ uurdhvaM naabheH zariirasya spRzonnaa+adharavaasasaa/ na kuryaanmithuniibhuuya zaucaM prati vilambanam// AS.Suu.3.93/ naa+asaMvRtamukho haasyakSavotgaaravijRmbhaNam/ paaNidvayena yugapat kaNDuuyennaatmanaH ziraH// AS.Suu.3.94/ vahenna bhaaraM zirasaa yugapaccaagnivaahiNii/ naasikaaM na vikuSNiiyaaddazanaanna vighaTTayet// AS.Suu.3.95/ kuryaadvilekhanacchedabhedaasphoTanamardanam/ paadaM paadena naa+akraamenna kaNDuuyenna zaucayet// AS.Suu.3.96/ na kaaMsyabhaajane tau ca nopaviSTaH prasaadhayet/ abhiikSNaM nirmalaan dadhyaannakhapaadamalaazayaan// AS.Suu.3.97/ naa+asamiddhamupaasiita hutaazaM naiva caazuciH/ naa+anuvaataM na vivRto na klaanto naa+anyamaanasaH// AS.Suu.3.98/ dhamennaa+asyena na skandennaa+adhaH kuryaanna paadataH/ satataM na niriikSeta calasuukSmaapriyaaNi ca// AS.Suu.3.99/ naaprazastaM na viNmuutraM na darpaNamamaarjitam/ udyantamastamaayaantaM tapantaM pratimaagatam// AS.Suu.3.100/ uparaktaM ca bhaasvantaM vaasasaa vaa tirohitam/ naa+anyadapyatitejasvi na kruddhabhya gurormukham// AS.Suu.3.101/ striyaM stravantiiM nodakyaaM na nagnaaM naa+anyasaGgataam/ na patniiM bhojanasvapnakSutajRmbhaaduraasane// AS.Suu.3.102/ zayiita naikazayane na caazniiyaastayaa saha/ taamaniirSyaMzca gopaayet svairiNiiM naadhivaasayet// AS.Suu.3.103/ nocchiSTastaarakaaraahutuhinaazudivaakaraan/ pazyenna yaayaanna paThenna svapyaanna spRzechiraH// AS.Suu.3.104/ paayayantiiM carantiiM vaa naanyasmai gaaM nivedayet/ arkendupariveSolkaazatakratudhanuuMSi ca// AS.Suu.3.105/ naanyaddevaarcane karma kuryaaddhaavenna varSati/ tithiM pakSasya na bruuyaat nakSatraaNi na nirdizet// AS.Suu.3.106/ na+aatmano janmalagnarkSadhanasaaraM gRhe malam/ prakaazayennaavamaanaM na ca niHsneataaM prabhoH// AS.Suu.3.107/ purovaataataparajastuSaaraparuSaanilaan/ anRjuH kSavathuudraarakaasasvapnaannamaithunam// AS.Suu.3.108/ sazabdamalinaM hastabhruunetrotkSepavaaditaam/ kuulacchaayaaM suraapaanaM vyaaladaMSTriviSaaNinaH// AS.Suu.3.109/ hiinaanaaryaatinipuNasevaaM vigrahamuttamaiH/ sandhyaasvabhyavahaarastriisvapnaadhyayanacintanam// AS.Suu.3.110/ aarogyajiivitaizvaryavidyaasu sthiramaanitaam/ toyaagni puujyamadhyena yaanaM dhuumaM zavaazrayam// AS.Suu.3.111/ madyaatisaktiM vistraMbhasvaatantrye striiSu ca tyajet/ naikaahamapyadhivasedvaastu tacchaastragarhitam// AS.Suu.3.112/ na dezaM vyaadhibahulaM naavaidyaM naapyanaayakam/ naadharmijanabhuuyiSThaM nopasRSTaM na parvatam// AS.Suu.3.113/ vaset praajyaambubhaiSajyasamit puSpatRNendhane/ subhikSakSemaramyaante paNDitairmaNDite pure// AS.Suu.3.114/ naraamaraaNaaM siddhaanaaM zaastraaNaaJcaajugupsakaH/ aadhaarakastrivargasya yathaayogyaM janasya ca// AS.Suu.3.115/ daza karmapataanrakSan jayannabhyantaraanariin/ hiMsaasteyaanyathaakaamaM paizunyaM paruSaanRtam// AS.Suu.3.116/ saMbhinnalaapaM vyaapaadamabhidhyaaM dRgviparyayam/ paapaM karmetidazadhaa kaayavaaGmaanasaistyayet// AS.Suu.3.117/ paropaghaatakriyayaa varjayedaarjanaM zriyaH/ arthaanaaM dharmalabdhaanaamadaataa+apihyasambhavaat// AS.Suu.3.118/ svargaapavargavibhavaanayatnenaadhitiSThati/ saayaM bhuktvaa laghu hitaM samaahitamanaaH zuciH// AS.Suu.3.119/ zaastaaramanusaMsmRtya svacaryaaM caatha saMvizet/ deze zucaavanaakiirNe dvitraaptaparicaarakaH// AS.Suu.3.120/ yuktopadhaanaM svaastiirNaM vistiirNaaviSamaM sukham/ jaanutulyaM mRdu zubhaM seveta zayanaasanam// AS.Suu.3.121/ praagdakSiNaziraaH paadaavakurvaaNo guruun prati/ puurvaaparadizo bhaage dharmamevaanucintayan// AS.Suu.3.122/ aadadiita sadaa dehaaditthaM saaramasaarataH/ bibhyat pratikSaNaM mRtyorayathaatathaceSTitaat// AS.Suu.3.123/ aarogyavibhavaprajJaavayodharmakriyaavataH/ sukhamaayurhitaM coktaM vipariitaM viparyaye// AS.Suu.3.124/ sarvatejonidhaanaM hi nRpa ityucyate bhuvi/ aduuSayanmanastasmaat bhaktimaaMstamupaacaret// AS.Suu.3.125/ paryastikopaazrayakopahaasavivaadaniSThiivanajRmbhaNaani/ sarvaaH prakRtyabhyadhikaazca ceSTaastatsannidhaane parivarjayettu// AS.Suu.3.126/ satvaadyavasthaa vividhaazca taastaaH samyak samiikSyaa+aatmahitaM vidadhyaat/ anyo+api yaH kazcidihaa+asti maargo hitopadezeSu bhajeta taM ca// AS.Suu.3.127/ iti caritamupetaH sarvajiivopajiivyaM prathitapRthuguNaudho rakSito devataabhiH/ samadhikazatajiivii nirvRtaH puNyakarmaa vrajati sugatinimno dehabhede+api tuSTim// iti tRtiiyo+adhyaayaH caturtho+adhyaayaH AS.Suu.4.1/ athaata RtucaryaaM vyaakhyaasyaamaH/ iti hasmaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.4.2/ kaalo hi naama bhagavaananaadinidhano yathopacitakarmaanusaarii/ yadanurodhaadaadityaadayaH khaadayazca mahaabhuutavizeSaastathaa tathaa vipariNamanto janmavataaM janmamaraNasyarturasaviiryadopadehabalavyaapatsaM padaaM ca kaaraNatvaM patyayataaM pratipadyante// AS.Suu.4.3/ sa maatraakaaSThaakalaanaaDikaamuhuurtayaamaahoraatrapakSamaasartvayanavarSabhedena dvaadazadhaa vibhajyate// AS.Suu.4.4/ tatraakSinimeSo maantraa/ taaH paJcadaza kaaSThaa taastriMzat kalaa/ taaH sadazabhaagaa viMzatirnaaDikaa/ naaDikaadvayaM muhuurtazca/ te tulyaraatrindive raazibhaage catvaaraH paadonaa yaamaH/ taizcaturbhiraho raatrizca/ paJcadazaahoraatraaH pakSaH/ pakSadvayaM maasaH sa zuklaantaH/ tairmaargaziirSaadibhirdvisaMkhyaiH kramaaddhemantaziziravasantagriiSmavarSazaradaakhyaaH SaDRtavo bhavanti/ teSu ziziraadayastrayo raverudagayanamaadaanaJca zeSaa dakSiNaayanaM visargazca/ taavaadaanavisargau varSam// AS.Suu.4.5/ tayoraadaanamaagneyam/ tasmin khalu kaalasvabhaavamaargaparigRhiito+atyarthopNagabhastijaalamaNDalo+arkastatsaMparkaadvaayavazca tiivraruukSaaH somajaM guNamupazoSayanto jagataH snehamaadadaanaa RtukrameNo pajanitaraukSyaa ruukSaan rasaaMstiktakaSaayakaTukaanabhiprabalayanto nRNaaM daurbalyamaavahanti// AS.Suu.4.6/ vasargastu saumyaH/ tasminnapi kaalamaargameghavaatavarSaabhihataprabhaave dakSiNaayanage+arke zazini caavyaahatabale ziziraabhirbhaabhiH zazvadaapyaayamaane maahendrasalila prazaanta santaape jagatyaruukSaa rasaaH pravardhante+amlalavaNamadhuraa yathaakramaM balaM copaciiyate nRNaamiti// AS.Suu.4.7/ bhavati caatra hemante zizire caagryaM visargaadaanayorbalam/ zaradvasantayormadhyaM hiinaM varSaanidaaghayoH// AS.Suu.4.8/ dhuumadhuumrarajomandaastuSaaraavilamaNDalaaH/ digaadityaa marucchaityaaduttaro romaharSaNaH// AS.Suu.4.9/ lodhrapriyaGgupunnaagalavalyaH kusumojvalaaH/ dRptaa gajaajamahiSavaajivaayasasuukaraaH// AS.Suu.4.10/ himaaniipaTalacchannaa liinamiinavihaGgamaaH/ nadyaH sabaaSpaaH soSmaaNaH kuupaapazca himaagame// AS.Suu.4.11/ dehoSmaaNo vizanto+antaH ziite ziitaanilaahataaH/ jaThare piNDitoSmaaNaM prabalaM kurvate+analam// AS.Suu.4.12/ visarge balinaaM praayaH svabhaavaadigurukSamam/ bRMhaNaanyannapaanaani yojayettasya yuktaye// AS.Suu.4.13/ anindhano+anyathaa siidedatyudiirNatayaa+athavaa/ dhaatuunapi pacedasya tatasteSaaM kSayaanmarut// AS.Suu.4.14/ tejaH sahacaraH kupyecchiitaH ziite vizeSataH/ ato hime bhajetsnigdhaan svaadvamlalavaNaanrasaan// AS.Suu.4.15/ bilezayaudakaanuupaprasahaanaaM bhRtaani ca/ maaMsaani guDapiSTotthamadyaanyabhinavaani ca// AS.Suu.4.16/ maaSekSukSiiravikRtivasaatailanavaudanaan/ vyaayaamodvartanaabhyaGgasvedadhuumaaJjanaatapaan// AS.Suu.4.17/ sukhodakaM zaucavidhau bhuumigarbhagRhaaNi ca/ saaGgaarayaanaaM zayyaaM ca kuthakambalasaMskRtaam// AS.Suu.4.18/ kuGkumenaanuliptaaGgo guruNaa+agaruNaa+api vaa/ laghuuSNaiH praavRtaH svapyaat kaale dhuupaadhivaasitaH// AS.Suu.4.19/ piinaaGganaaGgasaMsaGganivaaritahimaanilaH/ zizire ziitamadhikaM meghamaautavarSajam// AS.Suu.4.20/ raukSyaM ca+aadaanajaM tasmaat kaaryaH puurvo+adhikaM vidhiH/ vasante dakSiNo vaayuraataamrakiraNo raviH// AS.Suu.4.21/ navapravaalatvakpatraaH paadapaaH kakubho+amalaaH/ kiMzukaazokacuutaadivanaraajiviraajitaaH// AS.Suu.4.22/ kokilaalikulaalaapakalakolaahalaakulaaH/ zizire saJcitaH zleSmaa dinakRdbhaabhiriiritaH// AS.Suu.4.23/ tadaa prabaadhamaano+agniM rogaan prakurute bahuun/ ato+asmiMstiikSNavamanadhuumagaNDuuSanaavanam// AS.Suu.4.24/ vyaayaamodvarttanakSaudrayavagodhuumajaaGgalaan/ seveta suhRdudyaanayuvatiizca manoramaaH// AS.Suu.4.25/ snaataH svalaGkRtaH sragvii candanaagaruruuSitaH/ vicitraamatravinyastaan sahakaarotpalaaGkitaan// AS.Suu.4.26/ nigadaaMzca+aasavaariSTaziidhumaardviikamaadhavaan/ kvathitaM mustazuNThyambu saaraambhaH kSaudravaari vaa// AS.Suu.4.27/ guruziitadivaasvapnasnigdhaamlamadhuraaMstyajet/ griiSme+atasiipuSpanibhastiikSNaaMzurdaavadiipitaaH// AS.Suu.4.28/ dizo jvalanti bhuumizca maaruto naiRtaH sukhaH/ pavanaatapasaMsvedairjantavo jvaritaa iva// AS.Suu.4.29/ taapaartatuGgamaataGgamahiSaiH kaluSiikRtaaH/ divaakarakaraaGgaaranikarakSapitaambhasaH// AS.Suu.4.30/ pravRddharodhaso nadyaH cchaayaahiinaa mahiiruhaaH/ viziirNajiirNaparNaazca zuSkavalkalataaGkitaaH// AS.Suu.4.31/ aadatte jagatastejastada+aadityo bhRzaM yataH/ vyaayaamaatapakaTvamlalavaNoSNaM tyajedataH// AS.Suu.4.32/ madyaM na sevyaM svalpaM vaa sevyaM subahuvaari vaa/ anyathaa zophazaithilyadaahamohaan karoti tat// AS.Suu.4.33/ navamRdbhaajanasthaani hRdyaani surabhiiNi ca/ paanakaani samanthaani sitaaDhyaani himaani ca// AS.Suu.4.34/ svaadu ziitaM dravaM caannaM jaaGgalaanmRgapakSiNaH/ zaalikSiiraghRtadraakSaanaalikeraambuzarkaraaH// AS.Suu.4.35/ taalavRntaanilaan haaraan srajaH sakamalotpalaaH/ tanviirmRNaalavalayaaH kaantaazcandanaruuSitaaH// AS.Suu.4.36/ saraaMsi vaapiH saritaH kaananaani himaani ca/ surabhiiNi niSeveta vaasaaMsi sulaghuuni ca// AS.Suu.4.37/ niSpatadyantrasalile svapyaaddhaaraagRhe divaa/ raatrau ca+aakaazatalake sugandhikusumaastRte// AS.Suu.4.38/ karpuuracandanaardraaGgo viralaanaGgasaGgamaH/ varSaasu vaaruNo vaayuH sarvasasyasamudgamaH// AS.Suu.4.39/ bhinnendraniilaniilaabhravRndamandaavilaM nabhaH/ diirghikaanavavaaryaughamagnasopaanapaGktayaH// AS.Suu.4.40/ vaaridhaaraabhRzaaghaatavikaasitasaroruhaaH/ saritaH saagaraakaaraa bhuuravyaktajalasthalaa// AS.Suu.4.41/ mandrastanitajiimuutazikhidarduranaaditaa/ indragopadhanuHkhaNDavidyududyotadiipitaa// AS.Suu.4.42/ paritaH zyaamalatRNaa silindhrakuTajojvalaa/ tadaadaanaabale dehe mande+agnau baadhite punaH// AS.Suu.4.43/ vRSTibhuubaaSpatoyaamlapaakaduSTaizcalaadibhiH/ bastikarma niSeveta kRtasaMzodhanakramaH// AS.Suu.4.44/ puraaNaazaaligodhuumayavaan yuuSarasaiH kRtaiH/ nigadaM madiraariSTamaardviikaM svalpamambu vaa// AS.Suu.4.45/ divyaM kvathitakuupotthaM cauNDaM saarasameva vaa/ vRSTivaataakuletvanhi bhojanaM kledavaatajit// AS.Suu.4.46/ parizuSkaM laghusnigdhamuSpaamlalavaNaM bhajet/ praayo+annapaanaM sakSaudraM saMskRtaM ca ghanodaye// AS.Suu.4.47/ asariisRpabhuubaaSpaziitamaarutaziikaram/ saagniyaanaM ca bhavanaM nirdaMzamazakonduram// AS.Suu.4.48/ pragharSodvartanasnaanadhuumagandhaagarupriyaH/ yaayaat kareNumukhyaabhizcitrasragvastrabhuuSitaH// AS.Suu.4.49/ nadiijalodamanthaahaH svapnaatidravamaithunam/ tuSaarapaadacaraNavyaayaamaarkakaraaMstyajet// AS.Suu.4.50/ zaradi vyoma zubhraabhraM kiJcit paGkaaGkitaa mahii/ prakaazakaazasaptaahvakumudaa zaalizaalinii// AS.Suu.4.51/ vikSiptatiikSNakiraNo meghaughavigamaadraviH/ babhruvarNo+ativimalaaH krauJcamaalaakulaa dizaH// AS.Suu.4.52/ kamalaantarasaMliinamiinahaMsaaMsaghaTTanaiH/ taraGgabhaGgaani saraaMsi vimalaani ca// AS.Suu.4.53/ varSaaziitocitaaGgaanaaM sahasaivaarkarazmibhiH/ taptaanaaM saJcitaM puurvaM tadaa pittaM prakupyati// AS.Suu.4.54/ zastaM tiktahaviHpaanaM vireko+asrasrutiH sadaa/ ziitaM laghvannapaanaM ca kaSaayasvaadutiktakam// AS.Suu.4.55/ zaaliSaSTikagodhuumayavamudgasitaamadhu/ paTolaamalakaM draakSaa jaaGgalaM kSudvataaM bhRzam// AS.Suu.4.56/ divaa divaakarakarairnizaakarakaraurniizi/ santaptaM hlaaditaM toyamagastyenaaviSiikRtam// AS.Suu.4.57/ nirmalaM zuci kaalena pakvaM paane+amRtopamam/ haMsaughapakSavikSepabhramatbhramarapaGktiSu// AS.Suu.4.58/ susaroruhasevyaasu sarasiiSu plaveta ca/ laghuzuddhaambaraH sragvii ziitoziiravilepanaH// AS.Suu.4.59/ seveta candrakiraNaan pradoSe saudhamaazritaH/ tRptidadhyaatapakSaaravasaatailapuronilaan// AS.Suu.4.60/ tiikSNamadyadivaasvapnatuSaaraaMzca vivarjayet/ nityaM sarvarasaabhyaasaH svasvaadhikyamRtaavRtau// AS.Suu.4.61/ rtvorantaadisaptaahaavRtusandhiriti smRtaH/ tatra puurvo vidhistyaajyaH sevaniiyo+aparaH kramaat// AS.Suu.4.62/ asaatmyajaa hi rogaaH syuH sahasaa tyaagaziilanaat/ rtuSvevaMvidheSveSa vidhiH svaasthye ca dehinaaM// AS.Suu.4.63/ nirdizyate+anyaruupeSu viruddhaajJaaniko vidhiH/ maasaraazisvaruupaakhyamRtoryallakSaNatrayam// AS.Suu.4.64/ yathottaraMbhajeccaryaaM tatra tasya balaaditi// iti caturtho+adhyaayaH paJcamo+adhyaayaH AS.Suu.5.1/ athaato rogaanutpaadaniiyaM naamaadhyayaM vyaakhyaasyaamaH/ itihasmaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.5.2/ vegaan nadhaarayedvaataviNmuutrakSavatRTkSudhaam/ nidraakaasazramazvaasajRmbhaazrucchardiretasaam// AS.Suu.5.3/ adhovaatasya rodhena gulmodaavartarukklamaaH/ vaatamuutrazakRtsaGgaddaSTyagnivadhahRdgadaaH// AS.Suu.5.4/ zakRtaH piNDikodveSTapratizyaayazirorujaH/ uurdhvavaayuH pariikarto hRdayasyoparodhanam// AS.Suu.5.5/ mukhena viTpravRttizca puurvoktaazcaamayaaH smRtaaH/ aGgabhaGgaazmariibastimeDhravaMkSaNavedanaaH// AS.Suu.5.6/ muutrasya rodhaat puurve ca praayo rogaaH tadauSadham/ vartyabhyaGgavagaahaazca svedanaM bastikarma ca// AS.Suu.5.7/ annapaanaM ca viDbhedi viDrodhottheSu yakSmasu/ muutrajeSu tu paane ca praagbhaktaM zasyeta ghRtam// AS.Suu.5.8/ jiirNaantikaM cottamayaa maatrayaa yojanaadvayam/ avapiiDakametacca saMjJitaM dhaaraNaat punaH// AS.Suu.5.9/ udgaarasyaaruciH kampo vibandho hRdayorasoH/ aadhmaanakaasahidhmaazca hidhmaavattatra bheSajam// AS.Suu.5.10/ zirortiindriyadaurbalyamanyaastambhaarditaM kSuteH/ tiikSNadhuumaaJjanaaghraaNanaavanaarkavilokanaiH// AS.Suu.5.11/ pravartayet kSutiM saktaaM svedaabhyaGgau ca ziilayet/ yojyaM vaataghnamannaM ca ghRtaM cauttarabhaktikam// AS.Suu.5.12/ zoSaaGgasaadabadhiryasammohabhramahRdgadaaH/ tRpNaayaa nigrahaattatra ziitaH sarvo vidhirhitaH// AS.Suu.5.13/ aGgabhaGgaaruciglaanikaarzyazuulabhramaaH kSudhaH/ tatra yojyaM laghu snigdhamuSNamalpaM ca bhojanam// AS.Suu.5.14/ nidraayaa mohamuurdhaakSigauravaalasyajRmbhikaaH/ aGgamardazca tatreSTaH svapnaH saMvaahanaani ca// AS.Suu.5.15/ kaasasya rodhaattadvRddhiH zvaasaarucihRdaamayaaH/ zoSo hidhmaa ca kaaryo+atra kaasahaa sutaraaM vidhiH// AS.Suu.5.16/ gulmahRdrogasammohaaH zramazvaasaadvidhaaritaat/ hitaM vizramaNaM tatra vaataghnazca kriyaakramaH// AS.Suu.5.17/ jRmbhaayaaH kSavavadrogaaH sarvazcaanilajidvidhiH/ piinasaakSizirohRdruGmanyaastambhaarucibhramaaH// AS.Suu.5.18/ sagulmaa baaSpatastatra svapno madyaM priyaaH kathaaH/ visarpakoThakuSThaakSikaNDuupaaNDvaamayajvaraaH// AS.Suu.5.19/ sakaasazvasahRllaasavyaGgazvayathavo vameH/ gaNDuuSadhuumaanaahaaraM rukSaM bhuktvaa tadudvamaH// AS.Suu.5.20/ vyaayaamaH srutirasrasya zastaM caatra virecanam/ sakSaaralavaNaM tailamabhyaGgaarthe ca zasyate// AS.Suu.5.21/ zukraattatsravaNaM guhyavedanaazvayathujvaraaH/ hRdvyathaa muutrasaGgaaGgabhaGgavardhmaazmaSaNDhataaH// AS.Suu.5.22/ taasracuuDasuraazalibastyabhyaGgaavagaahanam/ bastizuddhikaraiH siddhaM bhajet kSiiraM priyaaH striyaH// AS.Suu.5.23/ tatra seveta sarvaM ca varjayedvegadhaariNam/ viDvaaminaM parikliSTaM kSiiNaM tRTchuulapiiDitam// AS.Suu.5.24/ rogaaH sarve+api jaayante vegodiiraNadhaaraNaiH/ nirdiSTaM saadhanaM tatra bhuuyiSThaM ye tu taan prati// AS.Suu.5.25/ tatazcaanekadhaa praayaH pavano yat prakupyati/ annapaanauSadhaM tasya yuJjiitaato+anulomanam// AS.Suu.5.26/ kramaadapaamapi maNau paGko+avazyaMbhavatyataH/ uttiSTheta yathaakaalaM malaanaaM zodhanaM prati// AS.Suu.5.27/ cayakaaSThaamupaaruhya kurvate te hyupekSitaaH/ praayazaH sucireNaapi bheSajadveSiNogadaan// AS.Suu.5.28/ atisthaulyaagnisadanamehakuSThahRtaujasaH/ srotorodhaakSavibhraMzazvaasazvayathupaaNDutaaH// AS.Suu.5.29/ aamorustambhajaTharakRcchraalasakadaNDakaan/ cchardigaNDakRmigranthitandraaduHsvapnadarzanam// AS.Suu.5.30/ kaNThaamayaan muurddharujaM praNaazaM buddhinidrayoH/ tejovarNabalaanaaM ca tRpyato bRMhaNairapi// AS.Suu.5.31/ ucitairapi caahaarairyasmaadasya vahanti na/ doSopaliptavadanaa rasaM rasavahaaH siraaH// AS.Suu.5.32/ vamanaadiinato yuJjyaat svasthasthaiva yathaavidhi/ doSaaH kadaacit kupyanti jitaa laGghanapaacanaiH// AS.Suu.5.33/ ye tu saMzodhanaiH zuddhaa na teSaaM punarudbhavaH/ yathaakramaM yathaayogamata uurdhvaM prayojayet// AS.Suu.5.34/ rasaayanaani siddhaani vRSyayogaaMzca kaalavit/ bheSajakSapite pathyamaahaarairbRMhaNaM kramaat// AS.Suu.5.35/ zaaliSaSTikagodhuumamaaMsakSiiraghRtaadibhiH/ hRdyadiipanabhaiSajyasaMyogaadrucipaktidaiH// AS.Suu.5.36/ saabhyaGgodvartanasnaananiruuhasnehabastibhiH/ tathaa sa labhate zarma sarvapaavakapaaTavam// AS.Suu.5.37/ dhiivarNendriyavaimalyaM vRSataaM dairghyamaayuSaH/ ye bhuutaviSavaayvagnikSatabhaGgaadisambhavaaH// AS.Suu.5.58/ kaamakrodhabhayaadyaazca te syuraagantavo gadaaH/ tyaagaH prajJaaparaadhaanaamindriyopazamaH smRtiH// AS.Suu.5.59/ dezakaalaatmavijJaanaM sadvRttasyaanuvartanam/ atharvavihitaa zaantiH pratikuulagrahaarcanam// AS.Suu.5.60/ bhuutaadyasyarzanopaayo nirdiSTazca pRthak pRthak/ anutpatyai samaasena vidhireSa pradarzitaH// AS.Suu.5.61/ nijaagantuvikaaraaNaamutpannaanaaM ca zaantaye// AS.Suu.5.62/ ziitodbhavaM doSacayaM vasante vizodhayan griiSmajamabhrakaale/ ghanaatyaye vaarSikamaazu samyak praapnoti rogaanRtujaan na jaatu// AS.Suu.5.63/ nityaM hitaahaaravihaarasevii samiikSyakaarii viSayeSvasaktaH/ daataa samaH satyaparaH kSamaavaanaaptopasevii ca bhavatyarogaH// AS.Suu.5.64/ artheSvalabhyeSvakRtaprayatnaM kRtaadaraM nityamapaayavatsu/ jitendriyaM naanupataanti rogaastatkaalayuktaM yadi naasti daivam// AS.Suu.5.65/ kaale+anukuulo viSayaa manojJaa dharmyaaH kriyaaH karma sukhaanubandhi/ sattvaM vidheyaM vizadaa ca buddhirbhavanti dhiirasya sadaa sukhaaya// iti paJcamo+adhyaayaH SaSTho+adhyaayaH AS.Suu.6.1/ athaatodravadravyavijJaaniiyaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti hasmaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.6.2/ jiivanaM tarpaNaM hRdyaM hlaadi buddhiprabodhanam/ tanvavyaktarasaM mRSTaM ziitaM zucyamRtopamam// AS.Suu.6.3/ suuryodhdRtapramuktatvaallaghu vaatakaMphaapaham/ zaityajiivanasaumyatvaiH pittaraktaviSaartijit// AS.Suu.6.4/ gaGgaambu nabhaso bhraSTaM tvarkendumaarutaiH/ hitaahitatve tat bhuuyo dezakaalaavapekSate// AS.Suu.6.5/ yenaabhivRSTamamalaM zaalyannaM raajatasthitam/ aklinnamavivarNaM vaa tat peyaM gaaGgamanyathaa// AS.Suu.6.6/ saamudraM tanna paatavyaM maasaadaazvayujaadvinaa/ khaatadhautazilaapRSThavastraadibhyazcyutaM jalam// AS.Suu.6.7/ hemamRnmayapaatrasthamavipannaM sadaa pibet/ tadabhaave ca bhuumiSThamaantarikSaanukaari yat// AS.Suu.6.8/ zvete kaSaayaM tatsvaadu kRSNe tiktaM ca paaNDure/ niile kaSaayamadhuraM deze lavaNamuuSare// AS.Suu.6.9/ sakSaaraM kapile mizraM mizre+athaambuguNaadhike/ madhuraM lavaNaamlaM tu bhavetbhuumiguNaadhike// AS.Suu.6.10/ tejodhike tiktakaTu kaSaayaM pavanaadhike/ divyaanukaari tvavyaktarasatvaat khaguNaadhike// AS.Suu.6.11/ zucipRthvasitazvete deze caarkaanilaahatam/ kaupasaarasataaTaakacauNDapraasravaNaudbhidam// AS.Suu.6.12/ vaapiinadiitoyamiti tat punaH smRtamaSTadhaa/ sakSaaraM pittakRt kaupaM diipanaannaativaatalam// AS.Suu.6.13/ saarasaM svaadu laghu ca taaTaakaM guru vaatalam/ cauNDaM tu pittalaM doSaharaM praasravaNodakam// AS.Suu.6.14/ audbhidaM svaadu pittaghnaM svaadu vaapiijalaM gaghu/ naadeyaM vaatalaM ruukSaM kaTukaM ca tadaadizet// AS.Suu.6.15/ dhanvaanuupamahiidhraaNaaM saamiipyaat gurulaaghavam/ pazcimodadhigaaH ziighravahaa yaazcaamalodakaaH// AS.Suu.6.16/ pathyaaH samaasaattaa nadyo vipariitaastato+anyathaa/ upalaasphaalanaakSepavicchedaiH kheditodakaaH// AS.Suu.6.17/ himavanmalayodbhuutaaH pathyaastaa eva ca sthitaaH/ krimizliipadahRtkaNThazirorogaan prakurvate// AS.Suu.6.18/ praacyaavantyaparaantotthaa durnaamaani mahendrajaaH/ udarazliipadaataGkaan sahyavindhyabhavaaH punaH// AS.Suu.6.19/ kuSThapaaNDuzirorogaan doSaghnyaH paariyaatrajaaH/ balapauruSakaariNyaH saagaraambhastridoSakRt// AS.Suu.6.20/ kiiTaahimuutraviTkothatRNajaalotkaraavilam/ paGkapaGkajazaivaalahaThaparNaadisaMstRtam// AS.Suu.6.21/ suuryendupavanaadRSTaM juSTaM ca kSudrajantubhiH/ abhivRSTaM vivarNaM ca kaluSaM sthuulaphenilam// AS.Suu.6.22/ virasaM gandhavattaptaM dantagraahyatizaityataH/ anaartavaM ca yaddivyamaartavaM prathamaM ca yat// AS.Suu.6.23/ luutaaditantuviNmuutraviSasaMzleSaduuSitam/ tat kuryaat snaanapaanaabhyaaM tRSNaadhmaanodarajvaraan// AS.Suu.6.24/ kaasaagnisaadaabhiSyandakaNDuugaNDaadikaanataH/ tadvarjayedabhave vaa toyasyaanyasya zasyate// AS.Suu.6.25/ ghanavastraparisraavaiH kSudrajantvabhirakSaNam/ vyaapannasyaasya tapanamagnyarkaayasapiNDakaiH// AS.Suu.6.26/ parNiimuulabisagranthimuktaakatakazaivalaiH/ vastragomedakaabhyaaM vaa kaarayettatprasaadanam// AS.Suu.6.27/ paaTalaakaraviiraadikusumairgandhanaazanam/ paaniiyaM na tu paaniiyaM paaniiye+anyapradezaje// AS.Suu.6.28/ ajiirNe kvathitaM caa++aame pakve jiirNe+api netarat/ ziite vidhirayaM tapte tvajiirNe ziziraM tyajet// AS.Suu.6.29/ paaniiyaM praaNinaaM praaNaa vizvameva ca tanmayam/ ato+atyantaniSedhena na kvacidvaari vaaryate// AS.Suu.6.30/ aasyazoSaaGgasaadaadyaa mRtyurvaa tadalaabhataH/ na hi toyaadvinaa vRttiH svasthasya vyaadhitasya vaa// AS.Suu.6.31/ kevalaM sauSadhaM pakvamaamamuSNaM hitaM ca tat/ samiikSya maatrayaa yuktamamRtaM viSamanyayaa// AS.Suu.6.32/ atiyogena salilaM tRSyato+api prayojitam/ prayaati zleSmapittatvaM jvaritasya vizeSataH// AS.Suu.6.33/ vardhayatyaamatRNnidraatandraadhmaanaaGgagauravam/ kaasaagnisaadahRllaasaprasekazvaasapiinasaan// AS.Suu.6.34/ paake svaadu himaM viirye taduSNamapi yojitam/ tasmaadayogapaanena laaghavaanna viyojayet// AS.Suu.6.35/ aamaviSTabdhayoH koSNaM niSpipaaso+apyapaH pibet/ yaavatyaH kledayantyannamatikledo+agninaazanaH// AS.Suu.6.36/ vibaddhaH kaphavaataabhyaaM muktaamaazayabandhanaH/ pacyate kSipramaahaaraH koSNatoyadraviikRtaH// AS.Suu.6.37/ anavbasthitadoSaagnervyaadhikSiiNabalasya ca/ naalpamapyaamamudakaM hitaM taddhi tridoSakRt// AS.Suu.6.38/ tejasaH pratipakSatvaanmandaagnirvarjayejjalam/ sarvameva tathaa syandapliihavidradhigulminaH// AS.Suu.6.39/ paaNDuudaraatisaaraarzograhaNiizoSazophinaH/ kaamamalpamazaktau tu peyamauSadhasaMskRtam// AS.Suu.6.40/ Rte zarannidaaghaabhyaaM pibetsvastho+api caalpazaH/ bhaktasyaadau jalaM piitamagnisaadaM kRzaaGgataam// AS.Suu.6.41/ ante karoti sthuulatvamuurdhvaM caamaazayaat kapham/ madhye madhyaaGgataaM saamyaM dhaatuunaaM jaraNaM sukham// AS.Suu.6.42/ ziitaM madaatyayaglaanimuurchaachardizramabhramaan/ tRSNoSNadaahapittaasRgviSaaNi ca nihanti tat// AS.Suu.6.43/ kSiiNapaadatribhaagaardhaM dezartugurulaaghavaat/ kvathitaM phenarahitamavegamamalaM hitam// AS.Suu.6.44/ hidhmaadhmaanaanilazleSmatRTkaasazvaasapiinase/ paarzvazuulaamamedassu sadyaHzuddhau navajvare// AS.Suu.6.45/ diipanaM paacanaM kaNThyaM laghu bastivizodhanam/ paaSaaNaruupyamRddhemajatutaapaarkataapitam// AS.Suu.6.46/ paaniiyamuSNaM ziitaM vaa tridoSaghnaM tRDaritijit/ laghvaruukSaM klamaghnaJca toyaMkvathitaziitalam// AS.Suu.6.47/ saMsarge pittakaphayoH sannipaate ca zasyate/ toyaM vanhiguNabhraSTaM paake+amlaM sarvadoSakRt// AS.Suu.6.48/ bhavet paryuSitaM tacca toyaM himakarodbhavam/ atizaityagurusthairyaGghaataiH kaphavaatakRt// AS.Suu.6.49/ candrakaantabhavaM rakSoviSapittajvaraapaham/ dRSTimedhaavapusthairyakaraM svaadu himaM laghu// AS.Suu.6.50/ naalikerodakaM snigdhaM svaadu vRSyaM himaM laghu/ tRSNaapittaanilaharaM diipanaM bastizodhanam/ divyaM vaari varaM varSe naadeyamavaraM// iti toyavargaH/ AS.Suu.6.51/ svaadupaakarasaM snigdhamojasyaM dhaatuvardhanam/ vaatapittaharaM vRSyaM zleSmalaM guru ziitalaM// AS.Suu.6.52/ praayaH payaH atra gavyaM tu jiivaniiyaM rasaayanam/ kSatakSiiNahitaM medhyaM balyaM stanyakaraM saram// AS.Suu.6.53/ zramabhramamadaalakSmiizvaasakaasaatitRTkSudhaH/ jiirNajvaraM muutrakRcchraM raktapittaM ca naazayet// AS.Suu.6.54/ hitamatyagnyanidrebhyo gariiyo maahiSaM himam/ alpaambupaanavyaayaamakaTutiktaazanairlaghu// AS.Suu.6.55/ aajaM zoSajvarazvaasaraktapittaatisaarajit/ iiSadruukSoSNalavaNamauSTrakaM diipanaM laghu// AS.Suu.6.56/ zastaM vaatakaphaanaahakrimizophodaraarzasaam/ maanuSaM vaatapittaasRgbhighaataakSirogajit// AS.Suu.6.57/ tarpaNaazcyotanairnasyaiH ahRdyaM tuuSNamaavikam/ vaatavyaadhiharaM hidhmaazvaasapittakaphapradam// AS.Suu.6.58/ hastinyaaH sthairyakRt baaDhaM uSNaM tvaikazaphaM laghu/ zaakhaavaataharaM saamlalavaNaM jaDataakaram// AS.Suu.6.59/ payo+abhiSyandi gurvaamaM yuktyaa zRtamato+anyathaa/ bhavet gariiyo+atizRtaM dhaaroSNamamRtopamam// AS.Suu.6.60/ piNyaakaamlaaziniinaaM tu gurvabhiSyandi tat bhRzam/ aceSTayaa ca praadoSaat gariiyaH smRtamauSasam// AS.Suu.6.61/ vyaakhyaatastena laghimaa ceSTaavatprakRtiSvapi/ hrasveSu caatidehebhyo maaMseSvapyevamaadizet// AS.Suu.6.62/ amlapaakarasaM graahi guruuSNaM dadhi vaatajit/ medaHzukrabalazleSmapittaraktaagnizophakRt// AS.Suu.6.63/ rociSNu zastamarucau ziitake viSamajvare/ piinase muutrakuchre ca ruukSaM tu grahaNiigade// AS.Suu.6.64/ naivaadyaannizi naivoSNaM vasantoSNazaratsu na/ naamudgasuupaM naakSaudraM naaghRtaM naasitopalam// AS.Suu.6.65/ na caanaamalakaM naapi nityaM no mandamanyathaa/ jvaraasRkpittaviisarpakuSThapaaNDvaamayapradam// AS.Suu.6.65?/ takraM laghu kaSaayaamlaM diipanaM kaphavaatajit/ zophodaraarzograhaNiidoSamuutragrahaaruciiH// AS.Suu.6.66/ gulmapliihaghRtavyaapadgarapaaNDvaamayaan jayet/ tadvanmastu saraM srotazzodhi viSTambhajillaghu// AS.Suu.6.67/ ziitaM svaadu kaSaayaamlaM navaniitaM navoddhRtaM/ yakSmaarzordditapittaasRgvaatajid graahi diipanam// AS.Suu.6.68/ kSiirodbhavaM tu saGgraahi raktapittaakSirogajit/ zastaM dhiismRtimedhaagnibalaayuHzukracakSuSaam// AS.Suu.6.69/ baalavRddhaprajaakaantisaukumaaryasvaraarthinaam/ kSatakSiiNapariisarpazastraagniglapitaatmanaam// AS.Suu.6.70/ vaatapittaviSonmaadazoSaalakSmiijvaraapaham/ snehaanaamuttamaM ziitaM vayasaH sthaapanaM ghRtam// AS.Suu.6.71/ sahasraviiryaM vidhibhiH zRtaM karmasahasrakRt/ madaapasmaaramuurchaayaziraHkarNaakSiyonijaan// AS.Suu.6.72/ puraaNaM jayati vyaadhiin vraNazodhanaropaNam/ puurvoktaaMzcaadhikaan kuryaat guNaaMstadamRtopamam// AS.Suu.6.73/ tadvacca ghRtamaNDo+api rukSastiikSNastanuzca saH/ kiilaaTadadhikuuciikaatakrapiNDakamoraTaaH// AS.Suu.6.74/ sakSiirazaakapiiyuuSaa rocanaa vahnisaadanaaH/ zukranidraakaphakaraa viSTambhigurudoSalaaH// AS.Suu.6.75/ vidyaaddadhighRtaadiinaaM guNadoSaan yathaa payaH/ gavye kSiiraghRte zreSThe nindite caavisambhave// iti kSiiravargaH/ AS.Suu.6.76/ ikSoH saro guruH snigdho vRMhaNaH kaphamuutrakRt// AS.Suu.6.77/ vRSyaH ziitaH pavanajit bhukte vaataprakopanaH/ raktapittaprazamanaH svaadupaakaraso rasaH// AS.Suu.6.78/ so+agre salavaNo dantapiiDitaH zarkaraasamaH/ muulaagrajantujagdhaadipiiDanaanmalasaGkaraat// AS.Suu.6.79/ kiJcit kaalavidhRtyaa ca vikRtiM yaati yaantrikaH/ vidaahii guru viSTambhii tenaasautatra pauNDrakaH/ zaityaprasaadamaadhuryaadvarastamanuvaaMzikaH// AS.Suu.6.80/ zaataparvakakaantaaranaipaalaadyaastataH kramaat/ sakSaaraaH sakaSaayaazca soSNaaH kiJcidvidaahinaH// AS.Suu.6.81/ phaaNitaM gurvabhiSyandi cayakRnmuutrazodhanam/ naatizleSmakaro dhautaH sRSTamuutrazakRt guDaH// AS.Suu.6.82/ prabhuutakrimimajjaasRGbhedomaaMsakapho+aparaH/ hRdyaH puraaNaH pathyazca navaH zleSmaagnisaadakRt// AS.Suu.6.83/ vRSyaaH kSiiNakSatahitaa raktapittaanilaapahaaH/ matsyaNDikaakhaNDasitaaH krameNa guNavattamaaH// AS.Suu.6.84/ tadguNaa tiktamadhuraa kaSaayaa yaaSazarkaraa/ tridoSaghnii sitaa kaazeSudarbhacchadasambhavaa// AS.Suu.6.85/ daahatRTcchardimuurcchaasRktipattaghnaH sarvazarkaraaH/ zarkarekSuvikaaraaNaaM phaaNitaM ca varaavare// AS.Suu.6.86/ cakSuSyaM cchedi tRTzleSmaviSahidhmaasrapittanut/ kuSThamehakRmicchardizvaasakaasaatisaarajit// AS.Suu.6.87/ vraNazodhanasandhaanaropaNaM vaatalaM madhu/ ruukSaM kaSaayamadhuram tattulyaa madhuzarkaraa// AS.Suu.6.88/ uSNamuSNaartamuSNe ca yuktaM coSNairnihanti tat/ viSaanvayatvena viSapuSpebhyo+api yato madhu// AS.Suu.6.89/ kurvate te svayaM yacca saviSaa bhramaraadayaH/ pracchardane niruuhe ca madhuuSNaM na nivaaryate// AS.Suu.6.90/ alabdhapaakamaazveva tayoryasmaannivartate/ gururuukSakaSaayatvaacchaityaaccaalpaM hitaM madhu// AS.Suu.6.91/ na hi kaSTatamaM kiJcittadajiirNaadyato naram/ upakramavirodhitvaat sadyo hanyaadyathaa viSam// AS.Suu.6.92/ naanaadravyaatmakatvaaccca yogavaahi paraM madhu/ vRSyayogairato yuktaM vRSataamanuvartate// AS.Suu.6.93/ bhraamaraM pauSpikaM kSaudraM maakSikaM ca yathottaram/ varaM jiirNaM ca teSvantye dve eva hyupayojayet// iti ikSu vargaH/ AS.Suu.6.94/ tailaM svayonivattatra mukhyaM tiikSNaM vyavaayi ca/ tvagdoSakRdacakSuSyaM suukSmoSNaM kaphakRnna ca// AS.Suu.6.95/ kRzaanaaM bRMhaNaayaalaM sthuulaanaaM karzanaaya ca/ baddhaviTkaM krimighnaM ca saMskaaraatsarvarogajit// AS.Suu.6.96/ tailaprayogaadajaraa nirvikaaraa jitazramaaH/ aasannatibalaa yuddhe daityaadhipatayaH puraa// AS.Suu.6.97/ satiktoSaNamairaNDaM tailaM svaadu saraM guru/ vardhmagulmaanilakaphaanudaraM viSamajvaram// AS.Suu.6.98/ rukchophau ca kaTiiguhyakoSThapRSThaazrayau jayet/ tiikSNoSNaM picchilaM visraM raktairaNDodbhavaM tvati// AS.Suu.6.99/ umaakusumbhajaM coSNaM tvagdoSakaphapittakRt/ dantiimuulakarakSoghnakaraJjaariSTazigrujam// AS.Suu.6.100/ suvarcaleDgudiipiiluzaaGkhiniiniipasambhavam/ saralaagarudevaahvaziMzapaasaarajanma ca// AS.Suu.6.101/ tuvaraaruSkarotthaM ca tiikSNaM kaTvasrapittakRt/ arzaHkuSThakrimizleSmazukramedonilaapaham// AS.Suu.6.102/ karaJjanimbaje tikte naatyuSNe tatra nirdizet/ kaSaayatiktakaTukaM saaralaM vraNaNodhanam// AS.Suu.6.103/ bhRzoSNatiikSNakaTuke tuvaraaruSkarodbhave/ vizeSaat krimikuSThaghne tathordhvaadhovirecane// AS.Suu.6.104/ akSaatimuktakaakSoDanaalikeramadhuukajam/ trapusorvaarukuuSmaaNDazleSmaatakapriyaalajam// AS.Suu.6.105/ vaatapittaharaM kezyaM zleSmalaM guru ziitalam/ pittazleSmaprazamanaM zriiparNiikiMzukodbhavam// AS.Suu.6.106/ tilatailaM varaM teSu kausumbhamavaraM param/ vasaa majjaa ca vaataghnau balapittakaphapradau// AS.Suu.6.107/ maaMsaanugasvaruupau ca vidyaanmedopi taaviva/ bauluukii saukarii paakahaMsajaa kukkuTodbhavaa// AS.Suu.6.108/ vasaa zreSThaa svavargeSu kumbhiiramahiSodbhavaa/ kaakamadgu vasaa tadvat kaaraNDotthaa ca ninditaa// AS.Suu.6.109/ diipanaM rocanaM madyaM tiikSNokSNaM tuSTipuSTidam/ satvaadutiktakaTukamamlapaakarasaM saram// AS.Suu.6.110/ sakaSaayaM svaraarogyapratibhaavarNakRllaghu/ naSTanidraatinidrebhyo hitaM pittaasraduuSaNam// AS.Suu.6.111/ kRzasthuulahitaM ruukSaM suukSmaM srotovizodhanam/ vaatazleSmaharaM yuktyaa piitaM viSavadanyathaa// AS.Suu.6.112/ guru taddoSajananaM navaM jiirNamato+anyathaa/ peyaM noSNopacareNa na viriktakSudhaaturaiH// AS.Suu.6.113/ naatitiikSNamRdusvacchaghanaM vyaapannameva vaa/ gulmodaraarzograhaNiizoSahRt snehanii guruH// AS.Suu.6.114/ suranilaghnii medosRkstanyamuutrakaphaavahaa/ tadguNaa vaaruNii hRdyaa laghustiikSNaa nihanti ca// AS.Suu.6.115/ zuulakaasavamizvaasavibandhaadhmaanapiinasaan/ zuulapravaahikaaTopatRSNaazophaarzasaaM hitaH// AS.Suu.6.116/ jagalaH paacano graahii ruukSastadvacca medakaH/ bakkaso hRtasaaratvaadviSTambhii doSakopanaH// AS.Suu.6.117/ naatitiivramadaa laghvii pathyaa baibhiitakii suraa/ vraNe paaNDvaamaye kuSThe na caatyarthaM virudhyate// AS.Suu.6.118/ viSTambhinii yavasuraa gurvii ruukSaa tridoSalaa/ kauhalii bRMhaNii gurvii zleSmalastu madhuulakaH// AS.Suu.6.119/ yathaadravyaguNo+ariSTaH sarvamadyaguNaadhikaH/ grahaNiipaaNDukuSThaarzaH zoSazophodarajvaraan// AS.Suu.6.120/ hanti gulmaakrimiphiihaH kaSaayakaTuvaatalaH/ maardvikaM lekhanaM hRdyaM naatyuSNaM madhuraM saram// AS.Suu.6.121/ alpapittaanilaM paaNDumehaarzaHkriminaazanam/ asmaadalpaantaraguNaM khaarjuuraM vaatalaM guru// AS.Suu.6.122/ zaarkaraH surabhiH tvaadurhRdyo naatimado maghuH/ sRSTamuutrazakRdvaato gauDastarpaNadiipanaH// AS.Suu.6.123/ vaatapittakaraH ziidhuH snehazleSmavikaarahaa/ medaHzophodaraarzoghnastatra pakvaraso varaH// AS.Suu.6.124/ cchedi madhvaasavastiikSNo mehapiinasakaasajit/ suraasavastiikSNamadaH svaadustiikSNo+anilaapahaH// AS.Suu.6.125/ maireyo madhuro hRSyaH saraH santarpaNo guruH/ dhaatakyabhiSuto jiirNo ruukSo rocanadiipanaH// AS.Suu.6.126/ draakSaasavo madhusamaH paramaM sa tu diipanaH/ maardviikasadRzaH prokto mRdviikekSurasaasavaH// AS.Suu.6.127/ samaasaadaasavo hRdyo vaatalaH sauSadhaanugaH/ draakSekSumaakSikaM zaaliruttamaa vriihipaJcamaaH// AS.Suu.6.128/ madyaakaraa yattebhyo+anyattanmadyapratiruupakam/ guNairyathodbaNairvidyaanmadyamaakarasaGkaraat// AS.Suu.6.129/ raktapittakaphotkledi zuktaM vaataanulomanam/ vidaahi bhRzatiikSNokSNaM hRdyaM rucikaraM saram// AS.Suu.6.130/ diipanaM zizirasparzaM paaNDudRkkRminaazanam/ guDekSumadyamaardviikazuktaM laghu yathottaram// AS.Suu.6.131/ kandamuulaphalaadyaaMzca tadvadvidyaattadaasutaan/ zaaNDaakii caa+asutaM caanyat kaalaamlaM rocanaM laghu// AS.Suu.6.132/ dhaanyaamlaM bhedi tiikSNoSNaM pittakRt sparzaziitalam/ zramaklamaharaM rucyaM diipanaM bastizuulanut// AS.Suu.6.133/ zastamaasthaapane hRdyaM laghu vaatakaphaapaham/ ebhireva guNairyukte sauviirakatuSodake// AS.Suu.6.134/ krimihRdrogagulmaarzaHpaaNDuroganibarhaNe/ te kramaadvituSairvidyaatsatuSaizca yavaiH kRte// iti madyavargaH/ AS.Suu.6.135/ muutraM gojaavimahiSiigajaazvoSTrakharodbhavam/ pittalaM ruukSatiikSNoSNaM lavaNaanurasaM kaTu// AS.Suu.6.136/ krimizophodaraanaahazuulapaaNDukaphaanilaan/ gulmaaruciviSazvitrakuSThaarzaaMsi jayellaghu// AS.Suu.6.137/ virekaasthaapanaalepasvedaadiSu ca puujitam/ diipanaM paacanaM bhedi teSu gomuutramuttamam// AS.Suu.6.138/ zvaasakaasaharaM cchaagaM puuraNaat karNazuulajit/ dadyaat kSaare kilaase ca gajavaajisamudbhavam// AS.Suu.6.139/ hantyunmaadamapasmaaraM krimiinmehaJca raasabham/ kaSaayatiktameteSaaM hidhmaazvaasaharaM zakRt// AS.Suu.6.140/ maargamojaHkSayaharaM vaiSkiraM vaataroganut/ prasahaanaamapasmaaramunmaadaJca niyacchati// AS.Suu.6.141/ mahaamRgasamudbhuutaM kuSThahRjjalacaariNaam/ netrarogaharaM pittaM pravRddhaM ca niyacchati// AS.Suu.6.142/ pittaM tiktaM viSaharaM rocanaa kaphavaatajit/ tiktaa paapmaaharaamuutraM maanuSaM tu viSaapaham// AS.Suu.6.143/ toyakSiirekSutailaanaaM vargairmadyasya ca kramaat/ iti dravaikadezo+ayaM yathaasthuulamudaahRtaH// iti SaSTho+adhyaayaH saptamo+adhyaayaH AS.Suu.7.1/ athaata annasvaruupavijJaaniiyaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.7.2/ rakto mahaan sakalamastuurNakaH zakunaahRtaH/ zaaraamukho diirghazuuko lodhrazuukaH sugandhikaH// AS.Suu.7.3/ puNDraH paaNDuH puNDariikaH pramodo gaurazaarivau/ kaaJcano mahiSaH zuuko duuSakaH kusumaaNDakaH// AS.Suu.7.4/ laaGgalaa lohavaalaakhyaaH kardamaaH ziitabhiirukaaH/ pataGgaastapaniiyaazca ye caanye zaalayaH zubhaaH// AS.Suu.7.5/ svaadupaakarasaaH snigdhaa vRSyaa baddhaalpavarcasaH/ kaSaayaanurasaaH pathyaa laghavo muutralaa himaaH// AS.Suu.7.6/ zuukajeSu varastatra raktastRSNaatridoSahaa/ mahaaMstaM caanu kalamastaM caapyanu tataH pare// AS.Suu.7.7/ yavakaa haayanaaH paaMsuvaapyanaiSadhakaadayaH/ svaaduuSNaa guravaH snigdhaaH paake+amlaaH zleSmapittalaaH// AS.Suu.7.8/ sRSTamuutrapuriiSaazca puurvaM puurvaM ca ninditaaH/ snigdho graahii laghuH svaadustridoSaghnaH sthiro himaH// AS.Suu.7.9/ SaSTiko vriihiSu zreSTho gaurazcaasitagaurataH/ tataH kramaanmahaavriihikRSNavriihijatuumukhaaH// AS.Suu.7.10/ kukkuTaaNDakalaabaakSapaaraavatakasuukaraaH/ varakoddaalakojjaalaciinazaaradadarduraaH// AS.Suu.7.11/ gandhanaaH kuruvindaazca guNairalpaantaraaH smRtaaH/ svaaduramlavipaako+anyo vriihiH pittakaro guruH// AS.Suu.7.12/ bahumuutrapuriiSoSmaa tridoSastveva paaTalaH/ kaGgukodravajuurNaahvagadiivaruNapaadikaaH// AS.Suu.7.13/ zyaamaakatoyazyaamaakahastizyaamaakazilbikaaH/ ziziroddaalaniivaaravaruukabarakotkaTaaH// AS.Suu.7.14/ madhuulikaantanirgaNDiiveNuparNiiprazaantikaaH/ gavethukaaNDalauhityatoyaparNiimukundaraaH// AS.Suu.7.15/ kaphapittaharaa ruuksaaH kaSaayamadhuraa himaaH/ vaatalaa baddhaviNmuutraa laghavo lekhanaatmakaaH// AS.Suu.7.16/ bhagnasandhaanakRttatra priyaGgubRMhaNii guruH/ koraduuSaH paraM graaii sparze ziito viSaapahaH// AS.Suu.7.17/ uddaalakastu viiryoSNo niivaaraH zleSmavardhanaH/ ziitaviiryaa vizeSeNa snigdhaa vRSyaa madhuulikaa// AS.Suu.7.18/ ruukSaH ziito guruH svaaduH saro viDvaatakRdyavaH/ vRSyaH sthairyakaro muutramedaHpittakaphaan jayet// AS.Suu.7.19/ piinasazvaasakaasorustambhakaNThatvagaamayaan/ guNairnyuunataraa jJeyaa yavaadanuyavaahvayaaH// AS.Suu.7.20/ uuSNaaH saraa veNuyavaaH kaSaayaa vaatapittalaaH/ vRSyaH ziito guruH snigdho jiivano vaatapittahaa// AS.Suu.7.21/ sandhaanakarii madhuro godhuumaH sthairyakRt saraH/ pathyaa nandiimukhii ziitaa kaSaayaa madhuraa laghuH// iti zuukadhaanyavargaH/ AS.Suu.7.22/ zimbijaa mudgamaGgalyavanamudgamakuSThakaaH/ masuurakaphalaaDhakyazcaNakaazcapRthagvidhaaH// AS.Suu.7.23/ kaSaayasvaadulaghavo vibandhaadhmaanakaariNaH/ ruukSaa baddhamalaaH ziitaa vipaake kaTukaa hitaaH// AS.Suu.7.24/ pittaasRkkaphamedassu suupaalepaadiyojanaat/ suupyaanaamuttamaa mudgaa laghiiyaaMzo+alpamaarutaaH// AS.Suu.7.25/ haritaasteSvapi varaa makuSThaaH krimikaariNaH/ varNyaaH paraM pralepaadyairmasuuraa graahiNo bhRzam// AS.Suu.7.26/ raajamaaSo gururbhuurizakRdruukso+ativaatalaH/ kaSaayasvaaduruukSoSNaaH kulatthaa raktapittalaaH// AS.Suu.7.27/ piinasazvaasakaasaarzohidhmaanaahakaphaanilaan/ ghnanti zukraazmariiM zukraM dRSTiM zophaM tathodaram// AS.Suu.7.28/ graahiNo laghavastiikSNaa vipaake+amlaa vidaahinaH/ niSpaavastu saro ruukSaH kaSaayamadhuro guruH// AS.Suu.7.29/ paake+amlo vaataviSTambhii stanyamuutraasrapittakRt/ uSNo vidaahii dRkcchukrakaphazophavizaapahaH// AS.Suu.7.30/ maaSaH snigdho balazleSmamalapittakaraH saraH/ guruuSNo+anilahaa svaaduH zukravRddhivirekakRt// AS.Suu.7.31/ phalaani guNavadvidyaat kaakaaNDolaatmaguptayoH/ kuzaamrazimbii madhuraa vaatapittaharaa himaa// AS.Suu.7.32/ madhuraaH ziitalaa gurvyo balaghnyo ruukSaNaatmikaaH/ snehaaDhyaa balibhirbhojyaa vividhaaH zimbijaatayaH// AS.Suu.7.33/ snigdhoSNatiktakaTukaH kaSaayamadhurastilaH/ medhyaH kezyo gururvarNyaH sparzaziito+anilaapahaH// AS.Suu.7.34/ alpamuutraH kaTuH paake medhaagnikaphapittakRt/ kRSNaH prazastastamanu zuklastamanu caaruNa// AS.Suu.7.35/ snigdhomaa svaadutiktoSNaa kaphapittakarii guruH/ dRkcchukrahRt kaTuH paake tadvat biijaM kusumbhajam// AS.Suu.7.36/ maaSo+atra sarveSvavaro yavakaH zuukajeSu ca/ navaM dhaanyamabhiSyandi sekyaM kedaarajaM ca yat// AS.Suu.7.37/ laghu varSoSitaM dagdhabhuumijaM sthalasambhavam/ ziighrajanma tathaa suupyaM nistuSaM yuktibharjitam// iti zimbidhaanyavargaH/ AS.Suu.7.38/ maNDapeyaavilepiinaamodanasya ca laaghavam/ yathaapuurvaM zivastatra maNDo vaataanulomanaH// AS.Suu.7.39/ tRDglaanidoSazeSaghnaH paacano dhaatusaamyakRt/ srotomaardavakRt svedii sandhukSayati caanalam// AS.Suu.7.40/ kSuttRSNaaglaanidaurbalyakukSirogajvaraapahaa/ malaanulomanii pathyaa peyaa diipanapaacanii// AS.Suu.7.41/ vilepii graahiNii hRdyaa tRSNaaghnii diipanii hitaa/ vraNaakSirogasaMzuddhadurbalasnehapaayitaam// AS.Suu.7.42/ sudhautaH prasrutaH svinnastyaktoSmaa caudano laghuH/ yazcaagneyauSadhakvaathasaadhito bhRSTataNDulaH// AS.Suu.7.43/ vipariito guruH kSiiramaaMsaadyairyazca saadhitaH/ iti dravyakriyaayogamaanaadyaiH sarvamaadizet// AS.Suu.7.44/ zuSyataaM vyaadhimuktaanaaM zuddhaanaaM zuddhikaaGkSiNaam/ kRzakSaamakSatoraskakSiiNadhaatvindriyaujasaam// AS.Suu.7.45/ dRSTizravaNavahnyaayurbalavarNasvaraarthinaam/ bhagnaavizliSTasandhiinaaM vraNinaaM vaatarogiNaam// AS.Suu.7.46/ hRdyaH pathyaH paraM vRSyo bRMhaNaH priiNano rasaH/ maudgastu pathyaH saMzuddhavraNakaNThaakSirogiNaam// AS.Suu.7.47/ vaataanulomii kaulattho gulmatuunipratuunijit/ prabhuutaabhyantaramalo maaSasuupaH paraM smRtaH// AS.Suu.7.48/ khalakaambalikau hRdyau cchedinau svauSadhaanugau/ pizitena rasastatra yuuSo dhaanyaiH khalaH phalaiH// AS.Suu.7.49/ muulaizca tilakalkaamlapraayaH kaambalikaH smRtaH/ jJeyaaH kRtaakRtaaste tu snehaadiyutavarjitaaH// AS.Suu.7.50/ alpamaaMsaadayaH svacchaa dakalaavaNikaaH smRtaaH/ vidyaadyuuSe rase suupe zaake caivottarottaram// AS.Suu.7.51/ gauravaM tanusaandraamlasvaaduSveSu pRthak tathaa/ tilapiNyaakavikRtiH zuSkazaakaM viruuDhakam// AS.Suu.7.52/ caaNDaakiivaTakaM dRghnaM doSalaM glapanaM guru/ parpaTaa laghavo rucyaa laghiiyaan kSaaraparpaTaH// AS.Suu.7.53/ hRdyaa vRSyaa rucikaraa guruvo raagaSaaDavaaH/ priiNanaa bhramatRTccharidimedamuurchaazramacchidaH// AS.Suu.7.54/ tRTcchardizramanunmanthaH ziitaH sadyobalapradaH/ pramehakSayakuSThaani na ca syurmanthapaayinaH// AS.Suu.7.55/ rasaalaa bRMhaNii vRSyaa snigdhaa balaya rucipradaa/ zramakSuttRTklamaharaM paanakaM priiNanaM guru// AS.Suu.7.56/ viSTambhi muutralaM hRdyaM yathaadravyaguNaM ca tat/ laajaastRTcchardyatiisaaramehamedaHkaphacchidaH// AS.Suu.7.57/ kaasapittopazamanaa diipanaa laghavo himaaH/ pRthukaa guravo balyaaH kaphaviSTambhakaariNaH// AS.Suu.7.58/ dhaana viSTambhinii ruukSaa tarpaNii lekhanii guruH/ kaNThanetramayakSuttRTzramachardivraNaapahaa// AS.Suu.7.59/ saktavo laghavaH paanaat sadya eva balapradaaH/ nicayaat kaThinaa gurvii proktaa piNDii mRdurlaghuH// AS.Suu.7.60/ saktuunaaM dravataayogaallaghiiyasyavalehikaa/ zaSkuliimodakaadiinaaM vyaakhyaataivaM ca kalpanaa// AS.Suu.7.61/ nodakaantaritaanna dvirna nizaayaaM na kevalaan/ na bhuktvaa na dvijaizchitvaa saktuunadyaanna vaa bahuun// AS.Suu.7.62/ karkandhubadaradiinaaM zramatRSNaaklamacchidaH/ saktavo+amlarasaa hRdyaa yathaadravyaguNaazca te// AS.Suu.7.63/ piNyaako glapano ruukSo viSTambhii dRSTiduuSaNaH/ vezavaaro guruH snigdho balopacayavardhanaH// AS.Suu.7.64/ mudgadijaastu guravo yathaadravyaguNaanugaaH/ kukuulakarparabhraaSTakandvaGgaaravipaacitaan/ ekayoniin laghuunvidyaadapuupaanuttarottaram// iti kRtaannavargaH/ AS.Suu.7.65/ hariNaiNakuraGgarzyagokarNamRgamaatRkaaH/ kaalapucchakacaaruSkavarapotazazoraNaaH// AS.Suu.7.66/ zvadaMSTraamazarabhakohakaarakazambaraaH/ karaalakRtamaalau ca pRSatazca mRgaaH smRtaaH// AS.Suu.7.67/ laavavaatikavartiiraraktavartmakakarkaraaH/ kapiJjalopacakraakhyacakorarurubaahavaH// AS.Suu.7.68/ vartako vartikaa ceti tittiriH krakaraH zikhii/ taaracuuDaakhyavarakagonardagirivartikaaH// AS.Suu.7.69/ tathaa zaarapadendraahvavaaraTaazceti viSkiraaH/ zatapatro bhRGgaraajaH koyaSTii jiivajiivakaH// AS.Suu.7.70/ khaJjariiTakahaariitadurnaamaarikRzaagrahaaH/ laTvaa laDuuSo vaTahaa rokSvelo DiNDimaaNavaH// AS.Suu.7.71/ jaTii dundubhipaarkaaralohapRSThakuliGgakaaH/ zaarikaazukazaarGgaakhyaciriiTiikakuyaSTikaaH// AS.Suu.7.72/ maJjariiyakadaatyuuhagodhaaputrapriyaatmajaaH/ kalaviGkaH parabhRtaH kapoto+aGgaaracuuDakaH// AS.Suu.7.73/ paaraavataH paaNavika ityuktaaH pratudaa dvijaaH/ zvetaH zyaamazcitrapRSThaH kaalakaH kaakulii mRgaH// AS.Suu.7.74/ bhekacillaTakuuciikaa godhaazalyakazaaNDakaaH/ vRSaahikadaliizvaavinnakulaadyaa bilezayaaH// AS.Suu.7.75/ gokharaazvataroSTraazvadviipisiMharkSavaanaraaH/ maarjaaramuuSikavyaaghravRkababhrutarakSavaH// AS.Suu.7.76/ lopaakajambukazyenacaaSoluukazvavaayasaaH/ zazaghniibhaasakuraragRdhravezyakuliGgakaaH// AS.Suu.7.77/ dhuumikaa madhuhaa ceti prasahaa mRgapakSiNaH/ mahiSanyaGkurohiitavaraaharuruvaaraNaaH// AS.Suu.7.78/ sRmarazcamaraH khaDgo gavayazca mahaamRgaaH/ haMsasaarasakaadambabakakaaraNDavaplavaaH// AS.Suu.7.79/ mRNaalakaNThacakraahvabalaakaa raktaziirSakaaH/ utkrozapuNDariikaakSazaraariimaNituNDakaaH// AS.Suu.7.80/ kaakatuNDaghanaaraavamadgukrauJcaambukukkuTaaH/ nadyaasyomallikaadyaazca pakSiNo jalacaariNaH// AS.Suu.7.81/ matsyaa rohitapaaThiinakuurmakumbhiirakarkaTaaH/ zuktizaGkhodruzambuukazaphariivartmicandrikaaH// AS.Suu.7.82/ buluukiinakramakaraziMzumaaratimiGgalaaH/ raajii cilicimaadyazca maaMsamityaahuraSTadhaa// AS.Suu.7.83/ yoniSvajaavii vyaamizragocaratvaadanizcite/ aadyaantyaa jaaGgalaanuupaa madhyau saadhaaraNau smRtau// AS.Suu.7.84/ vikiiryaadikriyaayogairbhakSaNaadviSkiraadayaH/ tatra baddhamalaa rucyaa maaMsaanaamuttamaaH himaaH// AS.Suu.7.85/ kaSaayasvaaduvizadaa laghavo jaaGgalaa hitaaH/ pittottare vaatamadhye sannipaate kaphaanuge// AS.Suu.7.86/ taamro+atra hariNaH kRSNastveNo hRdyastridoSajit/ laghiiyaan SaDrasazcaasau graahii ruukSo himaH zazaH// AS.Suu.7.87/ kaTupaako+agnikRt pathyaH sannipaate+anilaavare/ tadvallaavo+apyaruukSastuM kiJcidruukSaH kapiJjalaH// AS.Suu.7.88/ paaraavataaH kapotaazcRa tadvadvanyaaH supuujitaaH/ iiSaduSNagurusnigdhaa bRMhaNaa vartakaadayaH// AS.Suu.7.89/ tittiristeSvapi varo medhaagnibalazukrakRt/ graahii varNyo+anilodriktasannipaataharaH param// AS.Suu.7.90/ dhanvaanuupavicaaritvaat snigdhoSNagurubRMhaNaH/ naatipathyaH zikhii pathyaH zrotrasvaravayodRzaam// AS.Suu.7.91/ tadvacca kukkuTo vRSyo graamyastu zleSmalo guruH/ medhaanalakaraa hRdyaaH karakaraaH sopacakrakaaH// AS.Suu.7.92/ guruH salavaNaH kaaNakapotaH sarvadoSakRt/ guruuSNasnigdhamadhuraa vargaazcaato yathottaram// AS.Suu.7.93/ muutrazukrakRto balyaa vaataghnaaH kaphapittalaaH/ ziitaa mahaamRgaasteSu kravyaadaaH prasahaaH punaH// AS.Suu.7.94/ cakSuSyaaH sRSTaviNmuutraa maaMsalaaH kaTupaakinaH/ jiirNaarzograhaNiidoSazoSaartaanaaM paraM hitaaH// AS.Suu.7.95/ godhaa niyachati viSaM muuSikaH zukravardhanaH/ zuSkakaasazramaatyagniviSamajvarapiinasaan// AS.Suu.7.96/ kaarzyakevalavaataaMzca gomaaMsaM sanniyacchati/ caTakaaH zleSmalaaH snigdhaa vaataghnaaH zukralaaH param// AS.Suu.7.97/ guruuSNo mahiSaH snigdhaH svapnadaarDhyabRhatvakRt/ tadvadvaraahaH zramahaa rucizukrabalapradaH// AS.Suu.7.98/ haMsaH svarakaraH pittaraktajinmeduro himaH/ kaphapittakaraa matsyaaH paraM pavananaazanaaH// AS.Suu.7.99/ pratisrotovicaaritvaadaakaazaplavanena ca/ rohitaH pravarasteSaaM paraM cilicimo+avaraH// AS.Suu.7.100/ agocaravicaaritvaat sarvadoSakaro hi saH/ kuliiraH paramaM vRSyo bRMhaNaH priiNano guruH// AS.Suu.7.101/ naatiziitagurusnigdhaM maaMsamaajamadoSalam/ zariiradhaatusaamaanyaadanabhiSyandi bRMhaNam// AS.Suu.7.102/ vipariitamato jJeyamaavikaM bRMhaNaM tu tat/ atimedyaM tyajenmaaMsaM hataM vyaadhiviSodakaiH// AS.Suu.7.103/ svayaM mRtaM dhuumapuurNamagocarabhRtaM kRzam/ sadyohataM vayasthaM ca zuddhaM surabhi zasyate// AS.Suu.7.104/ eNaH kuraGgo hariNaH zazo laavaH kapiJjalaH/ tittiriH krakaro godhaa zvaaviDgRdhro mRgaadhipaH// AS.Suu.7.105/ tathaiva zaarikaa nyaGkurhaMso rohitakacchapau/ vartmii caagryaaH svavargeSu pravaraasteSvapi smRtaaH// AS.Suu.7.106/ laavaiNagodhaaH siMhaazca nindito gauH sadarduraH/ RzyaH kaaNakapotazca zeSamuktaM yathaayatham// AS.Suu.7.107/ guruuNyaNDaani baalaanaaM kaSaayamadhuraM palam/ vRddhaanaaM snaayubhuuyiSThamabalyaM gurudoSalam// AS.Suu.7.108/ puMstriyoH puurvapazcaardhe guruNii garbhiNii guruH/ laghuryoSiccatuSpaatsu vihaGgeSu punaH pumaan// AS.Suu.7.109/ ziraskandhorupRSThasya kaTyaaH sakthyozca gauravam/ tathaamapakvaazayayoryathaapuurvaM vinirdizet// AS.Suu.7.110/ zoNitaprabhRtiinaaM ca dhaatuunaamuttarottaram/ maaMsaat gariiyo bRSaNameDhravRkkayakRtgudam// iti maaMsavargaH/ AS.Suu.7.111/ zaakaM paaThaazaTiizruuSaasuniSaNDasatiinajam/ tridoSaghnaM laghu graahi saraajakSavavaastukam// AS.Suu.7.112/ suniSaNDo+agnikRdvRSyasteSu raajakSavaH param/ grahaNyarzovikaaraghno varccobhedii tu vaastukaH// AS.Suu.7.113/ hanti doSatrayaM kuSThaM vRSyaa soSNaa rasaayanii/ kaakamaacii saraa svaryaa caaGgeryamlaa+agnidiipanii// AS.Suu.7.114/ grahaNyarzo+anilazleSmahitoSNaa graahiNii laghuH/ paTolasaptalaariSTazaarGgaaSThaavalgujaamRtaaH// AS.Suu.7.115/ vetraagrabRhatiivaazaakuntaliitilaparNikaaH/ maNDuukaparNiikarkkoTakaaravellakaparpaTaaH// AS.Suu.7.116/ naaDiikalaayagojihvaavaarttaakavanatiktakam/ kariiraM kuulakaM nandii kuvelaa zakulaadanii// AS.Suu.7.117/ kaThillaM kembukaM ziitaM sakozaatakakarkkazam/ tiktaM paake kaTu graahi vaatalaM kaphapittajit// AS.Suu.7.118/ hRdyaM paTolaM kriminut svaadupaakaM rucipradam/ pittalaM diipana bhedi vaataghnaM bRhatiidvayam// AS.Suu.7.119/ vRSaM tu vamikaasaghnaM raktapittaharaM param/ kaaravellaM sakaTukaM diipanaM kaphapittajit// AS.Suu.7.120/ vaarttaakaM kaTutiktoSNaM madhuraM kaphavaatajit/ sakSaaramagnijananaM hRdyaM rucyamapittalam// AS.Suu.7.121/ kariiramaadhmaanakaraM kaSaayaM svaadutiktakam/ kozaatakaavalgujakau bhedinaavagnidiipanau// AS.Suu.7.122/ zyaamaazaalmalikaazmaryabhaJjakiirNakayuuthikaaH/ vRkSaadiniikSiiravRkSabimbiitanikavRkSakaaH// AS.Suu.7.123/ lodhraH zaNaH kacchudaaraH sazelurvRSamuSTikaa/ bhallaatakaH kovidaaraH kamalotpalakiMzukam// AS.Suu.7.124/ paTolaadiguNaM svaadu kaSaayaM pittajit param/ baddhamuutraa saraa bhaJjii kariiraM syaadabhiirujam// AS.Suu.7.125/ satiktaM laghu cakSuSyaM vRSyaM doSatrayapraNut/ taNDuliiyo himo ruukSaH svaadupaakaraso laghu// AS.Suu.7.126/ madapittaviSaasraghno muJjaataM vaatapittajit/ snigdhaM ziitaM guru svaadu bRMhaNaM zukrakRt param// AS.Suu.7.127/ paalakyaa pichilaa gurvvii zleSmalaa bhedinii himaa/ madaghnyupodakaa cuJcurgraahii tau puurvavattathaa// AS.Suu.7.128/ vidaarii vaatapittaghnii muutralaa svaaduziitalaa/ jiivanii bRMhaNii kaNThyaa gurviivRSyaa rasaayanii// AS.Suu.7.129/ cakSuSyaa sarvadoSaghnii jiivantii madhuraa himaa/ zaakaanaaM pravaraa nyuunaa dvitiiyaa kiJcideva tu// AS.Suu.7.130/ vaatapittaharaa bhaNDii parvaNii parvapuSpikaa/ kuuSmaaNDatumbakaaliGgakarkaaruurvaarutiNDizam// AS.Suu.7.131/ tathaa trapusaciinaakacirbhiTaM kaphavaatakRt/ bhedi viSTambhyabhiSyandi svaadupaakarasaM guru// AS.Suu.7.132/ valliiphalaanaaM pravaraM kuuSmaaNDaM vaatapittajit/ bastizuddhikaraM vRSaM trapusaM tvatimuutralam// AS.Suu.7.133/ tumbaM ruukSataraM graahi kaaliGgorvaarucirbhiTam/ baalaM pittaharaM ziitaM vidyaat pakvamato+anyathaa// AS.Suu.7.134/ ziirNavRntaM tu sakSaaraM pittalaM kaphavaatajit/ rocanaM diipanaM hRdyamaSThiilaanaahanullaghu// AS.Suu.7.135/ mRNaalabisazaaluukazRGgaaTakakazerukaaH/ nandiimaaSakakeluuTakrauJcaadanakaloDyakam// AS.Suu.7.136/ sataruuDhaM kadambaM ca ruukSaM graahi himaM guru/ kalambunaalikaamaaSakaThiJjarakutumbakam// AS.Suu.7.137/ cilliilaTvaakaniSpaavakuruuTakagavedhukaaH/ yaatukaa saalakalyaaNii zriiparNii piiluparNikaa// AS.Suu.7.138/ kumaarii jiivaloNiikaa yavazaakasuvarcalaaH/ kuSmaaNDaniilinii svarcaa vRkadhuumakalakSmaNaa// AS.Suu.7.139/ aaluupaani ca sarvaaNi tathaa suupyaani lakSmaNaa/ jiivantikazcuJcuparNiiprapunnaaTakuberakam// AS.Suu.7.140/ svaadu ruukSaM salavaNaM vaatazleSmakaraM guru/ ziitalaM sRSTaviNmuutraM praayo viSTabhya jiiryati// AS.Suu.7.141/ svinnaM niSpiiDitarasaM snehaaDhyaM naatidoSalam/ laghupatraa tu yaa cillii saa vaastukasamaa mataa// AS.Suu.7.142/ takkaarii varaNaM svaadu satiktaM kaphavaatajit/ varSaabhvau kaalazaakaM ca sakSaaraM kaTutiktakam// AS.Suu.7.143/ diipanaM bhedanaM hanti garazophakaphaanilaan/ diipanaaH kaphavaataghnaazciribilvaaGkuraaH saraaH// AS.Suu.7.144/ laghuruSNaa saraa tiktaa sorupuukaa ca laaGgalii/ vaatalau kaTutiktaamlau bhedinau tilavetasau// AS.Suu.7.145/ tadvat paJcaaGgulo vaMzakariiraastu vidaahinaH/ vaatapittakaraa ruukSaaH kaTupaakaaH kaphaapahaaH// AS.Suu.7.146/ bilvaraasnaabalaazaakaM vaataghnamatisaarajit/ vaayuM vatsaadanii hanyaat kaphaM gaNDiiracitrakau// AS.Suu.7.147/ pattuuro diipanastiktaH pliihaarzaHkaphavaatajit/ krimikaasakaphotkledaan kaasamardo jayet saraH// AS.Suu.7.148/ ruukSoSNamamlaM kausumbhaM guru pittakaraM saram/ sakSaaraM madhuraM snigdhamuSNaM guru ca saarSapam// AS.Suu.7.149/ zaakaanaamavaraM baddhaviNmuutraM sarvadoSakRt/ yadbaalamavyaktarasaM kiMcitkSaaraM satiktakam// AS.Suu.7.150/ tanmuulakaM doSaharaM laghu soSNaM niyacchati/ gulmakaasakSayazvaasavraNanetragalaamayaan// AS.Suu.7.151/ svaragnisaadodaavartapiinasaaMzca mahat punaH/ guruuSNakaTukaM svaaduvipaakaM sarvadoSakRt// AS.Suu.7.152/ gurvabhiSyandi ca snigdhasiddhaM tadapi vaatajit/ vaatazleSmaharaM zuSkaM sarvamaamaM tu doSalam// AS.Suu.7.153/ kaTuuSNo vaatakaphahaa piNDaaluH pittavardhanaH/ kuTherazigrusurasasumukhaasuribhuustRNaaH// AS.Suu.7.154/ dhaanyatumburuzaileyayavaaniizRGgiverakaaH/ parNaaso gRJjano+ajaajii jiirakaM gajapippalii// AS.Suu.7.155/ phaNirjaarjakajambiirakharaahvaakaalamaalikaaH/ diipyakaH kSavakadviipibastagandhaadi baddhaviT// AS.Suu.7.156/ rase paake ca kaTukaM doSotklezakaraM laghu/ vidaahi ruukSatiikSNoSNaM dRkzukrakriminaazanam// AS.Suu.7.157/ vargo haritakaakhyo+ayamupadaMzeSu yujyate/ vaasano vyaJjanaanaaM ca hRdyo diipanarocanaH// AS.Suu.7.158/ hidhmaakaasaviSazvaasapaarzvarukpuutigandhahaa/ surasaH sumukhaH zophagandhahaa dhaanakaa punaH// AS.Suu.7.159/ kaSaayatiktamadhuraa muutralaa na ca pittakRt/ kharaahvaa bastizuulaghnii citrako diipanaH param// AS.Suu.7.160/ patre sakSaaramadhuro madhye madhurapicchilaH/ tiikSNoSNo lazunaH kande kaTupaakarasaH saraH// AS.Suu.7.161/ hRdyaH kezyo gururvRSyaH snigdho rocanadiipanaH/ bhagnasandhaanakRt balyo raktapittapraduuSaNaH// AS.Suu.7.162/ kilaasakuSThagulmaarzomehakrimikaphaanilaan/ sahidhmaapiinasazvaasakaasaan hanti rasaayanam// AS.Suu.7.163/ palaaNDustadguNairnyuuno vipaake madhurastu saH/ kaphaM karoti no pittaM kevalaanilanaazanaH// AS.Suu.7.164/ diipanaH suuraNo rucyaH kaphaghno vizado laghuH/ vizeSaadarzasaaM pathyo bhuukandastvatidoSalaH// AS.Suu.7.165/ patre puSpe phale kande ca gurutaa kramaat/ varaa zaakeSu jiivantii saarSapastvavaraaH param// iti zaakavargaH AS.Suu.7.166/ draakSaa phalottamaa vRSyaa cakSuSyaa sRSTamuutraviT/ svaadupaakarasaa snigdhaa sakaSaayaa himaa guruH// AS.Suu.7.167/ nihantyanilapittaasratiktaasyatvamadaatyayaan/ tRSNaakaasajvarazvaasasvarabhedakSatakSayaan// AS.Suu.7.168/ udriktapittaan jayati tridoSaan svaadu daaDimam/ pittaavirodhi naatyuSNamamlaM vaatakaphaapaham// AS.Suu.7.169/ sarvaM hRdyaM laghu snigdhaM graahi rocanadiipanam/ mocakharjuurapanasanaalikeraparuuSakam// AS.Suu.7.170/ aamraatataalakaazmaryaraajaadanamadhuukajam/ sauviirabadaraaGkolaphalguzleSmaatakodbhavam// AS.Suu.7.171/ vaataamaabhiSukaakSoDamukuulakanikocakam/ uurumaaNaM priyaalaM ca bRMhaNaM guru ziitalam// AS.Suu.7.172/ daahakSatakSayaharaM raktapittaprasaadanam/ svaadupaakarasaaM snigdhaM viSTambhi kaphazukrakRt// AS.Suu.7.173/ naalikeraM guru snigdhaM pittaghnaM svaadu ziitalam/ balamaaMsakaraM hRdyaM bRMhaNaM bastizodhanam// AS.Suu.7.174/ mocaM svaadurasaM proktaM kaSaayaM naatiziitalam/ raktapittaharaM vRSyaM rucyaM zleSmakaraM guru// AS.Suu.7.175/ snigdhaM svaadu kaSaayaM ca raajaadanaphalaM guru/ phalaM tu pittalaM taalaM saraM kaazmaryajaM himam// AS.Suu.7.176/ zakRnmuutravibandhaghnaM kezyaM medhyaM rasaayanam/ madhuukajamahRdyaM tu badaraM saraNaatmakam// AS.Suu.7.177/ vaataamaadyuSNaviiryaM tu kaphapittakaraM saram/ paraM vaataharaM snigdhamanuSNaM tu priyaalajam// AS.Suu.7.178/ priyaalamajjaa madhuro vRSyaH pittaanilaapahaH/ kolamajjaa guNaistadvattRTchardiHkaasajicca saH// AS.Suu.7.179/ tindukaazmantakaasiinaphaliniibimbitodanam/ TaGkaazvakarNabakulagaaGgerudhavadhanvanam// AS.Suu.7.180/ zvetapaakakapitthaani siJcatiibhavyajaambavam/ kSiirivRkSabhavaM biijaM pauSkaraM kaphapittajit// AS.Suu.7.181/ kaSaayamadhuraM ruukSaM ziitalaM guru lekhanam/ vibandhaadhmaanajananaM stambhanaM vaatakopanam// AS.Suu.7.182/ kapitthamaamaM kaNThaghnaM kaSaayaamlaM tridoSakRt/ pakvaM rucyaM kaSaayaamlaM svaadu hidhmaavamipraNut// AS.Suu.7.183/ doSaghnaM SaaDavaariSTaraagayuktiSu puujitam/ viSaghnamubhayaM graahi kapitthaanyevamaadizet// AS.Suu.7.184/ bRMhaNaM vaatapittaghnaM snigdhaM siJcatikaaphalam/ bhavyaM vizadamamlaM ca jaambavaM tvativaatalam// AS.Suu.7.185/ viSTambhakRdakaNThyaM ca saamlaM tu kSiirivRkSajam/ pittazleSmaghnamamlaM ca vaatalaM caakSakiiphalam// AS.Suu.7.186/ baalaM kaSaayakaTvamlaM ruukSaM vaataasrapittakRt/ saMpuurNamaamramamlaM tu raktapittakaphapradam// AS.Suu.7.187/ svaadu saamlaM guru snigdhaM maarutaghnamapittalam/ hRdyaM paryaagataM zleSmamaaMsazukrabalapradam// AS.Suu.7.188/ sahakaararaso hRdyaH surabhisnigdharocanaH/ diipanaH pittavaataghnaH zukrazoNitazuddhikRt// AS.Suu.7.189/ kaSaayaM rocanaM hRdyaM vaatalaM lavaliiphalam/ gurvagnisaadakRdvilvaM doSalaM puutimaarutam// AS.Suu.7.190/ pakvaM baalaM punastiikSNaM pittalaM laghu diipanam/ vaatazleSmaghnamuSNaM ca snigdhaM graahyubhayaM param// AS.Suu.7.191/ vRkSaamlaM graahi ruukSoSNaM laghu diipanarocanam/ vaatazleSmaharaM kiJciduunaM kozaamlamjaM tataH// AS.Suu.7.192/ phalaM karaJjaM viSTambhi pittazleSmaavirodhi ca/ guruSNamadhuraM ruukSaM kezaghnaM ca zamiiphalam// AS.Suu.7.193/ kaTupaakarasaM piilu tiikSNoSNaM bhedi pittalam/ krimigulmodaragarapliihaarzaHkaphavaatajit// AS.Suu.7.194/ satiktaM svaadu yat piilu naatyuSNaM tattridoSajit/ niipaM zataakSikaM praaciinaagaraM tRNazuulyajam// AS.Suu.7.195/ asmaadalpaantaraguNamaiGgudaM savikaGkatam/ tvaktiktakaTukaa snigdhaa maatuluGgasya vaatajit// AS.Suu.7.196/ bRMhaNaM madhuraM maaMsaM vaatapittaharaM guru/ laghu tatkesaraM kaasazvaasahidhmaamadaatyayaan// AS.Suu.7.197/ aasyazoSaanilazleSmavibandhacchardyarocakaan/ gulmodaraarzaHzuulaani mandaagnitvaM ca naazayet// AS.Suu.7.198/ bhallaatakasya tvaGmaaMsaM bRMhaNaM svaadu ziitalam/ tadasthyagnisamaM medhyaM kaphavaataharaM param// AS.Suu.7.199/ svaadvamlaM ziitamuSNaM ca dvidhaa paaraavataM guru/ rucyamatyagnizamanaM rucyaM madhuramaarukam// AS.Suu.7.200/ pakvamaazu jaraaM yaati naatyuSNaM guru doSalam/ draakSaaparuuSakaM caardramamlaM pittakaphapradam// AS.Suu.7.201/ guruuSNaviiryaM vaataghnaM saraM sakaramardakam/ tathaamlaM kolakarkandhulikucaamraatakaarukam// AS.Suu.7.202/ airaavataM dantazaThaM satrudaM mRgalaNDikam/ naatipittakaraM pakvaM zuSkaM ca karamardakam// AS.Suu.7.203/ diipanaM bhedanaMzuSkamamlikaaGkolayoH phalam/ tRSNaazramaklamacchedi laghviSTaM kaphavaatayoH// AS.Suu.7.204/ phalaanaavaraM tatra likucaM sarvadoSakRt/ himaaniloSNadurvaatavyaalalaalaadiduuSitam// AS.Suu.7.205/ jantujuSTaM jale magnamabhuumijamanaartavam/ anyadhaanyayutaM hiinaviiryaM jiirNatayaa+ati ca// AS.Suu.7.206/ dhaanyaM tyajettathaa zaakaM ruukSasiddhamakomalam/ asaJjaatarasaM tadvacchuSkaM caanyatra muulakaat// AS.Suu.7.207/ praayeNa phalamapyevaM tathaamaM bilvavarjitam/ iti phalavargaH// zuukazimbijapakvaannamaaMsazaakaphalaazrayaiH// AS.Suu.7.208/ vargairannaikadezo+ayaM bhuuyiSThamupayogavaan/ nirdiSTo rasaviiryaadyairthayathaasvaM karmasaadhane// AS.Suu.7.209/ na zakyaM vistareNaapi vaktuM sarvaM tu sarvathaa/ hitaahitatve+apyekaantaniyamo+asmaadanizcitaH// AS.Suu.7.210/ maatraayogakriyaadezakaalaavasthaadibhedataH/ tatastato yato dRSTaaste te bhaavaastathaa tathaa// AS.Suu.7.211/ maatrayaa sevitaM madyaM hanti rogaastadudbhavaan/ niSevyamaaNaM tilazo viSamapyamRtaayate// AS.Suu.7.212/ hiinaatimaatramazanaM marunnicayakopanam/ bhajato viSaruupatvaM tulyaaMze madhusarpiSii// AS.Suu.7.213/ kSaaro+amlarasasaMyoge madhuriibhavati kSaNaat/ uttuNDakyaastindukena tiktataa madhuraayate// AS.Suu.7.214/ hiGgugairikasindhuutthaM gandhavarNarasaadhikam/ puugataambuulazaGkhebhyo varNagandharasodbhavaH// AS.Suu.7.215/ kodravo hantyasRkpittaM karotyeva vidaahibhiH/ kuSThaM tatkaaryapi tilo hanti bhallaatakaiH saha// AS.Suu.7.216/ guDaH kartaagnisaadasya sa hinastyabhayaadibhiH/ tRSyatyagneH samadanaM sarpirapyupadizyate// AS.Suu.7.217/ jiivaniiyamapi kSiiraM viSalezena mRtyave/ tulye api hato+anyo+anyaM viSe sthaavarajaGgame// AS.Suu.7.218/ saktavo vaatalaa ruukSaaH piitaaste tarpayanti tu/ vinaapi copayogena maNimantraadi kaaryakRt// AS.Suu.7.219/ aardrakaajjaayate zuNThii saMskaareNa laghiiyasii/ laghubhyo+api hi saktubhyo guravaH siddhaapiNDikaaH// AS.Suu.7.220/ bhRSTaH kSuNNo+api pRthuko raktazaalerlaghorguruH/ zaaliH piSTo gariiyastvaM godhuumaadapi gacchati// AS.Suu.7.221/ laghu pittaharaa laajaa vriihito gurupittalaat/ saGgraahiNo laghormudgaat kulmaaSo bhedano guruH// AS.Suu.7.222/ aamaM graahitaraM takraM naagariikRtamaardrakam/ guDaattoyaacca sutaraaM muutralaM guru paanakam// AS.Suu.7.223/ gariiyo guDadadhyutthaa rasaalaa caatizukralaa/ daNDaabhimathanaaddadhno guruNazcaatizophadaat// AS.Suu.7.224/ anuddhRtasnehamapi takraM zophaharaM laghu/ sarpiH snigdhataraM hanti naarditaM navaniitavat// AS.Suu.7.225/ cakSuSyo+api hi godhuumastailapakvastu dRSTihaa/ muulakaM doSajananaM siddhaM tu tadadoSalam// AS.Suu.7.226/ uSNaM viSiibhavatyeva viSaghnamapi maakSikam/ durbhaajanasthaa draakSaamlaa doSalaa ca prajaayate// AS.Suu.7.227/ zlakSNazuSkaghano lepazcandanasyaapi daahakRt/ tvaggatasyoSmaNo rodhaacchiitakRttvanyathaa+aguroH// AS.Suu.7.228/ medhyastilaH sparzaziito medhyaM tailaM khalo himaH/ tasyaiva zleSmakaaritvaM na tailasya khalasya vaa// AS.Suu.7.229/ dadhni zvayathukaaritvaM na takranavaniitayoH/ bhuumisaatmyaM dadhikSiirakariiraM maruvaasiSu// AS.Suu.7.230/ kSaaraH praacyeSu matsyaastu saindhaveSvazmakeSu tu/ tailaamlaH kandamuulaani malaye koGkaNe punaH// AS.Suu.7.231/ peyaamantha udiicyeSu godhuumo+avantibhuumiSu/ baalhiikaa baalhavaazciinaaH zuulikaa yavanaaH zakaaH// AS.Suu.7.232/ maaMsagodhuumamaardviikazastravaizvaanarocitaaH/ dehasaatmyaM ghRtaM kSiiraM madyaM maasaM ca kasyacit// AS.Suu.7.233/ peyaa yuuSo raso+anyasya godhuumo+anyasya zaalayaH/ ahitairapi teSaaM ca tairevopahitaM hitam// AS.Suu.7.234/ annapaanauSadhaM doSamaatraakaalaadyapekSayaa/ saatmyaM hyaazu balaM dhatte naatidoSaM ca bahvapi// AS.Suu.7.235/ sraMsanaM sat payo gavyaM bhavati graahi kasyacit/ mando+agnirbhavati praayaH kaphavaatottare hime// AS.Suu.7.236/ viSaghnenaapi payasaa dehe+ahervarddhate viSam/ sthuulasthavirabaalaadau vamanaadi niSidhyate// AS.Suu.7.237/ takramaamaM kaphaM koSThe hanti kaNThe karoti tu/ vaatahRttve+api mRdviikaakharjuuraM koSThavaatakRt// AS.Suu.7.238/ naatipathyaH zikhii pathyaH zrotrasvaravayodRzaam/ dRSTe sparzahimaM dravyaM zrotrasyoSNaM tu puujitam// AS.Suu.7.239/ payaH svaadu saraM ziitaM vipariitaM tato dadhi/ kaalena jaayate tasmaat kSiiravacca punarghRtam// AS.Suu.7.240/ payo dadhi ca vaataghnamajaataM vaatalaM tu tat/ takraM graahi kaSaayaamlamamlameva tu bhedanam// AS.Suu.7.241/ dhaatakiiguDatoyaani kaaraNaM madyazuktayoH/ ziite na tu tadaadyante snigdhaamlalavaNaa hitaaH// AS.Suu.7.242/ udamanthadivaasvapnau griiSmaadanyatra garhitau/ samayoge+api gharmaadyaa vaataadicayahetavaH// AS.Suu.7.243/ RtuSvanyo raseSvanyo raukSye snehe bale kramaH/ rasaayanaM kaakamaacii sadyaH paryuSitaa viSam// AS.Suu.7.244/ muulakaM dosajidbaalaM vipariitaM tu kandavat/ jvare peyaa kaSaayaazca sarpiH kSiiraM virecanam// AS.Suu.7.245/ SaDahaM SaDahaM yuJjyaadviikSya doSabalaabalam/ chardiMhRdrogagulmaarte vamanaM ca cikitsite// AS.Suu.7.246/ niSiddhamapi nirdiSTaM bastirarzasakuSThinoH/ jvare tulyartudoSatvaM pramehe tulyaduuSyataa// AS.Suu.7.247/ raktagulme puraaNatvaM sukhasaadhyatvahetavaH/ aazcyotanamabhiSyande yuJjiitordhvaM dinatrayaat// AS.Suu.7.248/ aJjanaM pakvadoSasya pratizyaaye ca naavanam/ naatipravRddhe timire siraamokSo vidhiiyate// AS.Suu.7.249/ duSTaasrasambhave+apiiSTo naasrapitte siraavyadhaH/ apathyaM pathyamapyannaM nizaayaaM netrarogiNaam// AS.Suu.7.250/ ahitaaH saktavaH zuSkaa hitaaste tu pramehiNaH/ gulminaH ksiiradadhyaadi hapuSaadyairyutaM hitam// AS.Suu.7.251/ vaatalaM vaatakope+api varSaasu madhu zasyate/ tadeva madyaM madyasya viSasya tu viSaantaram// AS.Suu.7.252/ ghRtamaanuupadezotthaM hemante ca balaadhikam/ aalasyagaurave ruupaM vaataje+api jvare puraH// AS.Suu.7.253/ svedairyaati zamaM daahaH praayo lazunapaanajaH/ divaasvapnaajjaraaM yaati bhuktamanyedyuradya na// AS.Suu.7.254/ koSThe ruddho+agnikRdvaayurmedasaarzobhiragnihRt/ duSpaanaM durjaraM sarpirdiipanaM ca payo+anyathaa// AS.Suu.7.255/ sarpaadizavakothebhyo vRzcikaanaaM samudbhavaH/ te taireva punardaSTaaH sadyo jahati jiivitam// AS.Suu.7.256/ svayameva viSaM tiivraM taan punarnaatibaadhate/ sarvaaGgavyaapi teSaaM ca zukravat saMsRtaM viSam// AS.Suu.7.257/ tanmaaMsamupayogaaya maaMsavarge ca paThyate/ chardighnii makSikaaviT ca makSikaiva tu vaamayet// AS.Suu.7.258/ kaphe laGghanasaadhye+api kartari jvaragulmayoH/ tulye+api dezakaalaadau laGghanaM na samaM matam// AS.Suu.7.259/ sarvathaa doSajittakraM grahaNyaaM doSakRdvraNe/ piinasazvaasakaasaadau siddhameva prazasyate// AS.Suu.7.260/ ityete+anye ca bahavaH suuksmaa durlabhahetukaaH/ dharmaa vicitraa bhaaveSu kiJcitteSaaM nidarzitam// AS.Suu.7.261/ dizaanayaa dezamapi svayamuuheta buddhimaan/ na zaastramaatrazaraNo na caanaalocitaagamaH// iti maatraadiprakaraNam/ ityannasvaruupavijJaaniiyo naama saptamo+adhyaayaH iti saptamo+adhyaayaH// athaaSTamo+adhyaayaH AS.Suu.8.1/ athaato+annarakSaavidhimadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.8.2/ iizvaraaNaaM vasumataaM vizeSeNa tu bhuubhujaaM praayeNa mitrebhyo+apyamitraa bhuuyaaMso bhavanti/ tatastatprayuktaaH samaasannavartino+annapaanaadiSu viSaM prayacchanti/ striyazca tatpraaNidhiprayuktaaH saubhaagyalobhena/ tasmaadraajaa kuliinaM snigdhamaaptamaastikarmaayarmaayaparigrahaM dakSaM dakSiNaM nibhRtaM zucimanuddhatamanalasamavyasaninamanahaGkRtamakopanamasaahasikaM vaakyaarthaavabodhakuzalaM niSNaatamaSTaaGge yathaamraayamaaryuvede suvihitayogakSemaM sannihitaagadaadiyogaM saatmyajJaM ca praaNaacaaryaM parigRhNiiyaat/ tamarthamaanaabhyaaM yathaakaalaM gurumiva ziSayaH pitaramiva putraH puujayet/ pratikuulamapi tadvacaH saamprataM matamiti pratimanyeta/ na hi bhadro+api gajapatirniraGkuzaH zlaaghaniiyo janasya/ tasmaattadaayattamaahaaravihaaraM prati caatmaanaM kuryaat/ upaattamapi khalu jiivitamupaayabalena svayamadhitiSThati// AS.Suu.8.3/ api ca bahuparigrahaa narapatayaH/ santi caazukaariNaH zuulasanyaasaadayaH/ pratikSaNaM pratyavekSaNiiyaavasthaazca rogiNo vizeSeNa raajaanaH/ te hi pramaadaparigataa duHkhaasahiSNavazca svayamapyapathyarucayaH sannihitaahitapriyavacanapraayaparicaarakaazca tasmaadbhiSajo raajaa raajagRhaasanne nivezanaM kaarayet/ tathaa hi sarvopakaraNeSu nRpatizariiropayogiSvaparokSavRttirbhavati// AS.Suu.8.4/ sa samyaksampannamannaM supariikSitaM vizuddhamagnyaadiSu praagupaniitaM zikhinaa dRSTamabhiprokSitaM prokSaaNaiH puraHsthito raajaanaM hastabaddhauSadhiratnaM bhojayet// AS.Suu.8.5/ bhuJjaanasya caasya dundubhiinagadapraliptaan vaadayet// AS.Suu.8.6/ tatra saviSamannaM sraavyamaaNamavisraavyaM bhavati, cireNa pacyate, pakvaM ca sadyaH paryuSitamiva niruuSma stabdhaM ca jaayate, yathaasvavarNagandharasairvyaapadyate, praklidyate, candrakaacitaM ca bhavati// AS.Suu.8.7/ vyaJjanaanaamaazu zuSkatvaM bhavati/ kvaathaH dhyaamataa zyaamataa hiinaatiriktavikRtaanaaM caatracchaayaanaaM darzanamadarzanameva vaa, phenapaTalasiimantordhvavividharaajitantubudbudapraadurbhaavo, vizeSeNa lavaNolbaNeSu phenamaalaa rasasya madhye niilaa raajiH, payasastaamraa, madyatoyayoH kaalii, dadhnaH zyaavaa, takrasya niilapiitaa, mastunaH kapotaabhaa, dhaanyaamlasya kRSNaa, dravauSadhasya kapilaa, ghRtasya kapilaabhaa, kSaudrasya haritaa, tailasyaaruNaa, vasaagandhazca// AS.Suu.8.8/ phalaanaamaamaanaaM paakaH, pakvaanaaM prakothaH, davyaaNaamaardraaNaaM sahasaa mlaanatvamutpakvabhaavaH, zuSkaaNaaM zyaavataa vaivarNyaM vaa, kaThinaanaaM mRdutaa, mRduunaaM kaThinatvaM, maalyasya mlaanataa gandhanaazaH sphuTitaagratvaM, aastaraNapraavaraNaanaaM dhyaamamaNDalataa tanturomapakSmazaatanaM ca, lohamaNimayaanaaM paGkamalopadehaH, sneharaagagauravaprabhaavarNasparzanaazazca// AS.Suu.8.9/ viSadastu svadoSazaGkayaa trasto, bhiitaH, svedavepathumaan, zuSkazyaavavaktraH, samantaat sodvegaM vilakSo+abhiviikSate/ yatra caanena viSaM prayuktaM tadvizeSeNa/ tathaa srastottariiyaH stambhakuDyaadibhiraatmaanamantardhatte/ skhalitagatirdiino lajjaavaanasthaanahaasii pRSTo+apyasambandhamuttaraM dadaati/ naivavaa vivakSurmuhyati, aGguliiH sphoTayati, griivaamaalabhate, ziraH kaNDuuyati, auSThau parileDhi, jRmbhate, bhuvaM vilikhati, kriyaasu tvarate, vipariitamaacarati, svabhuumau ca naavatiSThate// AS.Suu.8.10/ nRpaajJaatvarayaapi kecidaparaadhaantaraadvaa+anavasthitasattvaaH samaacarantyevam/ tasmaadagnyaadipvapi pariikSeta/ vahnistu saviSamannaM praapyaikaavarto ruukSamandaarcirindraayudhavadanekavarNajvaalo bhRzaM caTacaTaayate/ kuNapagandhii dhuumazcaasya muurcchaaprasekaromaharSazirovedanaapiinasadRSTyaakulataaM janayati// AS.Suu.8.11/ tatra naladakuSThalaamajjakaiH kSaudradrutairnasyamaJjanaM ca kuryaat/ dhuumameva vaapaamaargaviDaGgabalaadvayacitrakameSazRGgipuSpasumanaHkSaarakadraakSaaghRtaguDakRtaM pibet// AS.Suu.8.12/ snehalavaNayogaadapi caagniritthaM syaat/ ato vayobhiH pariikSeta/ tatra viSajuSTaahaaraabhyavahaaraatkaakaaH kSaamasvaraa bhavanti/ makSikaaH saviSaanne na niliiyante/ niliinaazca vyaapadyante/ dRSTa eva caasmiMstu cakorasyaakSiNii virajyete/ kokilasya svaro vikRtimeti/ haMsasya gatiH skhalati/ kuujati bhRGgaraajaH/ maadyati krauJcaH/ virauti kRkavaakuH/ vikrozati zukaH zaarikaa ca/ chardayati caamiikaraH/ anyato yaati kaaraNDavaH/ mriyate jiivaJjiivako, glaayati vaa/ hRSTaromaa bhavati nakulaH/ zakRdvisrjati vaanaraH/ roditi pRSataH/ hRSyati mayuuraH/ darzanaadeva caasya viSaM mandataamupaiti// AS.Suu.8.13/ viSaduuSitasya punaraahaarasyoSmaa mayuurakaNThaabho+abhyudeti/ tadvaaSpeNaapi dhuumavanmuurchaadayaH/ teSaaM tadvadeva saadhanam/ hastena spRSTamannaM viSavaddaahazophasvaapanakhazaataan karoti/ tasya zyaamendragopasomotpalairlepaH// AS.Suu.8.14/ abhyavahriyamaaNaM tvoSThacimicimaantarvaktradaahajihvaamuulagauravahanustambhadantaharSalaalaaH karoti rasaaparijJaanaM ca/ tatra dhuumoktaM dantakaaSThoktaM ca karma/ aamaazayagataM svedamadamuurchachardivaivarNyaadhmaanaromaharSadaahaarucidRSTihRdayoparodhaan bindubhizcaacayamaGgaanaaM karoti// AS.Suu.8.15/ tatra madamaphalaalabubimbiikozaatakiiphalairdaadhimadhuyuktamaazu vamanaM dadyaat, niSpaavaambubhirvaa/ tataH snigdhazariiraM virecayat/ triphalaatrikaTunaagapuSpamadhukabarhiNaparNiibRhatiidvayacuurNaM siMhavyaaghravRkatarakSudviipimaarjaarasRgaalamRgagodhaanaamanyatamapittarasasaMyuktaM sakSaudraM paanameSa jiivano naamaagadaH paraM sarvaviSauSadham/ tasmin jiirNe zyaamaavyoSaativiSaasiddhena payasaa ghRtena vopastambhitaaM mudgayuuSeNa kiMcillavaNena sasarpiSkeNa mRdvodanaM bhojayet/ madhukaziriiSacandanaizcainamaalimpet// AS.Suu.8.16/ pakvaazayagataM tRDdaahamuurcchaatiisaaraaTopatandrendriyavikRtibalabhraMzakaarzyapaaNDutvodaraaNi janayati/ tatra niiliniiphalayuktena sarpiSaa virecanaM samaakSikaM ca duuSiiviSaariM dadhnaa paayayet/ dantakaaSThaprayukte tu viSe kuurcakavizaraNamauSadhagandho ruukSataa taaludantajihvoSThamaaMsazophazca tatra pracchaaya dhaatakiipuSpajaambavaasthihariitakiicuurNaiH sakSaudraiH saptacchadakalkena vaa pratisaaraNaM kuryaat/ daaDimakaramadarbhavyaamraatakakolabadararasakSaudrayuktaM gaNDuuSam/ anena jihvaanirlekhanakavalagaNDuuSaa vyaakhyaataaH// AS.Suu.8.17/ aJjanaprayukte+azruduuSikopadeharaagavedanaadRSTivibhramaa bhavantyaandhyaM ca/ tatra sarpiSpaanaM yojyam/ zRtena payasaa saptakRtvaH pippaliirbhaavayet/ tatastatkalkena sarpirvipakvaM netratarpaNam/ kapitthameSazRGgiibhallaatakaanaaM puSpairvaraNaniryaasena vaaJjanaM bRhatiiziriiSabiijaprapauNDariikanaagabalaacuurNaM saptakRtvo madhunaa bhaavayet/ tacca sroto+aJjanasuvarNacuurNayuktamaJjanaM deyam/ nasyadhuumaprayukte zirorukkaaphaasraavaH khebhyo rudhiraagamanamindriyavaikRtaM ca/ tatraativiSaazvetaakaakamaaciimadayantikaakalke kSiirasiddhaM sarpirnnasye paane ca vidadhyaat// abhyaGgaprayukte tvagdaahasvedapaakasphoTaavadaraNaani/ tatra ziitaambupariSiktasya candanatagaroziirakuSThaveNupatrikaamRtaasomavalliizvetaapadmakaaleyakairanulepanam/ etaanyeva ca sakapittharasagomuutraaNi paanam/ girikarNikaazvetamuulapriyaGgusaarivaamadhukasarpasugandhaamRgorvaarukatakamuulaani zelukvaathapiSTaani pralepaH/ anenodvarttanagharSaNapariSekaanulepanabhuuSaNayaanazayyaastaraNavastrakavacapaadukopaanatpaadapiiThaa vyaakhyaataaH// AS.Suu.8.18/ vizeSatastvaabharaNakRte vikaare+azvagandhaapaamaargakiNihiikhadiraziriiSakalkairgopittayuktaiH pradehaH/ paadapiiThakRte zleSmaatakasarpasugandhaamrakalko madhuyuktaH/ chatraprayukte vedanaasphoTaanaaM kSiprapaakaanaaM pakvajaambavaprakaazaanaaM praadurbhaavaH/ tatra madhukapaaTalaakazerukalodhraaJjanakuSThasarpasugandhaakhadiraziriiSakalkaiH sarvagaatrapradehaH/ anena caamaravyajane vyaakhyaate// AS.Suu.8.19/ ziro+abhyaGgaprayukte zirovedanaa granthijanma kezacyavanaM ca/ tatra zyaamaapaalindiitaNDuliiyakacuurNa ghRtarkSapittaiH subhaavitayaa kRSNamRdaa pralepaH/ gomayamaalatiimuuSikakarNyanyatamaraso vaagaaradhuumo vaa zleSmaatakatvakpaaTalaaziriiSamadhukaharidraadvayairajaakSiiraaloDitaiH pariSekaH/ anena ziraHsnaanodakakaGkatasraguSNiiSaa vyaakhyaataaH// AS.Suu.8.20/ karNapuuraNaprayukte zophazuulapaakaaH zrotravaiguNyaM ca/ tatra bahupatraasvaraso ghRtakSaudrasaMyuktaH pratipuuraNaM somavalkaraso vaa suziitaH/ mukhaalepaprayukte mukhazyaavataa padmakaNTakaa bhavantyabhyaGgajaazca vikaaraaH/ tatra madhukapayasyaabandhujiivabhaJjiipunarnavacandanaiH saghRtairlepo, madhusarpiSii paanam/ saviSapuSpaaghraaNaacchirovyathaa saazrunetratvaM gandhaajJaanaM ca/ tatraanantarokto vidhirbaaSpoditazceti// AS.Suu.8.21/ bhavati caatra/ phalamuulacchadaadiinaaM dadyaatprakSaalanodakam/ bhaajanavyaJjanaanaaM ca tathaa kuryaadatandritaH// AS.Suu.8.22/ ghreyaaNi ghraapayitvaa tu spRzyaan saMspRzya taanapi/ pratiivaapaM tato datvaa pratiikSyaivaikanaaDikaam// AS.Suu.8.23/ tato vijJaaya zuddhiM ca bhaajanasyodakasya ca/ aahaaramupayuJjiita yathaavadvasudhaadhipaH// AS.Suu.8.24/ mandaM tiikSNaviSaabhyaasaadviSamutkSiiyate bhRzam/ tasmaattiikSNaviSaM haste badhniiyaatkuzalo bhiSak// AS.Suu.8.25/ viSasaMdhaaraNaM dhanyaM rakSoghnaM priitivardhanam/ api ca saapidhaanaghaTiimuuTaphalakasthaapitauSadham// AS.Suu.8.26/ praagudiicyordizorguptaM bheSajaagaaramiSyate/ uccaiH prazastadigdezaM bahuvaataayanaM mahat// AS.Suu.8.27/ mahaanasaM susaMmRSTaM vizvaasyajanasevitam/ saddvaassthaadhiSThitadvaaraM kakSyaavatsuvitaanakam// AS.Suu.8.28/ sudhautadRThakumbhaadi parizuddhajalendhanam/ svakarmakuzalaa dakSaaH suudaastatraapramaadinaH// AS.Suu.8.29/ kLptakezanakhaaH pitryaa raajJaH kRtyairasaGgataaH/ teSaamadhipatirvipraH kulajaH supariikSitaH// AS.Suu.8.30/ saMvibhaktazca bhaktazca zucirvaidyavazuunugaH/ sarve+api bhuubhRdaasannaaH zastaaH satatamiidRzaaH// AS.Suu.8.31/ mitho vigrahasaGghaatarahitaa bhuubhRte hitaaH/ taan vaidyo guNavaaneko manasaa pratijaagRyaat// AS.Suu.8.32/ bhuubhRddehopakaraNasaMrakSaNasamudyataH// AS.Suu.8.33/ athaabhyamitraM vrajato jigiiSorvaidyaH susajjauSadhazastrayantraH/ tuGgadhvajaakhyaatanivaasabhuumiryuddhaagataM yodhajanaM cikitset// AS.Suu.8.34/ panthaanamudakaM chaayaaM bhaktaM yavasamindhanam/ duuSayantyarayo yasmaattaan vidyaacchodhayeta ca// AS.Suu.8.35/ prasthaanaM vaa nivezaM vaa naavijJaaya prayojayet/ bhuuvaaritRNakaaSThaazmamaargonmaargavanaspatiin// AS.Suu.8.36/ viSeNopahataa bhuumiH kvaciddagdheva lakSyate/ pramlaanatRNagulmaadimRtakiiTasariisRpaa// AS.Suu.8.37/ viziiryante khuranakhaa daahakaNDuurujaanvitaaH/ chardirmuurchaa jvaro mohaH ziroduHkhaM ca jaayate// AS.Suu.8.38/ tatra saubhaJjanaanmuulaM somavalliimuziirakam/ maatuluGgarasaM hiGguM paayayeddadhimaatrayaa// AS.Suu.8.39/ muutraaNyajaavihastibhyo maaMsaani rudhiraaNi ca/ sarvagandhaiH samaM yojya pacetpakve ca nikSipet// AS.Suu.8.40/ somaraajiiM sunandaakhyaaM saralaM gandhanaakuliim/ caaraTiiM traayamaaNaaM ca prokSayettena taaM bhuvam// AS.Suu.8.41/ saviSaM virasaM toyaM kavoSNaM raajibhizcitam/ phenilaM guru vicchinnaM khagairanaabhinanditam// AS.Suu.8.42/ mRtaakulitamatsyaM ca sparzaadrukzophakaNDumat/ audanaH saadhitastena bhuktamaatro+api dahyate// AS.Suu.8.43/ vidagdhaH pacyate kRcchraatpakvo muurchaajvarapradaH/ darzayetsarvato niilapiitakarburalohitam// AS.Suu.8.44/ tatra zigrevaadimagadaM bhuumidoSoditaM pibet/ ajazRGgiiM vizaalaakhyaaM viSaghniimuttamaaraNiim// AS.Suu.8.45/ phaNijjakaM prativiSaaM dagdhvaa tadbhasma gaalayet/ bahuzo gaalitaM tacca paacayettatra ca kSipet// AS.Suu.8.46/ kalkayitvaa pratiivaapaM saralaM rajaniidvayam/ elaamudiicyaM maJjiSThaaM sunandaaM baakuciiapi// AS.Suu.8.47/ paatyante bindavastasmaadyatra tannirviSiibhavet/ paaTalaapaaribhadraazvakarNazamyaakasidhrakaan// AS.Suu.8.48/ kalazaantargataan dagdhvaa prakSipetsaviSe+ambhasi/ ziite gharmo himazcoSNe maaruto viSasaMyutaH// AS.Suu.8.49/ bhramamuurchaadikaarii ca zigrvaadistatra ceSyate/ devadaarunataanantaamadhukaarjunagairikam// AS.Suu.8.50/ vajrakandaM lataaM lodhnaM vikirecchlakSNacuurNitam/ vRkSaagreSu pataakaasu duuSyeSu sumahatsu ca// AS.Suu.8.51/ sarvatazcuurNasaMparkaannirviSo jaayate+anilaH/ vikRtaa bhavati chaayaa paadape viSaduuSite// AS.Suu.8.52/ nirgandhamatigandhaM vaa tatpuSpaM hRcchirorujam/ kuryaat phalapalazaadi kaNDuupaakaatisaarakRt// AS.Suu.8.53/ bhuumimuddizya yatproktaM tatsarvaM tatra ceSyate/ na ca kanyaamaviditaaM saMspRzedapariikSitaam// AS.Suu.8.54/ vividhaan kurvate yogaan kuzalaaH khalu maanavaaH/ aajanmaviSasaMyogaat kanyaa viSamayiikRtaa// AS.Suu.8.55/ sparzocchvaasaadibhirhanti tasyaastvetatpariikSaNam/ taddhastakezasaMsparzaanmlaayate puSpapallavaiH// AS.Suu.8.56/ zayyaayaaM matkuNairvastre yuukaabhiH snaanavaariNi/ jantubhirmriyate jJaatvaa taamevaM duuratastyajet// AS.Suu.8.57/ naaprokSitaM naaviditaM bhiSajaa naanavekSitam/ naapraazitaM ca suudaadyaiH kiJcidapyaaharennRpaH// AS.Suu.8.58/ dhanyaM sarvaarthasiddhaakhyaM paaparakSoviSaapaham/ paraM cakSuSyamaayuSyaM zatrughnaM vakSyate+aJjanam// AS.Suu.8.59/ atha zuklapakSe puNye+ahani puSyapunarvasuhastacitraamRgaziraHzravaNarevatiizatabhiSakpraajaapatyottaraaNaamanyatamena nakSatreNa yogamupagate bhagavatyauSadhipatau prazaste muhuurte sindhusrotaHsamutthaMsnigdhaM saprabhaM gandhavarNacchadairniilotpalaabhamaJjanamaaharet/ tasyaaSTau bhaagaaH kanakarajatodumbaraaNaamekaiko bhaagaH/ tatsarvaM muuSaayaaM prakSipya balimaGgalapuurvakamagnimupasaamaadhaaya khadirakadaradhavasyandanaanaamanyatamadaarubhigomayairvaa prajvaalayet/ tatazcaaryaavalokitezvaramaaryataaraaM brahmadakSaazvirudrendradityasomavaruNavaizvaanaravaayuviSNujanakabharadvaajadhanvantarisuzrutabhavyasukanyaaskandazcyavanavainateyaananyaaMzca yathaavidhyuktadevataaH sumano+akSatalaajasvastikasaMyaavanistuSayavasaMskRtaguDaghRtamizrapaayasairarcayitvaavRddhavaidyabrahmaNaaMzca zuklavaasaso mahatiibhirdakSiNaabhiH puujayitvaa tasminnagnau tadaJjanaM dhmaataM dhmaatamaavRtya pRthakpRthaGniSecayet/ gozakRdrasamuutraghRtadadhikSaudravasaamajjatailamadyasarvagandhaambuzarkarodakekSuraseSu tathaa hariitakyaamalakabibhiitakakaazmaryamRdviikaazRGgaaTakakazerukotpalanalinasaugandhikamRNaalikakvaatheSu tathaa laavakapiJjalaiNazazahariNakuliiraraseSu tathaa madhukacandanakaalaanusaaryanaladapadmakoziiramaJjiSThaanantaagairikakuGkumodakeSu/ tataH zukle vaasasi badhvaa dvaadazaraatra maantarikSe+ambhaasi vaasayet/ tatazchaayaayaaM vizoSya sphaTikamuktaapravaalakaalanusaaryaapratiivaapaM punarapi balimaGgalapuurvakamahatavaasasaa kanyayaa dRSadi peSayitvaasuvarNarajatataamrazaGkhazailadviradaradanagavayazRGgavaiDuuryasphaTikameSazRGgyasanasaaraanyatamaghaTTitaayaamaJjanikaayaaM nidhaapayet/ atha puurvavatpunarapi kRtasvastyayanaM saavitreNa karmaNaa sarvavit dvijanmaa vidhivattadabhisaMskuryaat/ tato gajaskandhamaaropya paaNDuracchatracaamarabaalavyajanairanugataM tathaa zaGkhadundubhisvanairdvijaativaraprayuktaizca vedavaadamizraiH puNyaahaghoSaiH kRtapuSpopahaaraM vaidyagRhaannaayakagRhamanupravezayet/ anantaraM ca tena videhaadhipopadiSTena sarvaartheSu siddhenaaJjanena yathoktaanaamevaaJjanabhaajanadravyaaNaamanyatamayaa zalaakayaa gobraahmaNapuujaapuurvakaM zuciH saniyamo bhuutvaa dhaaraNiimimaaM vidyaamadhiiyaanaH puutaH puurvamakSi dakSiNamaJjayet// AS.Suu.8.60/ atha mantraH namazcakSuHparizodhanaraajaaya tathaagataayarhate samyaksambuddhaaya tadyathaa auM cakSuH prajJaacakSurjJaanacakSurvijJaanacakSurvizodhaya svaahaa// AS.Suu.8.61/ tataH paraM ca taameva dhaariNiimanusmaran saayampraataH patyahametatparamaM pavitramaarogyakaramuurjaskaraM sarvaviSaghnamaJjanamazvibhyaamindrasya vRtravadhaabhyudyatasya praakprakalpitam/ tasmodatadraajJaaM raajamahaamaatraaNaaM ca mahiiM vijagiiSamaaNaanaaM ca braahmaNaanaaM ca vedaadhyayanamanyadvaa mahacchaastramavagaahamaanaanaaM prasannamanaa bhiSakprakalpayediti/ bhavanti caatra zlokaaH// AS.Suu.8.62/ atha yogaaH pravakSyante bRhaspatikRtaaH zivaaH/ yaan sevamaano nRpatiH zatrubhyo naiti pajcataam// AS.Suu.8.63/ bilvaaDhakiiyavakSaarapaaTaliibaalhikoSaNaaH/ zriiparNiisallakiiyuktaa niSkvaathaH prokSaNaH param// AS.Suu.8.64/ saviSaM prokSitaM tena sadyo bhavati nirvisam/ yavasendhanapaaniiyazastrazayyaasanodakam// AS.Suu.8.65/ kavacaabharaNacchatrabaalavyajanavezma ca/ zelupaaTalyativiSaazigrugopiipunarnavam// AS.Suu.8.66/ samaGgaavRSamuulatvakkapitthavRSazoNitam/ sahadantazaThaM tadvat prokSaNaM viSanaazanam// AS.Suu.8.67/ laakSaapriyaGgumaJjiSThaasamaGgaalahareNukaaH/ yaSTyaahvamadhusaMyuktaa babrupittena kalkitaaH// AS.Suu.8.68/ nikhanedgoviSaaNasthaaH saptaraatraM mahiitale/ tataH kRtvaa maNiM hemnaa baddhaM hastena dhaarayet// AS.Suu.8.69/ saMspRSTaM saviSaM tena sadyo bhavati nirviSam/ manohvaalazamiipuSpatvaGnizaazvetasarSapaaH// AS.Suu.8.70/ kapitthakuSThamaJjiSThaaH pittena zlakSNakalkitaaH/ zuno goHkapilaayaazca saumyaakhyo+ayaM varo+agadaH// AS.Suu.8.71/ viSajitparamaM kaaryo maNiratnaM ca puurvavat/ muuSikaajaruhaa vaapi hastabaddhaa viSaapahaaH// AS.Suu.8.72/ hareNumaaMsiimaJjiSThaarajaniimadhukaM madhu/ akSatvaksurasM laakSaa zvapittaM puurvavanmaNiH// AS.Suu.8.73/ vaaditraaNi pataakaazca piSTairobhizca lekhitaaH/ zrutvaa dRSTvaa samaaghraaya sadyo bhavati nirviSam// AS.Suu.8.74/ tryuuSaNaM paJcalavaNaM maJjiSThaaM rajaniidvayam/ suukSmailaaM trivRtaaM patraM viDaGgaaniindravaaruNiim// AS.Suu.8.75/ madhukaM ceti sakSaudraM goviSaaNe nidhaapayet/ tasmaaduSNaambunaa maatraaM praagbhaktaM viniyojayet// AS.Suu.8.76/ viSaM bhuktaM jaraaM yaati nirviSe+api na doSakRt/ jatusarjarasoziirasarSapaa patravaalakaiH// AS.Suu.8.77/ savellaaruSkarapuraiH kusumairarjunasya ca/ dhuupo vaasagRhe hanti viSaM sthaavarajaGgamam// AS.Suu.8.78/ na tatra kiiTaaH saviSaa nonduraa na sariisRpaaH/ na kRtyaa karSaNaa(kaarmaNaa)dyaazca dhuupo+ayaM yatra dahyate// AS.Suu.8.79/ zikhipiJchaM balaakaasthi sarSapaazcandanaM ghRtam/ dhuupo viSaghnaH zayanavasanaasanagehagaH// AS.Suu.8.80/ vizaalaavyoSamaJjiSThaayaSTiilavaNapaJcakam/ dvinizaapatravellailaatrivRccuurNaM samaakSikam// AS.Suu.8.81/ gozRGge nihitaM yojyaM snaaniiye+ambhasi bhuupateH/ puurvokatatryuuSaNaadiM ca snaaniiye+ambhasi yojayet// AS.Suu.8.82/ kvaatho+athavaarkakusumazvetaapaamaargasarSapaiH/ sadadhyaajyaH kRto yuktaiH katakaanaakuliidvayaiH// AS.Suu.8.83/ kalko vaa candanakSiiripalaazadrumavalkalaiH/ muurvailaavaalusurasanaakuliitaNDuliiyakaiH// AS.Suu.8.84/ kvaathaH sarvodakaartheSu kaakamaaciiyutairhitaH/ rocanaapatnanaipaaliikuGkumaistilakaan vahan// AS.Suu.8.85/ viSairna baadhyate syaacca naariinaranRpapriyaH/ cuurNairharidraamaJjiSThaakiNihiikaNanimbajaiH// AS.Suu.8.86/ digdhaM nirviSataameti gaatramityaaha gautamaH/ nasyapaanaaJjanaalepairyuJjyaat saJjiivanaatmakaan// AS.Suu.8.87/ agadaan viSabhuktasya tiikSNaani vamanaani ca/ pippaliimadhukakSaudrazarkarekSurasaiH saha// AS.Suu.8.88/ dvinizaapatravellailaatrivRccuurNaM samaakSikam/ virecanaM siraamokSaM praaptaM visraavaNaM yadi// AS.Suu.8.89/ hRdayaavaraNaM kaaryaM praagevaamitramadhyataH/ pibedghRtamajeyaakhyamamRtaM vaapyabhuktavaan// AS.Suu.8.90/ sarpiH kSaudraM dadhi kSiiramantataH ziitalaM jalam/ sitaamadhukapaalindiikalkavanmaaMsamiSyate// AS.Suu.8.91/ godhaahariNababhruuNaaM sakaNaazuNThipaarSatam/ sanaagaraM saativiSaM zikhinaH sasitopalam// AS.Suu.8.92/ suziitaaH saghRtaazcaiSaaM yathaasvaM kalpitaa rasaaH/ viSapiitaaya dadyaacca zuddhaayordhvamadhastathaa// AS.Suu.8.93/ suukSmaM taamrarajaH kaale sakSaudraM hRdvizodhanam/ zuddhe hRdi tataH zaaNaM hemacuurNasya daapayet// AS.Suu.8.94/ na sajjate hemapaaGge padmapatre+ambuvadviSam/ jaayate vipulaM caayurgare+apyeSa vidhiH smRtaH// AS.Suu.8.95/ itthaM garaviSaadibhyo rakSedvaidyo narezcaram/ syaaducchedastaducchedaatprajaanaaM sarvakarmaNaam// AS.Suu.8.96/ aajJaadhairyakSamaatyaagaa maanuSatve+apyamaanuSaaH/ yadraajJaH karmabhistasmaadaaraadhyo+asaavatiindriyaiH// AS.Suu.8.97/ yatra saakSannRpastatra vijJaataH pravizodbhiSak/ na sammato+apyanucitaM yaanasthaanaasanaM bhajet// AS.Suu.8.98/ ucite purato raajJastiSThedvaakyaM ca naakSipet/ ahiinakaalaM raajaarthaM svaarthaM priyahitaiH saha// AS.Suu.8.99/ deze kaale paraarthaM ca vadeddharmaarthasaMhitam/ naanuziSyaadapRcchantaM mahadetaddhi saahasam// AS.Suu.8.100/ naacaredahitenainaM muulacchedakaraM hi tat/ anukuulaM hitaM vaacyamahitaadvaarayenmithaH// AS.Suu.8.101/ udaaraiH saantvayan vaakyairdoSazcettadupekSayaa/ tuuSNiiM vaa prativaakye syaadvarjayedveSyasaGkathaam// AS.Suu.8.102/ vipazcidapyacittajJo baalizo+api tu bhaavavit/ atipriyo+api dveSyo+api yaatyaazu vipariitataam// AS.Suu.8.103/ nivedya raajJe kurviita kaaryaaNi sulaghuunyapi/ na yaayaanna ciraM tiSThet kozasthaanaavarodhayoH// AS.Suu.8.104/ svalpe+api darzayettuSTiM laabhe+anuddhatamaanasaH/ mithaH kathanamanyena kauliinaM dvandvavaaditaam// AS.Suu.8.105/ vastraadi raajJaa sadRzaM raajaliilaaM ca varjayet/ dattaM yattu nRpeNava taddhaaryaM tuSTivRddhaye// AS.Suu.8.106/ hasitavye simataM kuryaat prabhorevaanuvRttitaH/ ucyamaane+avalambeta paramarmaaNi muukataam// AS.Suu.8.107/ svamarmaNi tu baadhiryaM dhairyamaadhuryasauSThavaan/ atyaayaasena naatmaanaM kuryaadatisamucchritam// AS.Suu.8.108/ paato yathaa hi duHkhaaya nocchraayaH sukhakRttathaa/ aasannasevaa nRpateH kriiDaazastraahipaavakaiH// AS.Suu.8.109/ kauzalenaatimahataa viniitaiH saa nirudhyate/ praapya duSpnaapamaizvaryaM bahumaanaM ca bhuupateH// AS.Suu.8.110/ yathopabhuJjiita ciraM tathaa syaadapramaadavaan/ vidadhyaatparitaH zayyaaM rakSaamantraabhimantritaam// AS.Suu.8.111/ raatrau siddhaarthakaan bhuutimakSatairanvitaaM zucim/ rakSaazaktiM tathocchiirSe sayavaaGkurayaavakaam// AS.Suu.8.112/ saduurvaM puurNakalazaM sapuSpaphalapallavam/ upahaaraM ca sandhyaayaaM bhuktvaa caante nizaasu ca// AS.Suu.8.113/ etatsvastyayanaM karma kartavyaM zucinaa zuceH/ aayusyaM pauSTikaM bhuutaviSakaarmaNapaapmajit// AS.Suu.8.114/ saGkSepa eSa viSapaalanasaadhanaaya proktastu vistaravidhiH punaruttare tu/ aalocya samyagakhilaM matipuurvakaarii yuJjiita taM parivikalpya vikaaracihnam// AS.Suu.8.115/ iti viSagararakSorakSaNaayopadezaM bhajati narapatiryo nityamevaapramattaH/ nijapararipuvRndairapradhRSyo mahaatmaa janayati janataayaaH kSemayogau ciraaya// iti aSTamo+adhyaayaH/ navamo+adhyaayaH AS.Suu.9.1/ athaato viruddhaannavijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti hasmaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.9.2/ graamyaanuupaudakapizitaani madhuguDatilapayomaaSamuulakabisairviruuDhadhaanyaizca naikadhyamadyaat/ vizeSataH payasaa matsyaan/ ubhayaM hyetanmadhurarasavipaakitvaadabhiSyandi ziitoSNaviiryatvaat parasparaM viruddham/ teSvapi vizeSeNa cilicimaH/ sa punaH zakalii lohitanayanaH sarvato lohitaraajirlohitaprabhaakaraH praayo bhuumau carati so+atyaabhiSyanditamatvaat sutaraaM vyaadhiinupajanayatyaamaviSaM ca// AS.Suu.9.3/ sarvaM caamlaM payasaikadhyaM viruddham/ tata uttaraM vaa viruddhaM phalaJca kaGguvarakamakuSThavellakulatthamaaSaniSpaavaazca/ namuulakadiharitaM bhakSayitvaa payaH sevyaM kuSThaabaadhabhayaat/ pauSkaraM rauhiNiikaM jaatukaM vaa zaakaM saha madhupyobhyaaM naabhyavaharet/ taabhyaaM ca saha kapotaan sarSapatailabhRSTaan/ tathaa sarSapatailabhRSTaanaaM matsyabadaraaNaaM badaraaNi zvaavidvaraahamaaMsaM caikadhyaM pittenaamamaaMsaani, dadhnaa kukkuTaM pRSataM ca kusumbhazaakenairaurabhraM sauviirakeNa tilazaSkuliiH, kSiireNa lavaNaM muulakena maaSasuupaM, navaniitena zaakaM, upodakaaM maireyamaardviikaabhyaaM, piiluuni kariiraiH, bisairviruuDhakaani, dadhnaa maaSasuupena guDena madhunaa ghRtena vaa lakucaphalaM, dadhnaa takreNa guDena vaa kaakamaaciiM, taameva matsyapacane zRGgiverapacane vaa bhaajane siddhaamanyatra vaa siddhaaM raatrimuSitaaM, kaaMsyabhaajane dazaraatroSitaM sarpirmadyadadhimadhubhallaatakeSu coSNam// AS.Suu.9.4/ takrasiddhakaampillako viruddhaH/ aGgaarazuulyo bhaasaH/ suraakRsaraapaayasaazcaikadhyaM viruddhaaH// AS.Suu.9.5/ madhusarpirvasaatailodakaani samadhRtaani dvizastrizaH samastaani vaa/ madhughRte bhinnaaMze divyodakaanupaane/ madhupuSkarabiijaM padmottarikaazaakaM zaarkaro mairayo madhu ca sahopayuktaM viruddham/ vaataM caatikopayati/ haaridrakaH sarSapatailabhRSTo viruddhaH/ pittaM caatikopayati/ paayaso manthaanupaano viruddhaH/ zleSmaaNaM caatikopayati/ upodakaa tilakalkasiddhaa heturatiisaarasya/ balaakaa vaaruNyaa kulmaaSaizca virudhdaa/ saiva varaahavasayaa paribhRSTaa sadyo vyaapaadayati/ godhaalaavaMtittirimayuurakapiJjalaazcairaNDadaarvagnisiddhaa eraNDatailasammuurchitaaH/ haariitamaaMsaM haaridrazuulakaavasaktaM haaridraagnipluSTaM ca/ tadeva bhasmapaaMsuparidhvastaM sakSaudraM ca// AS.Suu.9.6/ tathaa matsyanistaalitasnehasaadhitaaH pippalyaH/ ziitoSNaM navapuraaNamaamapakvaM ca naikamaikadhyamadyaat/ salilaavagaahaH sahasoSNaabhitaptasya tvagdRSTyorupaghaataaya/ tRSNaabhipravRddhaye ca/ tathaiva ca payaHpaanaM raktapittaaya/ zariireNaayastasya sahasaabhyavahaaraH chardiSe gulmaaya vaa/ vaacaa tvaayastasya svarasaadaaya/ ityannapaanadravyavirodhaikadezo baahulyenopayogii kathitaH/ bheSajadravyaaNaaM tu yathopadezameva prayogo nyaayyataraH/ tadvirodhaH punaratiprasaGgabhayaannoktaH/ na ca tadvijJaanamekaantabhadrakaM// AS.Suu.9.7/ apica/ utklezya doSaanna haret dravyaM yattatsamaasataH/ viruddhaM taddhi dhaatuunaaM pratyaniikatayaa sthitam// AS.Suu.9.8/ balinaaM mithoguNaanaaM viSamatayaa samatayaapyubhayathaapi/ saMskaaraadivazena ca bhavati nisargaadapi virodhaH// AS.Suu.9.9/ kSiiraM kulatthaiH panasena matsyaistaptaM dadhi kSaudraghRte samaaMze/ vaaryuuSare raatriSu saktavazca toyaantaraaste yavakaastathaa ca// AS.Suu.9.10/ kuzaagriiyadhiyaametadudaaharaNamaatrakam/ upaniitamalaM viddhaan sarvatra kramate yataH// AS.Suu.9.11/ visphoTazophamadavidradhigulmayakSmatejobalasmRtimatiindriyacittanaazaan/ kuryaadviruddhamazanaM jvaramastrapittamaSTau gadaaMzca mahato viSavacca mRtyum// AS.Suu.9.12/ teSvaazu kuryaatsaMzuddhiM zamaM vaa tadvirodhibhiH/ dravyaistaireva vaa puurvaM zariirasyaabhisaMskRtim// AS.Suu.9.13/ vyaayaamasnigdhadiiptaagnivayasthabalazaalinaam/ virodhyapi na piiDaayaisaatmyamalpaM ca bhojanam// AS.Suu.9.14/ doSaadivaipariityena harate rogiNaaM rujam/ aikadhyaM dadhidugdhaadiyojanaa na virudhyate// AS.Suu.9.15/ yogaadibhedaadyadyadvaa pathyaanaamapyapathyataa/ tadbhedaantaratastadvadvirodho+api nivarttate// AS.Suu.9.16/ paadaaMzena tyajetsaatmyamahitaM hitamaacaret/ ekaantaraM tatazcordhvaM dvyantaraM tryantaraM tathaa// AS.Suu.9.17/ krameNaanena santyaktaa doSaaH saMvarddhitaa guNaaH/ prabhavanti na piiDaayai praapnuvanti sthiraatmataam// AS.Suu.9.18/ tritayaM catadupastambhanamaahaaraH svapno+abrahmacaryaM ca/ ebhiryuktiyuktairupastabdhamupastambhaiH zariiraM balavarNopacayocitamanuvarttate yaavadaayuHsaMskaaraH/ tatra aahaara ukto vakSyate ca// AS.Suu.9.19/ lokaadisargaprabhavaa tamomuulaa tamomayii/ baahulyaattamaso raatrau nidraa praayeNa jaayate// AS.Suu.9.20/ zleSmaavRteSu srotassu zramaaduparateSu ca/ indriyeSu svakarmabhyo nidraa vizati dehinam// AS.Suu.9.21/ sarvendriyavyuparatau mano+anuparataM yadaa/ viSayebhyastadaa svapnaM naanaaruupaM prapazyati// AS.Suu.9.22/ nidraayattaM sukhaM duHkhaM puSTiH kaarzyaM balaabalam/ vRSataa kliibataa jJaanamajJaanaM jiivitaM na ca// AS.Suu.9.23/ akaale+atiprasaGgaacca na ca nidraa niSevitaa/ sukhayuSii paraakuryaat kaalaraatririvaaparaa// AS.Suu.9.24/ saiva yuktaa punaryuGkte nidraa dehaM sukhaayuSaa/ yogaabhiyogino buddhirnirmalaa tapasaa yathaa// AS.Suu.9.25/ raatrau jaagaraNaM ruukSaM snigdhaM prasvapanaM divaa/ aruukSamanabhiSyandi tvaasiinapracalaayitam// AS.Suu.9.26/ griiSme vaayucayaadaanaraukSyaraatryalpabhaavataH/ divaasvapno hito+anyasmin kaphapittakaro hi saH// AS.Suu.9.27/ muktvaatibhaaSyayaanaadhvamadyastriibhaarakarmabhiH/ krodhazokabhayaiH klaantaan zvaasahidhmaatisaariNaH// AS.Suu.9.28/ vRddhabaalaabalakSiiNakSatatRTcchuulapiiDitaan/ ajiirNyabhihatonmattaan divaasvapnocitaanapi/ dhaatusaamyaM tathaa hyeSaaM zleSmaa caaGgaani puSyati// AS.Suu.9.29/ bahumedaHkaphaaH svapyuH snehanityaazca naahani/ viSaarttaH kaNTharogii ca naiva jaatu nizaasvapi// AS.Suu.9.30/ haliimakazirojaaDyastaimityagurugaatrataaH/ jvarabhramamatibhraMzasrotorodhaagnimandataaH// AS.Suu.9.31/ zophaarocakahRllaasapiinasaarddhaavabhedakaaH/ kaNDuuruukkoThapiTakaakaasatandraagalaamayaaH// AS.Suu.9.32/ viSavegapravRttizca bhavedahitanidrayaa/ apacyamaano baahulyaat srotaaMsyaavRNute kaphaH// AS.Suu.9.33/ tataH srotassu ruddheSu jaayate gaatragauravam/ gurugaatrasya caalasyamaalasyaadatinidrataa// AS.Suu.9.34/ virekaH kaayazirasorvamanaM raktamokSaNam/ dhuumaH kSuuttRDvyathaaharSazokamaithunabhiikrudhaH// AS.Suu.9.35/ cintotkaNThaasukhaa zayyaasatvaudaaryaM tamojayaH/ ruukSaannaM caahitaaM nidraaM vaarayanti prasaGginiim// AS.Suu.9.36/ eta eva ca vijJeyaa nidraanaazasya hetavaH/ kaalaziilakSayo vyaadhirvRddhizcaanilapittayoH// AS.Suu.9.37/ nidraanaazaadaGgamarddazirogauravajRmbhikaaH/ jaaDyaglaani bhramaapaktitandraarogaazca vaatajaaH// AS.Suu.9.38/ kapho+alpo vaayunoddhuuto dhamaniiH sanirudhya tu/ kuryaatsaMjJaapahaaM tandraaM daaruNaaM mohakariNiim// AS.Suu.9.39/ unmiilitavinirbhugne parivarttitataarake/ bhavatastatra nayane srute lulitapakSmaNii// AS.Suu.9.40/ arddhatriraatraatsaa saadhyaa na saa saadhyaa tataH param/ yathaakaalamato nidraaM raatrau seveta saatmyataH// AS.Suu.9.41/ asaatmyaajjaagaraadardhaM praataH svapyaadabhuktavaan/ ziilayenmandanidrastu kSiiramikSurasaM rasaan// AS.Suu.9.42/ aanuupaudakamaaMsaanaaM bhakSyaan gauDikapaiSTikaan/ zaaliinmadyaani maaSaaMzca kiilaaTaan maahiSaM dadhi// AS.Suu.9.43/ abhyaGgodvarttanasnaanamuurdhdazravaNapuuraNam/ cakSuSastarpaNaM lepaH ziraso vadanasya ca// AS.Suu.9.44/ pravaate surabhau deze sukhaaM zayyaaM yathocite/ saMvaahanaM sparzasukhaM cittajJairanujiivibhiH// AS.Suu.9.45/ sarpiH kSiiraanupaanaM ca jiivaniiyaiH zRtaM pibet/ kaantaabaahulataazleSo nirvRtiH kRtakRtyataa// AS.Suu.9.46/ mano+anukuulaa viSayaaH kaamaM nidraasukhapradaaH/ brahmacaryaratergramyasukhanispRhacetasaH// AS.Suu.9.47/ nidraa santoSatRptasya svaM kaalaM naativarttate/ etaanyeva ca bhuuyiSThaM nidraaluH parivarjayet// AS.Suu.9.48/ kaalasvabhaavaamayacittadehakhedaiH kaphaagantutamobhavaa ca/ nidraa bibhartti prathamaa zariiraM paapmaantagaa vyaadhinimittamanyaaH// AS.Suu.9.49/ graamyadharmapravRttau tu rajasvalaamaniSTaamaniSTaacaaraamazastaamatisthuulaamatikRzaaM garbhiNiiM suutikaamanuttaanaaM vikRtaaGgaaM gaNikaamaprajasaM duSTayonimanyayonimanyastriyaM vizeSaacca vayovarNavRddhaaM sagotraaM gurumitrabandhubhRtyapatniiM varNiniiM tathaa caityacatvaracatuSpathopavanazmazaanaaghaatasalilauSadhadvijagurusuranRpaalayeSvahani gosarge madhyandine+arddharaatrau parveSvanaGge pipaasurapraNiitasaGkalpo vaa na gacchet/ na ca vipariitavyavaaye yojayet/ vizeSeNa caativyaayataaM garbhiNiiM navaprasuutaamRtumatiiM saMvRtayoniM ca/ muurddhaabhighaataM ca pariharet/ na ca niSekaabhimukhaM zukraM dhaarayediti/ manaHzarirasthitimaatrameva vyavaayaM seveta/ na tatparaH syaaditi// AS.Suu.9.50/ bhavati caatra zlokaH/ visrabdhahRSTo rahasi tatkaamastaruNaH pumaan/ samasthitaaGgaH surabhirmuktamuutraadiravyathaH// AS.Suu.9.51/ naanaazito naatyazito vRSyaaNaaM tarpitastryaham/ naariiM naariirguNairyuktaaM sahapuurvaguNaaM vrajet// AS.Suu.9.52/ dvyahaadvasante tasyaante pakSaattadvat ghanodaye seveta kaamataH kaamaM hemante zizire balii/ snaanaaGgaraagavyajanendupaadamaaMsaasavakSiirarasaan rasaalaam// AS.Suu.9.53/ bhakSyaan sitaaDhyaan salilaM suziitam/ seveta nidraaM ca rataantataantaH// AS.Suu.9.54/ striisaMsargaddhi sadyaH syaat kliibataa balinaamapi/ evaM caapyaayate ziighraM teSaaM zukraM ca dhaama ca// AS.Suu.9.55/ dRSTyaayurojaHzukraanaaM kSayaM meDhraazrayaan gadaan/ vaayoH kopamadharmaM ca muuDhaH praapnotyato+anyathaa// AS.Suu.9.56/ uttaano vegarodhii vaa vRddhimehaazmazarkaraaH/ timiraadigadotpattirmuurddhaadyaahananaaddhruvam// AS.Suu.9.57/ bhramaklamorudaurbalyabaladhaatvindriyakSayaH/ aparvamaraNaM ca syaadvizeSeNaatimaithunaat// AS.Suu.9.58/ naconaH SoDazaadvarSaat saptateH parato na ac/ aayuSkaamo naraH striibhiH saMyogaM gantumarhati// AS.Suu.9.59/ atibaalo hyasaMpuurNasarvadhaatuH striyaM vrajan/ upatapyeta sahasaa taTaakamiva kaajalam// AS.Suu.9.60/ zuSkaM ruukSaM yathaa kaaSThaM jantujagdhaM vijarjaram/ spRSTamaazu viziiryeta tathaa vRddhaH striyaM vrajan// AS.Suu.9.61/ kaayasya tejaH paramaM hi zukramaahaarasaaradapi saarabhuutam/ jitaatmanaa tat parirakSaNiiyaM tato vapuH santatirapyudaaraa// AS.Suu.9.62/ apramatto bhajedbhaavaaMstadaatvasukhasaMjJakaan/ sukhodarkeSu sajjeta dehasyaitadalaM hitam// AS.Suu.9.63/ prajJaaparaadho+asaatmyaarthasaMyogaH kaalavaikRtam/ hite+api ratamaahaare yojayantyaamayairnaram// AS.Suu.9.64/ naapathyasevinaM sadyaH prabaadhante tadaa malaaH/ prakopaM prativighnaanti bhinnairduuSyaadibhiryadaa// AS.Suu.9.65/ na ca sarvopacaaro+api sarvadaa sarvadoSakRt/ na hi sarvaaNyapathyaani tulyadoSaaNi naiva ca// AS.Suu.9.66/ sarve tulyabalaa doSaa na sarvaaNi vapuuMSi ca/ vyaadhikSamatve zaktaani yato+apathyaM tadeva tu// AS.Suu.9.67/ gacchatyapathyatamataaM tulyadoSaadivarddhitam/ ta eva ca punarddoSaa hetubhirbahubhizcitaaH// AS.Suu.9.68/ mitho viruddhaa balino diirghakaalaanubandhinaH/ sarve samaprakupitaaH praapyaalpamapi kaaraNam// AS.Suu.9.69/ praaNaayatanamaazritya garbhiiraaH sarvamaargagaaH/ dehe+ahitocite te syuzciraadapyaazukaariNaH// AS.Suu.9.70/ ahitaanyapi caanyeSaamabhyaasaadupazerate/ doSaazcaiSaaM kSayaM yaanti karmavaataatapaadibhiH// AS.Suu.9.71/ bhinnaahaaravayaH saatmyaprakRtiinaaM samaM bhavet/ eko vikRtavaayyaadiyugapatsevanaat gadaH// AS.Suu.9.72/ vaataadiinaaM tu vikRtirvikRtaadgrahacaarataH/ bhaumaantarikSadivyebhya utpaatebhyazca jaayate/ sambhavaH punareteSaaM karmaNaH saamudaayikaat// AS.Suu.9.73/ duSTo vaayurabhiSyandii stimito+atyuSNaziitalaH/ kuNDalii bhairavaravaH paruSo+anaarttavo balii// AS.Suu.9.74/ anyonyavyaahatagatiH paaMsubaaSpaviSaanvitaH/ rasavarNaadivikRtamapakraantavihaGgamam// AS.Suu.9.75/ ninditaprabhavaM toyamupakSiiNajalaazayam/ makSikaamuuSikaavyaalabahuutpaatapraduuSitaH// AS.Suu.9.76/ dezo+apathyaannabahulo naSTadharmamahauSadhiH/ kaalazca vipariito+atihiinaliGgo yathaayatham// AS.Suu.9.77/ ete duSparihaaratvaadahitaayottarottaram/ yeSaamaniyataM karma tasmin kaale sudaaruNe// AS.Suu.9.78/ karma paJcavidhaM teSaaM yojyaM tadvadrasaayanam/ zasyate dehavRddhizca bheSajaiH puurvamuddhRtaiH// AS.Suu.9.79/ brahmacaryaM dayaa daanaM sadaacaararatiH zamaH/ saddharmaH satkathaa puujaa devarSiiNaaM jitaatmanaam// AS.Suu.9.80/ dezaanaamavipannaanaaM saadhuunaaM ca niSevaNam/ daivavyapaazrayaM ceSTaM karma jiivitarakSaNam// AS.Suu.9.81/ hemantaadiSu kurviita svaM svaM caakaalikeSvapi/ vidhiM tacchiilanaM yasmaacchiitaadidvandvakaaritam// AS.Suu.9.82/ RtucaryaadiziitoSNavRSTidoSapratikriyaa/ ata eva ca caryaayaaM hemantazizire same// AS.Suu.9.83/ sarvapraaNabhRtaaM nityamaayuryuktimapekSate/ daive puruSakaare ca sthitaM tasya balaabalam// AS.Suu.9.84/ anyajanmakRta karma daivaM pauruSamaihikam/ vidyaatte karmaNii tredhaa zreSThamadhyaavaratvataH// AS.Suu.9.85/ tayorudaarayoryuktirdiirghasya susukhasya ca/ niyatasyaayuSo heturvipariitasya caaparaa// AS.Suu.9.86/ madhyaa madhyasya mizrasya saGkiirNaa zruNu caaparam/ daivaM puruSakaareNa durbalaM hyupahanyate// AS.Suu.9.87/ tathaa daivena balinaa pauruSaM karma durbalam/ dRSTvaa yadeke manyante niyataM maanamaayuSaH// AS.Suu.9.88/ karma kiJcit kvacitkaale vipaakaniyataM mahat/ kiJcicca kaalaniyataM pratyayaiH pratibodhyate// AS.Suu.9.89/ evaM ca dvividho mRtyuH kaalaakaalavibhedataH/ upadiSTastatazcaiSa hitaahitavidhikramaH// AS.Suu.9.90/ ekottaraM mRtyuzataM bruvate vedavaadinaH/ tatraikaH kaalasaMyuktaH zeSaastvaagantavaH smRtaaH// AS.Suu.9.91/ zyenaadinaa ca yaagena bhraatRvyasya tathaa ca taiH/ diirghazravasasomaadyairvihitazcaatmano vadhaH// AS.Suu.9.92/ aayuSkaamasya tatpraaptistatheSTyaa mitravindayaa/ sarvasmaadeva caatmaanaM gopayediidRzii smRtiH// AS.Suu.9.93/ tathaa maraNamuddiSTaM saugataanaaM caturvidham/ viSamaaparihaareNa jaayate niyataayuSaam// AS.Suu.9.94/ dhruvaM rogitvamanyeSaaM mRtyureva tvaparvaNi/ akaaNDe zastraghaataadyaiH pratyakSo mRtyuranyathaa// AS.Suu.9.95/ udbhraantacaNDamaataGgaturaGgaadisamaagamam/ aaraatiduSTavaayvaadisaahasaahitabhojanam// AS.Suu.9.96/ varjayediti na bruuyurmunayo divyacakSuSaH/ daivavyapaazrayaadiizca rasaayanavidhiistathaa// AS.Suu.9.97/ na vaa te+api yathaakaamamaayuSaH sthitimaapnuyuH/ ahisiMhagajaadibhyo viduSaaM na bhayaM bhavet// AS.Suu.9.98/ mithyaapraakaaradurgaaNi mithyaamaaraNarakSaNam/ aayuSkaamasya mithyaiva paradaaraadivarjanam// AS.Suu.9.99/ mantradevatayaahuutaa naacakSiiran mahaahayaH/ viSasuptaprabuddhasthaa bhaavaabhaavau tadaayuSaH// AS.Suu.9.100/ sanyaasarohiNiikaadigrastasya sahasaa bhavet/ upekSayaa na maraNaM jiivitaM vaa cikitsayaa// AS.Suu.9.101/ pratyahaM nRsahasrasya yudve+anyonyamabhighnataH/ saadhuvRttasya caatulyaa na bhavedaayuSaH sthitiH// AS.Suu.9.102/ naayudhairdviSamindraadyaa nauSadhairaartamazvinau/ upakrameranna bhavedakaalamaraNaM yadi// AS.Suu.9.103/ ghaTaanaamaamapakvaanaaM paalanaaparipaalanaiH/ ciraalpakaalavarttitvaM citrasthaanaaM ca dRzyate// AS.Suu.9.104/ ityatyantaprasiddhe+api siddhe sarvaagamairapi/ dRSTe+apyakaalamaraNe vicikitsetkathaM budhaH// AS.Suu.9.105/ guNavadbhiSagaadiinaaM sambhave sambhavettu yaH/ mRtyuM taM kaalajaM praahuritaraM tadviparyaye// AS.Suu.9.106/ yathaa ratho vaahyamaano nyaayena kramazaH kSayam/ yaayaadaatmavataamaayustathaanyeSaaM viparyayaH// AS.Suu.9.107/ zucitailadazo diipaH kiiTavaataadyapiiDitaH/ diiptimaan varttate samyak yathaivaasnehasaGkSayaat// AS.Suu.9.108/ sa evaato yathaa ca syaadvipariito viparyaye/ hitaahitopacaareNa tathaiva puruSo dhruvam// AS.Suu.9.109/ sarvamanyat parityajya zariiraM paalayedataH/ tadabhaave hi bhaavaanaaM sarvaabhaavaH zariiriNaam// AS.Suu.9.110/ nagarii nagarasyeva rathasyeva rathii tathaa/ svazariirasya medhaavii kRtyeSvavahito bhavet// AS.Suu.9.111/ aahaarakalpanaahetuun svabhaavaadiin vizeSataH/ samiikSya hitamazniiyaaddeho hyaahaarasambhavaH// AS.Suu.9.112/ bhiilajjaayantraNaalobhaharSazokavazaM gataH/ na jaatu dhaarayedvegaaMstaddhi sarvaapadaaspadam// AS.Suu.9.113/ hitamabhyasyataH puMso naakaale kaaladaMSTrayaa/ saJjaayate paraamarzo balotsaahendriyaayuSaam// AS.Suu.9.114/ ahitaanyapi santyajya doSamaapyaapnuyaadyadi/ tathaapyaanRNyamaayaati saadhuunaamaatmavaaniti// AS.Suu.9.115/ yacca rogasamutthaanaM na zakyamiha kenacit/ parivartuM na tat praapya zocitavyaM maniiSiNaa// AS.Suu.9.116/ hitaahaaravihaaraaNaaM sadaacaaraniSeviNaam/ lokadvayavyapekSaaNaaM jiivitaM hyamRtaayate// AS.Suu.9.117/ gRdhnurgraamyasukhe vazyaH klezaanaaM hatasatpathaH/ muuDho jiivatyanarthaaya durgatiM paribRMhayan// AS.Suu.9.118/ viduSaantazzariirasthaannityaM sannihitaanariin/ jitvaa varjyaani varjyaani ciraM jiivitumicchataa// AS.Suu.9.119/ tadaatve caanubandhe vaa tasmaat karmaazubhodayam/ smarannaatreyavacaso na dhiimaan kartumarhati// iti navamo+adhyaayaH// atha dazamo+adhyaayaH/ AS.Suu.10.1/ athaato+annapaanavidhimadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ itihasmaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.10.2/ vidhivihitamannapaanamiSTendriyaarthamaayatanamaayuSo bruvate/ yadaayattaani hyojastejodhaatvindriyabalatuSTipuSTipratibhaarogyaadiini/ tadindhanaa caantaraagneH sthitiH/ agnimuulaM ca dehadhaaraNamiti// AS.Suu.10.3/ athaatmavaan svabhaavasaMyogasaMskaaramaatraadezakaalopayogavyavasthaaH saptaahaarakalpanaavizeSaaNaaM svaasthyaasvaasthyaphalaanaaM hetubhuutaaH samiikSya hitameva anurudhyeta/ tatra svabhaavato divyodakaraktazaaliSaSTikamudgaiNalaavaadayo laghavaH/ kSiirekSuvriihimaaSaanuupaamiSaadayo gurava iti/ te khalvapi saMyogaadivizeSairanyathaatvaM pratipadyante// AS.Suu.10.4/ tatra saMyogo naama dvayorbahuunaaM vaadravyaaNaaM saMhatiibhaavaH/ sa vizeSamaarabhate yannaikaikazo dravyaaNi/ saMskaarastu toyaagnisannikarSazaucamanthanadezakaalabhaavanaabhaajanaadibhirupajanyate/ maatraa punaH piNDaparimaaNataH samudaayena pratidravyaapekSayaa caahaararaaziH/ dezo dravyasyopayoktuzcotpatyavasthaane/ tatra punarupayoktaasvasthaaturatvataH prakRtibhedatazca pariikSyaH// AS.Suu.10.5/ kaalastu RtuvyaadhyapekSo jiirNaajiirNalakSaNazca/ ajiirNe+api puurvasyaahaarasyaapariNato rasa uttareNopasaMsRjyamaanaH sarvaan doSaan prakopayatyaazu/ jiirNe tu svasthaanastheSu doSeSu vaataanulomyaadutsRSTeSu muutrapuriiSavegeSu vizuddheSuudgaarahRdayasrotomukheSu vizadakaraNe laghuni zariire+agnaavudiirNe jaataayaa bubhukSaayaamabhyavahRtamannamapraduuSayaddoSaanaayurbalavarNaanabhivarddhayati/ kevalamayameva kaalo bhojanasya// AS.Suu.10.6/ atiitakaalaM punastadvaataviSTabdhaM kRcchraadvipacyate karzayatyannaruciM ca punarupahanti/ upayogavyavasthaa tu naasnaato na digvaasaa naikavastradhRk na malinavasano naahutvaa na japitvaa naaniruupya devataabhyo na pitRbhyo na datvaagramannamagnaye na gurubhyo naatithaye naabhyaagatebhyo na zvavayaHzvapacebhyaH pratyavekSya caazritopaazitaanapi tirazco+api svaparigRhiitaan prazastadezakaalopakaraNayuktaH sragvii vibhuuSitaH surandhiraardrapaaNipaadaH suvizuddhavadano+abhimatasahaayaH kezamakSikaadyanupajuSTamanindyamanindannaninditamapunaruSNiikRtaM naatyuSNamanupadagdhaM susiddhamalolo naasaatmyaM naaviditaM naaviditaagamaM naatisaayaM naatiprage naakaaze naatape naandhakaare naadho vRkSasya na zyyaastho nonnamya pradeziniiM na paatre bhinne naasaMvRte na maline bhaavaduuSite vaa na caasanasthite na hastasthe na haste praaGmukhaH sumanaaH zucibhaktaakSudhitaanukuulajanopahitaM hitamannamazriiyaat/ na paryuSitamanyatra maaMsopadaMzabhakSyebhyaH/ naazeSamanyatra dadhimadhughRtasalilasaktuzuktapaayasebhyo+api ca/ snigdhaM laghuuSNamavilambita manatidrutamajalpannahasaMstanmanaaH samiikSya samyagaatmaanam// AS.Suu.10.7/ snigdhalaghuuSNaani hi vahnimaudaryamudiirayanti koSThaM parizodhayaanti dhaatuunna vikurvate kSipraM jarayanti anilamanulomayanti/ tathaa snigdhaM dRDhiikarotiindriyaaNyupacinoti zariiramapacinoti jarasaM balamabhivarddhayati varNaprasaadamabhinirvarttayati/ laghu ca punaH svabhaavaadibhirannamapratipiiDayaddoSaanavyathamaanaM pariNaamameti/ vipannamapi caalpadoSaM bhavati/ uSNaM ca punarjanayati rucimupazoSayati zleSmaaNam/ vilambitaM tu bhuJjaano na tRptimadhigacchati bahu ca bhuGkte ziitiibhavati caannajaataM viSamapaakaM ca bhavati/ atidrutaM tu bhuJjaanasya jalpato hasto+anyamanaso vaa bhavedutsnehanamavasaadanaM bhojanasyaapratiSThaanaM guNadoSaavibhaavanaM ca// AS.Suu.10.8/ samiikSya samyagaatmaanamiti mamedaM saatmyamidamasaatmyamiti nityamapramattaH pratyavekSeta/ tatra saatmyaM naama sahaatmanaa bhavatyabhyastaM tadaucityaadupazeta ityeke/ saatmyavipariitamanupazayaadasaatmyam/ anye punaH prakRtivayodezartudoSavyaadhivazena saatmyaM bahuvidhamicchanti/ te hyupazayamaatramaGgiikRtya vipariitaguNamapyupacaareNa saatmyamaacakSate/ tulyaguNaM caanupazayaadasaatmyam/ saatmyaM tu pravaraavaramadhyavibhaagena trividham/ tatra sarvarasaM pravaramekarasamavaraM madhyaM tu madhyamameva/ teSu pravaraM samadoSasyopadizantiiti/ itareSaamapi krameNa saatmyamapi caahitaM paadena vaa vivarjayedityuktaM praak/ tatra yadaahaarajaataM samadhaatuunanuvarttayati viSamaaMzca samiikaroti tatsamaasato hitam/ vipariitamahitam/ tat punarmaatraayogaadivaicitryaadaniyatamapi yathopadezaM yathaabhuuyiSThaM ca ziilayet pariharecca// AS.Suu.10.9/ tathaa vizeSataH samazanamadhyazanamamaatrazanaM viSamaazanaM ca varjayet/ tatra pathyaapathyemakatrabhuktaM samazanam/ bhuktasyopari bhuktamadhyazanam/ amaatraazanaM punaH pRthagevopadekSyate/ apraaptaatiitakaalaM tu bhuktaM viSamaazanamiti/ bhuJjaanastu peyaayuuSarasaan vyaJjanaani raajateSu paatreSu nidadhyaat/ parizuSkapradigdhaanatyuSNaM ca payaH sauvarNeSu/ khalakhaTvarakaambalikaan kaaMsyeSu/ raagaSaaDavasaTTakaan vajravaiDuurya vicitreSu/ ghRtamaayase payaH suziitaM taamramaye paaniiya paanakaani ca mRddhemasphaTikakaacamayeSu audanaM ca vistiirNe manorame sthaane/ anyathaa hi varNagandharasaanyatvaadahitaM syaat// AS.Suu.10.10/ api ca/ dakSiNapaarzve bhakSyaM sthaapayet/ savye peyaM lehyaM mukhodgharSaNapiNDiiM ca madhye bhojyamiti/ yathaagnisaatmyaM tu praak dravamupazuSkaM vaazniiyaat/ praageva tu gurusvaadusnigdhaM ca/ madhye+amlalavaNam/ ante ruukSaM dravamitararasayuktaM ca/ tatra mandaagrerdravoSNena samuttejitoSmaNo+anyadupayuktaM samyak paakameti// AS.Suu.10.11/ anupaane tu salilameva zreSThaM sarvarasayonitvaatsarvabhuutasaatmyatvaajjiivanaadiguNayogaacca/ tacchiitaM dadhimadhuyavagodhuumamadyavizeSeSu sarveSu ca vidaahiSu zarad griiSmayozca/ uSNaM piSTamayeSvanyeSu ca durjareSu hemante ca/ dravadravyavijJaaniiyaM cekSeta/ kSiiraM zaaliSaSTikayoH tathaivopavaasaadhvabhaaSyastriivyaayaamaklaantabaalavRddheSu/ maaMsarasaH zoSaadiSu/ vaate tvamlaani ca/ pitte zarkarodakam/ triphalodakaM tu sakSaudraM zleSmaNi praathazcaakSigalarogeSu/ mastveva vaa dadhni kuucikaakiilaaTayozca/ dhaanyaamlaM mastu takraM vaa zaakaavaraanneSu/ madyaM maaMseSu phalaamlamambu vaasavaaMzca vividhaan vibhajya prayojayet/ vizeSatastu madhvaasavaan graamyeSu tiikSNaan triphalaasavaan vanyeSu/ nyagrodhaadiphalaasavaan viSkireSu arkazeluziriiSakapitthaasavaan bilezayeSu digdhahateSu ca/ amlaphalaasavaan prasaheSu kaazekSupadmabiijazRGgaaTakakazerukamRdviikaakhadiraasavaan kSaudrayuktaM vaa ziitamudakamudazcidvaa mahaamRgeSvaudakeSu ca/ suraaM pratudeSu tathaa zramaartteSu kRzeSu ca/ madhuudakaM sthuuleSu/ madyaM madyamaaMsasaatmyeSvalpaagniSu/ api ca/ samaasenaannavipariitamavirodhi ca// AS.Suu.10.12/ anupaanaM khalu tarpayati priiNayatyuurjayati bRMhayati dehasya paryaaptimabhinirvartayati bhuktamavasaadayatyannasaGghaataM bhinatti maardavamaapaadayati kledayati sukhapariNaamitaamaazuvyavaayitaaM caahaarasyopajanayati/ varjyaM tuurdhvajatrugadazvaasakaasaprasekahidhmaasvarabhedoraHkSatibhirgiitabhaaSyaprasaktaizca/ teSaaM hi praduuSyaamaazayamuraHkaNThasthitamaahaarajaM snehamaasaadya tadabhiSyandaagnisaadacchardyaadiinaamayaan vidadhyaat/ piitvaa ca bhaaSyageyaadhvasvapnaanna ziilayet/ paanaM ca praklinnadehamedahaNThaakSirogavraNina iti// AS.Suu.10.13/ tataH paaNigatamannamanyenaapaniiya dantaantarasthaM ca zanaiH zanaiH zodhanena vizodhya lepagandhasnehaapanodamaacaanto+aGgulyagragalitaambupariSiktanetrastaambuulaadikRta vadanavaizadyo dhuumapaanaadihRtordhvakaphavegaH padazatamaatraM gatvaa vaamapaarzvena saMvizet/ dravottarabhojanastu zayyaaM naatiseveta/ yaanaplavanavaahanaagnyaatapaaMzca bhuktavaan varjayet/ aahaarapariNaamakaraaH punarime bhaavaaH/ tadyathaa uuSmaa vaayuH snehaH kledaH kaalaH samayogazca/ tatroSmaa pacati vaayurapakarSati sneho maardavaM janayati klaidaH zaithilyamaapaadayati kaalaH sarvavapurvyaaptimabhinirvarttayati/ samayogastveSaamannapariNaamadhaatusaamyakaraH sampadyate/ samayogasya tu punaH kaaraNaanyucito hitazca dehasaMskaaro+abhyavahaarazceSTaa zayanaM saumanasyaM ca/ pariNamatastvaahaarasya guNaaH zariiraguNabhaavamaapadyante yathaasvamaviruddhaaH/ viruddhaastu vihataazca virodhibhirvihanyuH zariiramiti/ bhavanti caatra// AS.Suu.10.14/ aukulaabhyoSapRthukaan supiSTakRtataNDulaan/ na jaatubhuktavaanadyaanmaatrayaadyaatsukaaGkSitaH// AS.Suu.10.15/ zaakaavaraannakaTvamlakaSaayalavaNotkaTam/ tyajedeharasaasaatmyaM guru zuSkaM ca bhojanam// AS.Suu.10.16/ vakSyate yannidaanaadau sarvadoSaprakopaNam/ atyabhiSyandi viSTambhi vidaahi guru ruukSaNam// AS.Suu.10.17/ kiilaaTadadhikuuciikaamatsyazuSkaamamuulakam/ kSaarapiSTaviruuDhaadyaM tatsamastaM na ziilayet// AS.Suu.10.18/ ziilayecchaaligodhuumayavaSaSTikajaaGgalam/ suniSaNNakajiivantiibaalamuulakavaastukam// AS.Suu.10.19/ pathyaamalakamRddhiikaapaToliimudgazarkaraaH/ ghRtaMdivyodakakSiirakSaudradaaDimasaindhavam// AS.Suu.10.20/ triphalaaM madhusarpirbhyaaM nizi netrabalaaya ca/ svaasthyaanuvRttikRdyacca rogocchedakaraM ca yat// AS.Suu.10.21/ svabhaavamaatraayogaadiparasparaviparyayaiH/ bhojanaani virudhyante taani vidvaan vivarjayet// AS.Suu.10.22/ tyaagaadviSamahetuunaaM samaanaaM copasevanaat/ viSamaa naanubadhnanti jaayante dhaatavaH samaaH// AS.Suu.10.23/ annena kukSerdvaavaMzau paanenaikaM prapuurayet/ aazrayaM pavanaadiinaaM caturthamavazeSayet// AS.Suu.10.24/ mandaanalabalaarogyanRpezvarasukhaatmasu/ yojyaH kramo+ayaM satataM naavazyamitareSu ca// AS.Suu.10.25/ karoti ruukSaM balavarNanaazaM tvagruukSataaM vaatazakRnnirodham/ snigdhaM tvatizleSmacayapraseka hRdgauravaalasyarucipraNaazaan// AS.Suu.10.26/ atyuSNamannaM madadaahatRSNaabalapraNaazabhramaraktapittam/ ziitaM tu saadaarucivahnisaadahRllaasaviSTambhanaromaharSaan// AS.Suu.10.27/ atisthiraM muutrazakRdvibandhamatRptimavyaaptimaziighrapaktim/ atidravaM piinasamehakaasasyandaan karotyagnibalaM ca hanti// AS.Suu.10.28/ atimadhuramanalazamanaM bhuktamasaatmyaM na puSTaye vapuSaH/ atilavaNamacakSuSyaM tiikSNaatyamalaM jaraa saakSaat// AS.Suu.10.29/ tanumapi tanujaaM rujaaM tvanaapya vrajati naraH sa samaazatasya paaram// iti dazamo+adhyaayaH// athaikaaadazo+adhyaayaH/ AS.Suu.11.1/ athaato maatraazitiiyaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti hasmaahuraattreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.11.2/ maatraazii syaat/ maatraa punaragnibalaahaaradravyaapekSiNii/ kukSerapratipiiDanamaahaareNa hRdayasyaasaMrodhaH paarzvayoravipaaTanamanatigauravamudarasya priiNanamindriyaaNaaM kSutpipaasoparatiH sthaanaasanazayanagamanocchvaasaprazvaasabhaaSyasaGkathaasu sukhaanuvRttiH saayaM praatazca sukhena pariNamanaM balavarNopacayakaratvaM ceti maatraayaa lakSaNam// AS.Suu.11.3/ tribhaagasauhityamarddhasauhityaM vaa guruuNaamupadizyate/ laghuunaamapi naatisauhityam/ anilaanalaguNabahulaani hi laghuuni tulyaguNatvaadagnisandhukSaNaanyavidhinaa caalpadoSaaNi/ itaraaNi tu pRthiviisalilaguNabahulaanyasaamaanyaadvipariitaanyanyatra vyaayaamaagnibalaat/ amaatraa punarazanasya hiinataadhikyaM ca/ tatra hiinamaatramazanaM balavarNopacayamanobuddhiindriyopaghaatakaraM vibandhakRdavRSyamanaujasyaM saaravidhmaapanamalakSmiijananamaziitezca vaatavikaaraaNaamaayatanam/ atimaatraM punaH sarvadoSaprakopanamaahuH/ tena hi prapiiDyamaanaa vaataadayo yugapatprakupitaaH kukSyaikadezasthaastadevaaparipakvamaavizya viSTambhayanto+alasakamabhinirvartayanti/ sahasaa vaadharottaraabhyaaM maargaabhyaaM prattyaavayanto viSuucikaam// AS.Suu.11.4/ api ca/ prayaati nordhvaM naadhastaadaahaaro na ca pacyate/ aamaazaye+alasiibhuutastena so+alasakaH smRtaH// AS.Suu.11.5/ vividhairvedanodbhedairvaayvaadibhRzakopataH/ suuciibhiriva gaatraaNi vidhyatiiti viSuucikaa// AS.Suu.11.6/ tatra vaataH zuulaanaahaaGgamardamukhazoSapralaapakampamuurcchabhramajRmbhodveSTanaakSipravezazirohRdayaatiruksiraa kuJcanastambhanaani karoti/ pittaM punarjvaraatisaaraantardaahavaivarNyatRSNaamadabhramapralayaani/ zleSmaa tu chardyarocakaprasekaaGgasaadaavipaakaziitajvaragaatragauravaaNi vizeSatastu durbalasyaalpavahnerbahuzleSmaNovaatamuutrapuriiSavegavidhaariNo+annapaanamanilaprapiiDitaM zleSmaNaavibaddhamaargamalasatvaadabahirmukhiibhavat chardyatiisaaravarjyaani yathoktaani zuulaadiinyupajanayatyatimaatraaNi/ so+alasaH/ atimaatraduSTaastu doSaaH zariiraM daNDavat stambhayanti tatastamalasakamasaadhyaM bruvate// AS.Suu.11.7/ viruddhaadhyazanaajiirNaziilinaH punaraamadoSamaamaviSamaamananti/ viSasadRzaliGgatvaat/ tatparamasaadhyaanaam/ azukaaritayaa viruddhopakramatvaacca/ na ca kevalaM maatrayaiva kRtsnamaahaaraphalamavaaptuM zakyaM svabhaavaadiinaaM bhinnaphalatvaat// AS.Suu.11.8/ tathaa hi/ gururuukSazuSkaziitadviSTaviSTambhividaaahyazuciviruddhaatyambupaanadravamakaale kaale vaa kaamakrodhalobherSyaadvriizokodvegabhayakSudupataptena vaa yadannapaanamupayujyate tadapyaamameva praduuSayati// AS.Suu.11.9/ tatra saadhyamaanaM duSTamalasiibhuutamullikhet paayayitvaa salavaNamuSNaM vaari/ tathaatvacchardayantamatiliinadoSaM kRSNaanaagadantiikalkayuktaM paayayet/ madanaphalakaSaayaM vaa pippaliisiddhaarthakalkayuktam/ dantiimaagadhikaavacuurNitaM vaa kozaatakiirasam/ avasthaapekSii vaa vamanakalpoktaani tiikSNavamanaani/ tataH svedavarttipraNidhaanaabhyaamupaacaret// AS.Suu.11.10/ api ca/ sadyaH samyagvizuddhasya zaamyanti tadupadravaaH/ zuule nirannakoSThe+adbhiH koSNaabhizcuurNitaaH pibet// AS.Suu.11.11/ hiGguprativiSaavyoSasauvarcalavacaabhayaaH/ athavaa pippaliimuulaM trivRtaadaarusaindhavam// AS.Suu.11.12/ zuNThiiH sakSiiralavaNapippaliimaricaani ca/ paaThaamlavetasakSaarayavaaniipauSkaraaNi vaa// AS.Suu.11.13/ dviruttaraM hiGguvacaagnikuSTha suvarcikaakSaarabiDaajamojam/ zuulodaraanaahaviSuucikaarzohRdrogagulmordhvasamiiraNaghnam// AS.Suu.11.14/ mustaajamojapuujiikavacaazuNThyagnidhaanyakaiH/ savaalakazaThiibilvaiH kvaathaM tRTcchuulavaan pibet// AS.Suu.11.15/ raasnaakaTphalaSaGgranthaabRhatiidvayajoGgakaiH/ guggulvativiSaakuSThapatratryaaghranakhaambudaiH/ kuryaacchuSkaiH samuutrairvaa lepodvarttanadhuupanam// AS.Suu.11.16/ sarukcaanaddhamudaramamlapiSTaiH pralepayet/ daaruhaimavatiikuSThazataahvaahiGgusaindhavaiH// AS.Suu.11.17/ yavacuurNazca sakSaaratakraH koSThaartijit param/ yojayetsaindhavaantaizca vartiM viNmuutrasaGgrahe// AS.Suu.11.18/ naamyamaanaani caaGgaani bhRzaM svinnaani veSTayet/ viSuucyaamativRddhaayaaM paarSNyordaahaH prazasyate// AS.Suu.11.19/ dvikSaarajiirNapiNyaakakuSThaaruSkaracitrakaiH/ sazuktasaindhavaistailaM pakvamabhyaJjane hitam// AS.Suu.11.20/ succharditaviriktasya gaatraayaame+atidaaruNe/ bhallaatakamadhuucchiSTajiirNapiNyaakanaagaraiH/ ghRtatailaM pacetsaamlaistacca khalliighnamuttamam// AS.Suu.11.21/ tvakpatraraasnaagaruzigrukuSThairamlaprapiSTaiH savacaazataahvaiH/ udvarttanaM khalliviSuucikaaghnaM tailaM vipakvaM ca tadarthakaari// AS.Suu.11.22/ tadahazcopavaasyainaM viriktavadupaacaret/ saamaanyeneti siddhoktaa viSuucyalasakakriyaa// AS.Suu.11.23/ aamadoSeSu tvannakaale jiirNaahaaraM doSopaliptaamaazayaM stimitagurukoSThamanannaabhilaaSiNamabhisamiikSya paayayeddoSazeSapaacanaarthamauSadhaM vahnisandhukSaNaarthaM ca/ ajiirNaahaaraM punarna paayayet/ yata aamadoSadurbalo hyagniryugapadaamadoSamauSadhamaahaarajaataM caazaktaH paktum// AS.Suu.11.24/ api caiSaa vibhramo+atibalatvaaduparataanalabalamaaturaM sahasaivaatipaatatyet/ aamadoSajaanaaM punarvikaaraaNaamapatarpaNenaivopazamo bhavati// AS.Suu.11.25/ tattu trividham/ laGghanaM laGghanapaacanamavasecanaM ca/ tatra laGghanamalpadoSaaNaam/ tena hyanilaanalavRdhyaa vaataatapapariita ivaalpaH salilaazayo+alpadoSaH prazoSamaapadyate/ laGghanapaacanaabhyaaM madhyadoSe vaataatapaabhyaaM paaMsubhasmaavakiraNairiva caanatimahaan salilaazayaH/ bahudoSaaNaaM punardoSaavasecanameva kaaryam/ na hyasraavite palvalodakaughe zaalyaadipuSTirbhavati// AS.Suu.11.26/ tasmaatsantarpaNanimittaanaaM naantareNaapatarpaNamasti zaantiH/ apatarpaNanimittaanaaM ca naantareNa santarpaNamiti/ evamanyeSaamapi vyaadhiinaaM yathaasvaM nidaanavipariitamauSadhamevaavacaarayet/ sati tvanubandhe nidaanavipariitamapaasya vyaadhivipariitameva tadarthakaari vaa/ vimuktaamadoSasya punaH paripakvaamadoSazeSasya diipte caagnaavabhyaGgaasthaapanaanuvaasanaM vividhasnehapaanaM ca yuktyaa prayojyam/ prasamiikSya doSauSadhaadiinaamavasthaantaraaNi/ bhavanti caatra// AS.Suu.11.27/ yaH zyaavadantauSThanakho+alpasaMjJaH chardyardito+antargatataamranetraH/ kSaamasvaraH srastasamastasandhiryaayaannaro+asau punaraagamaaya// AS.Suu.11.28/ vyoSaM karaJjasya phalaM haridre muulaM samaavaapya ca maatuluGgyaaH/ chayaavizuSkaa gulikaaH kRtaastaa hanyurviSuuciiM nayanaaJjanena// AS.Suu.11.29/ ziriiSanaktaahvaphaNijjabiijatraayantyapaamaaargaphalaizca varttiH/ bastasya muutreNa viSuucikaaghnii pralepadhuupaaJjananasyayogaiH// AS.Suu.11.30/ ajiirNaM ca kaphaadaamaM viSTabdhamanilaadbhavet/ vidagdhaM pittakopena triprakaaramiti smRtam// AS.Suu.11.31/ tatraame gurutotkledaH zopho gaNDaakSikuuTayoH/ udgaarazca yathaabhuktamavidagdhaH pravarttate// AS.Suu.11.32/ viSTabdhe zuulamaadhmaanaM vividhaa vaatavedanaaH/ malavaataapravRttizca stambho moho+aGgapiiDanam// AS.Suu.11.33/ vidagdhe bhramatRNmuurchaaH pittacca vividhaa rujaaH/ udgaarazca saadhuumaamlaH svedo daahazca jaayate// AS.Suu.11.34/ laGghanaM kaaryamaame tu viSTabdhe svedanaM bhRzam/ vidagdhe vamanaM yadvaa yathaavasthaM hitaM bhavet// AS.Suu.11.35/ ragiiyaso bhavelliinaadaamaadeva vilambikaa/ kaphavaataanuviddhaamaliGgaa tatsamasaadhanaa// AS.Suu.11.36/ rasazeSe+annavidveSo hRdayaazuddhigaurave/ tatraabhuktvaa divasvapyaat kSudvaanadyaallaghuprati// AS.Suu.11.37/ yaamaizcaturbhirdvaabhyaaM ca bhojyabhaiSajyayoH same/ paako+agnauyuktayordraakca tiikSNe mande punazciraat// AS.Suu.11.38/ sabhaktamauSadhaM tasmaanmandaagneravacaarayet/ puurvaahNe bhojanaM saatmyaM laghu diipanabRMhaNam// AS.Suu.11.39/ praataraaze tvajiirNe+api saayamaazo na duSyati/ ajiirNe saayamaaze tu praataraazo hi duSyati// AS.Suu.11.40/ divaa prabodhyate+arkeNa hRdayaM puNDariikavat/ tasminvibuddhe srotaaMsi sphuTatvaM yaanti sarvazaH// AS.Suu.11.41/ vyaayaamaacca vicaaraacca vikSiptatvaacca cetasaH/ na kledamupagacchanti divaa tenaasya dhaatavaH// AS.Suu.11.42/ aklinneSvannamaasiktamatyantena na duSyati/ avidagdheSviva payassvanyatsaMmizritaM payaH// AS.Suu.11.43/ raatrau tu hRdaye mlaane saMvRteSvayaneSu ca/ yaanti koSThe parikledaM saMvRte sarvadhaatavaH// AS.Suu.11.44/ klinneSvanyadapakveSu teSvaasiktaM praduSyati/ vidagdheSu payassvanyaat payastapteSvivaapitam/ naize tasmaadajiirNe+anne naanyadbhuJjiita bhojanam// AS.Suu.11.45/ udgaarazuddhirutsaaho vegotsargo yathocitaH/ laghutaa kSutpipaasa ca jiirNaahaarasya lakSaNam// AS.Suu.11.46/ praayaH prajJaaparaadhena rogagraamaH prajaayate/ nRNaamazanalubdhaanaaM vizeSeNa viSuucikaa// AS.Suu.11.47/ doSopanaddhaM yadi liinamannaM pittolbaNarayaavRNuyaanna vahnim/ jaayeta duSTaa tu tato budhukSaa yaa mandabuddhiin viSavannihanti// iti ekaadazo+adhyaayaH// atha dvaadazo+adhyaayaH/ AS.Suu.12.1/ athaato dvividhauSadhavijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti hasmaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.12.2/ dvividhamauSadhamuurjaskaraM rogaghnaM ca/ ubhayamapi cobhayaatmakam/ baahulyena tu nirdezaH/ tatrorjaskaraM dvividhaM rasaayanaM vaajiikaraNaM ca/ rogaghnamapi dvividham/ rogasya prazamanamapunarbhavakaraM ca/ punazca dvividham/ dravyamadravyam ca/ tatra dravyam trividham/ bhaumamaudbhidaM jaGgamamiti/ teSu vakSyamaaNaM hemaadi lavaNaantaM praayeNa bhaumam/ audbhidaM punarvanaspativaanaspatyaviirudauSadhibhedena caturvidhaM bhavati/ tatra phalino vanaspatiH/ puSpaphalavaan vaanaspatyaH/ valliigulmaviirut/ phalapaakaantaazcauSadhya iti/ jaGgamodbhavaM madhughRtaadi jaGgamadravyamaahuH// AS.Suu.12.3/ adravyaM punarupavaasaanilaatapacchaayaamantrasaantvadaanabhayottraasasaGkSobhaNaharSaNabhartsanahasanasvapnajaagaraNa saMvaahanaadiini/ punarapi ca trividhaM daivavyapaazrayaM yuktivyapaazrayaM satvaavajayazceti/ tatra daivavyapaazrayaM mantrauSadhimaNimaGgalabalyupahaarahomaniyamapraayazcitto pavaasasvastyayanapraNidhaanagamanaadi/ yuktivyapaazrayamaahaarauSadhayojanaadi/ satvaavajayaH punarahitaanmanonigrahaH/ punarapi ca trividham/ apakarSaNaM prakRtivighaato nidaanatyaagazca// AS.Suu.12.4/ te punarapakarSaNaadayo dvividhaaH baahyaabhyantarabhedena/ tatra baahyamapakarSaNaM granthyarbudopapakSmakrimizalyaadiSu zastrahastayantraadibhiH/ aabhyantaraM punarvamanavirecanaadibhiH/ prakRtivighaataH saMzamanam/ tat baahyamabhyaGgasvedapradehapariSekopamardanaadi/ aabhyantaraM yadantaramanupravizyaavikSobhayaddoSaan zamayati/ nidaanatyaago yathaadoSaM ziitoSNazanavyaayaamaadiinaaM varjanaM snigdharukSaadyanabhyavahaarazca/ tatra zastraadisaadhye bheSajamanukramate na tu bheSajasaadhye zastraadi// AS.Suu.12.5/ punarapi trividhaM hetuvipariitaM vyaadhivipariitamubhayaarthakaari ca/ tatra hetuvipariitaM gurusnigdhaziitaadije vyaadhau laghuruukSoSNaadi/ tathetarasminnitarat/ vyaadhivipariitam/ dvau muulopakramau laGghanabRMhaNe/ paJca karmaaNi vamanaadiini sadhuumadhuupaaJjanaadiini ca/ tathaa vimlaapanopanaahanapaaTanaadiini// AS.Suu.12.6/ yacca doSazamanatve satyapi jvare vizeSato hitaM mustaa parpaTakaM yavaagvazca pramehe rajanii yavaannaM cetyaadi/ raktapitte cordhvaage virecanamadhoge vamanam/ ubhayaarthakaari punardaivavyapaazrayamauSadham/ tathaa chardyaaM chardanamatisaare virecanaM madaatyayemadyapaanaM tutthadagdhe+agnipratapanaM pitte+antarnniguuDhe vimaargage vaa svedaH kaTvamlalavaNatiikSNoSNaabhyavahaarazca bahiH pravarttanaaya svamaargaapaadanaaya ca/ zleSmaNi caantarniguuDhe stabdhe bahiH ziitopacaarastatpiiDitasyoSmaNo+antaHpravezena kapho vilayataamupayaati/ evaMvidhaM hyavipariitameva sat bheSajaM hetuvyaadhivipariitamarthaM karoti// AS.Suu.12.7/ anauSadhaM punardvividhaM baadhanamanubaadhanaM ca/ tatra sadyaH praaNaharaM baadhanam/ kaalaantareNaanubaadhanamiti/ paraM caato rasaviiryaadibhedena yathaasthuulamauSadhaikadeza upadizyate// AS.Suu.12.8/ suvarNaM bRMhaNaM snigdhaM madhuraM rasapaakayoH/ viSadoSaharaM ziitaM sakaSaayaM rasaayanam// AS.Suu.12.9/ ruupyaM snigdhaM kaSaayaamla vipaake madhuraM rasam/ vayasaH sthaapanaM ziitaM lekhanaM vaatapittajit// AS.Suu.12.10/ taamraM satiktamadhuraM kaSaayaM lekhanaM laghu/ kaTupaakarasaM ziitaM roSaNaM kaphapittajit// AS.Suu.12.11/ kasyaM kaSaayaanurasaM vizadaM lekhana laghu/ dRSTiprasaadanaM ruukSaM tiktaM pittakaphaapaham// AS.Suu.12.12/ satiktalavaNaM bhedi paaNDutvakRmivaatanut/ lekhanaM pittalaM kiJcit trapu siisaM ca tadguNam// AS.Suu.12.13/ cakSuSyaM kRSNalohaM tu kaSaayaM svaadutiktakam/ lekhanaM vaatalaM ziitaM kRmikuSThakaphapraNut// AS.Suu.12.14/ gaatrazaithilyapaalityapaaNDughnaM zoSazophajit/ tadvattiikSNaM vizeSeNa tadvikaaSi sudurjaram// AS.Suu.12.15/ padmaraagamahaaniilapuSparaagaviduurakaaH/ muktaavidrumavajrendravaiDuuryasphaTikaadikam// AS.Suu.12.16/ maNiratnaM saraM ziitaM kaSaayaM svaadulekhanam/ cakSuSyaM dhaaraNaattattu paapmaalakSmiiviSaapaham// AS.Suu.12.17/ dhanyamaayuSyamojasyaM harSotsaahakaraM zivam/ sakSaara uSNaviiryazca kaaco dRSTikRdaJjanaat// AS.Suu.12.18/ zaGkhodadhimalau ziitau kaSaayaavatilekhanau/ tutthakaM kaTu sakSaaraM kaSaayaM viSadaM laghu// AS.Suu.12.19/ lekhanaM bhedi cakSuSyaM kaNDuukRmiviSaapaham/ vizado gairikaH snigdhaH kaSaayamadhuro himaH// AS.Suu.12.20/ kaphaghnii tiktakaTukaa manohvaa lekhanii saraa/ snigdhaM kaSaayakaTukaM haritaalaM viSapraNut// AS.Suu.12.21/ kaSaayaM madhuraM ziitaM lekhanaM snigdhamaJjanam/ raktapittaviSacchardihidhmaaghnaM dRkprasaadanam// AS.Suu.12.22/ sroto+aJjanaM varaM tatra tataH sauviirakaaJjanam/ kaphaghnaM tittakaTukaM chedi soSNaM rasaaJjanam// AS.Suu.12.23/ svaadu hidhmaaprazamanaM kaasamehakSayaapaham/ kaphaghnamuSNaM kaTukaM zilaajatu rasaayanam// AS.Suu.12.24/ tiktaM ca chedanaM yogavaahitvaatsarvarogajit/ vizeSaat kRchramehaarzaHpaaNDuzophakaphaapaham// AS.Suu.12.25/ kaSaayaa madhuraa ruukSaa kaasaghnii vaMzarocanaa/ tugaakSiirii kSayazvaasakaasaghnii madhuraa himaa// AS.Suu.12.26/ viSyandi lavaNaM sarvaM suukSmaM sRSTamalaM viduH/ vaataghnaM paaki tiikSNoSNaM rocanaM kaphapittakRt// AS.Suu.12.27/ saidhanvaM tatra sasvaadu vRSyaM hRdyaM tridoSanut/ laghvanuSNaM dRzaH pathyamavidaahyagnidiipanam// AS.Suu.12.28/ laghu sauvarcalaM hRdyaM sugandhyudgaarazodhanam/ kaTupaakaM vibandhaghnaM diipaniiyaM rucipradam// AS.Suu.12.29/ uurdhvaadhaHkaphavaataanulomanaM diipanaM viDam/ vibandhaanaahaviSTambhazuulagauravanaazanam// AS.Suu.12.30/ vipaake svaadu saamudraM guru zleSmavivardhanam/ satiktakaTukakSaaraM tiikSNamutkledi caudbhidam// AS.Suu.12.31/ kRSNe sauvarcalaguNaa lavaNe gandhavarjitaaH/ romakaM laghu paaMsuutthaM sakSaaraM zleSmalaM guru// AS.Suu.12.32/ lavaNaanaaM prayoge tu saindhavaadiin prayojayet/ gulmahRt grahaNiipaaNDupliihaanaahagalaamayaan// AS.Suu.12.33/ zvaasaarzaHkaphavaataaMzca zamayedyavazuukajaH/ svarjikaa tadguNaannyuunaa kSaareNa tu tato+adhikaa// AS.Suu.12.34/ kSaaraH sarvazca paramaM tiikSNoSNaH kRmijillaghuH/ pittaasRgduuSaNaH paakii chedyahRdyo vidaaraNaH/ apathyaH kaTulaavaNyaaczukraujaHkezacakSuSaam// AS.Suu.12.35/ kaSaayaa madhuraa paake ruukSaa vilavaNaa laghuH/ diipanii paacanii medhyaa vayasaH sthaapanii param// AS.Suu.12.36/ uSNaviiryaa saraayuSyaa buddhiindriyabalapradaa/ kuSThavaivarNyavaisvaryapuraaNaviSamajvaraan// AS.Suu.12.37/ ziro+akSipaaNDuhRdrogakaamalaagrahaNiigadaan/ sazoSazophaatiisaaramehamohavamikrimiin// AS.Suu.12.38/ zvaasakaasaprasekaarzaHpliihaanaahagarodaram/ vibandhaM srotasaaM gulmamuurustambhamarocakam// AS.Suu.12.39/ hariitakii jayedvyaadhiiMstaaaMstaaMzcakaphavaatajaan/ tadvadaamalakaM ziitaM maadhuryaat pittajit param// AS.Suu.12.40/ kaphaM kaTuvipaakitvaadamlatvaanmaarutaM jayet/ paraM ca kaNThyaM cakSuSyaM hRdyaM daahajvaraapaham// AS.Suu.12.41/ akSaM tu tadguNaannyuunaM kaSaayamadhuraM himam/ kaasazvaasagalazleSmapittazukraharaM laghu// AS.Suu.12.42/ paraM kezyastu tanmajjaa zukraghnaM ca tato+aJjanam/ iya rasaayanavaraa triphalaakSyaamayaapahaa/ ropaNii tvaggadakledamedomehakaphaasrajit// AS.Suu.12.43/ sakesaraM caturjaataM tvakpatrailaM trijaatakam/ pittaprakopi tiiSNoSNaM ruukSaM rocanadiipanam// AS.Suu.12.44/ rase paake ca kaTukaM kaphaghnaM maricaM laghu/ zleSmalaa svaadu ziitaardraa gurviiM snigdhaa ca pippalii// AS.Suu.12.45/ saa zuSkaa vipariitaataHsnigdhaa vRSyaa rase kaTuH/ svaadupaakaanilazleSmazvaasakaasaapahaa saraa// AS.Suu.12.46/ na taamatyupayuJjiita rasaayanavidhiM vinaa/ naagaraM diipanaM vRSyaM graahi hRdyaM vibandhanut// AS.Suu.12.47/ rucya laghu svaadupaakaM snigdhoSNaM kaphavaatajit/ tadvadaardrakametacca trayaM trikaTukaM jayet// AS.Suu.12.48/ sthaulyaagnisadanazvaasakaasazliipadapiinasaan/ cavikaa pippaliimuulaM maricaalpaantaraM guNaiH// AS.Suu.12.49/ citrako+agnisamaH paake zophaarzaHkRmikuSThahaa/ paJcakolakametacca maricena vinaa smRtam/ gulmapliihodaraanaahazuulaghnaM diipanaM param// AS.Suu.12.50/ bilvakaazmaryatarkaariipaaTalaaTuNTukairmahat/ jayet kaSaayaM tiktoSNaM paJcamuulaM kaphaanilau// AS.Suu.12.51/ hrasvaM bRhatyaMzumatiidvayagokSurakaiH smRtam/ svaadupaakarasaM naatiziitoSNaM sarvadoSajit// AS.Suu.12.52/ balaapunarnavairaNDazuurpaparNiidvayena ca/ madhyamaM kaphavaataghnaM naatipittakaraM laghu// AS.Suu.12.53/ abhiiruviiraajiivantiijiivakarSabhakaiH smRtam/ jiivanaakhyaM tu cakSuSyaM vRSyaM pittaanilaapaham// AS.Suu.12.54/ tRNaakhyaM zaradarbhekSuzaalikaazaistu pittajit/ ajazRGgii haridraa ca vidaariizaarivaamRtaaH// AS.Suu.12.55/ balyaakhyaM kaNTakaakhyaM tu zvadaMSTraabhiirusairyakaiH/ sahistraakaramardiikaissarvadoSahare ca te// AS.Suu.12.56/ kaaraviikuJcivaajaajiikavariidhaanyatumbaru/ annagandhaharaM rucyaM diipanaM kaphavaatajit// AS.Suu.12.57/ vaaSpikaa kaTutiktoSNaa kRmizleSmaharaa param/ zuulaaTopaharaa rucyaa diipyakaH koSThazuulajit// AS.Suu.12.58/ ahRdyaaH sarSapaaH snigdhaa baaSpikaavacca kiirttitaaH/ hiGgu vaatakaphaanaahazuulaghnaM pittakopanam// AS.Suu.12.59/ kaTupaakarasaM rucyaM diipanaM paacanaM laghu/ pittaasrakopi taccaiva zreSThaM boSkaaNadezajam// AS.Suu.12.60/ tato nyuunaguNaM tvanyaddravyavyaJjanadhuupanam/ zataahvaakuSThatagarasuradaaruhareNavaH// AS.Suu.12.61/ elailavaalusaralatvagvyaaghranakhacorakaaH/ laghuuSNaaH kaTukaaH paake kaphavaatanibarhaNaaH// AS.Suu.12.62/ sairyakastiktamadhuraH snigdhoSNaH kaphavaatajit/ bastimuutravibandhaghno vRSyo gokSurako himaH// AS.Suu.12.63/ paacanaM kaphapittaghnaM tiktaM ziitaM viSaadvayam/ kaphaghnaM tiktakaTukaM mustaM saMgraahi paacanam// AS.Suu.12.64/ tiktaamRtaa tridoSaghnii graahiNyuSNaa rasaayanii/ diipanii jvaratRDdaahakaamalaavaataraktanut// AS.Suu.12.65/ tiktaziitau jvaraharau laghuu bhuunimbaparpaTau/ nimbastikto himaH kuSThakRmipittakaphaapahaH// AS.Suu.12.66/ mahaanimbaH paraM graahii kaSaayo ruukSaziitalaH/ gugguluH picchilaH sparze vizado+abhyavahaarataH// AS.Suu.12.67/ sasvaadu sakaTustiktaH sakaSaayo rasaayanam/ vraNyaH svaryaH kaTuH paake rukSaH suukSmo+agnidiipanaH// AS.Suu.12.68/ kledamedonilazleSmagaNDamehaapaciikrimiin/ piTakaagranthizophaaMzca hantyuSNaH sraMsano laghuH// AS.Suu.12.69/ zaGkhapuSpii saraa tiktaa medhyaa kRmiviSaapahaa/ kaTutiktoSNamagaru snigdhaM vaatakaphaapaham// AS.Suu.12.70/ pittaasraviSatRDdaahaklamaghnaM guru ruukSaNam/ sarvaM satiktamadhuraM candanaM ziziraM param// AS.Suu.12.71/ laghu raktaM tathoziiraM vaalakaM paacanaM ca tat/ jvaraatisaaravamathuraktapittakSataapaham// AS.Suu.12.72/ madhukaM raktapittaghnaM vraNazodhanaropaNam/ guru svaadu himaM vRSyaM cakSuSyM svaravarNakRt// AS.Suu.12.73/ kaTutikte nize kuSThamehapittakaphaapahe/ pralepaajjayataH kaNDuuM zophaM duSTavraNaM viSam// AS.Suu.12.74/ prapauNDariikaM cakSuSyaM ziziraM vraNaropaNam/ kaSaayatiktamadhuraM raktapittaprasaadanam// AS.Suu.12.75/ balaatrayaM svaadu vRSyaM snigdhaM ziitaM balapradam/ tatra naagabalaa balyaa kSatakSiiNahitaa guruH// AS.Suu.12.76/ taambulaM kaTu sakSaaraM rucyamuSNaM kaphapraNut/ bhedi sammohakRt puugaM kaSaayaM svaadu rocanam// AS.Suu.12.77/ jaatipatrii kaTuphalaM kaGkolakalavaGgakam/ laghu tRSNaapahaM hRdyaM vaktradaurgandhyanaazanam// AS.Suu.12.78/ sasvaadutiktastRSNaaghnaH karpuurazcchedano himaH/ lataakastuurikaa tadvanmukhazoSaharaa param// AS.Suu.12.79/ kaSaayamadhuraM ziitaM padmaM pittakaphaasrajit/ tadvat bakulapunnaagakumudotpalapaaTalam// AS.Suu.12.80/ sacampakaM tato nyuunaM guNaiH koraNDakiMzukam/ maalatiimallikaapuSpaM tiktaM jayati maarutam// AS.Suu.12.81/ viSapittakaphaannagaM sinduvaaraM ca tadguNam/ kaphaghnaM kaitakaM tiktaM zairiiSaM viSahaari ca// AS.Suu.12.82/ vaatalaM puSpamaagastyaM kaSaayaM kaphapittajit/ caaturthikajvaraharaM naavanenopayojitam// AS.Suu.12.83/ bandhuukaM zleSmalaM graahi tadvadeva ca yuuthikaa/ kaphaghnamuSNaviiryaM ca kuGkumaM vraNazodhanam/ avalveDakajaM biijaM kaTivaatakaphapraNut// AS.Suu.12.84/ aasyaa varNazleSmamedaHsaukumaaryakRdanyathaa/ ato+adhvaagnibalaaMyuuSi kuryaaccaGkramaNaM sukham// AS.Suu.12.85/ maarutasyaanulomyaM ca khuDastambhazramaapaham/ anvarthasaMjJaM paadatraM baladRkzukravarddhanam// AS.Suu.12.86/ varNyaM netrahitaM chatraM vaatavarSaatapaapaham/ pravaato raukSyavaivarNyastambhakRddaahatRDbhramaan// AS.Suu.12.87/ zramaagnimuurcchaazca jayedapravaatastvato+anyathaa/ praagvaayuruSNo+abhiSyandii tvagdoSaarzoviSakrimiin// AS.Suu.12.88/ sannipaatajvaraM zvaasamaamaM vaayuM ca kopayet/ pazcimaH ziziro hanti muurcchaaM daahaM tRSaM viSam// AS.Suu.12.89/ dakSiNo maarutaH zreSTho netryo+aGgabalavarddhanaH/ raktapittaprazamano na ca vaataprakopanaH// AS.Suu.12.90/ uttaro maarutaH snigdho mRdurmadhura eva ca/ kaSaayaanurasaH ziito doSaaNaamaprakopanaH// AS.Suu.12.91/ aatapo bhramatRTsvedadaahamuurcchaavivarNataaH/ kuryaat pittaasravahniiMzca chaayaa caitaanapohati/ tamaH kaSaayakaTukaM jyotsnaa madhuraziitalaa// AS.Suu.12.92/ bhavati caatra/ rasaadibhedairiti bheSajaanaa diGmaatramuktaM na yato+asti kiJcit/ anauSadhaM dravyamihaavabodho ruupasya teSaaM vanagocarebhyaH// iti dvaadazo+adhyaayaH/ atha trayodazo+adhyaayaH AS.Suu.13.1/ athaato+agryasaGgrahaNiiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.13.2/ zreSThamudakamaazvaasanastambhanakledanaanaam/ snaanaM suraa ca zramaharaaNaam/ kSiiraM jiivaniiyaanaam/ maaMsaM bRMhaNiiyaanaam/ rasaH priiNanaanaam/ lavaNamannadravyarucikaraaNaam/ tindukamannadravyaarucikaraaNaam/ amlaM hRdyaanaam/ kukkuTo balyaanaam/ tailaM vaatazleSmaprazamanaanaam/ sarpirvaatapittaprazamanaanaam/ madhu zleSmapittaprazamanaanaam/ svedo maardavakaraaNaam/ vyaayaamaH sthairyakaraaNaam/ kSaaraH puMstvopaghaatinaam/ aamaM kapitthamakaNThyaanaam/ aavikaM sarpirahRdyaanaam/ mahiSiikSiiraM svapnajananaanaam/ mandakaM dadhyabhiSyandakaraaNaam/ ikSurmuutrajananaanaam/ yavaaH puriiSajananaanaam/ jaambavaM vaatajananaanaam/ kulattho+amlapittajananaanaam/ maaSaaH zaSkulyo+avikSiiraM ca pittazleSmajananaanaam/ duraalabhaa pittazleSmopazoSaNaanaam/ upavaaso jvaraharaaNaaM/ vRSo raktapittaprazamanaanaam/ kaNTakaarikaa kaasaghnaanaam/ laakSaa sadyaHkSataghnaanaam/ naagabalaabhyaasaH kSatakSayaghnaanaam/ puSkaramuulaM hidhmaazvaasakaasapaarzvazuulaaruciharaaNaam/ ajaapayaH zoSaghnastanyakararaktasaGgrahaNaprazamanaanaam/ mRdbhRSTaloSTaprasaadaH charditRSNaatiyogaprazamanaanaam/ aruSkarazcitrakamuulaM ca zuSkaarzaHprazamanaanaam/ kuTajo raktarzaHprazamanaanaam/ laajaazchardighnaanaam/ yaavazuukaH sraMsaniiyapaacaniiyaarzoghnaanaam/ takraabhyaaso+arzaHzvayathugrahaNiidoSaghRtavyaapatprazamanaanaam/ kravyaanmaaMsaabhyaaso+arzaHzoSagrahaNiidoSaghnaanaam/ mustaM saGgrahaNiiyadiipaniiyapaacaniiyaanaam/ ativiSaa saGgrahaNiiyapaacaniiyasarvadoSaharaaNaam/ bilvaM saGgrahaNiiyadiipaniiyavaatakaphaprazamanaanaam/ udiicyaM nirvaapaNadiipaniiyachardyatiisaaraharaaNaam/ kaTvaGgaM saGgrahaNiiyadiipaniiyaanaam/ kuTajatvak zleSmapittaraktasaGgrahaNiiyopazoSaNiiyaanaam/ utpalakumudakiJjalko+anantaa ca saGgrahaNiiyaraktapittaprazamanaanaam/ kaazmaryaphalaM raktasaGgrahaNiiyaraktapittaprazamanaanaam/ gandhapriyaGguH zoNitapittaatiyogaprazamanaanaam/ pRzniparNii raktasaGgrahaNiiyadiipaniiyapaacaniiyavaataharavRSyaaNaam/ saalaparNii vRSyasarvadoSaharaaNaam/ balaa saGgrahaNiiyabalyavaataharaaNaam/ pippaliimuulaM diipaniiyapaacaniiyaanaahaharaaNaam citrakamuulaM diipaniiyapaacaniiyagudazophazuulaharaaNaam/ gokSurako muutrakRcchraanilaharaaNaam/ haridraa pramehaharaaNaam/ raktaavaseko vidradhivisarpapiTakaagaNDamaalaapaharaaNaam/ eraNDatailaabhyaaso vardhmagulmaanilazuulaharaaNaam/ lazuno gulmaanilaharaaNaam/ hiGguniryaasaHzchedaniiyapaacaniiyaanulomikavaatakaphaprazamanaanaam/ amlavetaso bhedaniiyadiipaniiyaanulomikavaatakaphaprazamanaanaam/ uSTriikSiiramudarazvayathughnaanaam/ ayorajaH paaNDurogaghnaanaam/ khadiraH kuSThaghnaanaam/ viDaGgaH kRmighnaanaam/ raasnaa vaataharaaNaam/ eraNDamuulaM vRSyavaataharaaNaam/ guggulurmedonilaharaaNaam/ amRtaa saGgrahaNiiyadiipaniiyavaatazleSmazoNitavibandhaprazamanaanaam/ madanaphalaM vamanaasthaapanaanuvaasanopayoginaam/ trivRtsukhavirecanaanaam/ caturaGgulo mRduvirecanaanaam/ snukpayastiikSNavirecanaanaam/ pratyakpuSpii zirovirecanaanaam/ triphalaatimiraghnaanaam/ guggulurvraNyaanaam/ ziriiSo viSaghnaanaam/ aamalakaM vayasthaapanaanaam/ hariitakii pathyaanaam/ kSiiraghRtaabhyaaso rasaayanaanaam/ samaghRtasaktupraazaabhyaaso vRSyodaavartaharaaNaam/ saGkalpo nakraretazca vRSyaaNaam// AS.Suu.13.3/ daurmanasyamavRSyaaNaam/ tailagaNDuuSaabhayaaso dantabalarucikaraaNaam/ candanodumbaraM daahanirvaapaNalepanaanaam/ raasnaagaruNii ziitaapanayanapralepanaanaam/ laamajjakoziire daahatvagdoSasvedaapanayanapralepanaanaam/ kuSThaM vaataharaabhyaGgopanaahopayoginaam/ madhukaM cakSuSyavRSyakezyakaNThyabalyavirecaniiyaropaNiiyaanaam/ ajiirNaazanaM grahaNiiduuSaNaanaam/ viruddhaviiryaazanaM ninditavyaadhikaraaNaam/ gurubhojanaM durvipaakaanaam/ atimaatraazanamaamadoSahetuunaam/ yathaagnyabhyavahaaro+agnisandhukSaNaanaam/ yathaasaatmyamaahaaravihaarau sevyaanaam/ ekaasanazayanabhojanaM sukhanaazakaraaNaam/ viSamaazanamagnivaiSamyakaraaNaam/ kaale bhojanamaarogyakaraaNaam/ sudarzanamannaM zraddhaajananaanaam/ vegadhaaraNamanaarogyakaraaNaam/ tRptiraahaaraguNaanaam/ anazanamaayuSo hraasakaraaNaam/ pramitaazanaM gavedhukaannaM ca karzaniiyaanaam/ uddaalakaannaM ruukSaNiiyaanaam madyaM saumanasyajananaanaam/ madyaakSepo dhiidhRtismRtiharaaNaam/ striiSvatiprasaGgaH zoSakaraaNaam/ zukravegavinigrahaH SaaNDhyakaraaNaam paadaabhyaamudvartanamannazraddhaajananaanaam/ suunaadarzanamannaazraddhaajananaanaam// AS.Suu.13.4/ mithyaayogo vyaadhimukhaanaam/ rajasvalaagamanamalakSmiimukhaanaam/ brahmacaryamaayuSyaaNam/ paradaaragamanamanaayuSyaaNaam/ ayathaapraaNamaarambhaH praaNoparodhinaam/ viSaado rogavarddhanaanaam/ harSaH priiNanaanaam/ zokaH zoSaNaanaam/ aazvaaso balakaraaNaam/ nirvRtiH puSTikaraaNaam/ puSTiH svapnakaraaNaam/ svapnaH tandriikaraaNaam/ sarvarasaabhyaaso balakaraaNaam/ ekarasaabhyaaso daurbalyaarocakaanyatamadoSaprakopakaraaNaam/ garbhazalyamaahaaryaaNaam/ agniraamastambhaziitazuulodveSTakaprazamanaanaam/ ajiirNamuddhaaryaaNaam/ baalo mRdubheSajaarhaaNaam/ vRddho yaapyaanaam/ garbhiNii tiikSNauSadhavyavaayavyaayaamavarjaniiyaanaam/ saumanasyaM garbhadhaaraNaanaam/ asaumanasyaM duHkhajanaanaam/ sannipaato duzcikitsyaanaam/ aamaviSamacikitsyaanaam/ jvaraH ziighrarogaaNaam/ kuSThaM diirgharogaaNaam/ raajayakSmaa rogasamuuhaanaam/ prameho+anuSaGgiNaam/ jalaukaso+anuzastraaNaam/ bastiryantraaNaam/ himavaanauSadhabhuumiinaam/ soma auSadhiinaam/ marubhuumiraarogyadezaanaam/ aanuupabhuumirahitadezaanaam/ nirdezakaaritvamaaturaguNaanaam/ anirdezakaaritvamariSTaanaam/ bhiSakcikitsaaGgaanaam/ siddhirvaidyaaGgaanaam/ naastiko varjyaanaam/ laulyaM klezakaraaNaam/ aatmavattopakaariNaam/ zaastrasahitastarkaH saadhakaanaam/ dRSTakarmataa nissaMzayakaraaNaam/ asamarthataa bhayaMkaraaNaam/ tadvidyasambhaaSaa buddhivarddhanaanaam/ aacaaryaH zaastraadhigamahetuunaam/ aayurvedo+amRtaanaam/ sadvaidyadveSaH praaNatyaagahetuunaam/ sadvacanamanuSTheyaanaam/ vaayuH praaNasaMjJaapradaanahetuunaam/ sarvasanyaasaH sukhaanaamiti/ tatrodakaagnimRdbhRSTaloSTaprasaadatakraabhyaasaraktaavasekairaNDatailaabhyaasoSTriikSiiramadanaphalamadyaakSepaikarasagarbhiNiinaamekaikasmaat samudaayaacca nirddhaaraNam/ puSkaramuulaadiinaaM tu samudaayaadeveti// AS.Suu.13.5/ bhavati caatra/ agryaaNaaM zatamuddiSTaM paJca paJcaazaduttaram/ alametadvijaaniiyaaddhitaahitavinizcaye// iti trayodazo+adhyaayaH/ atha caturdazo+adhyaayaH/ AS.Suu.14.1/ atha zodhanaadigaNasaGgrahamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.14.2/ madananiimuutakekSvaakukozaatakiidvayaphalapuSpapatraaNi kuTajakaraJjatrapusasarSapapippaliiviDaGgailaapratyakpuSpiihareNupRthviikaakustumbaruprapunnaaTaanaaM phalaani zaaradaani ca hastiparNyaaH kovidaarakarbudaaraariSTazvagandhaaniipavidulabilvabimbiibandhujiivakazvetaazaNapuSpiisadaapuSpiivacaacitraacitrakamRgendravaaruNiisuSaviicaturaGgulasvaadu kaNTakapaaThaapaaTaliizaarGgeSTaamadhukamuurvaasaptaparNasomavalkadviipizigrusumanassaumanasyaayavaaniivRzciivapunarnavaamahaa sahaakSudrasahekSukaaNDakaalaktapippaliimuulacavikaanaladoziirahriiberamuulaani/ zaalmaliizelukaabhadrapaNyairaavaNyaavarttakyupodakoddaaladhanvanarasaaJjanaraajaadanopacitraagopazRGgaaTikaapicchaaH/ priyaGgupuuSpam/ taaliisapatram/ haridraazRGgaverakandau/ madhuyaSTiidaaruharidraasaasau/ tagaraguDuuciimadhuphaNitakSiirakSaaralavaNaani ceti vamanopayogiini// AS.Suu.14.3/ trivRcchaamaadantiidravantiizaGkhiniisaptalaajagandhaajazRGgiivacaagavaakSiichagalaantriisuvarNakSiiriicitrakakiNihiihrasvapaJcamuulavRzciivapunarnavaapalaGkaSaavaastukazaakasaalamuulaani/ tilvakaramyakakaampilyakapaaTaliitvaca/ triphalaapiilupriyaalakuvalabadarakarkandhukaazmaryaparuuSakadraakSaaniiliniikliitanakodakiiryaaviDaGgapuugapaJcaaGgulaphalaani/ caturaGgulaphalapatraaNi/ puutiikasya tvakphalapatraaNi/ mahaavRkSasaptacchadajyotiSmatiikSiiraaNi/ kSiiramadyamastutakradhaanyaamlamuutraaNi ceti virecanopayogiini// AS.Suu.14.4/ kozaatakiidevadaaliisaptalaakaaravollikaasvarasamarkakSiiramuSNodakaM cetyubhayaatmakaani/ bastiSu tu teSu teSvavasthaantareSuyaanyupayujyante dravyaaNi taanyasaGkhyeyatvaannopadizyante/ rasaskandhebhya eva yathaadoSaM yathaavasthaM ca vibhajet/ sarveSu tu praayo madanakuTaja jiimuutakekSvaakukozaatakiidvayatrapuMsaasiddhaarthakazataahvaaphalaani/ balaadazamuulairaNDatrivRdvacaayaSTyaahvakuSTharaasnaapunarnavakattRNamuulaani/ saraladevadaaruhapuSaahiGgurasaaJjanavyoSapatrailaamRtaayavakolakulatthaguDalavaNamastudhaanyaamlamuutrasnehakSiirakSaudraaNi ceti niruuhopayogiini// AS.Suu.14.5/ apaamaargaviDaGgamaricapippaliiziriiSavilvaajaajyajamojavaartaakapRthviikailaahareNuphalaani/ taaliisatamaalatarkaariiharitakavargapatraaNi/ sarSapaaphalapatraaNi/ zigruphalapatratvacaH/ haridraamuulakalazunanaagarakandapatraaNi/ ativiSaakandaaH/ kuSThavacaabhaarGgiizvetaakiNihiinaagadantiijyotiSmatiigavaakSiivayasthaavRzcikaaliibambiikaraJjamuulaani/ arkaalarkapuSpamuulaani/ lodhramadanasaptaparNanimbapiilubiijaani/ muruGgiimaatuluGgiilavaGgapuSpaaNi/ agarusuradaarusaralasallakiijiGgiNyasanarasaaJjanahiGgulaakSaaniryaasaaH/ tamaalasaalataalamadhuukadaarviisaaraaH/ tejasviniimeSazRGgiivaraaGgeGgudiibRhatiidvayacocatvacaH/ raajaadanamajjakSaudralavaNaani madyaani gavaadizakRdrasamuutrapittaanyevaMvidhaani cendriyopazayaanyanyaanyapi tathaa snehaaH kSiiraM raktaM maaMsaraso dhaanyarasastoyamiti zirovirecanopayogiini// AS.Suu.14.6/ madhukapadmakamaJjiSThaazaarivaamustaapunnaaganaagakesarailavaalukasuvarNatvaktamaalapRthviikaahareNulaakSaazatapuSpaasallakiizarkaraamadanakamarubakanyagrodhodumbaraazvatthaplakSalodhratvak padmotpalaani sarvagandhadravyaaNi ca kuSThatagaravarjyaani praayogikadhuumopayogiini agaruguggulusallakiizaileyakanaladahriiberahareNuuziiramustaadhyaamakavaraaGgazriiveSTakasthauNeyakaparipelavailavaalukakundurukasarjarasayaSTyaahvaphalasaarasnehamadhuucchiSTabilvaphalamajjayavatilamaaSakuGkumaani medomajjavasaasarpiiSi ca snaihikadhuumopayogiini/ zirovirecanadravyaaNi gandhadravyaaNi ca tiikSNaani manohvaa haritaalaM ceti tiikSNadhuumopayogiini// AS.Suu.14.7/ bhadradaarukuSThatagaravaruNabalaatibalaartagalakacchuraahlaadiniikuberaakSiivatsaadinyarkaalarkakatakabhaarGgiikaarpaasiivRzcikaaliipattuuraprabhRtiini vidaaryaadigaNo viirataraadi stRNaakhyavarjyaani SaT paJcamuulaani ceti vaatazamanaani/ duurvaanantaamocarasamaJjiSThaaparipelavakaalaakaaliiyakakadaliikandaliipayasyaatmaguptaanaalikerakharjjuuradraakSaavidaariibadariibalaanaagabalaanaagapuSpazataavariiziita paakyodanapaakiitRNazuulyaaMzumatiidvayaariSTakaariSTaaTaruuSaketkaTarpriyaGgudhaatakiidhavadhavadhanvanasyandanakhadirakadarapriyaalataalasaalasarjatinizaazvakarNagundraavaaniirapadmaapadmakapadmabiijamRNaalakumudanalinasaugandhikapuNDariikazatapatrazaivaalakalhaarotpalakaakolyutpalikaazaluukazRGgaaTakakazerukakrauJcaadanaprabhRtiini anyaani ca ziitaviiryaaNi saarivaadiH padmakaadiH paTolaaadirnyagrodhaadirdaahaharo mahaakaSaayastRNapaJcamuulaM ceti pittazamanaani/ ziitazivazatapuSpaasaralasuradaaruraasneGgu diisaatalaasumanaHkaakaadaniilaaGgalikaahastikarNamuJjaatalaamajjakaprabhRtiinyanyaani ca ruukSoSNaviiryaaNyaaragvadhaadirasanaadirarkaadiH surasaadirmuSkakaadirvatsakaadirmustaadiH ziitaghnazca mahaakaSaayo valliikaNTakapaJcamuule ca zleSmazamanaaniiti// AS.Suu.14.8/ bhavati caatra/ samiikSya doSaduuSyaadiinamii vargaaH suyojitaaH/ sarvaamayajayaayaalaM jaayante niyataatmanaam// iti caturdazo+adhyaayaH/ atha paJcadazo+adhyaayaH AS.Suu.15.1/ athaato mahaakaSaayasaGgrahamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.15.2/ aanantyaadauSadhaanaamaamayaanaaM caanantaa eva kaSaayaaH/ ye tu sutaraamupayogavantaH prakarSavartino vaa te jiivaniiyaadisaMjJaaH/ pratyekaM dazakaSaayasaMyogaat paJcacatvaariMzanmahaakaSaayaa vakSyante/ tatpratipatyarthameva mandabuddhiinaam/ buddhimataamudaaharaNaamaatrapradarzanaartham/ zakyaM hi buddhimadbhiH svaaduziitasnigdhaadiin jiivantyaadiSu saadhaaraNaan guNaanaalocya kSiirekSudraakSaakSoDavidaariikandaadiSvapi tadguNeSu jiivaniiyaaditvamavadhaarayitum/ yathoktaanusaraNameva tu zreyo mandabuddheriti/ vyastaazca te catvaari paJcaazadadhikaani tadabhidhaanaanyeva/ yadyapi taani taanyeva dravyaaNiiti dravyasaGkaraH kaSaayeSu tathaapi na saMjJaavirodhaH/ ekasyaapi bahukaaryanirvartanaat/ tatra lavaNavarjyaa rasaaH kalpanaayaaM kaSaayaa ityucayante/ tadyonitvaat/ lavaNasya yato niryaasaadikalpanaanaamasambhavaH/ pRthagupayogopakaararahitatvaacca nairathakyamiti// AS.Suu.15.3/ bhavati caatra/ jiivantiikaakolyau dve mede mudgamaaSaparNyau ca/ RSabhakajiivakamadhukaM ceti gaNo jiivaniiyaakhyaH// AS.Suu.15.4/ vaaTyaa balaa payasyaakaakolyaavikSuvaajigandhe ca/ kSiiriNiraajakSavake bhaaradvaajii ca bRMhaNiiyo+ayam// AS.Suu.15.5/ haimavatii ciribilvaM mustaa kuSThaM vacaa haridre ca/ citrakakaTukaativiSaa vargoyaM lekhaniiyaakhyaH// AS.Suu.15.6/ arkairaNDau citraa citrakaciribilvazaGkhiniisaralaa/ hemakSiirii kaTukaa vahnimukhii bhedaniiyo+ayam// AS.Suu.15.7/ madhumadhukapRzniparNiikaTphalalodhrapriyaGgudhaatakyaH/ ambaSThakii samaGgaa mocarasazceti sandhaanaH// AS.Suu.15.8/ hiGgumaricaamlavetasa diipyakabhallaatakaasthisaMyogaat/ vargaH sapaJcakolo nirdiSTo diipaniiyo+ayam// AS.Suu.15.9/ aindryatirasaa payasyaa RSyaproktaa sthiraa balaatibalaa/ iti balyo dazako+ayaM hayagandhaa rohiNii RSabhaH// AS.Suu.15.10/ candanatuGgapayasyaa sitaalataamadhukapadmakozarim/ varNyo gaNoyamudito maJjiSThaasaarivaasahitaH// AS.Suu.15.11/ haMsapadiibRhatiidvayamRdviikaasaarivekSumuulaani/ kaiDaryamadhukakRSNaaH savidaaryaH kaNThajananaani// AS.Suu.15.12/ vRkSaamlabadaradaaDimakuvalaamraamraataalikucakaramardam/ hRdyaM samaatuluGgaamlavetasaM viddhi vargamimam// AS.Suu.15.13/ naagaracavikaacitrakaviDaGgamuurvaamRtaavacaamustaaH/ sahapippaliipaTolaastRptighno+ayaM gaNaH prathitaH// AS.Suu.15.14/ kuTajaphalabilvacitrakamahauSadhaprativiSaavacaacavikaaH/ dhanvayavaasaM pathyaa daaruharidraagaNo+ayamarzoghnaH// AS.Suu.15.15/ khadiraamalakaaruSkaranizaabhayaasaptaparNakaraviiraaH/ kuSThaaghnaazcatuGgulaviDaGgajaatipravaalaazca// AS.Suu.15.16/ naladakRtamaalacandanasarSapaghananimbakuTajamadhukaani/ kaNDuuM daaruharidraasanaktamaalaani nighnanti// AS.Suu.15.17/ akSiivamaricakebukaviDaGgagaNDiirakiNihinirguNDyaH/ ghnanti krimiin zvadaMSTraaviSaakhuparNyastathaa na ciraat// AS.Suu.15.18/ maJjiSThaazleSmaatakarajaniisuvahaaziriiSapaalindyaH/ sailaacandanakatkaaH sasinduvaaraa viSaM ghnanti// AS.Suu.15.19/ zaalikuzakaazaSaSTikaviiraNadarbhekSuvaalikekSuuNaam/ tadvad gundrotkaTayormuulamalaM stanyajananaaya// AS.Suu.15.20/ paaThaanaagarasuratarughanaamRtaasaarivendrayavamuurvaaH/ kaTukaakiraatatiktaM vargo+ayaM stanyazuddhikaraH// AS.Suu.15.21/ medaakaakoliidvayavRkSaruhaajiivakarSabhakuliGgaaH/ zukrajanano gaNo+ayaM saha jaTilaazuurpaparNiibhiH// AS.Suu.15.22/ kuSThailavaalukakaTphalakaaNDekSvikSvabdhiphenakoziiraiH/ vasukekSurakaiH zukraM zudhyet sakadambaniryaasaiH// AS.Suu.15.23/ draakSaakaakoliidvaya madhuparNiimadhukajiivakavidaaryaH/ snehopagaaH samedaa jiivantiizaaliparNiikaaH// AS.Suu.15.24/ saubhaJjanakapunarnavavRzciivakulatthamaaSabadaraaNi/ svedopagaani vidyaat sayavatilaarkorupuugaani// AS.Suu.15.25/ laajaamrabadaradaaDimayavaSaSTikamaatuluGgasevyaani/ jambvaamrapallavaani ca vaminigrahaNaani mRtsaa ca// AS.Suu.15.26/ naagaradhanvayavaasakavaalakaparpaTakacandanaguDuucyaH/ bhuunimbaghanapaTolii kustumbaryastRSaM ghnanti// AS.Suu.15.27/ bRhatiidvayavRkSaruhaapuSkaramuulaabhayaakaNaazRGgyaH/ hidhmaaM nighnanti zaTii duraalabhaa badarabiijaM ca// AS.Suu.15.28/ zaamaanantaa padmaa kaTvaGgaH padmakesaraM lodhram/ dhaatakikusumasamaGgaamocarasaamraasthi viDgrahaNam// AS.Suu.15.29/ jambuusallakimadhukaM niilotpalakacchuraatilazryaahvam/ bhRSTaa ca mRt payasyaa sazaalmalii viDvirajanaani// AS.Suu.15.30/ jambvaamrodumbaravaTakapiitanaplakSapippalaazmantam/ bhallaatasomavalkaM muutragrahaNaay nirdiSTam// AS.Suu.15.31/ kamalanalinakumuda madhukasaugandhikadhaatakiilataakusumam muutraM nayati viraagaM sotpalazatapatrapuNDariikaM ca// AS.Suu.15.32/ vRkSaadaniizvadaMSTraadarbhetkaTavasukavazirakuzakaazaaH/ muutraM virecayeyurgundraa paaSaaNabhedazca// AS.Suu.15.33/ draakSaamalakapunarnabavRzciivaduraalabhaabhayaakRSNaaH/ kaasaM ghnanti sazRGgii taamalakii kaNTakaarii ca// AS.Suu.15.34/ caNDaamlavetasazaTii taamalakiisurasahiGgujiivantyaH/ puSkaramuulailaaguruvargo+ayaM zvaasazamanaaya// AS.Suu.15.35/ draakSaapiiluparuuSakamaJjiSThaasaarivaamRtaapaaThaaH/ triphalaa ceti gaNo+ayaM jvarasya zamanaay nirdiSTaH// AS.Suu.15.36/ daaDimaphalguparuuSakapriyaalayavaSaSTikekSubadaraaNi/ zramanaazanaani vidyaad draakSaakharjjuurasahitaani// AS.Suu.15.37/ padmakalaajoziiraM madhukotpalasaarivaasitodiicyam/ kaazmaryaphalaM candanameSa gaNo daahahaa proktaH// AS.Suu.15.38/ natanaagaraaguruvacaadhaanyakabhuutiikapippaliivyaaghrayaH/ ziitaM zamayantyaciraat syonaakaH saagnimanthazca// AS.Suu.15.39/ tindukapriyaalaviijakasaptacchadakhadirakadarabadaraaNi/ arimedavaajikarNau kakubhazcodardazamanaani// AS.Suu.15.40/ kaakolyelaa sevyaM nidigdhike zaalipRzniparNyau ca/ ghnantyaGgamardamaciraacandanamadhukorubuukaM ca// AS.Suu.15.41/ diipyakamaricaajaajiigaNDiiraM saajagandhamatha zuulam/ zamayati sapaJcakolaM zophaM dazamuulamaadyaM ca// AS.Suu.15.42/ madhumadhukalaajagairikaphaliniimocarasamRtkapaalaani/ saMsthaapayanti rudhiraM rudhiraM ca sazarkaraM lodhram// AS.Suu.15.43/ zailailavaalukaTphalamocarasaazokapadmakaziriiSam/ sthaapayati vedanaamatha sahatuGgakadambavidulaM ca// AS.Suu.15.44/ kaiDaryahiGgucorakapalaGkaSaazokarohiNivayasthaaH/ puutyarimedo jaTilaagolomivacaazca saMjJaadaaH// AS.Suu.15.45/ aindrii duurvaamoghaaviSvaksenaa vyathaa zivaariSTaa/ braahmii savaaTyapuSpii zataviiryaa sthaapayed garbham// AS.Suu.15.46/ amRtaa pathyaa dhaatrii jiivantii zreyasii sthiraayuktaa/ maNDuukaparNyatirasaa sthaapayati punarnavaa ca vayaH// AS.Suu.15.47/ iti naanaavidhavyaadhivighaataarthamudaahRtaaH/ yogaa rogaaturavazaat kalpayettaan yathaayatham// iti paJcadazo+adhyaayaH/ atha SoDazo+adhyaayaH/ AS.Suu.16.1/ athaato vividhadravyagaNasaGgrahamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.16.2/ vidaaripaJcaaDgulavRzcikaaliivRzciivadevaahvayazuurpaparNyaH/ kaNDuukarii jiivanahrasvasaMjJe dve paJcake gopasutaa tripaadii// AS.Suu.16.3/ vidaaryaadirayaM hRdyo bRMhaNo vaatapittahaa/ zoSagulmaaGgamardordhvazvaasakaasaharo gaNaH// AS.Suu.16.4/ saarivoziirakaazmaryamadhuukaziziradvayam/ yaSTiiparuuSakaM hanti daahapittaasratRDjvaraan// AS.Suu.16.5/ padmakapuNDrau vRddhitugardhyaH zRGgyamRtaa daza jiivanasaMjJaaH/ stanyakaraa ghnantiiraNapittaM priiNanabRMhaNajiivanavRSyaaH// AS.Suu.16.6/ paruuSakaM varaa draakSaa kaTphalaM katakaat phalam/ raajaahvaM daaDimaM zaakaM tRNmuutraamayavaatajit/ aJjanaM phalinii maaMsii padmotpalarasaaJjanam/ sailaamadhukanaagaahvaM viSaantardaahapittanut// AS.Suu.16.7/ paTolakaTurohiNiicandanaM madhusravaguDuucipaaThaanvitam/ nihanti kaphapittakuSThajvaraan viSaM vamimarocakaM kaamalaam// AS.Suu.16.8/ guDuuciipadmakaariSTadhaanakaa raktacandanam/ pittazleSmajvaracchardidaahatRSNaaghnamagnikRt// AS.Suu.16.9/ aaragvadhendrayavapaaTalikaakatiktaanimbaamRtaamadhurasaasruvavRkSapaaThaaH/ bhuunimbasairyakapaTolakaraJjayugmasaptacchadaagnisuSaviiphalabaaNaghoNTaaH// AS.Suu.16.10/ aaragvadhaadirjayati chardikuSThaviSajvaraan/ kaphaM kaNDuuM pramehaM ca duSTavraNavizodhanaH// AS.Suu.16.11/ asanatinizabhuurjazvetavaahaprakiiryaaH khadirakadarabhaNDiiziMzapaameSazRGgyaH/ trihimanatapalaazaajoGgakaH zaakasaalau dhavakabukakaliGgacchaagakarNaazvakarNaaH// AS.Suu.16.12/ asanaadirvijayate zvitrakuSThakaphakrimiin/ paaNDurogaM pramehaM ca medodoSanibarhaNaH// AS.Suu.16.13/ varaNasairyakayugmazataavariidahanamoraTabilvaviSaaNikaaH/ dvibRhatiidvikaraJjajayaadvayaM bahalapallavadarbharujaakaraaH// AS.Suu.16.14/ varaNaadiH kaphaM medo mandaagnitvaM niyacchati/ aaDhyavaataM zirazzuulaM gulmaM caantaH savidradhim// AS.Suu.16.15/ uuSakastutthakaM hiGgukaasiisadvayasaindhavam/ sazilaajatu kRcchraazmagulmamedaH kaphaapaham// AS.Suu.16.16/ bhavanti caatra viirataraaraNikau nagagucchau moraTaTuNTukasairyakayugmam/ mustakamaJjarikarkazapaarthaa muutravirekakaro dazakazca// AS.Suu.16.17/ vargo viirataraadyo+ayaM hanti vaatakRtaan gadaan/ azmariizarkaraamuutrakRcchraaghaatarujaapahaH// AS.Suu.16.18/ lodhrazaabarakalodhrapalaazaajiGgiNiisaralakaTphalayuktaaH/ kutsitaambakadaliigatazokaaH selavaaluparipelavamocaaH// AS.Suu.16.19/ eSa lodhraadiko naama medaHkaphaharogaNaH/ yonidoSaharaH stambhii varNyo viSavinaazanaH// AS.Suu.16.20/ arkaalarkau naagadantii vizalyaa bhaarGgii raasnaa vRzcikaalii prakiiryaa/ pratyakpuSpii piitatailodakiiryaaH zvetaayugmaM taapasaanaaM ca vRkSaH// AS.Suu.16.21/ ayamarkaadiko vargaH kaphamedoviSaapahaH/ kRmikuSThaprazamano vizeSaat vraNazodhanaH// AS.Suu.16.22/ surasayugaphaNijjaM kaalamaalaa viDaGgaM kharabukavRSakarNiikaTphalaM kaasamardaH/ kSavakasarasibhaarGgiikaarmukaaH kaakamaacii kulahalaviSamuSTii bhuustRNo bhuutakezii// AS.Suu.16.23/ surasaadirgaNaH zleSmamedaHkriminiSuudanaH/ pratizyaayaarucizvaasakaasaghno vraNazodhanaH// AS.Suu.16.24/ muSkakasnugvaraadviipiipalaazadhavaziMzapaaH/ gulmamehaazmariipaaNDumedo+arzaHkaphazukrajit// AS.Suu.16.25/ vatsako madhurasaa truTirvacaa diirghavRntaphalavellasarSapaaH/ rohiNiisthapanihiMgubhaarGgayaH zuulaghaati dazakaM ghuNapriyaa// AS.Suu.16.26/ vatsakaadyo+anilazleSmamedo+arocakapiinasaan/ zuulaarzojvaragulmaaMzca hanti diipanapaacanaH// AS.Suu.16.27/ vacaajaladadevaahvanaagaraativiSaabhayaaH/ haridraadvayayaSTyaahvakalaziikuTajodbhavaaH// AS.Suu.16.28/ vacaaharidraadigaNaavaamaatiisaaranaazanau/ medaHkaphaaDhyapavanastanyadoSanibarhaNau// AS.Suu.16.29/ priyaGgupuSpaaJjanayugmapadmaaH padmaadrajo yojanavalyanantaa/ saaladrumo mocarasaH samaGgaa punnaagaziitaM madaniiyahetuH// AS.Suu.16.30/ ambaSThaamadhukanamaskariinandiivRkSapalaazakacchuraaH/ lodhraM ghaatakivilvapezikaa vaTavaGgaH kamalodbhavaM rajaH// AS.Suu.16.31/ gaNau priyaGgvambaSThaadii pakvatiisaaranaazanau/ sandhaaniiyau hitau pitte vraNaanaamapi ropaNau// AS.Suu.16.32/ mustaavacaagnidvinizaadvitiktaabhallaatapaaThaatriphalaaviSaakhyaaH/ kuSThaM truTii haimavatii ca yonistanyaamayaghnaa malapaacanaazca// AS.Suu.16.33/ nyagrodhapippalasadaaphalalodhrayugmajambuudvayaarjunakapiitanasomavalkaaH/ plakSaasravaJjulapriyaalapalaazanandiikoliikadambaviralaamadhukaM madhuukam// AS.Suu.16.34/ nyagrodhaadirgaNo vraNyaH saGgraahii bhagnasaadhanaH medaHpittaasratRDdaahayoniroganibarhaNaH// AS.Suu.16.35/ elaayugmaturuSkakuSThaphaliniimaaMsiijaladhyaamakaspRkkaacorakacocapatratagarasthauNeyajaatiirasaaH/ zuktivyaaghranakhau suraahvamagaruHzriivaasakaHkuGkumaM caNDaagugguludevadhuupakhapuraaHpunnaaganaagaahvayam// AS.Suu.16.36/ elaadiko vaatakaphau viSaM ca viniyacchati/ varNaprasaadanaH kaNDuupiTakaakoThanaazanaH// AS.Suu.16.37/ zyaamaadantiidravantiikramukakuTharaNaazaGkhiniicarmasaahvaasvarNakSiirigavaakSiizikharirajanikaa chinnarohaa karaJjaH/ bastaantrii vyaadhighaato bahalabahurasastiikSNavRkSaat phalaani zyaamaadyo hanti gulmaM viSamarucikaphau hRdrujaM muutrakRchram// AS.Suu.16.38/ pippaliipippaliimuulacavyacitrakazRGgaveramaricahastipippaliihareNukailaajamojendrayavapaaThaajiirakasarSapamahaanimbaphalguhiGgubhaarGgiivacaamustaamadhurasaativiSaaviDaGgaani kaTurohiNii ceti// AS.Suu.16.39/ pippalyaadiH kaphaharaH pratizyaayaanilaaruciiH/ nihanyaaddiipano gulmazuulaghnazcaamapaacanaH// AS.Suu.16.40/ paJcaviMziitarityuktaa vargaasteSu tvalaabhataH/ yuJjyaattadvidhamanyacca dravyaM jahyaadayaugikam// AS.Suu.16.41/ ete vargaa doSaduuSyaadyapekSya kalkakvaathasnehalehaadiyuktaaH/ paane nasye+anvaasane+antarbahirvaa lepaabhyaGgairghnanti rogaan sukRchraan// iti SoDazo+adhyaayaH/ atha saptadazo+adhyaayaH/ AS.Suu.17.1/ athaato dravyaadivijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.17.2/ iha hi dravyaM paJcamahaabhuutaatmakam/ tasyaadhiSThaanaM pRthivii yonirudakaM khaanilaanalasamavaayaannirvRttivizeSau/ utkarSeNa tu vyapadezaH/ tasmaadbhuutasamavaayasambhavaannaikarasaM dravyam/ tatazca naikadoSaa vyaadhayaH// AS.Suu.17.3/ tatra vyakto rasaH/ anurasastu rasenaabhibhuutatvaadavyakto vyakto vaa kiJcidante/ rasasya tu chedanopazamane dve karmaNii/ hitaahitau prabhaavau/ tadaazrayeSu ca dravyasaMjJakeSu pRthivyaadiSu guNaaH prakRtivikRtivicaaradezakaalavazaadgurvaadayo raseSu saahacaryaadupacaryante// AS.Suu.17.4/ tatra dravyaM gurukaThinavizadamandasaandrasthuulasthiragandhaguNabahulaM paarthivaM upacayagauravasaGghaatasthairyakaram// AS.Suu.17.5/ dravasnigdhaziitagurumandasaandrasaramRdupicchilarasaguNabahulamaudakaM upakledasnehabandhaviSyandamaardavaprahlaadakaram// AS.Suu.17.6/ tiikSNoSNaruukSasuukSmalaghuvizadaruupaguNabahulamaagneyaM daahapaakaprakaazaprabhaavarNakaram// AS.Suu.17.7/ ruukSasuukSmalaghuvizadavikaaSivyavaayiziitakharasparzaguNabahulaM vaayvyaM raukSyalaaghavavaizadyaglaanivicaarakaram// AS.Suu.17.8/ suukSmalaghuvizadazlakSNavyavaayiviviktazabdaguNabahulamaakaazaatmakaM sauSiryalaaghavakaram// AS.Suu.17.9/ itthaM ca naanauSadhabhuutaM jagati kiJcid dravyamasti vividhaarthaprayogavazaat// AS.Suu.17.10/ tatraagnimaarutaatmakaM praayeNordhvabhaagikam/ tayorhilaaghavaaduurdhvagatitvaaccaagneH plavanatvaacca maarutasya// AS.Suu.17.11/ bhuumyaudakaatmakaM tu praayeNaadhobhaagikam/ tayorhi gauravaanimnagatvaacca toyasya// AS.Suu.17.12/ vyaamizraatmakamubhayatobhaagam// AS.Suu.17.13/ zamanaM tu doSavipariitaguNamuktaM praak/ tatsaGkare ca yato baahulyena kaaryakartRtvaM bhavati yadevaadhikaM tadeva tatkaaryakaramiti vyapadezaH/ tathaanilaatmakaM graahi/ analaatmakaM diipanapaacanam/ ubhayaatmakaM lekhanam/ bhuumyudakaatmakaM bRMhaNam// AS.Suu.17.14/ tatra kaTvamlalavaNaa viiryeNa yathottaramuSNaaH/ tiktakaSaayamadhuraaH ziitaaH// AS.Suu.17.15/ tiktakaTukaSaayaa ruukSaa baddhaviNmuutramaarutaaH/ lavaNaamlamadhuuraaHsnigdhaaHsRSTaviNmuutramaarutaaH// AS.Suu.17.16/ lavaNakaSaayamadhuraa guravaH/ tadvadamlakaTukatiktaa laghavaH/ anye punargurulaghusnigdharuukSasaadhaaraNaM lavaNamicchanti// AS.Suu.17.17/ viiryaM tu kecid gurulaghusnigdharuukSatiikSNamandaziitoSNabhedenaaSTavidhamaahuH/ apare punaH paThanti// AS.Suu.17.18/ viiryaM dravyasya tadjJeyaM yadyogaat kriyate kriyaa/ naaviiryaM kurute kiJcit sarvaa viiryakRtaa hi saa// AS.Suu.17.19/ tairapi caivamatiprakRSTazaktiyuktaanaamazeSaudhaguNasaarabhuutaanaamaSTaanaameva gurvaadiinaaM viiryasaMjJaa viziSTaamnaayavihitaapi laukikiiti samudbhaavyate/ tathaa hi tayaa rasavipaakaguNaantaravijayino bhuuyaaMsazca variSThaazca guNaaH saGgRhiitaaH/ vizeSavRtyaa ca tatra tatra dravyasvaruupakathane vyavahaaraH pravRttito bhavati/ ata eva sarvaatizaayii dravyasvabhaavaH prabhaava ityaamnaataH/ satyapi ca kriyaanirvarttanasaamaanye tadvipariitaa rasaadayo viiryaakhyayaa prabhaavasaMjJayaa vaa na paraamRzyante// AS.Suu.17.20/ anye tu gurvaadiinaamagniiSomaatmakatvaadaadaanavisargavibhaaagena kaalasya coSNaziitaatmakatvaad dvividhamevaamananti/ evaM caahuH// AS.Suu.17.21/ naanaatmakamapi dravyamagniiSomau mahaabalau/ vyaktaavyaktaM jagadiva naatikraamati jaatucit// AS.Suu.17.22/ tatroSNaM dahanapacanasvedanavilayanaanilakaphazamanaani karoti// AS.Suu.17.23/ ziitaM hlaadanastambhanajiivanaraktapittaprasaadanaadiini// AS.Suu.17.24/ iti viiryamuktaM vipaakastuucyate/ vipaakastu praayaH svaaduH svaadulavaNayoramlo+amlasya kaTuritareSaam/ rasairasau tulyaphalaH// AS.Suu.17.25/ dravyaguNavizeSeNa caasyaalpamadhyabhuuyastvamupalakSayet// AS.Suu.17.26/ paraazarastu paThati/ paakaastrayo rasaanaamamlo+amlaM pacyate kaTuH kaTukam/ catvaaro+anye madhuraM saGkiirNarasaastu saGkiirNam// AS.Suu.17.27/ kaTutiktakaSaayaaNaaM kaTuko yeSaaM vipaaka iti pakSaH/ teSaaM pittavighaate tiktakaSaayau kathaM bhavataH// AS.Suu.17.28/ tatra yanmadhuraM rasavipaakayoH ziitaviiryaM ca dravyaM yaccaamlaM tayoruSNaviiryaM ca yadvaa kaTukaM teSaaM yathaasvaM rasebhyaH praayo guNaan doSakopazamanatvaM ca vidyaat/ tadyathaa kSiiramadiraamaricaadiinaam// AS.Suu.17.29/ rasaadisaGkareNa tvanyathaatvam/ yathaa madhu madhuraM zleSmaaNaM zamayati kaTuvipaakatayaa/ sakaSaayatvaadraukSyaacca vaataM janayati ziitaviiryatvaacca/ tathaa yavo+api/ aanuupaudakapizitaM ziitamapi pittaM karotyuSNaviiryatvaat/ tathaa tailaM kaTuvipaakatayaa ca vipaakata eva baddhaviNmuutram/ amlaM kaaJjikaM kaphaM jayati ruukSoSNatvaat kapitthaM tu raukSyaat pittaM tu ziitaviiryatvaat/ aamalakaM pittaM ziitaviiryatvaat svaadupaakatayaa ca kaphaM raukSyaallaaghavaacca zaityaraukSyalaaghavaistu na vaatam/ lavaNaM saindhavaM svaadupaakatayaa pittaM jayati laaghavaat kaphaM jayati/ kaTukaapi zuNThii snehauSNyasvaadupaakairvaataM kSapayati pippalii ca/ lazuno+api snehauSNyagauravaiH/ palaaNDuzca/ sa tu snehagauravaabhyaaM janayati zleSmaaNam/ vRddhaM ca muulakaM svaadupaakatayaa/ snigdhaani tiktaani vyaaghriivizalyaarkaagaruuNyuSNaviiryatvaat pittaM janayanti/ kaSaayatiktaM mahat paJcamuulaM vaataM jayati na tu pittaM uSNaviiryatvaat/ kaSaayazca kulattho+amlapaakatayaa cetyetannidarzanamaatramuktam// AS.Suu.17.30/ tasmaat/ kiJcidrasena kurute karma paakena caaparam/ dravyaM guNena viiryeNa prabhaaveNaiva kiJcana// AS.Suu.17.31/ yadad dravye rasaadiinaaM balavattvena vartate/ abhibhuuyetaraaMstattat kaaraNattvaM prapadyate// AS.Suu.17.32/ viruddhaguNasaMyoge bhuuyasaalpaM hi jiiyate// AS.Suu.17.33/ rasaM vipaakastau viiryaM prabhaavastaanyapohati/ balasaamye rasaadiinaamiti naisargikaM balam// AS.Suu.17.34/ viruddhaa api caanyonyaM rasaadyaaH kaaryasaadhane/ naavazyaM syurvighaataaya guNadoSaa mitho yathaa// AS.Suu.17.35/ rasaviiryaprabhRtayo bhuutotkarSaapakarSataH/ ekaruupaa viruupaa vaa dravyaM samadhizerate// AS.Suu.17.36/ maadhuryazaityapaicchilyasnehagauravamandataaH/ saha vRttyaa sthitaaH kSiire natvaanuupaudakaamiSe// AS.Suu.17.37/ guNaa dravyeSu ye coktaasta eva tanudoSayoH/ sthitivRddhikSayaastasmaatteSaaM hi dravyahetukaaH// AS.Suu.17.38/ rasaM vidyaannipaatena tenaadhivasanena ca/ viiryaM vipaakaM dravyaaNaaM karmaNaH pariniSThayaa// AS.Suu.17.39/ madhuraskandhanirdiSTaghRtatailaguDaadiSu/ guNaasvaadaadiibhedena rasaSaTkaM na yujyate// AS.Suu.17.40/ astu bhedaadasaGkhyatvamaikyaM vaasvaadalakSaNaat/ bhuutotkarSaapakarSeNa bhedo yo+alpena kalpyate// AS.Suu.17.41/ saGkiirNatvaat phale caasau tulyatvaanna vivakSyate/ gurvaadiinaaM vizeSe+api svajaateranatikramaat// AS.Suu.17.42/ saGkhyaabhedo yathaa naasti rasaanaamapi sa kramaH/ dRSTaM mukhopalepaadi yatsarveSu ghRtaadiSu// AS.Suu.17.43/ na ca taddaaDimaadyeSu SaDevaato rasaaH smRtaaH/ aanantyaikatvayozca syaanna vicitraarthatantraNam// AS.Suu.17.44/ gurvaaaMdyaa viiryamucyante zaktimanto+anyathaaguNaaH/ parasaamarthyahiinatvaat guNaa evetare guNaaH// AS.Suu.17.45/ yathaarasaM jaguH paakaan SaT kecittadasaampratam/ yatsvaadurvriihiramlatvaM na caamlamapi daaDimam// AS.Suu.17.46/ yaati tailaM ca kaTutaaM kaTukaapi na pippalii/ yathaarasatve paakaanaaM na syaadevaM viparyayaH// AS.Suu.17.47/ yasmaadRdSTo yavaH syaadurgururapyanilapradaH/ diipanaM ziitamapyaajyaM vasoSNaapyagnisaadinii// AS.Suu.17.48/ kaTupaako+api pittaghno mudgo maaSastu pittalaH/ svaadupaako+api calakRt snigdhoSNaM guru phaaNitam// AS.Suu.17.49/ rasaH svaaduryathaa caitattathaanyeSvapi dRzyate/ vaatalaM kaphapittaghnamamlamapyaakSakiiphalam// AS.Suu.17.50/ kurute dadhi gurveva vahniM paaraavataM na tu/ kapitthaM daaDimaM saamlaM graahi naamalakiiphalam// AS.Suu.17.51/ kaSaayaa graahiNii ziitaa dhaatakii na hariitakii/ apradhaanaaH pRthak tasmaadrasaadyaaH saMzritaastute// AS.Suu.17.52/ prabhaavazca yato dravye dravyaM zreSThamato matam/ rasaadisaamye yat karma viziSTaM tat prabhaavajam// AS.Suu.17.53/ dantii rasaadyaistulyaapi citrakasya virecanii/ madhukasya ca mRdviikaa ghRtaM kSiirasya diipanam// AS.Suu.17.54/ kaTupaakarasasnigdhagurutvaiH kaphavaatajit/ lazuno vaatakaphakRnna tu taireva yadguNaiH// AS.Suu.17.55/ mitho viruddhaan vaataadiin lohitaadyaa jayanti yat/ kurvanti yavakaadyaazca tatprabhaavavijRmbhitam// AS.Suu.17.56/ ziriiSaadirviSaM hanti svapnaadyaM tadvivRddhaye/ maNimantrauSadhiinaaM ca yat karmavividhaatmakam// AS.Suu.17.57/ zalyaaharaNapuJjanmarakSaayurddhiivazaadikam/ darzanaadyairapi viSaM yanniyacchati caagadaH// AS.Suu.17.58/ virecayati yad vRSyamaazu zukraM karoti vaa/ uurdhvaadhobhaagikaM yacca dravyaM yacchamanaadi ca// AS.Suu.17.59/ maatraadi praapya tattacca yat prapaJcena varNitam/ tacca prabhaavajaM sarvamato+acintyaH sa ucyate// AS.Suu.17.60/ rasena viiryeNa guNaizca karma dravyaM vipaakena ca yadvidadhyaat/ sadyo+anyathaa tat kurute prabhaavaaddhetoratastatra na gocaro+asti// iti saptadazo+adhyaayaH/ atha aSTaadazo+adhyaayaH AS.Suu.18.1/ athaato rasabhediiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.18.2/ rasaH khalvaapyaH praagavyaktazca/ sa SaDRtukatvaat kaalasya mahaabhuutaguNairuunaatiriktaiH saMsRSTo viSamaM vidagdhaH SoDhaa pRthagvipariNamate madhuraadibhedena// AS.Suu.18.3/ tatra bhuujalayorbaahulyaanmadhuro rasaH/ bhuutejasoramlaH/ jalatejasorlavaNaH/ vaayvaakaazayostiktaH/ vaayutejasoH kaTukaH/ vaayuurvyoH kaSaayaH// AS.Suu.18.4/ teSaaM svaaduraasvaadyamaano mukhamupalimpatiindriyaaNi prasaadayati/ dehaM prahlaadayati/ SaTpadapipiilikaadiinaamapiiSTatamaH/ amlastu jihvaamudvejayatyuraHkaNThaM vidahati/ mukhaM sraavayatyakSibhruvaM saGkocayati dazanaan harSayati romaaNi ca/ lavaNo mukhaM viSyandayati kaNThakapolaM vidahati annaM prarocayati/ tikto vizadayati vadanaM vizodhayati kaNThaM pratihanti rasanaam/ kaTuko bhRzamudvejayati jihvaagraM cimicimaayati kaNThakapolaM sraavayati mukhaakSinaasikaM vidahati deham/ kaSaayastu jaDayati jihvaaM badhnaati kaNThaM piiDayati hRdayam// AS.Suu.18.5/ tatra madhuro raso janmaprabhRtisaatmyaat sarvadhaatuvivardhanaH aayuSyo baalavRddhakSatakSiiNabalavarNendriyatvakkezakaNThahitaH priiNano bRMhaNo jiivanastarpaNaH sthairyasandhaanaH stanyakaro vaatapittaviSadaahamuurchaatRSNaaprazamanaH snigdhaH ziito mRdurguruzca// AS.Suu.18.6/ evaMguNo+api sa sadaatyupayujyamaanaH sthaulyaagnisaadagurutaalasakaatindriyaaH/ zvaasapramehagalarogaavisaMjJataasyamaadhuryalocanagalaarbudagaNDamaalaaH// AS.Suu.18.7/ chardyudardamuurddharukkaasapiinasakrimiin zliipadajvarodaraSThiivanaani caavahet// AS.Suu.18.8/ amlo+anilanibarhaNo+anulomanaH koSThavidaahii raktapittakRduSNaviiryaH ziitasparzobodhayatiindriyaaNi/ rocanaH paacano diipano bRMhaNastarpaNaH priiNanaH kledano vyavaayii laghuH snigdho hRdyazca// AS.Suu.18.9/ janayati zithilatvaM sevitaH sotidehe kaphavilayanakaNDuupaaNDutaadRgvighaataan/ kSatavihitavisarpaM raktapittaM pipaasaaM zvayathumapi kRzaanaaM taijasatvaat bhramaM ca// AS.Suu.18.10/ lavaNaH stambhabandhasaGghaatavidhmaapanaH sarvarasapratyaniiko diipano rocanaH paacanaH kledanaH zoSaNaH snehanaH svedano bhedanaH chedanaH saro vyavaayii vikaaSii harati pavanaM viSyandayati kaphaM vizodhayati srotaaMsi naatiguruH snigdhatiikSNoSNazca// AS.Suu.18.11/ khalatipalitatRSNaataapamuurcchaavisarpazvayathukiTibhakoSThaakSeparodhaasrapittam/ kSataviSamadavRddhiM vaataraktaM karoti kSapayati balabhojaH soti vaa sevanena// AS.Suu.18.12/ tiktaH svayamarociSNuraruciviSakRmimuurcchotkledajvaradaahatRTakuSThakaNDuuharaH kledamedovasaamajjaviNmuutrapittazleSmopazoSaNo diipanaH paacano lekhanaH stanyakaNThavizodhano medhyo naatiruukSaH ziito laghuzca// AS.Suu.18.13/ dhaatubalakSayamuurcchaaglaanibhramavaatarogaparuSatvam/ kharavizadaraukSyabhaavaiH soti samaasevitaHkuryaat// AS.Suu.18.14/ kaTuko+alasakazvayathuudardasthaulyaabhiSyandakRmivaktrarogaviSakuSThakaNDuuprasaadhano vraNaavasaadanaH sneha kledazoSaNo rocanaH paacano diipano lekhanaH zodhanaH zoSayatyannaM sphuTayatiindriyaaNi bhinatti zoNitasaMghaataM chinnatti bandhaan vivRNoti srotaaMsi kSapayati zleSmaaNaM laghuruukSatiikSNoSNazca// AS.Suu.18.15/ kurute+atiniSovitaH sa tRSNaamadamuurcchaavamimohadehasaadaan/ balazukragalopazoSakampabhramataapaglapanaatikarzanaani// AS.Suu.18.16/ karacaraNapaarzvapRSThaprabhRtiSvanilasyakopamatitiivram/ saGkaacatodabhedairvaavyagniguNaadhikatvena// AS.Suu.18.17/ kaSaayo balaasaM sapittaM saraktaM nihantyaazu badhnaati varcotiruukSaH/ gurustvaksavarNatvakRt kledazoSii himaH priiNano ropaNo lekhanazca// AS.Suu.18.18/ atyabhyaasaat so+api zukroparodhaM tRSNaadhmaanastambhaviSTambhakaarzyam/ srotobandhaM vaataviNmuutrasaGgaM pakSaaghaataakSepakaadiiMzca kuryaat// AS.Suu.18.19/ atha madhuraskandho ghRtamadhutailakSiiramedomajjekSuvikRtidraakSaakSoDakharjuuramocacocapanasasiJcatikaapriyaalaraajaadanakharyuuriitaalamastakakaazmaryamadhuukaparuuSakataamalakiiviiraavidaariizataavariitugaakSiiriijiivakarSabhakSiirazuklaamadhuulikaatmaguptaabalaatibalaavizvadevaasahadevaasaalaparNiimudgaparNiipRzniparNiimaSaparNiimahaasahaakSudrasahaaRddhivRddhizraavaNiicchatraaticchatrarzyarpoktaazva gandhaazvadaMSTraamRNaalikaapuSkarabiijazRGgaaTakakazerukatakakanakabimbiiprapauNDariikaprabhRtiini jiivaniiyo gaNastRNapaJcamuulaM ca// AS.Suu.18.20/ amladravyaskandho daaDimaamalakaamraamraatakakozaamramaatuluGgavRkSaamlaamliikaamlevatasakuvalalakucapaaraavatabhavyakaramardadhavadhanvanakolabadarairaavatakapitthadantazaThapraaciinaamalakanaaraGgatilakaNTakaruupyadadhimastutakradhaanyaamlamadyazuktaprabhRtiini// AS.Suu.18.21/ lavaNadravyaskandhaH saindhavaadiini kSaaraantaani trapusiisaprabhRtiini// AS.Suu.18.22/ tiktadravyaskandho+agarutagaroziiravaalakacandananaladakRtamaalanaktamaalaapaamaargaharidraadvayamustamuurvaamadanaphalaajazRGgiitraayamaaNaakaTukaakiraatatiktakakaraviiravizaalaasuSavyativiSaayavaasakajyotiSmatiipaaThaavikaGkataarkakaakamaaciivacaavaraNavatsakavaijayantiivetasasaptaparNasomavalkasumanaHkaaMsyalohaprabhRtiini paTolaadizca zaakavargaH// AS.Suu.18.23/ kaTukadravyaskandho maricahiGgutejovatiihastipippaliiviDaGgabhallaatakaasthimuulakasarSapalazunapalaaNDukaraJjamanazzilaaladevadaarukuSThailaasurasacorakahareNukaamuutrapittaprabhRtiini kuTheraadizca haritavargaH paJcakolaM ca// AS.Suu.18.24/ kaSaayadravyaskandho hariitakiipriyaGgvanantaakSaudralodhrakaTphaladhavadhanvanadhaatriiphaladhaatakiipuSpapadmaapadmakapadmapuSpanaagakesarakumukotpalatuGgatindukakadambodumbarajambvaamraplakSavaTabibhiitakavikaGkatajambvaamraasthyaamakapitthaazvatthamocarasasamaGgaasomavalkasaptaparNasyandanaasanasallakiisaalataalapriyaalailaavaastukaparipelavajiGgiNiibadariikhadirakadaraarimedakaazakazerukavaMzaazmantakaazokaziriiSaziMzapaapalaazazamaziNazaGkhanaabhimeSazRGgiitaruNakharjjuurasphuurjjakabhuurjjaarjunaajakarNavaraNapriyaalamuktaaJjanaigarikabisamRNaalaprabhRtiini// AS.Suu.18.25/ tatra praayo madhuraM zleSmalamanyatra puraaNazaaliyavagodhuumamudgamadhuzarkaraajaaGgalamaaMsaat/ praayo+amlaM pittalamanyatra daaDimaamalakaat/ praayolavaNamacakSuSyamanyatra saindhavaat/ praayastiktakaTukaM vaatalamavRSyaM caanyatraamRtaapaToliinaagarapippaliilazunaat/ praayaH kaSaayaM ziitaM stambhanaM caanyatra hariitakyaaH// AS.Suu.18.26/ iti yathaasthuulaM nityopayoginaaM pradhaanatamaanaaM copasaGgrahaH// AS.Suu.18.27/ ghRtaamalakasindhuutthapaToliinaagaraabhayaaH/ zreSThaa yathaasvaM skandheSu rasadezastu vakSyate// AS.Suu.18.28/ atha yaH zizirapavanadharaNiidharavividhavanagahananadiitaTaakapalvalodapaanakamalakumudakuvalayaavakiirNoramyaH sthirasnigdhabhuumirbhuuriharitatRNo+atiduuravistRtaprataanapravaalopasaMcchannapaadapaH sasyasariisRpakhagabahulaH zleSmapittapraayo gurvauSadhisalilaH zliipadagalarogaapaaciiMjvaraadyaamayopadrutajanapadaH so+anuupo madhurarasayoniH// AS.Suu.18.29/ yastu viSamavipulasikataasthalabahulo+atiduuraavagaaDhavirasasalilaH klezasahaarogazariiradiirghaayuHpraayo janapado+anuupariitazca sa jaaGgalaH kaTukarasayoniH/ ata eva caanuupasaadhaaraNo jaaGgalasaadhaaraNazca vikalpyaH/ tayoraadyo lavaNaamlayoryoniritarazcetarayoH/ saMyogaastveSaaM saptapaJcaazadbhavanti/ bhavanti caatra// AS.Suu.18.30/ svaadurdvikeSu paJcaamlazcaturo lavaNastrayam/ dvau tiktaH kaTukazcaikaM yaati paJcadazaiva te// AS.Suu.18.31/ trikeSu madhuraH saamlazcaturo lavaNaanvitaH/ triinyuktastiktakena dvau kaTunaikaM niSevate// AS.Suu.18.32/ svaadurdazaivamamlaH SaT saMyogaan puurvavatkriyaa/ lavaNastriin bhajatyekaM tikta evaM tu viMzatiH// AS.Suu.18.33/ svaaduzcaamlazcatuSkeSu SaT trayaM lavaNaanugaH/ ekaM tiktayuto yaati dazaiva madhuro rasaH// AS.Suu.18.34/ catvaaro+amlaH paTuzcaikaM bhedaaH paJcadazeti ca/ ekaikasya parityaagaat saMyogaaH paJcake ca SaT// AS.Suu.18.35/ ekazca SaDrasaH SaT ca pRthagevaM triSaSTidhaa/ te rasaanurasato rasabhedaastaaratamyaparikalpanayaa ca/ sambhavanti gaNanaaM samatiitaa doSabheSajavazaadupayojyaaH// iti aSTaadazo+adhyaayaH/ atha ekonaviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.19.1/ athaato doSaadivijJaaniiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH/ doSadhaatumalamuulo hi dehaH/ tasmaatteSaaM lakSaNamupadekSyaamaH/ tamucchvaasanizvaasotsaahapraspandanendriyapaaTavavegapravartanaadibhirvaayuranugRhNaati/ paktyuuSmaabhilaaSakSutpipaasaaprabhaaprasaadadarzanamedhaazauryamaardavaadibhiH pittam/ sthairyasnehasandhibandhavRSataakSamaadhiidhRtibalaalaulyaadibhiH zleSmaa// AS.Suu.19.2/ tuSTipriiNanaraktapuSTibhistu rasaH/ jiivanavarNaprasaadanamaaMsapoSaNairasRk/ dehalepamalamedaHpuSTibhirmaaMsam/ netragaatrasnigdhataasnehadaarDhyaasthipuSTibhirmedaH/ dehordhvataadhaaraNamajjapoSaNaabhyaamasthi/ snehabalaasthipuuraNazukrapuSTibhirmajjaa/ harSabalagarbhotpaadanaiH zukram/ avaSTambhaanilaanaladhaaraNaiH zakRt/ annakledanirvaahaNena muutram/ kledatvaksneharomadhaaraNaiH sveda iti// AS.Suu.19.3/ kaarzyakaarSNyagaatrakampasphuraNoSNakaamitaasaMjJaanidraanaazabalendriyopaghaataasthizuulamajjaazoSamalasaGgaadhmaanaaTopamohadainyabhayazokapralaapaadibhirvRddho vaayuH piiDayati/ piitatvagglaaniindriyadaurbalyaujovisraMsaziitaabhilaaSadaahatiktaasyataatRNmuurcchaalpanidrataakrodhaadibhiH pittam/ zvaityazaityasthaulyaalasyagauravaaGgasaadasrotaHpidhaanamuurcchaatandraanidraazvaasakaasaprasekahRllaasaagnisaadasandhivizleSaadibhiH zleSmaa// AS.Suu.19.4/ prasekaarocakaasyavairasyahRllaasasrotorodhasvaadudveSaaGgamardaadibhiranyaizca zleSmavikaarapraayaiH rasaH/ kuSThavisarpapiTakaasRgdaraakSimukhameDhragudadaahagulmavidradhipliihavyaGgakaamalaagninaazatamaHpravezaraktaaGganetrataavaataraktapittaadibhiranyaizca pittavikaarapraayairasRk/ galagaNDa gaNDamaalaarbudagranthitaalujihvaakaNTharogasphiggalauSThabaahuudarorujaGghaagauravavRddhibhiH zleSmaraktavikaarapraayaizca maaMsam/ pramehapuurvaruupaiH sthaulyopadravaizcaanyairapi zleSmaraktamaaMsavikaarapraayairmedaH/ adhyasthibhiradhidantaizcaasthi/ netraaGgaraktagauravaiH parvasu ca sthuulamuulaarurbhirmajjaa/ atistriikaamataazukraazmariisambhavaabhyaaM zukraadhikyam/ kukSizuulaaTopagauravaiH zakRdaadhikyam/ bastitodaadhmaanairmuutraadhikyam/ kaNDuudaurgandhyaiH svedaH/ anye+api ca duuSikaadimalaa baahulyadravataakaNDuugauravaiH// AS.Suu.19.5/ prasekaarucihRllaasasaMjJaamohaalpavaakceSTataapraharSaaGgasaadaagnivaiSamyaadibhiH kSiiNo vaayuH piiDayati/ stambhazaityaaniyatatodaarocakaavipaakaaGgapaaruSyakampagauravanakhanayanazauklyaadibhiH pittam/ bhramodveSTanaanidraaGgamardapariploSatodadavadaahasphoTanavepanadhuumaayanasandhizaithilyahRdayadravazleSmaazayazuunyataadibhiH zleSmaa// AS.Suu.19.6/ zabdaasahatvahRdayadravakampazoSazuulazuunyataaspandanaghaTTanairalpayaapi ca ceSTayaa zramatarSaabhyaaM rasaH/ tvagraukSyaamlaziitaabhilaaSasiraazaithilyairasRk/ sphiggaNDaadizuSkataatodaraukSyaakSaglaanisandhisphoTanadhamaniizaithilyairmaaMsam/ pliihavRddhikaTiisvaapasandhizuunyataaGgaraukSyakaarzyazramazoSameduramaaMsaabhilaaSairmaaMsakSayoktaizca medaH/ dantanakharomakezazaatanaraukSyapaaruSyasandhizaithilyaasthitodaasthibaddhamaaMsaabhilaaSairasthi/ asthisauSiryanistodadaurbalyabhramatamodarzanairmajjaa/ zramadaurbalyaasyazoSatimiradarzanaaGgamardapaaNDutaasadanaklaibyamuSkatodameDhradhuumaayanaizciraacca niSekeNa saraktaniSekeNa vaa zukram/ sazabdasya vaayoH kukSau tiryaguurdhvaM ca bhramaNenaantraveSTanena paarzvahRdayapiiDanenaalpatayaa ca zakRt/ bastinistodamukhazoSakRchraalpavivarNamuutrataadibhiH sarudhiramuutratayaa vaa muutram/ stabdharomakuupataaromacyavanatvakparipaaTanasvaapapaaruSyasvedanaazaiH svedaH// AS.Suu.19.7/ anye+api ca malaa yathaayathaM malaayanaM zoSazuunyatvalaaghavaiH/ vipariitaguNakSayavRddhibhyaaM ca vRddhikSayaavupalakSayet/ malaanaaM tvatisaGgotsargaabhyaaM ca vRddhikSayau/ vRddhestu malaanaaM kSayaH piiDayati sutaraamanaucityaat// AS.Suu.19.8/ tatraasthani sthito vaayurasRksvedayoH pittam/ zeSeSu zleSmaa/ tasmaadekavRddhikSayakaaraNatvameSaam/ na tvevamasthivaayvoH/ sarvaiva hi vRddhiH praayo+atisantarpaNanimittatvaacchleSmaNaanugataa/ tadviparyayaacca kSayo vaayunaa/ tasmaallaGghanabRMhaNaabhyaaM vRddhikSayajaan vikaaraanupacaret/ pavane tu bRMhaNalaGghanaabhyaam/ sarvatra ca dravyaguNakarmaviparyayatulyabhaavenaaviruddhena// AS.Suu.19.9/ dhaatavaH khalu zaariiraaH samaanaiH samaanaguNabhuuyiSThairvaahaaravihaarairabhyasyamaanairvRddhimaapnuvanti/ hraasaM tu vipariitairvipariitaguNabhuuyiSThairvaa/ tathaa hi dehadhaatavo ye guravaste gurubhiraikyakaaritayopaciiyante/ laghavastu laghubhistadvipariitaistu pRthaktvakaaribhirapaciiyante/ tasmaadanyebhyo dravyebhyo+api sutaraaM raktamaapyaayyate raktena maaMsaM maaMsena medo medasaasthi taruNaasthnaa majjaa majJaa zukraM zukreNaamagarbheNa garbhaH/ yatra tvevaM lakSaNena saamaanyena saamaanyavataamaahaaravihaaraaNaamasaannidhyaM syaat sannihitaanaaM caabhyavaharaNamazakyaM viruddhatvaad ghRNitvaadaruceranyasmaadvaa kaaraNaantaraat/ tatra samaanaguNabhuuyiSThaanaamanyaprakRtiinaamaahaaravihaaraaNaamabhyavahaaraH zreyaan// AS.Suu.19.10/ tadyathaa zukrakSaye kSiirasarpiSorupayogo madhurasnigdhaziitaanaamapareSaaM ca dravyaaNaam/ karmaapi yadyasya dhaatoH samaanakriyatayaa vRddhikaraM tasya tasya vRddhimabhilaSataa tattadaasevyam/ tathaiva catulyakriyatayaa hraasakaraM tadarthineti/ api ca/ vizeSato raktavRddhijaan raktanirharaNaprasaadanakaayavirecanena/ maaMsavRddhijaan saMzodhanazastrakSaaraagnikarmabhiH/ medojaan sthaulyakaarzyakriyaakrameNa/ rasakSayajaan maaMsarasamadyakSiiraiH/ asthikSayajaan bastibhistiktopahitaiH kSiirabastibhizca/ zakRdvRddhijaanatiisaaravidhaanena/ zakRtkSayajaanyavamaaSakulmaaSaajameSamadhyaadibhiH/ muutravRddhikSayajaan mehakRchracikitsayaa/ svedakSayajaanabhyaGgavyaayaamamadyasvapnanivaatazaraNasvedairiti/ bhavati caatra// AS.Suu.19.11/ ye paacakaaMzaa dhaatusthaasteSaaM maandyaatitaikSNyataH/ vRddhiH kSayazca dhaatuunaaM jaayate zRNu caaparam// AS.Suu.19.12/ paaramparye+api daavaagnestattat praapyendhanaM zikhaa/ vRddhikSayau yathaa yaati tadvaddhaatuparamparaa// AS.Suu.19.13/ dravyaM tulyaM viziSTaM hi svaM svaM vRddhyai kSayaaya ca/ pratyaatmabiijaniyataM bhRzamaazu prajaayate// AS.Suu.19.14/ puurvo dhaatuH paraM kuryaat vRddhaH kSiiNazca tadvidham/ doSaa duSTaa rasairdhaatuun duuSayantyubhaye malaan// AS.Suu.19.15/ adho dve sapta zirasi khaani svedavahaani ca/ malaa malaayanaani syuryathaasvaM teSvato gadaaH// AS.Suu.19.16/ vakSyante vaatajaastatra nidaane vaataraugike/ pittaM tvaci sthitaM kuryaadvisphoTakamasuurikaaH// AS.Suu.19.17/ rakte visarpaM daahaM ca maaMse maaMspaakakothanam/ sadaahaanmedasi granthiin svedaatyudvamanaM tRSam// AS.Suu.19.18/ asthni daahaM bhRzaM majJi haaridranakhanetrataam/ puutipiitaavabhaasaM ca zukraM zukrasamaazritam// AS.Suu.19.19/ siraagataM krodhanataaM pralaapaM snaavagaM tRSam/ koSThagaM madatRDdaahaan vyaapino+anyaaMzcayakSmaNaH// AS.Suu.19.20/ zleSmaa tvaci sthitaH kuryaat stambhaM zvetaavabhaasataam/ paaNDvaamayaM zoNitago maaMsasaMstho+arbudaapaciiH// AS.Suu.19.21/ aardracarmaavanaddhaabhagaatrataaM caatigauravam/ medogaH sthuulataaM mehamasthnaaM stabdhatvamasthigaH// AS.Suu.19.22/ majjagaH zuklanetratvaM zukrasthaH zukrasaJcayam/ vibandhaM gauravaM caati siraasthaH stabdhagaatrataam// AS.Suu.19.23/ snaayugaH sandhizuulatvaM koSThago jaTharonnatim/ arocakaavipaakau ca taaMstaaMzca kaphasambhavaan// AS.Suu.19.24/ viNmuutrayoH saazrayayostatra tatropadekSyate/ upataapopaghaatau tu svaazrayendriyagaa malaaH// AS.Suu.19.25/ vyaayaamaaduuSmaNastaikSNyaadahitaacaraNaadapi/ koSThaacchaakhaasthimarmaaNi drutatvaanmaarutasya ca// AS.Suu.19.26/ doSaa yaanti tathaa tebhyaH srotomukhavizodhanaat/ vRdhyaabhiSyandanaatpaakaatkoSThaM vaayozca nigrahaat// AS.Suu.19.27/ tatrasthaazca vilamberan bhuuyo hetupratiikSiNaH/ te kaalaadibalaM labdhvaa kupyantyanyaazrayeSvapi// AS.Suu.19.28/ tatraanyasthaanasaMstheSu tadiiyaamabaleSu tu/ kuryaaccikitsaaM svaameva balenaanyaabhibhaaviSu// AS.Suu.19.29/ aagantuM zamayeddoSaM sthaaninaM pratikRtya vaa/ tejo yatsarvadhaatuunaamojastat paramucyate/ mRdu somaatmakaM zuddhaM raktamiiSatsapiitakam// AS.Suu.19.30/ yatsaaramaadau garbhasya yacca garbharasaadrasaH/ saMvartamaanaM hRdayaM samaazrayati yatpuraa// AS.Suu.19.31/ yacchariirarasaH snehaH praaNo yatra pratiSThitaH/ yasyaanaazaannanaazo+asti priiNitaa yena dehinaH// AS.Suu.19.32/ hRdayasthamapi vyaapi tat paraM jiivitaaspadam/ ojaH kSiiyeta kopakSuddhyaanazokazramaadibhiH// AS.Suu.19.33/ bibheti durbalo+abhiikSNaM dhyaayati vyathitendriyaH/ duzcchaayo durmanaa ruukSo bhavet kSaamazca tatkSaye// AS.Suu.19.34/ jiivaniiyauSadhakSiirarasaadyaastatra bheSajam/ ojovRddhau hi dehasya tuSTipuSTibalodayaH// AS.Suu.19.35/ yadannaM dveSTi yadapi praarthayetaavirodhi tu/ tattatyajan samaznaMzca tau tau vRddhikSayau jayet// AS.Suu.19.36/ kurvate+abhiruciM doSaa vipariitasamaanayoH/ vRddhaaH kSiiNaazca bhuuyiSThaM lakSayantyabudhaa na tat// AS.Suu.19.37/ yathaabalaM yathaasvaM ca doSaa vRddhaa vitanvate/ ruupaaNi jahati kSiiNaaH samaaH svaM karma kurvate// AS.Suu.19.38/ ya eva dehasya samaa vivRdhyai ta eva doSaa viSamaa vadhaaya/ yasmaadataste hitacaryayaiva kSayaadvivRddheriva rakSaNiiyaaH// iti ekonaviMzo+adhyaayaH// atha viMzo+adhyaayaH AS.Suu.20.1/ athaato doSabhediiyaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH/ vaayvaakaazadhaatubhyaaM vaayuH/ aagneyaM pittam/ ambhaHpRthiviibhyaaM zleSmaa/ tatra pakvaazayaH kaTiH sakthinii paadaavasthi zrotraM sparzanaM ca vaatasthaanaani/ atra ca pakvaazayo vizeSeNa/ naabhiraamaazayaH svedo lasiikaa rudhiraM cakSuH sparzanaM ca pittasthaanaani/ atra naabhirvizeSeNa/ uraH kaNThaH ziraH kloma parvaaNyaamaazayo raso medo ghraaNaM rasanaM ca zleSmasthaanaani/ atraapyuro vizeSeNa/ itthamadhomadhyordhvasannivezinaa doSatrayeNa zariiramagaaramiva sthuuNaatritayena sthiriikRtam/ atazca doSaa dehasya sthiriikaraNaat sthuuNaa ityucyante/ dhaaraNaaddhaatavaH/ maliniikaraNaadaahaaramalatvaacca malaaH/ duuSaNasvabhaavaaddoSaa iti// AS.Suu.20.2/ ta ete pratyekaM paJcadhaa bhidyante/ tadyathaa praaNodaanavyaanasamaanaapaanabhedairvaayuH/ tatra praaNo muurddhanyavasthitaH kaNThorazcaro buddhiindriyahRdayamanodhamaniidhaaraNaSThiivanakSavathuudgaaraprazvaasocchvaasaannapravezaadikriyaH/ udaana urasyavasthitaH kaNThanaasikaanaabhicaro vaakpravRttiprayatnorjaabalavarNasrotaHpriiNanadhiidhRtismRtimanobodhanaadikriyaH/ vyaano hRdyavasthitaH kRtsnadehacaraH ziighrataragatiH gatiprasaaraNaakuJcanotkSepaavakSepanimeSonmeSajRmbhaNaannaasvaadanasrotovizodhanasvedaasRksraavaNaadikriyo yonau ca zukrapratipaadano vibhajya caannasya kiTTaat saaraM tena kramazo dhaatuuMstarpayati/ samaano+antaragnisamiipasthastatsandhukSaNaH pakvaamaazayadoSamalazukraartavaambuvahaH srotovicaarii tadavalambanaannadhaaraNapaacanavivecanakiTTaadhonayanaadikriyaH/ apaanastvapaanasthito bastizroNimeDhravRSaNavaGkSaNorucaroviNmuutrazukraartavagarbhaniSkramaNaadikriya iti// AS.Suu.20.3/ paacakaraJjakasaadhakaalocakabhraajakatvabhedaiH pittam/ tatra yadaamaazayapakvaazayamadhyasthaM paJcamahaabhuutaatmakatve+api tejoguNotkarSaat kSapitasomaguNaM tatazca tyaktadravasvabhaavaM sahakaarikaaraNairvaayukledaadibhiranugrahaaddahanapacanaadikriyayaa labdhaagnizabdaM pittamannaM pacati saarakiTTau vibhajati zeSaaNi ca pittasthaanaani tatrasthamevaanugRhNaati tat paacakamityucyate/ aamaazayasyaM tu rasasya raJjanaadraJjakam/ hRdayasthaM buddhimedhaabhimaanotsaahairabhipretaarthasaadhanaatsaadhakam/ dRSTisthaM ruupaalocanaadaalocakam/ tvaksthaM tvaco bhraajanaat bhraajakam/ tadabhyaGgapariSekaalepaadiin paacayati chaayaazca prakaazayati// AS.Suu.20.4/ avalambakakledakabodhakatarpakazleSakatvabhedaiH zleSmaa/ sa tuurasthaH svaviiryeNa trikasyaannaviiryeNa ca saha hRdayasya ca zeSaaNaaM ca zleSmasthaanaanaaM tatrastha evodakakarmaNaavalambanaadavalambaka ityucyate/ aamaazayasthito+annasaGghaatasya kledanaat kledakaH/ rasanaasthaH samyagrasabodhanaat bodhakaH/ zirasthazcakSuraadiindriyatarpaNaat tarpakaH/ parvastho+asthisandhizleSaNaat zleSaka iti// AS.Suu.20.5/ evamamiiSu sthaaneSu bhuuyiSThamavikRtaaH sakalazariiravyaapino+api vaatapittazleSmaaNo vartante/ teSaaM vRddhiheturvakSyate nidaaneSu/ saamaanyatazca vRddhikSayalakSaNamuktaM puurvaadhyaaye/ vRddhirhi dvedhaa cayaprakopabhedena/ tatroSNaguNopahitaa rukSaadayo vaayoH saJcayamaapaadayanti/ ziitaguNopahitaaH prakopamuSNaguNopahitaaH snigdhaadayaH prazamam/ ziitaguNopahitaastiikSNaadayaH pittasya cayamuSNaguNopahitaaH kopaM ziitaguNopahitaa mandaadayaH prazamam/ ziitaguNopahitaaH snigdhaadayaH kaphasya cayamuSNaguNopahitaaH kopaM tathaa tu ruukSaadayaH prazamam// AS.Suu.20.6/ cayo vRddhiH svadhaamnyeva pradveSo vRddhihetuSu/ vipariitaguNecchaa ca kopastuunmaargagaamitaa// AS.Suu.20.7/ liGgaanaaM darzanaM sveSaamasvaasthyaM rogasambhavaH/ svasthaanasthasya samataa vikaaraasambhavaH zamaH// AS.Suu.20.8/ dehe+akruddho+anilavazaat kRtsne+arddhe+avayave+api vaa/ doSo vikaaraM kurute khe varSamiva toyadaH// AS.Suu.20.9/ atha prakupitaa vaataadayo naanaavidhairvikaaraiH zariiramupatapanti/ aaviSkRtatamaastu vaayoraziitirvikaaraaH tadyathaa/ nakhabhedo vipaadikaa paadazuulaM paadabhraMzaH suptapaadataa vaatakhuDataa gulphagrahaH piNDikodveSTanaM gRddhrasii jaanubhedo jaanuvizleSaH uurusaada uurustambhaH paGgutvaM gudabhraMzo gudaartirvRSaNaakSepo meDhrastambho vaGkSaNaanaahaH zreNibhedo viGbheda udaavartaH khaJjatvaM kubjatvaM vaamanatvaM trikagrahaH pRSThagrahaH paarzvaavamarda udaraaveSTo hRnmoho hRddravo vakSodgharSastathaa vakSoparodho vakSastodo baahuzoSastathaa griivaastambho manyaastambhaH kaNThoddhvaMso hanustambhastaalvoSThabhedo dantabhedo dantazaithilyaM muukatvaM vaaksaGgaH pralaapaH kaSaayaamyataa mukhazoSo rasaajJatvaM ghraaNanaazaH karNazuulamazabdazrutiruccaiHzrutirbaadhiryaM vartmastambho vartmasaGkocastimiramakSizuulamakSivyudaaso bhruuvyudaasaH zaGkhabhedo lalaaTabhedaH zirorukkezabhuumisphuTanamarditamekaaGgarogaH sarvaaGgaroga aakSepako daNDakaH zramo bhramo vepathurjRmbhaa glaanirviSaado raukSyaM paaruSyaM zyaavaaruNaabhaasatvamasvapno+anavasthitacittataa ca// AS.Suu.20.10/ pittavikaaraaH punaroSaH ploSo davo davathurvidaaho+antardaahastvagdaaho+aMsadaaho dhuumako+amlaka uuSmaadhikyamatisvedo+aGgagandho+avayavasadanaM zoNitakledo maaMsakledastvaGmaaMsaavadaraNaM carmadaraNaM raktakoTho raktavisphoTo raktamaNDalaani raktapittaM haritatvaM haaridratvaM niilikaa kakSyaa kaamalaa tiktaasyataa lohitagandhaasyataa puutimukhatvaM tRSNaadhikyamatRptiraasyapaako galapaako+akSipaakaH paayupaako meDhrapaako jiivaadaanaM tamaHpravezo haritahaaridranetramuutrazakRttvaM ca// AS.Suu.20.11/ zleSmavikaaraastu tRptistandraa nidraadhikyaM staimityaM gurugaatrataalasyaM mukhamaadhuryaM prasekaH zleSmodgiraNaM malaadhikyaM balaaso hRdayopalepaH kaNThopalepo dhamaniipraticayo galagaNDo+atisthaulyaM ziitaagnitvamudardaH zvetaavabhaasataa zvetanetramuutrazakRttvaM ca// AS.Suu.20.12/ tatra sarvaaGgiiNastiivraH santaapo daahaH/ svedaaratimaanoSaH/ praadezikaH svedarahito+agnyarciSeva daahaH ploSaH/ mukhoSThataaluSu daaho davaH/ cakSuraadiindriyeSu daaho davathuH/ paaNipaadaaMsamuuleSu vividhaH santaapo vidaahaH/ koSThe daaho+antardaahaH/ zirogriivaakaNThataaluSu dhuumaayanaM dhuumakaH/ saantardaahahRdayazuulodgaaro+amlakaH/ zoNitasya kRSNataadaurgandhyatanutvaani kledaH/ maaMsasya tu kRSNataa dairgandhyaM ca/ baahyatvaksaMhatizcarmakothaH/ koSThagauravaadaahaaraaspRhaa tRptiH/ anye punaraahurannaanabhinandataa tRptiriva tRptirarocakaH/ nidraarttasyeva viSayaagrahaNaM tandraa/ staimityaM tu pramiilaka ityanyaiH paThitam/ upalepa ivopalepaH/ tadatizayaH praticayo+atipuuraNam/ agneratimandataa zailyam/ uraso+abhiSyanda udardaH/ keSaaJcicchiitavepathurudardaH/ anye punaraahuH// AS.Suu.20.13/ ziitapaaniiyasaMsparzaacchiitakaale vizeSataH/ saraagakaNDuuH zophaH syaadudardaH sa kaphodbhava iti// AS.Suu.20.14/ mahaavikaaraastu yathaasvamevopadekSyante/ kSudravikaaraaH punaryadevaaGgamaavizanti tadupapadameva naama labhante/ yathaa nakhazaGkhalalaaTabhedaaH saantardaahakaNThahRdayopalepaadayaH/ teSaaM hi tathaiva svaruupamupadiSTaM bhavati// AS.Suu.20.15/ sarveSu teSu teSvanukteSu caanyeSvasaGkhyeyatvaadvikaareSvimaanyeva doSaaNaamaatmaliGgaani sakalazariiravyaapiinyavyabhivaariiNi ca/ tathaa karmaaNyupakramazca/ tatraatmaliGgaanyaayuSkaamiiye nirdiSTaani// AS.Suu.20.16/ karmaaNi tu vaayoH sraMsavyaasasaGgasaadhedatodaharSatarSavarttaaGgamardakampavyathaveSTabhaGgazuulazoSasvaapapaaruSyasauSiryasaGkocaspandanaani kaSaayarasatvaM zyaavaaruNavarNataa ca/ pittasya daahoSmapaakasvedakledakothasraavaraagaaH kaTvamlarasatvaM zuklaaruNavarjyavarNataa ca/ zleSmaNaH kaNDuusthairyagauravopadehasnehazaityabandhacirakaaritvaani madhuralavaNarasatvaM zvetavarNataa ceti// AS.Suu.20.17/ kapilabalastveSaaM svalakSaNaani rasato nirdideza/ kaTvamlalavaNaM pittaM svaadvamlalavaNaH kaphaH/ kaSaayatiktakaTuko vaayurdRSTo+anumaanataH// AS.Suu.20.18/ suzrutaH punaH paThati/ pittaM vidgdhamamlataamupaiti zleSmaa lavaNataam/ tadevametaani vaayvaadiruupakarmaaNyavahitaH samyagupalakSayedaagamapratyakSaanumaanaiH/ anantaraM ca dezakaalamaatraadiin pramaaNiikRtyaazvevopakrameteti/ bhavanti caatra// AS.Suu.20.19/ vakSyante+ataH paraM doSaa vRddhikSayavibhedataH/ pRthak triin viddhi saMsargastridhaa tatra tu taannava// AS.Suu.20.20/ triineva samayaa vRddhyaa SaDekasyaatizaayane/ trayodaza samasteSu SaD dvyekaatizayena tu// AS.Suu.20.21/ ekaM tulyaadhikaiH SaT ca taaratamyavikalpanaat/ paJcaviMzatirityevaM vRddhaiH kSiiNaizca taavataH// AS.Suu.20.22/ ekaikavRddhisamataakSayaiH SaT te punazca SaT/ ekakSayadvandvavRddhyaa saviparyayayaapi te// AS.Suu.20.23/ bhedaa dviSaaSTirnirdiSTaastriSaSTiH svaathyakaaraNam/ rogyavasthaasu yugapad vRddhisaamyakSayaanugam// AS.Suu.20.24/ SaTkaM hi durbodhataraM vikaarairupadekSyate/ prakRtisthaM yadaa pittaM vRddho vaayuH kaphakSaye/ sthaanaadaadaaya gaatreSu yatra yatra visarpati// AS.Suu.20.25/ tadaa bhedazca daahazca tatra tatraanavasthitau/ gaatroddeze tathaa syaataaM balahaaniparizramau// AS.Suu.20.26/ prakutisthaM kaphaM kSiiNe pitte vaayuryadaa balii/ karSet kuryaat tadaa zuulaM sazaityastambhagauravam// AS.Suu.20.27/ prakRtisthaM yadaa vaataM pittaM vRddhaM kaphakSaye/ saMruNaddhi tadaa daahaH zuulaM caasyopajaayate// AS.Suu.20.28/ prakRtisthaM kaphaM vRddhaM pittaM vaayukSaye yadaa/ sannirundhyaattadaa kuryaat satandraagaurava jvaram// AS.Suu.20.29/ prakRtisthaM yadaa vaayuM vRddhaH pittakSaye kaphaH/ sannirundhyaattadaa kuryaacchiitakaM gauravaM jvaram// AS.Suu.20.30/ prakRtisthaM yadaa pittaM vRddhaH zleSmaanilakSaye/ sannirundhyaattadaa kuryaanmandaagnitvaM zirograham// AS.Suu.20.31/ nidraatandropalepaaMzca hRdrogaM gaatragauravam/ SThiivanaM pittakaphayornakhaadiinaaM ca piitataam// AS.Suu.20.32/ ye doSavRddhikSayayorvikaaraaH kiirtitaaH pRthak/ zeSeSvapi tu taaneva kalpayettadyathaayatham// AS.Suu.20.33/ saMsargaadrasarudhiraadibhistathaiSaaM doSaaNaaM kSayasamataavivRddhibhedaiH/ aanantyaM taratamayogatazca yaataan jaaniiyaadavahitamaanaso yathaasvam// iti viMzo+adhyaayaH// atha ekaviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.21.1/ athaato doSopakramaNiiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaama iti hasmaahuraatreyo maharSayaH/ vaatasyopakramaH snehaH svedo mRduuni snigdhoSNamadhuraamlalavaNaani saMzodhanaanyabhyavahaaryaaNi caabhyaGgapuurvamupanaahanopaveSTanonmardanapariSekaavagaahasaMvaahana piiDanaani vitraasanavidhmaapanavismaraNaani suraasavavidhaanaM snehaazcaanekayonayo diipaniiyapaacaniiyavaataharavirecaniiyadravyopahitaastathaa zatapaakasahasrapaakaaH sarvazaH prayogaarthaa bastayo bastiniyamo vizeSatastailaM maaMsaraso+anuvaasanaani sukhaziilataa striisamparkavarjyazca haimanto vidhiH// AS.Suu.21.2/ pittasya sarpiSpaanaM sarpiSaa snehanamadhodoSaharaNaM madhuratiktakaSaayaaNaamauSadhaabhyavahaaryaaNaamupayogo mRdusurabhiziitahRdyaanaaM gandhaanaamupasevaa paramazizirasurabhisalilamajjanam/ mano+anukuulasaMsparzasukhaanaaM muktaamaNivaiDuuryaazmagarbhazaGkhazilaapadmaraagacandrakaantakaantatarataralaavaliinaaM bhramaratraasitasahasrapatraasitotpala kadaliidalanavamaalikaakundamallikaadivividhavarNaprasuunaviracitaanaaM srajaaM ca dhaaraNamurasaa/ kSaNe kSaNe caagryacandanapriyaGgukaaleyakamRNaalakarpuurasugandhiziitasvacchagandhavaaribhiH sakamalakumudakuvalayairbhuumitalakavaaTavaataayanaharmyabhittiinaamabhiprokSaNam/ zrutisukhamRdumadhuramano+anugaanaaM giitavaaditraaNaamabhyudayaanaaM ca zravaNam/ ayantraNaiH samaanaviSayaveSacaritairutsavotsavataraanyonyadarzanaiH suhRdbhiH sahaasanam/ anRtavacanavirahasvabhaavasurabhitaravadanakuDmalaanaaM naatispaSTaabhidhaayinaamanupacaaramadhurakomalollaapaanaaM priyaaNaamapatyakaanaaM sadayamaazleSaH/ nirdayaM ca tanutaramRdusurabhinivasanaabhirmallikaamukulaanukaarimuktaaphalapraayaalaGkaaraabhiH sahacariininaadasaJjalpopajanitautsukyakalahaMsaanunaaditanuupurarazanaakalaapaziJjitaanugamanasammugdhamugdhasnigdhamRduvacanaabhirnijajaghananibiDakucayugalaalaGkaarabhaarodvahanazramazvasanakampitamadhyamukulitalocanotpalaabhiH kiJcidvigalitanavayauvanaabhiH priyaGgasaGgamaatraatimaatrasukhaasvaadavisraMsyamaanaaMzukaikakaalopajaatavriiDaavailakSyapragalbhataavaiklavyaharSaviSaadavismayasmitakopaprasaadasaadhvasasrastasvinnasarvaaGgadraviikRtahimaaGgaraagaabhiH samastadehahRdayaprahlaadakaariNiibhirvilaasavatiibhizcaturaGgamivaanaGgabalamaGgaistanubhirapi samudvahantiibhiraGganaabhiraazleSaH/ sakalarajaniikarakaranikaraavakiirNazizirataraaNi bhavanatalasalilapulinaani/ atisitasikatopaastRtatalamanokakaayayantrapravRttiivamalasaliladhaaraM dhaaraagRham/ saagaraanukaaritoyaazayopatiirasuniviSTakusumitabahuviTapapRthutuGgavividhatarataTaruhatarunivahabahalacchaayopasaJchannaM ghavalaraktaniilaniirajarajovyaaptasamastajalavipulasikatilatalopakalpitaM dolaayamaanagaNatithapRthudRtikalazasaraNakarakasravadudakapravaahaahitamRtsaurabhabhuutalaikadezaM pralambamaanaamrajambuukadambavidulaniculaadikisalayamaJjariistabakapratyuptapaTaalikaM muhurmuhuH puruSaprayatnapreritaghaTamukhodgiirNoziiracandanaanuviddhaavalagnapatitazeSa muktaaphalaayamaanajalalavamuchraayavistaaravadaniSiddhaduuravistRtaziitavaatapravezamatyarthasantataambuziitaziikaraabhiSekapratihatasantaapadaahamohazramaklamapipaasamatizayapraaptaraamaNiiyakaM himaacalasparddhizaityamambudharakaalaliilaaviDambi kaayamaanam/ praphullapadmotpalapuNDariikasaugandhikakokanadazatapatraparaagaraagaanuraJjitajalacaravihagagaNakalaninadaramyaa diirghikaaH madhupaanalobhaniliiyamaanaalikulacalitalataaprataananipatitavividhakusumanicayazayanaracanaasavyaapaaramRdupavanaanyupavanaani/ vizeSatastu ghRtaM payo virecanaani saumyaaH sarve bhaavaaH divaasvapnavarjyazca graiSmo vidhiH// AS.Suu.21.3/ zleSmaNaH punarvidhivihitaani tiikSNaani saMzodhanaani ruukSapraayaaNyabhyavahaaryaaNi kaTutiktakaSaayopahitaani tiikSNaani diirghakaalasthitaani hRdyaani madyaani dhaavanalaGghanaplavanajaagaraNaaniyuddhayuddhavyavaayavyaayaamaruukSonmardanasnaanocchaadanaani/ vizeSataH kSaudraM yuuSo vamanaani sarvazazcopavaasaH sadhuumagaNDuuSaH sukhapratiSedhaH sukhaarthameva vaasantiko vidhiriti/ bhavanti caatra// AS.Suu.21.4/ upakramaH pRthagdoSaan yo+ayamuddizya kiirtitaH/ saMsargasannipaateSu taM yathaasvaM vikalpayet// AS.Suu.21.5/ graiSmaH praayo marutpitte vaasantaH kaphamaarute/ maruto yogavaahitvaat kaphapitte tu zaaradaH// AS.Suu.21.6/ yojyaaH paTvamlamadhuraa vaayau kruddhe rasaaHkramaat/ pitte pittastataH svaaduH kaSaayazca raso hitaH// AS.Suu.21.7/ kaTukaH praak tatastiktaH kaSaayo+ante kaphaamaye// AS.Suu.21.8/ cayaprakopaprazamaa vaayorgriiSmaadiSu triSu/ varSaadiSu tu pittasya zleSmaNeH ziziraadiSu// AS.Suu.21.9/ ciiyate laghuruukSaabhiroSadhiibhiH samiiraNaH/ tadvidhastadvidhe dehe kaalasyauSNyaanna kupyati// AS.Suu.21.10/ adbhiramlavipaakaabhiroSadhiibhizca taadRzam/ pittaM yaati cayaM kopaM na tu kaalasya zaityataH// AS.Suu.21.11/ ciiyate snigdhaziitaabhirudakauSadhibhiH kaphaH/ tulye+api kaale dehe ca skannatvaanna prakupyati// AS.Suu.21.12/ iti kaalasvabhaavo+ayam aahaaraadivazaat punaH/ cayaadiin yaanti sadyo+api doSaaH kaale+api vaa na tu// AS.Suu.21.13/ vyaapnoti sahasaa dehamaapaadatalamastakam/ nivartate tu kupito malo+alpaalpaM jalaughavat// AS.Suu.21.14/ caya eva jayeddoSaM kupitaM tvavirodhayan/ sarvakope baliiyaaMsaM zeSadoSaavirodhataH// AS.Suu.21.15/ kramaanmarutpittakaphaan sarvatra sadRze bale/ vaataadiinaaM yathaapuurvaM yataH svaabhaavikaM balam// AS.Suu.21.16/ uuce paraazaro+apyarthamamumeva pramaaNayan/ yathopanyaasataH praaptamaadau doSabhiSagjitam// AS.Suu.21.17/ netRbhaGgena dRSTo hi samaM sainyaparaajayaH// AS.Suu.21.18/ sthaanataH kecidicchanti praak taavacchleSmaNo vadham/ zirasyurasi kaNThe ca pralipte+annaruciH kutaH// AS.Suu.21.19/ tadabhaave kathaM bhojyapaanadravyaavacaaraNam/ asatyabhyavahaare ca kuto doSavinigrahaH// AS.Suu.21.20/ tasmaadaadau kapho ghaatyaH kaayadvaaraargalo hi saH/ madhyasthaayi yataH pittamaazukaari ca cintyate// AS.Suu.21.21/ ato vaatasakhasyaasya kuryaattadanu nigraham/ ata eva ca pittaadiHkaphaanto+anyaiHkramaHsmRtaH// AS.Suu.21.22/ suzrutazca na sarvatra matametat braviiti tu/ jayejjvare+atisaareca kramaat pittakaphaanilaan// AS.Suu.21.23/ praayeNa taapaatmatayaa jvare tejo viziSyate/ vizazca saraNaM pittaattathaa ca mRdukoSThataa// AS.Suu.21.24/ tasyacaanubalaHzleSmaa gauravaapaktijaaDyakRt/ vaayuzca varddhate+avazyaM yaatsvahassu tayoHkSaye// AS.Suu.21.25/ jvaraatisaarayostasmaadeSa doSajaye kramaH// AS.Suu.21.26/ kaphapittaanilaananye kramaadaahustayorapi/ yasmaadaamaazayotklezaat bhuuyiSThaM tatsamudbhavaH// AS.Suu.21.27/ krameNaadyena tatraapi pravRddhaan svaazraye sthitaan/ svaazrayeSu praduSTaanaaM sthitaiva hyaazukaaritaa// AS.Suu.21.28/ vijJaaya karmabhiH svaiH svairdoSodrekaM yathaabalam/ bheSajaM yojayettattat tantriikuryaanna tu kramam// AS.Suu.21.29/ prayogaH zamayed vyaadhiM yonyamanyamudiirayet/ naasau vizuddhaH zuddhastu zamayedyo na kopayet// AS.Suu.21.30/ kruddhaM malamalaM jetuM naalpabhaavaadubhaavapi/ doSaa doSaatmakatvaacca na same+api parasparam// AS.Suu.21.31/ ziitadravaamlalavaNakaTvaadiguNatulyataa/ dRSTaa mithazca doSeSu naatonyonyaM jayanti te// AS.Suu.21.32/ aarambhakaM virodhe+api mitho yadyat guNatrayam/ vizvasya dRSTaM yugapadvyaadherdoSatrayaM tathaa// AS.Suu.21.33/ vaayuraamaanvayaH saartiraadhmaanakRdasaJcaraH/ durgandhamasitaM pittaM kaTukaM bahalaM guru// AS.Suu.21.34/ aavilastantumaaMstyaanaH pralepii picchilaH kaphaH/ viparyaye tu pakvatvaM tathaa taamraM samecakam// AS.Suu.21.35/ piitaJca pittamacchaJca zleSmaacchaH piNDito+athavaa/ vizadazca saphenazca dhavalo madhuro rase// AS.Suu.21.36/ uuSmaNo+alpabalatvena dhaatumaadyamapaacitam/ duSTamaamaazayagataM rasamaamaM pracakSate// AS.Suu.21.37/ anye doSebhya evaatiduSTebhyo+anyonyamuurcchanaat/ kodravebhyo viSasyeva vadantyaamasya sambhavam// AS.Suu.21.38/ aamena tena sampRktaa doSaa duuSyaazca duuSitaaH/ samaa ityupadizyante ye ca rogaastadudbhavaaH// AS.Suu.21.39/ sarvadehapravisRtaan saamaan doSaan na nirharet/ liinaan dhaatuSvanutkliSTaan phalaadaamaadrasaaniva// AS.Suu.21.40/ aaznayasya hi naazaaya te syurdurnirharatvataH/ paacanairdiipanaiHsrehaistaan svedaizcapariSkRtaan// AS.Suu.21.41/ zodhayecchodhanaiH kaale yathaasannaM yathaabalam/ hantyaazuyuktaM vaktreNa dravyamaamaazayaanmalaan// AS.Suu.21.42/ ghraaNena cordhvajatruutthaan pakvaadhaanaat gudena tu/ utkliSTaanadha uurdhvaM vaa na caamaan vahataH svayam// AS.Suu.21.43/ dhaarayedauSadhairdoSaan vidhRtaaste hi kurvate/ rogaanutpaadanirdiSThaanatisthaulyaadikaan gadaan// AS.Suu.21.44/ pravRttaan praagato doSaanupekSeta hitaazinaH/ vibaddhaan paacanaistaistaiH paacayan nirhareta vaa// iti ekaviMzo+adhyaayaH// atha dvaaviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.22.1/ athaato rogabhediiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH iti hasmaahuraatreyaadayo maharSayaH/ saptavidhaaH khalu rogaa bhavanti/ sahagarbhajaatapiiDaakaalaprabhaavasvabhaavajaaH/ te tu pRthagdvividhaaH/ tatra sahajaaH zukraartavadoSaanvayaaH/ kuSThaarzomehaadayaH/ pitRjaa maatRjaazca/ garbhajaa jananyabhivaaraat kaubjapaaGgulyapaiggalyakilaasaadayo+annarasajaa dauhRdavimaananajaazca/ jaatajaaH svaapacaaraat santarpaNajaa apatarpaNajaazca/ piiDaakRtaaH kSatabhaGgaprahaarakrodhazokabhayaadayaH zaariiramaanasaazca/ kaalajaaH ziitaadikRtaa jvaraadayo vyaapannajaa asaMrakSaNajaazca/ prabhaavajaa devaguruullaGghanazaapaarthavaNaadikRtaa jvaraadayaH pizaacaadayazca/ svabhaavajaaH kSutpipaasaajvaraadayaH kaalajaa akaalajaazca/ tatra kaalajaa raksaNakRtaaH/ arakSaNajaa akaalajaaH/ ta ete samaasataH punardvividhaa bhavanti/ pratyutpannakarmajaaH puurvakarmajaazca/ tatra rogotpattiM prati pratyutpannaM karma yadanenaiva zariireNa dRSTamadRSTaJcoddizyaaptopadiSTaanaaM vihitaanaaM pratiSiddhaanaamananuSThaanamanuSThaanaM vaa/ janmaantaraatiitena tu puurvam/ tattu punardaivaakhyamuktaJca niyataaniyatabhedena praak/ tasmaad dRSTahetavaH pratyutpannakarmajaaH/ vipariitaa daivajanmaanaH alpanidaanaa mahaarujaazcobhayaatmakaaH// AS.Suu.22.2/ tatra yathaasvaM pratipakSaziilanaat puurveSaaM rogaaNaamupazamaH/ satyeva vipakSaziilane+aniSTakarmakSayaat daivikaanaam/ doSakarmakSayaadanyeSaam/ anye punaH pratyutpannaM karma parakRtamapi varNayanti/ tacca paraabhisaMskaaramaacakSate/ evaJcaahuH yadi svayaM kRtaadevakarmaNaH kaaryaanirvRttiH syaat/ na dRSTapuruSaantarakRtaat/ kimiti vidvaanapi paraacaritayorupakaaraapakaarayoH sukhaduHkhaanurodhaattoSaroSau pratikartavyacittaM vaa pratipadyate/ evamete vyaadhayo dvividhaaH santaH trividhaa jaayante/ tatazca doSavanto bhuuyaH saptavidhaaH// AS.Suu.22.3/ sakalo+api caayaM rogasamuuhaH pratikaaravaanaayurvedavihitamupadezamapekSate/ yasmaanniyatahetuko+apyaamayaH samyak bhiSagaadezaanuSThaanaadupaattaayussaMskaaraaparikSaye jaatopi vaa sahyavedanataaM pratipadyate/ anupakramyamaaNastu sarva eva praayazo bhinatyakaNDe/ svayamapi ca daivaannidaanaalpatayaa vaa nivartamaanaSSoDazaguNasamudita kriyopalambhaadaazutaramaparikliSTasya caapagacchati/ aniyataphaladaayini tu daive hitaabhyaasaratasyaa+avakaazameva na labhate vyaadhiH/ tasmaanna kasyaaJcidavasthaayaamaatmavaan hitaahitayoH tulyadarzii syaat/ trividhaazca punarvyaadhayo mRdumadhyaadhimaatrabhedena/ tatraalpalakSaNaa mRdavo madhyalakSaNaa madhyaaH sampuurNalakSaNaastvadhimaatraaH/ te punaH sukhasaadhyaadivizeSeNa caturvidhaaH praagupadiSTaaH/ subahuzo+apica bhidyamaanaa vyaadhayo nijaagantutaaM na vyabhicaranti// AS.Suu.22.4/ tatra nijaastu doSotthaaH/ teSu puurvaM vaataadayo vaiSamyamaapadyante tato vyathaabhinirvartate/ baahyahetujaastvaagantavaH teSu praahareNa vyathaa puurvamupajaayate tato doSavaiSamyam/ doSavaiSamyeNaiva ca bahuruupaa ruganubadhyate pravarddhate ca/ evaJca kRtvaa na doSavyatirekeNa rogaanubandhaH kevalaM paurvaaparye vizeSaH/ tasmaadekaakaaraa evarogaa ruksaamaanyaat/ asaGkhyabhedaa vaa pratyekaM samutthaanasthaanasaMsthaanavarNanaamavedanaaprabhaavo pakvamavizeSaat/ yathaasthuulaM yathaasvamevopadekSyante/ asaGkhyeyatvaacca doSaliGgaireva rogaanupakramaM ca vibhajet// AS.Suu.22.5/ doSaa eva hi sarvarogakakaaraNam/ yathaiva zakuniH sarvataH paripatan divasaM svaaM cchaayaaM naativartate/ yathaa vaa kRtsnaM vikaarajaataM vaizvaruupyeNa vyavashtitaM guNatrayamapyatiricya na vartate/ tathaivedamapi kRtsnaM vikaarajaataM doSatrayamiti/ yathaa ca vidyudvarSaadayo nabhasi bhavanti na tvavazyaM nimittatastvavazyamapi/ taraGgabudbudaadayazcaambhasi tathaa doSeSu rogaaH// AS.Suu.22.6/ trividhantu nimittameSaamasaatmyendriyaarthasaMyogaH pajJaaparaadhaaH pariNaamazca te punaH pratyekamatiyogaayogamithyaayogabhedaat tridhaa bhidyante/ tatra yathaasvaM cakSuraadiindriyaaNaaM ruupaadibhirarthairatisaMsargo+atiyogaH/ alpazo naiva vaa saMsargastvayogaH/ suukSmaatiduuraantikasthaatibhaasvatbharavaapriyavikRtaadidazanam/ dviSTaatyuccaparuSabhiiSaNaadizravaNam/ puutyamedhyaatitiikSNograpratikuulaadyaaghraaNam/ svabhaavaadibhiraahaarakalpanaavizeSaayatanairapathyaanaaM rasaanaamabhyavahaaraH tathaa snaanaadiinaaM ziitoSNaadiinaaJca spRzyaanaamayathaavadupasevanamazucibhuutaabhighaataviSavaataadisaMsparzazca bhithyaayogaH// AS.Suu.22.7/ kaayavaaGmanobhedena tu trividhamapyahitaM karma prajJaaparaadhaH/ tatra kaayaadikarmaNo+atipravRttiratiyogaH/ alpazo naiva vaa pravRttirayogaH/ vegodiiraNadhaaraNaviSamaaGgecaSTanaskhalanakaNDuuyanaprahaarapraaNaayaamaadi/ tathaa kSutpipaasaardhabhuktabhaaSaNaadi/ bhayaze kerSyaamaatsaryaadi/ dazavidhaM caakuzalaM karma yathaasvaM mithyaayogaH/ pariNaamaH kaala ucyate/ so+api ziitoSNavarSabhedaattridhaa/ tatraalitimaatrasvalakSaNaH kaalo+atiyogaH/ hiinasvalakSaNastvayogaH/ vipariito mithyaayogaH/ ta ete+atiyogaadayaH saamaanyato+anupazayalakSaNaaH/ sarvo vaa prajJaaparaadha evaayaM yadeSaamavivarjanam/ arthakarmakaalaaH punaHsamyagyogenopazayaat bhuuyiSThaM svaasthyahetavaH/ tatraapi rasavarjyaa viSayaa yathaayathamindriyaM baadhante+anugRhNanti ca/ zeSaa rasakarmakaalaastu sarvaM dehaM/ api ca// AS.Suu.22.8/ sarvabhaavaanaaM bhaavaabhaavau naantareNa yogaatiyogaadiin vyavasyet/ sarveSaaM punarvikaaraaNaaM nidaanadoSaduuSyaavizeSebhyo bhaavaabhaavavizeSaa bhavanti/ yadaa hyete trayo nidaanaadivizeSaat naanyonyamanubadhnantiiSadvaanubadhnantyabalaa vaa na tadaaminirvarttante vyaadharyaazcaraa dvaabhinirvarttante tanavo vaa bhavantyasampuurNaliGgaa vaa/ viparyaye tu vipariitaaH// AS.Suu.22.9/ trayazca rogaaNaaM maargaa baahyamadhyaabhyantaraaH tatra baahyo raktaadidhaatavastvak ca/ sa punaH zaakhaakhyaH/ tadaazrayaaH gaNDapiTakaalajyapaciicarmakiilaarbudaadhimaaMsamazavyaGgaadayo bahirbhaagaazca zophaarzogulmaviisarpavidradhyaadayaH/ madhyo muurddhahRdayabastyaadiini marmaaNyasthisandhayaH/ tatropanivaddhaazca snaayusiraakaNDaraadayaH tadaazrayaaH/ pakSavadhagrahaapataanakaarditaraajayakSmaasthisandhizuulagudabhraMzaadayo muurddhaadirogaazca/ aabhyantaro mahaasrotaH zariiramadhyaM mahaanimnamaamapakvaazayaazrayaH koSTho+antariti paryaayaaH tadaazrayaa jvaraatiisaarachardyalasakaviSuucikaazvaasakaasahidhmaanaahodarapliihaadayo+antarbhaagaazca visarpazophaarzovidradhigulmaadayaH// AS.Suu.22.10/ te ca rogaaH svapradhaanaa bhavantyanyaparivaaraa vaa kramaadanubandhyanubandhaakhyaaH/ tatraadyaaH svatantraaH spaSTaakRtayo yathaasvaM samutthaanopazayaazca/ itare tu tadvipariitaaH tadvacca doSaa api/ tatraanyaparivaaraa vyaadhayo dvividhaaH/ purogaaminonugaaminazca/ teSvaadyaaH puurvaruupasaMjJaaH/ upadravaastvitare/ taanyathaayathameva vakSyamaaNaanupalakSayet/ pradhaanaprazame ca prazamo bhavati teSaamanupazaamyato vaa pazcaattaanupakramet/ tvaritaM vaa balavantamupadravaM pradhaanaavirodhena/ sa hi piiDaakarataro bhavati vyaadhiparikliSTadehatvaat pramehapiTakaadivat/ tathaanyaH pradhaana eva rogo+anyasya pradhaanasya hetuH bhavati/ yathaa jvaro raktapittasya raktapittaM vaa jvarasya/ tau zvaasasya/ pliihaa jaTharasya/ tacchvayathoH/ arzaaMsi gulmodaraatiisaaragrahaNiinaaM/ pratizyaayaH kaasajvarayoH/ tau kSayasya/ kSayaH zoSasya/ ekazcaapacaaro nimittamekasya vyaadheH bahuunaaM ca tathaa bahavaH tadvadekaM liGgam/ evameva prazame+abhyupaayaH tathaa sa evaanyasya prakope/ tasmaattaanavahitaH samyagaagamaadibhiH pariikSeta// AS.Suu.22.11/ tatraagamato rogamevamevaM prakopaNamevaM yonimevamadhiSThaanamevamaatmaanamevaM devanamevaM ruupazabdagandharasasparzamevaM puurvaruupamevamupadravamevaM vRddhisthaanakSayaanvitamevamudarkamevaM naamaanam/ tasminniyaM pratiikaarasya pravRttiH anyathaa nivRttiH/ pratyakSatastvaaturasya yathaasvamindriyairvarNasaMsthaanapramaaNopacayachaayaaviNmuutra charditaadhikyamaantrakuujanamaGgulyaadiSusandhiSu sphuTanaM dehazakRdvarNaadigandhaM suptaziitoSNastambhanasaMspandazlakSNakharasparzaJca/ prakRtivikRtiyuktamaasyarasantu praznena tathaa succhardanaducchardanatvaM mRdukruurakoSThataaM svapnadarzanamabhipraayaM janmaamayapravRttinakSatradviSTeSTasukhaduHkhaani ca/ tathaa vayaH pratyakSeNa ca/ anumaanatastu yuukaapasarpaNena zariiravairasyam/ makSikopasarpaNena zariiramaadhuryam/ tathaagniM jaraNazaktyaa/ balaM vyaayaamazaktyaa/ guuDhaliGgaM vyaadhimupazayaanupazayataH/ doSapramaaNamapacaaravizeSeNaayuSaH kSayaM riSTaiH/ prakRti satvasaarasaatmyabalaananuziilaneneti/ bhavati caatra// AS.Suu.22.12/ jJaanabuddhipradiipena yo naavizati yogivat/ aaturasyaantaraatmaanaM na sa goraaMzcikitsati// AS.Suu.22.13/ dvaavimau vyaadhitau vyaadhisvaruupasyaaprakaazakau/ tadyathaiko guruvyaadhiH satvadehabalaazrayaat// AS.Suu.22.14/ laghuvyaadhivadaabhaati laghuvyaadhiratonyathaa/ baahyaavayavamaatreNa tayormuhyati baalizaH// AS.Suu.22.15/ tatolpamalpaviiryaM vaa vipariitamato+athavaa/ pathyaMviparyaye yuJjan praaNaan muSNaati rogiNaam// AS.Suu.22.16/ jJaanaaMzena na hi jJaanaM kRtsne jJeye pravartate/ bubhutseta bhiSak tasmaat tatvaM tantraanuziilanaat// AS.Suu.22.17/ abhiyuktastu satataM sarvamaalocya sarvathaa/ na jaatu skhalati praajJo viSamepi kriyaapathe// AS.Suu.22.18/ aaganturanveti nijaM vikaaraM nijastathaagantumatipravRddhaH/ tatraanubandhaM prakRtiJca samyak jJaatvaa tataH karma samaarabheta// iti dvaaviMzo+adhyaayaH// atha trayoviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.23.1/ athaato bheSajaavacaraNiiyamadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.23.2/ bheSajamavacaarayan praageva taavadevamaaturaM pariikSeta/ kasminnayaM deze jaataH saMvRddho vyaadhito vaa kasmiMzca deze manuSyaaNaamidamaahaarajaatamidaM vihaarajaatametaavat balamevaaMvidhaM satvamevaMvidhaM saatmmamiyaM bhaktirime vyaadhayo hitamidamahitamidamiti/ praaggrahaNena kena vaa nidaanavizeSeNaasyakupito doSaH/ doSasya hyekasyaapi bahavaH prakope hetavaH/ tasmaadyathaasvalakSaNaiH karmabhizca budhvaa bhiSakdoSamevamavagamayet/ tadyathaa/ kimaahaareNa kupito vaayuH kiM vihaareNa tathaa ruukSeNa laghunaa zizireNa vaa saahasena vegarodhena vaa bhayena zokena veti/ tatazca tatpratipakSamauSadhaM prayujyamaanamaazu siddhaye sampadyate/ tatra madhuraamlalavaNaa rasaaH kaTutiktakaSaayaazcetaretarapratipakSaaH/ tadanantaraJcopalabheta/ mRdumadhyaatimaatravikalpanayaa kathaM nidaanamaasevitam ekaruupasyaapi hi hetoH mRdvaadivibhaagena pRthak samavetaanaaJca doSaaNaamaMzaaMzabalavikalpavizeSaat vyaadherbalaabalavizeSaH/ tatraanekadoSaatmakeSu vyaadhiSvanekaraseSu ca bheSajeSu rasadoSaprabhaavamekaikazo+abhisamiikSya vyaadhibheSajaprabhaavatatvaM vyavasyeta/ natvevaM sarvatra// AS.Suu.23.3/ na hi viSamavikRtisamavetaanaaM naanaatmakaanaaM paraspareNopagRhiitaanaamupahataanaaJcaanyaizca vikalpanairvikalpitaanaamavayavaprabhaavaanumaanena samudaayaprabhaavatatvamadhyavasituM zakyam/ tathaavidhe hi samudaaye samudaayaprabhaavamevopalabhya vyaadhyauSadhaprabhaavatatvamavagacchet/ tathaa kasya dhaamaadhiSThaaya vyaadhirayamavashtita iti niruupayet/ pravisRto hi doSaH svameva sthaanamaataGkaayaadhitiSThan muurddhaadiin vaa dustaro bhavati/ tatazca sthaanavizeSeNa bheSajavizeSaH paryeSitavyaH// AS.Suu.23.4/ tatazcaivamaalocayet/ kasyaayamauSadhasya vyaadhiraaturo vaa yogyaH/ kiyato vaa/ doSaanuruupo hi bhaiSajyaviiryapramaaNavikalpo vyaadhivyaadhitabalaapekSo bhavati// AS.Suu.23.5/ sahasaatibalaani saMzodhanauSadhaanyaagneyavaayavyaanyatisaumyaanyatimaatraaNi vaa/ tathaagnikSaarazastrakarmaaNyalpasatvamaaturamalpabalaM vaatipaayayeyuH/ saMzamanaani tu vyaadhibalaadadhikaani tamupazamayya vyaadhiM vyaadhikSapitadehe ziighramanyamaavahanti/ zariirabalaadhikaani glaanimuurcchaamadamohabalakSayaan/ agnibalaadadhikaani glaanimagnisaadazca// AS.Suu.23.6/ api ca/ atisthuulo+atikRzo durbalo durbaddhamaaMsazoNitaasthyaMgaavayavo+alpaagniralpaahaaro+asaatmyaahaaropacitaH saararahito vaa vyaadhibalameva taavadasamarthasoDhum/ kiM punastathaavidho bheSajamevaMvegam/ tasmaattaadRzamaviSaadakarairmRdusukhairuttarottaragurubhiravibhramaizcopaacaredauSadhairvizeSaadabalaaH/ taahyanavasthitamRduviklavahRdayaaH praayaHsukumaaraaH paraayattaazca/ tato+api vizeSeNa zizavaH/ tathaa balavati vyaadhyaature+alpabalamalpaM vaa bheSajamakiJcitkaraM bhuuya eva doSamutklezya vyaadhimudiirayet// AS.Suu.23.7/ yogyamapi cauSadhamevaM pariikSeta/ idamevaMrasaviiryavipaakamevaMguNamevaMdravyamevaMkarmaivaMprabhaavamasmin deze jaatamasminnRtaavevaMgRhiitamevaMnihitamevaMvihitamevaMniSiddhamevamupasaskRtamevaMsaMyuktamevaMyuktamanayaa maatrayaivaMvidhasya puruSasyaivaMvidhe kaala etaavantaM doSamapakarSatyupazamayati vaa/ anyadapi caivaMvidhaM bheSajamabhuut tanmaanena vaa vizeSeNa prayuktamidamakarot/ suukSmaaNi hi doSauSadhaduuSyadezakaalabalaanalaahaararasasaatmyasatvaprakRtivayasaamavasthaantaraaNi/ yaanyanaalocitaani nihanyuraaturam/ aalocyamaanaani tu vipulabuddhimapi cikitsakamaakuliikuryuH/ kiM punaralpabuddhim/ tasmaadabhiikSNazaH zaastraarthakarmaanuziilanena saMskurviita yajJaam/ api ca/ santi vyaadhayo ye zaastra utsargaapavaadairupakramaM prati nirdiSTaaH/ tatra praajJa eva doSaadigurulaaghavena samyagadhyavasyedanyataraniSThaayaam// AS.Suu.23.8/ kaalazca bheSajasya yogyataamaadadhaati/ sa kSaNalavamuhuurtaadibhedenaaturaavasthayaa ca dvidhoktaH praagapi ca/ ziitoSNavarSalakSaNastrividhaH kaalaH/ tatra ziitoSNayorvRSTiziitayozcaantare saadhaaraNau vasantajaladaatyaayu/ griiSmavarSakaalayostu praarambho vRSTeH praavRDiti vikalpyate/ teSu saadhaaraNeSvahassu vamanaadiinaaM pravRttirnnivRttiritareSvayogaatiyogabhayaat/ saadhaaraNaa hi mandaziitoSNavarSatayaa sukhatvaat bhavantyavikalpakaaH zariirauSadhaanaam/ vipariitaastvitare// AS.Suu.23.9/ tathaa hi ziitakaale+atimaatraziitopahitatvaacchariiramatyarthaziitavaataviSTabdhamatistabdhabahugurudoSaM bhavati/ tadanu praaptaJca bheSajaM saMzodhanaarthamuSNasvabhaavamapi ziitopahatatvaanmandaviiryataaM gatamayogaaya jaayate/ zariiraJca vaatapraayopadravaaya/ tadvadvarSaasvapi samantaadatighanena bahalena ghanasampaatenaavatate nabhasi uparuddhatejaHyasareSu dinakarakareSu jalapaTalotplaavanoddaamakardamaayaaM bhuumaavatyarthopaklinnamavasannaanalabalamaadaanadurbalaM zariiraM bhavati// AS.Suu.23.10/ auSadhagraamastu jaladodarapratatapramuktadhaaraavapaatasambhRtaambunivahopaplaavitamuulajaalasaaraviTapo bahalakomalapallavopacitaskandhazaakhaH punariva baalataamupagato+alpaviiryo bhavati/ aparisaMsthitatayaa ca kSitimalapnaayaabhiramlavipaakaabhiH khagamRgasariisRpaadizavadhaatumuutrapuriiSasaMspRSTaabhiradbhiH salilaziziraziikaraanuviddhazizirapavanasampRktena ca dhaaraadharoSmaNaa komalatvaadapariNatasyaasya sutaraaM vidaaho janyate/ tatazcaasaavapathyataamupagato dhruvamayogaaya prathamasaMgRhiitamapicauSadhaM toyadatoyaanugatamaarutopahate jagatiiti// AS.Suu.23.11/ griiSme punaraadaanopahatatvaacchariiramuSNaruukSavaataatapaadhmaatamatisvinnamatizithilamatiyaliinadoSaM bhavati/ bheSajaM punaranuSNamapi tapanakaranipaataaduSNatiikSNataamupagatamatiyogaayopakalpate/ zariiraJca pipaasaabhramaklamopadravaaya/ tasmaatsaadhaaraNeSveva tadantaraaleSu vamanaadiini yojayennacedaatyayiko vyaadhiH/ aatyayike tu kRtrimaguNopadhaanena yathartuguNavipariitena saMyogasaMskaarapramaaNavikalpaizcopapaadyauSadhamevaavahito+avacaarayet// AS.Suu.23.12/ aaturaavasthaasu tu kalaaH kaalasaMjJaaH/ tadyathaasyaamavasthaayaamasyauSadhasya kaalo+akaalo vaa/ nahyapraaptaatiitakaalamauSadhaM yaugikaM bhavati/ tasyatvekaadazadhaavacaaraNam/ tadyathaa/ abhaktaM praagbhaktaM madhyabhaktamadhobhaktaM sabhaktamantarabhaktaM saamudgaM muhurmuhuH sagraasaM graasaantaraa nizi ca// AS.Suu.23.13/ tatraabhaktaM naama kevalamevauSadhaM nirannopayogaadativiiryam/ kaphodrekavimuktaamaazayasrotaaH praatarbalavaanupayuJjiita/ itarastu praagbhaktaadikamannasaMsargeNa hitaM naatiglaanikaraM bhavati// AS.Suu.23.14/ praagbhaktaM naama yadanantarabhaktam/ tadapaanaanilavikRtaavadhaH kaayasya ca balaadhaanaarthaM tadgateSu ca vyaadhiSu prazamanaaya kRziikaraNaarthaJca yojyam// AS.Suu.23.15/ madhyabhaktaM madhye bhaktasya tat samaanaanilavikRtau/ koSThagateSu ca vyaadhiSu paittikeSu ca// AS.Suu.23.16/ adhobhaktaM bhaktaadanantaram/ tattuvyaanavikRtau praataraazaantamudaanavikRtau punaH saayamaazaantam/ puurvakaayasya ca balaadhaanaarthaM tadgateSu vyaadhiSu ca zlaiSmikeSu ca prazamaaya sthuuliikaraNaarthaJca// AS.Suu.23.17/ sabhaktaM yadannena samaM saadhitaM pazcaadvaa samaaloDitam/ tat baaleSu sukumaareSvauSadhadveSiSvarucau sarvaaGgageSu ca rogeSu// AS.Suu.23.18/ antaraabhaktaM yat puurvaahNe bhakte jiirNe madhyaahne bheSajamupayujyate/ tasmiMzca jiirNe punaraparaahNe bhojanam/ etena raatrirvyaakhyaataa/ taddiiptaagnervyaanajeSvaamayeSu// AS.Suu.23.19/ saamudgaM yadaadaavante ca bhuktasya/ tattu laghvalpaannayuktaM paacanaavalehacuurNaadi hidhmaayaaM kampaakSepayoruurdhvaadhassaMzraye ca doSe// AS.Suu.23.20/ muhurmuhustu punaHpunarbhukte yadabhukte vaa/ tacchavaasakaasahidhmaatRTchardiSu viSanimitteSu ca vikaareSu// AS.Suu.23.21/ sagraasaM yat graasasampRktam/ graasaantaraM yat graasayorgraasayormadhye dvayamapyetat praaNaanilavikRtau/ tathaa sagraasaM cuurNalehavaTakaadikamagnidiipanaM vaajiikaraNaani copayuJjiita/ graasaantaraM hRdroge vamanaM dhuumaJca/ jatruurdhvaamayeSu nizaayaam// AS.Suu.23.22/ tatraadye kaale tRSitaH piitaziitaamburajiirNii kSudhitaH kSaamazca bheSajaM varjayet/ zeSeSu vaahRdyamasaatmyamatitiikSNoSNogragandhaM bhuurimaatraJceti/ bhavati caatra zlokaH// AS.Suu.23.23/ rogamaadau pariikSeta tadanantaramauSadham/ tataH karma bhiSak pazcaat jJaanapuurvaM samaacaret// AS.Suu.23.24/ nivRtto+api punarvyaadhiralpenaayaati hetunaa/ dehe maargiikRte doSaiH zeSaH suukSma ivaanalaH// AS.Suu.23.25/ tasmaattamanubadhniiyaat prayogeNaanapaayinaa/ siddhaanaamapi yogaanaaM puurveSaaM daarDhyamaavahan// AS.Suu.23.26/ saatatyaatsvaadvabhaavaadvaa pathyaM dveSyatvamaagatam/ kalpanaavidhibhistaistaiH priyatvaM gamayet punaH// AS.Suu.23.27/ manasorthaanukuulyena tuSTiruurjaa rucirbalam/ sukhopabhogataa ca syaat vyaadhezcaataH parikSayaH// AS.Suu.23.28/ laulyaaddoSakSayaadvyaadhivaiSamyeNa ca yaa ruciH/ taasu pathyopacaarajJo yogenaadyaM vikalpayet// AS.Suu.23.29/ ziitoSNavarSaanicitaM caitrazraavaNakaartike/ kramaat saadhaaraNe zleSmavaatapittaM hareddrutam// AS.Suu.23.30/ praavRTzaradvasantaanaaM maaseSveteSu vaa haret/ saadhaaraNeSu vidhinaa trimaasaantaritaanmalaan// AS.Suu.23.31/ kRsvaa ziitoSNavRSTiinaaM pratiikaaraM yathaayatham/ prayojayet kriyaaM praaptaaM kriyaakaalaM na haapayet// AS.Suu.23.32/ saptaahena guNaalaabhe kritaamanyaaM prayojayet/ puurvasyaaM zaantavegaayaaM na kriyaasaGkaro hitaH/ guNe+alpepi tu taameva vizeSotkarSalabdhaye// AS.Suu.23.33/ bheSajaM nRpaterhRdyamalpamalpaatyayaM zuciH/ zuddhaagamaM bahuguNaM bahukRtvaH prayojitam// AS.Suu.23.34/ ananyakaaryo+avahitaH tathaa tanmantrisammataH/ aasvaaditaM paricaraiHsvayaJcaanuprayojayet// AS.Suu.23.35/ ucito yasya yo dezastajjaM tasyauSadhaM hitam/ deze+anyatraapi vasatastattulyaguNajanma ca// AS.Suu.23.36/ viiryavadbhaavitaM samyak svarasairasakRllaghu/ rasagandhaadisampannaM kaale jiirNe ca maatrayaa/ ekaagramanasaa yuktaM bhaSajyamamRtaayate// iti trayoviMzo+adhyaayaH// atha caturviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.24.1/ athaato dvividhopakramaNiiyaM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.24.2/ upakramyasya hi dvitvaad dvidhaivopakramo mataH/ ekassantarpaNastatra dvitiiyazcaapatarpaNaH/ bRMhaNo laGghanazceti tatparyaayaavudaahRtau// AS.Suu.24.3/ bRMhaNaM yat bRhatvaaya laGghanaM laaghavaaya yat/ dehasyaM bhavataH praayo bhaumaapamitaracca te// AS.Suu.24.4/ snehanaM ruukSaNaM karma svedanaM stambhanaJca yat/ bhuutaanaaM tadapi dvaidhyaat dvitayaM naativartate// AS.Suu.24.5/ zodhanaM zamanaJceti dvidhaa tatraapi laGghanam/ yadiirayet bahirdoSaan paJcadhaa zodhanaJca tat// AS.Suu.24.6/ niruuho vamanaM kaayaziroreko+asravisrutiH/ na zodhayati yaddoSaan samaannodiirayatyapi// AS.Suu.24.7/ samiikaroti viSamaan zamanaM tacca saptadhaa/ paacanaM diipanaM kSuttRDvyaayaamaatapamaarutaaH/ bRMhaNaM zamanantveva vaayoH pittaanilasya ca// AS.Suu.24.8/ bRMhayed vyaadhibhaiSajyamadyastriizokakarzitaan/ bhaaraadhvoraHkSatakSiiNaruukSadurbalavaatalaan// AS.Suu.24.9/ garbhiNiisuutikaabaalavRddhaan griiSme+aparaanappi/ maaMsakSiirasitaasarpirmadhurasnigdhabastibhiH// AS.Suu.24.10/ svapnazayyaasukhaabhyaGgasnaananirvRtiharSaNaiH/ mehaamadoSaatisnigdhajvarorustambhakuSThinaH/ visarpavidradhipliihaziraHkaNThaakSirogiNaH// AS.Suu.24.11/ sthuulaaMzca laGghayennityaM zizire tvaparaanapi/ tatra saMzodhanaiH sthaulyabalapittakaphaadhikaan/ aamadoSajvaracchardiratiisaarahRdaamayaiH// AS.Suu.24.12/ vibandhagauravodgaarahRllaasaadibhiraaturaan/ madhyasthaulyaadikaan praayaH puurvaM paacanadiipanaiH// AS.Suu.24.13/ ebhirevamayairaartaan hiinasthaulyabalaadikaan/ kSuttRSNaanigrahairdoSaistvaartaanmadhyabalairdRDhaan// AS.Suu.24.14/ samiiraNaatapaayaasaiH kimutaalpabalairnaraan/ na bRMhayellaGghaniiyaan bRMhyaaMstu mRdu laGghayet/ yuktyaa vaa dezakaalaadibalatastaanupaacaret// AS.Suu.24.15/ bRMhite syaat balaM puSTistatsaadhyaamayasaMGkSayaH/ vimalendriyataa sargo malaanaaM laaghavaM ruciH// AS.Suu.24.16/ kSuttRTsahodayazzuddhahRdayodgaarakaNThataa/ vyaadhimaardavamutsaahastandraanaazazca laGghate// AS.Suu.24.17/ anapekSitamaatraadisevite kurutastu te/ atisthaulyaatikaarzyaadiin vakSyante te ca sauSadhaaH/ ruupaM taireva ca jJeyamatibRMhitalaGghate// AS.Suu.24.18/ tatra zodhanamuddizya sthaulyaadyaaH pragudaahRtaaH/ gurvaadivRddhasaMliinazleSmamizro+annajo rasaH// AS.Suu.24.19/ aama eva zlathiikurvan dhaatuun shtaulyamupaanayet/ atisthaulyaadatikSuttRTprasvedazvaasanidrataaH// AS.Suu.24.20/ aayaasaakSamataa jaaDyamalpaayurbalavegataa/ daurgandhyaM gadgadatvaJca bhavenmedotipuSTitaH// AS.Suu.24.21/ srotastu medoruddheSu vaayuH koSThe vizeSataH/ caran prajvalayatyagniM kSuttRSau stastato+adhikam// AS.Suu.24.22/ sthuulaM koTaravadvRddhau dahato+agnyanilau ca tam/ svedavaahisiraamuulabhaavaadviSyandanaadapi/ medasaH zleSmayogaacca bhavati svedabhuuritaa// AS.Suu.24.23/ koSTha eva vipakve+asya saMruddhasrotaso rase/ sarvatraalabdhavRttitvaat prayo medaH praciiyate// AS.Suu.24.24/ taccheSo+alparaso+alpatvaannaalaM raktaadipuSTaye/ tulyepi vaayvaadicaye praakcitaM ciiyatetaraam/ medastenaasamastena dhaatuunaaM vidadhaati tat// AS.Suu.24.25/ zvaasaadiinaciraaccaanyaan jvarodarabhagandaraan/ mehorustambhapiTakaavidradhiprabhRtiin gadaan// AS.Suu.24.26/ ayathopacayotsaahazcalasphigudarastanaH/ atisthuulaH smRto yojyaM tatraannaM maarutaapaham// AS.Suu.24.27/ zleSmamedoharaM yacca kulatthaa yavakaa yavaaH/ juurNazyaamaakamudgaadyaaH paane+ariSTaM madhuudakam// AS.Suu.24.28/ mastu takraM ca tiikSNoSNaM ruukSaM chedi ca bheSajam/ cintaavyavaayavyaayaamazodhanaasvapanaM bhajet// AS.Suu.24.29/ dehaapekSii tathaa ruukSaM snaanamudvartanaadi ca/ madhunaa triphalaaM lihyaat guDuuciimabhayaaM ghanam/ rasaaJjanasya mahataH paJcamuulasya gugguloH// AS.Suu.24.30/ zilaahvasya prayogazca saagnimantharaso hitaH/ viDaGgaM naagaraM kSaaraH kaalaloharajo madhu// AS.Suu.24.31/ yavaamalakacuurNaM ca yogo+atisthaulyadoSajit/ madanaM triphalaa mustaa saptaahvaariSTavatsakam// AS.Suu.24.32/ sapaaThaaragvadhaM piitamatibRMhaNarogajit/ tadvadvatsakazamyaakadevadaarunizaadvayam// AS.Suu.24.33/ samustapaaThaakhadiratriphalaanimbagokSuram/ madanaadiini caalepaH snanaadiSvapi yojayet// AS.Suu.24.34/ hiGgugomedakavyoSakuSThakrauJcaasthigokSuram/ elaavRkSakaSaDgranthaakharaazvopalabhedakam// AS.Suu.24.35/ takreNa dadhimaNDena piitaM kolarasena vaa/ muutrakRchraM kRmiin mehaM sthuulataaM ca vyapohati// AS.Suu.24.36/ kRmighnatriphalaM tailasaktutryuuSaNadiipyakaiH/ lohodakaapluto manthaH zasto bRMhaNarogiNaam// AS.Suu.24.37/ vyoSakaTviivaraazigruviDaGgaativiSaasthiraaH/ hiGgusaucarcalaajaajiiyavaaniidhaanyacitrakaaH// AS.Suu.24.38/ nize bRhatyau hapuSaa paaThaa muulaM ca kembukaat/ eSaaM cuurNaM madhu ghRtaM tailaM ca sadRzaaMzakam// AS.Suu.24.39/ saktubhiH SoDazaguNairyuktaM piitaM nihanti tat/ atisthaulyaadikaan sarvaan rogaananyaaMzca tadvidhaan/ hRdrogakaamalaazvitrazvaasakaasagalagrahaan// AS.Suu.24.40/ buddhimedhaasmRtikaraM sannasyaagnezca diipanam/ yojyaM tathaa yathaavyaadhi svedaasRksraavaNaanyapi// AS.Suu.24.41/ atikaarzyaM bhramaH kaasastRSNaadhikyamarocakaH/ snehaagninidraadRkzrotrazukraujaHkSutsvarakSayaH// AS.Suu.24.42/ bastihRnmuurddhajaGghorutrikapaarzvarujaa jvaraH/ pralaapordhvaanilaglaaniH charddiH parvaasthibhedanam// AS.Suu.24.43/ varcomuutragrahaadyaazca jaayante+ativilaGghanaat/ atikaarzyena naayaasavarSaziitoSNatRTkSudhaH// AS.Suu.24.44/ tRptivyaadhyauSadhamanaan sahate+alpabalatvataH/ zvaasakaasakSayapliihagulmaarzovahnimandataaH// AS.Suu.24.45/ kRzaM praayazca dhaavanti raktapittaanilaamayaaH/ kaarzyameva varaM sthaulyaanna hi sthuulasya bheSajam/ bRMhaNaM laGghanaM naalamatimedo+agnivaatajit// AS.Suu.24.46/ madhurasnigdhasauhityairyat saukhyena ca nazyati/ krazimaa sthavimaatyantavipariitaniSevaNaiH// AS.Suu.24.47/ zuSkasphigudaragriivaaH sthuulaparvaa siraatataH/ ucyate+atikRzastatnapraagukto bRMhaNo vidhiH// AS.Suu.24.48/ azvagandhaavidaaryaadyaa vRSyaazcauSadhayo hitaaH/ acintayaa harSaNena dhruvaM santarpaNena ca// AS.Suu.24.49/ svapnaprasaGgaacca kRzo varaaha iva puSyati/ laGghanottheSu rogeSu zeSeSvapyupakalpayet/ yattadaatve samarthaM syaadyaccaabhyaasena puSTaye// AS.Suu.24.50/ sadyaH kSiiNo yataH sadyo bRMhaNenopaciiyate/ ciraM krameNa ca kSiiNastadabhyaasena tatra ca// AS.Suu.24.51/ bRMhaNaM dehamaatraagnibalaadiin viikSya yojayet/ na hi maaMsasamaM kiJcidanyaddehabRhattvakRt/ maaMsaadamaaMsaM maaMsena sambhRtatvaadvizeSataH// AS.Suu.24.52/ kravyaanmaaMsarasaaMstasmaaddakalaavaNikaan laghuun/ vezavaariikRtaistadvajjaaGgalaizca kRtaakRtaan/ rasaaMstathaa ca kSiiraadiin tarpaNaaMstarpaNaan punaH// AS.Suu.24.53/ yuJjyaat kRzaanaaM jvariNaaM kaasinaaM muutrakRcchriNaam/ tRSyataamuudhvavaataanaaM muuDhamaarutavarcasaam// AS.Suu.24.54/ samaiH kRSNaasitaatailakSaudraadyaidrvyaMzatarpaNaiH/ manthastadvat sitaakSaudramadiraasaktuyojitaH// AS.Suu.24.55/ phaaNitaM saktavaH sarpirdadhimaNDo+amlakaaJjikam/ tarpaNaM muutrakRcchraghnamudaavarttaharaM param// AS.Suu.24.56/ manthaH kharjuuramRdviikaavRkSaamlaamliikadaaDimaiH/ paruuSakaiH saamalakaiH sadyastRSNaadirogajit// AS.Suu.24.57/ svaaduramlo jalakRtaH sasneho ruukSa eva vaa/ sadyaH santarpaNo manthaH sthairyavarNabalapradaH// AS.Suu.24.58/ guru caatarpaNaM sthuule vipariitaM hitaM kRze/ yavagodhuumamubhayostadyogyaahitakalpanam// AS.Suu.24.59/ syaulyakaarzye prakRtyaapi syaataaM tatraapyayaM vidhiH/ satataM vyaadhitatayaa sadaa yojyo vibhajya ca// AS.Suu.24.60/ maatraadiyukte seveta yastu laGghanabRMhaNe/ samadhaatvagnideho+asau samasMhanano bhavet// AS.Suu.24.61/ dRDhendriyabalatvaacca na dvandvairabhibhuuyate/ doSagatyaatiricyante graahibhedyaadibhedataH/ upakramaa na tu dvitvaadbhinnaa api gadaa iva// iti caturviMzo+adhyaayaH// atha paJcaviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.25.1/ athaataH snehavidhimadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.25.2/ snehaadiSuupayogaaya tadvyaapacchamanaaya ca/ kuryaat praageva tadyogidravyasambhaarasaGgraham// AS.Suu.25.3/ guruziitasarasnigdhamandasuukSmamRdudravam/ auSadhaM snehanaM praayo vipariitaM viruukSaNam// AS.Suu.25.4/ sarpirmajjaa vasaa tailaM sneheSu pravaraM matam/ tatraapi cottamaM sarpiH saMskaarasyaanuvartanaat// AS.Suu.25.5/ maadhuryaadavidaahitvaajjanmaadyeva ca ziilanaat/ pittaghnaaste yathaapuurvamitaraghnaa yathottaram/ AS.Suu.25.6/ ghRtaattailaM guru vasaa tailaanmajjaa tato+api ca/ dvaadhyaaM tribhizcaturbhistairyamakastrivRto mahaan// AS.Suu.25.7/ snehaazayaa dadhikSiiraM maaMsaasthiphaladaaru ca/ svedyasaMzodhyamadyastriivyaayaamaasaktacintakaaH/ vRddhabaalaavalakRzaa ruukSaaH kSiiNaasraretasaH// AS.Suu.25.8/ vaataartasyandatimiradaaruNapratibodhinaH/ snehyaaH na tvatimandaagnitiikSNaagnisthuuladurbalaaH/ uurustambhaatisaaraamagalarogagarodaraiH// AS.Suu.25.9/ muurchaarchadyarucizleSmatRSNaamadyaizca piiDitaaH/ apaprasuutaa yukte ca nasye bastau virecane// AS.Suu.25.10/ tatra dhiismRtimedhaagnikaaGkSiNaaM zasyate ghRtam/ granthinaaDiikRmizleSmamedomaarutarogiSu// AS.Suu.25.11/ tailaM laaghavadaarDhyaarthikruurakoSTheSu dehiSu/ vaataatapaadhvabhaarastriivyaayaamakSiiNadhaatuSu// AS.Suu.25.12/ ruukSaklezakSamaatyagnivaataavRtapatheSu ca/ zeSau vasaa tu sandhyasthimarmakoSTharujaasu ca// AS.Suu.25.13/ tathaadagdhaahatabhraSTayonikarNaaziroruji/ tailaM praavRSi varSaante sarpiranyau tu maadhave/ sarvaM sarvasya ca snehaM yuJjyaat bhaasvati nirmale// AS.Suu.25.14/ Rtau saadhaaraNe doSasaamye+anilakaphe kaphe/ divaa nizyanile pitte saMsarge pittavatyapi// AS.Suu.25.15/ tvaramaaNe tu ziite+api divaa tailaM ca yojayet/ uSNe+api raatrau sarpizca doSaadiinviikSya caanyathaa// AS.Suu.25.16/ nizyaznute vaatakaphaadrogaanahani pittataH/ yukyaavacaarayet snehaM bhakSyaadyannena bastibhiH/ nasyaabhyaJjanagaNDuuSamuurdhakarNaakSitarpaNaiH// AS.Suu.25.17/ rasabhedaikakatvaabhyaaM catuSSaSTirvicaaraNaaH/ snehasyaanyaabhibhuutatvaadalpatvaacca kramaatsmRtaaH// AS.Suu.25.18/ yathoktahetvabhaavaacca naacchapeyo vicaaraNaa/ snehasya kalpaH sa zreSThaH snehakarmaazusaadhanaat// AS.Suu.25.19/ dvaabhyaaM caturbhiraSTaabhiryaamairjiiryanti yaaH kramaat/ hrasvamadhyottamaa maatraastaastaabhyazca hraasiiyasiim// AS.Suu.25.20/ kalpayedviikSya doSaadiin praageva tu hrasiiyasiim/ ajJaatakoSThe hi bahuH kuryaajjiivitasaMzayam// AS.Suu.25.21/ tatra durbalamandaagnibaalavRddhasukhaatmakaiH/ apathyariktakoSThatvajvaraatiisaarakaasibhiH// AS.Suu.25.22/ hrasvaa peyaa sukhaa saa hi parihaare+anuvartate/ ciraacca balyaa na ruje vyaapannaapi prakalpate// AS.Suu.25.23/ mehoruHpiTakaakuSThavaatazoNitapiiDitaiH/ madhyamaa mRdukoSThaizca snehanii syaatsukhena saa// AS.Suu.25.24/ na balakSapaNii mandavibhraMzaa zuddhaye+apyalam/ mahaadohaanalabalakSuttRTklezasahiSNubhiH/ gulmodaavartaviisarpadaMzaabhipiiDitaiH// AS.Suu.25.25/ unmattaiH kRcchramuutraizca mahatii ziighrameva saa/ sarvamaargaanusaareNa jayed vyaadhiin suyojitaa// AS.Suu.25.26/ hyastena jiirNa evaanne snehocchaH zuddhaye bahuH/ zamanaH kSudvayo+ananno madhyamaatrazca zasyate// AS.Suu.25.27/ bRMhaNo rasamadyaadyaiH sabhakto+alpo hitaH sa ca/ baalavRddhapipaasaaartasnehadviNmadyaziiliSu// AS.Suu.25.28/ striisnehanityamandaagnisukhitaklezabhiiruSu/ mRdukoSThaalpadoSeSu kaale coSNe kRzeSu ca// AS.Suu.25.29/ snehaH praagbhojanaat kuryaaduurujaGghaakaTiibalam/ vegaanulomyamaarogyamadhaHkaayagadakSayam// AS.Suu.25.30/ madhye bRhattvaagnibalasthirataakukSirukzamaan/ indriyasthirataamuurdhvamuurdhvajatrugadakSayam// AS.Suu.25.31/ vaate salavaNaM sarpiH pitte kevalamiSyate/ vaidyo dadyaat bahukaphe kSaaratrikaTukaanvitam// AS.Suu.25.32/ vaaryuSNamacche+anupibetsnehe tatsukhapaktaye/ aasyopalepazuddhyai ca tauvaraaruSkare na tu// AS.Suu.25.33/ uSNopacaaraH snehe syaaduSNo hyuSNairvirudhyate/ tato gurupraavaraNo nivaatazayanasthitaH/ jaraNaantaM pratiikSeta tRSyannuSNaalpavaaripaH// AS.Suu.25.34/ zirorugbhramaniSThiivamuurcchaasaadaaratiklamaiH/ jaaniiyaad bheSajaM jiiryajjiirNaM tacchaantilaaghaavaat// AS.Suu.25.35/ anulomanilasvaasthyakSuttRSNodgaarazuddhibhiH/ jiirNaajiirNavizaGkaayaaM punaruSNodakaM pibet/ tenodgaaravizuddhiH staattatazca laghutaa ruciH// AS.Suu.25.36/ bhojyo+annaM maatrayaa paasyan zvaHpiban piitavaanapi/ dravoSNamanabhiSyandi naatisnigdhamasaGkaram// AS.Suu.25.37/ uSNodakopacaarii syaat brahmacaarii kSapaazayaH/ vyaayaamavegasaMrodhazokavarSahimaatapaan// AS.Suu.25.38/ pravaatayaanayaanaadhvabhaaSyaatyaasanasaMsthitiiH/ niicaatyuccopadhaanaahassvapnadhuumarajaaMsi ca// AS.Suu.25.39/ yaanyahaani pibettaani taavantyanyaanyapi tyajet/ sarvakarmasvayaM praayo vyaadhikSiiNeSu ca kramaH// AS.Suu.25.40/ upacaarastu zamane kaaryaH snehe viriktavat/ snehasya paanaat puurvaM ca daatavyaM mRdubheSajam/ uttejanaM hutaazasya koSThalaaghavakaari ca// AS.Suu.25.41/ tryahamacchaM mRdau koSThe kruure saptadinaM pibet/ samyaksnigdho+athavaayaavadataHsaatmiibhavet param// AS.Suu.25.42/ saatmiibhuuto hi kurute na malaanaamudiiraNam/ atiyogena vaa vyaadhiin yathaambbodhotiyojanaat// AS.Suu.25.43/ vihatya setuM mRtkoSThaat sravati kSapayan mRdam/ sneho+apyagniM tathaa hatvaa sravati kSapayaMstanum// AS.Suu.25.44/ vaataanulomyaM diipto+agnirvarcaH snigdhamasaMhatam/ mRdusnigdhaaGgataaglaaniHsnehodvego+athalaaghavam// AS.Suu.25.45/ vimalendriyataa samyak snigdhe ruukSe viparyayaH/ paaNDvaamayaaggasadanaghraaNavaktragudasravaaH/ gudadaahaarucizchardimuurchaatRSNaapravaahikaaH// AS.Suu.25.46/ zuktodgaarabhramazvaasakaasaaH snehaatisevanaat/ amaatrayaahito+akaale mithyaahaaravihaarataH/ snehaH karoti zophaarzastandraanidraavisaMjJataaH// AS.Suu.25.47/ kaNDuukuSThajvarotklezazuulaanaahabalakSayaan/ jaTharendriyadaurbalyajaaDyaamastambhavaaggrahaan// AS.Suu.25.48/ taaMstaan svadoSahetuutthaan paaNDvaadiiMzcaatiyojanaat/ kSuttRSNoklekhanasvedaruukSapaanaannabheSajam/ takraariSTakhaloddaalayavazyaamaakakodravaaH// AS.Suu.25.49/ pippaliitriphalaakSaudrapathyaagomuutraguggulu/ yathaasvaM pratirogaM ca snehavyaapadi saadhanam// AS.Suu.25.50/ viruukSaNe laGghanavat kRtaatikRtalakSaNam/ snehena paittikasyaagniryadaa tiivratariikRtaH/ snehamaazu jaraaM niitvaa punarojo+abhitazcaran// AS.Suu.25.51/ udiirayet sopasargaaM pipaasaamasya baadhikaam/ so+asuuMstyajedyadyudakaM na pibedaazu ziitalam// AS.Suu.25.52/ ziitasekaavagaahaan vaa tattRSNaapiiDito bhajet/ snehaagninaa dahyamaanaH svaviSeNeva pannagaH// AS.Suu.25.53/ ajiirNe balavatyaa tu ziitairdihyaacchiromukham/ chardayettadazaantau ca piitvaa ziitodakaM punaH// AS.Suu.25.54/ ruukSaannamullikhedbhuktvaa taadRzyaaM tu kaphaanile/ samadoSazca niHzeSaM snehamuSNaambunoddharet// AS.Suu.25.55/ tato doSaadibalataH puurvoktaM ca vidhiM zrayet/ na sarpiH kevalaM pitte peyaM saame vizeSataH/ sarvaM hyanuvrajeddehaM hatvaa saMjJaaM ca maarayet// AS.Suu.25.56/ snigdhadravoSNadhanvottharasabhuksvedamaacaret/ snigdhastryahaM sthitaH kuryaadvirekaM vamanaM punaH// AS.Suu.25.57/ ekaahaM dinamanyacca kaphamutklezya tatkaraiH/ tilamaaSadadhikSiiraguDamatsyarasaadibhiH// AS.Suu.25.58/ maasalaa meduraa bhuurizleSmaaNo viSamaagnayaH/ snehocitaazca ye snehyaastaan puurvaM ruukSayettataH// AS.Suu.25.59/ saMsnehya zodhayedevaM snehavyaapanna jaayate/ alaM malaaniirayituM snehazcaasaatmyataaM gataH// AS.Suu.25.60/ baalavRddhaadiSu snehaparihaaraasahiSNuSu/ yogaanimaananudvegaan sadyaHsnehaan prayojayet// AS.Suu.25.61/ prabhuutamaaMsaniSkvaathaan jaaGgalaanuupajaan rasaan/ snehabhRSTeSu vaa teSu yavaaguuM naatisaMhataam// AS.Suu.25.62/ tilacuurNaM ca sasnehaM phaaNitaM kRsaraaM tathaa/ tilakaambalikaM bhuurisnehaM sarpiSmatiimapi// AS.Suu.25.63/ peyaaM sukhoSNaa kSaireyiiM paatre vaa sasitaaghRte/ sarpirlavaNayuktaM vaa sadyodugdhaM tathaa payaH// AS.Suu.25.64/ peyaaM ca paJcaprasRtaaM snehaistaNDulapaJcamaiH/ paayasaM maaSamizraM ca bahusnehasamuuyutam/ tailazuNThiiguDarasaM jiirNe maaMsarasaazinaH// AS.Suu.25.65/ snehaM vaikaM suraacchena dadhno vaa saguDaM saram/ vasaaM varaahajaaM sarpiH pippaliiM lavaNaM tilaan// AS.Suu.25.66/ pippaliiM lavaNaM snehaaMzcaturo dadhimastukam/ dadhnaa siddhaM vyoSagarbhaM dhaatriidraakSaarase ghRtam// AS.Suu.25.67/ yavakolakulatthaambukSaarakSiirasuraadadhi/ ghRtaM ca siddhaM tulyaaMzaM sadyaHsnehanamuttamam// AS.Suu.25.68/ siddhaaMzca caturaH snehaan badaratriphalaarasaiH/ yonizukraamayaharaan sadyaHsnehaan prayojayet// AS.Suu.25.69/ lavaNopahitaaH snehaaH snehayantyaciraannaram/ taddhi viSyandyaruukSaM ca suukSmamuSNaM vyavaayi ca// AS.Suu.25.70/ guDaanuupaamiSakSiiratilamaaSasuraadadhi/ kuSTazophaprameheSu snehaarthaM na prakalpayet// AS.Suu.25.71/ triphalaapippaliipathyaaguggulvaadivipaacitaan/ snehaanyathaasvameteSaaM yojayedavikaariNaH// AS.Suu.25.72/ kSiiNaanaaM tvaamayairagnidehasandhukSaNakSamaan/ diiptaantaraagniH parizuddhakoSThaH pratyagradhaaturbalavarNayuktaH/ dRDhendriyo mandajaraH zataayuH snehopasevii puruSaH pradiSTaH// iti paJcaviMzo+adhyaayaH// atha SaDviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.26.1/ athaataH svedavidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.26.2/ caturvidho+agnisvedo bhavati taapopanaahadravoSmabhedena/ tatra taapasvedaH paaNikaaMsyaphaalavaalukaavastraghaTikaadibhiH saakSaadagninaa ca prayoktavyaH// AS.Suu.26.3/ upanaahasvedastu sarvagandhadhaanyasarSapakiNvavacaadevadaaruraasnairaNDamuulamadhukazataahvaasuraakiTTaadivaataharadravyacuurNairyavagodhuumazakalairaanuupaasRkpittaziraHpaadaamiSavezavaaraizca/ tathaa zleSmasaMsRSTe vaayau surasaadibhiH/ pittasaMsRSTe ca padmakaadibhiH/ pRthak sahitairvaa/ kSiirazuktadhaanyaamlalavaNamastupragaaDhaiH susnigdhaiH sukhoSNaiH saalvalaabhidhaanaistairbahuzaH pradihyoSNaviiryaapuutisRduromacarmabhistadabhaave ghanavaataharapatraavikakauzeyairupanaddhamaGgamahasthitaM vidaahaparihaaraarthaM nizi muJcet/ divaa nizi baddham/ doSakaalavalavazena vaa// AS.Suu.26.4/ dravasvedastu dvividhiH/ pariSeko+avagaahazca/ tatra zigruvaraNaamraatakamuulakasarSapasurasaarjakavaasaavaMzaazmantakaazokaziriiSaarkakaraJjairaNDamaalatiipatrabhaGgapuutiikadazamuulaadivaataharairdravyairmastusalilasuraakSiirazuktaadibhiH kvathitaiH puurvoktaizca yathaadoSaM pRthak sahitairvaa kumbhiirvarSalikaaH praNaaliirvaa puurayitvaa vaataharasiddhasnehaabhyaktamanabhyaktaM vopaviSTaM kiliJje vaa zayaanamekaaGge sarvaaGge vaa vastraavacchanne pariSecayet/ tairevaadbhiH puurNe mahati kaTaahe kuNDe droNyaaMvaavagaahayet// AS.Suu.26.5/ uuSmasvedaH punaraSTadhaa bhidyate/ piNDaH saMstaro naaDii ghanaazma kumbhii kuupaH kuTii jentaakazca/ tatra mRtkapaalapaaSaaNaloSTalohapiNDaanagnivarNaan sandaMzena gRhiitvaambhasyamle vaa nimajjayet tairaardraavakivastreNa veSTitaiH zleSmamedobhuuyiSThaM sarujamaGgaM granthimadvaa svedayet/ paaMsusikataagavaadipuriiSadhaanyabusapulaakapalalairvaamlotkvathitaiH puurvavadveSTitaiH/ gavaadizakRtaardreNa piNDiikRtenopanaahadravyotkaarikaakRsaramaaMsapiNDairvaa vaatarogeSviti piNDasvedaH/ sa eva saGkaraakhyaH// AS.Suu.26.6/ yathaarhasvedadravyaaNi pihitamukhaayaamukhaayaaM samyagupasvedya nivaatazaraNazayanasthe kiliJje prastiiryaavikakauzeyavaataharapatraanyatamottarapracchade rauravaajinapraavaaraadibhiH svavacchannaM svedayediti saMstarasvedaH// AS.Suu.26.7/ puurvavadevopasvedyokhaamukhe+anyaamukha/ naaDiimuulacchidrapramaaNapaarzvacchidraamupasandhaayaavalipya ca paarzvacchidrasthayaa naaDyaa zaroSikaavaMzadalakiliJjakaraJjapatraanyatamakRtayaa gajaagrahastasaMsthaanayaa vyaamadiirghayaadhyarddhavyaamadiirghayaa vaa svaayaamacaturbhaagaaSTabhaagapariNaahamuulaagrasrotasaa sarvatovaataharapatrasaMvRtachidrayaa dvistrirvaa vinamitayaa sukhopaviSTasya svabhyaktapraavRteGge baaSpamupaharet/ baaSpo hyanRjugaamii vihatacaNDavegastvacamavidahan sukhaM svedayatiiti naaDiisvedaH// AS.Suu.26.8/ puruSaayaamamaatramadhikaM vaa ghanaM samaM ca zilaatalaM bhuupradezaM vaa vaataharadaarudiiptenaagninaa sarvatastaapayitvaagnimapohyoSNodakaamlaadibhirabhyukSya yathoktapracchade saMstaravatsvedayediti ghaanaazmasvedaH// AS.Suu.26.9/ puurvavat svedadravyaaNi kumbhyaamutkvaathyaazliSyopaviSTastadvaduuSmaaNaM gRhNiiyaat/ bhuumau vaa taaM nikhaaya taduurdhvamaasanaM zayanaM vaa naatighanapracchadaM paritaH pralambamaanakuthaakambalagoNikaM nidhaaya tatrasthasyoSmaaNaM gRhNataH kumbhyaamagnivarNaanayoguDaanupalaaMzca zanairnimajjayediti kumbhiisvedaH// AS.Suu.26.10/ zayanasyaadhovistaaradviguNakhaate kuupe vaataharadaarukariiSaanyatarapuurNadagghe vigatadhuume svaastiirNazayanasthaM svedayediti kuupasvedaH// AS.Suu.26.11/ kuTiiM naatyuccavistaaraaM vRttaamacchidraamupanaahakalkaghanapradigdhakuDyaaM sarvatovidhuumapradiiptakhadiraaGgaarapuurNahasantikaasamuuhaparivRtaaM vidhaaya tanmadhye ca zayyaaM tatrasthaM svedayediti kuTiisvedaH// AS.Suu.26.12/ atha jentaakaM cikiirSurbhuumiM pariikSeta/ puurvasyaamuttarasyaaM vaa dizi guNavati prazastabhuumibhaage/ deze kRSNamRttike vaa/ suvarNavarNamRttike parighaapuSkariNyaadiinaaM jalaazayaanaamanyatamasya kuule/ dakSiNe pazcime vaa sutiirthe samasuvibhaktabhuumibhaage/ saptaaSTau vaaratniirapakramyodakaat praaGmukhamudaGmukhaM vaabhimukhatiirthaM kuuTaagaaraM kaarayet/ utsedhavistaarataH paramaratnayaH SoDaza/ samantaatsuvRttaM mRtkarmasaMpannamanekavaataayanam/ asya ca kuuTaagaarasyaantaH samantato bhittimaratnivistaarocchraayaaM piNDikaaM kaarayedaakavaaTaat/ madhye caasya kuuTaagaarasya kiSkumuktaM dvipuruSapramaaNaM mRnmayaM kandusaMsthaanaMbahusuukSmacchidramaGgaarakoSThakastambhaM saapidhaanaM kaarayet/ taM ca khaadiraaNaamazvakarNaanaaM vaa kaaSThaanaaM puurayitvaa diipayet/ sa yadaa jaaniiyaatsaadhudagdhaani kaaSThaani vigatadhuumaanyavataptaM sarvamagninaa tadagnigRhaM svedayogyena coSmaNaa yuktamiti/ tatrainaM vaataharaabhyaGgaabhyaktagaatraM vastraavacchannaM pravezayet/ anuziSyaatsaumya praviza kalyaaNaayaarogyaaya ca/ pravizya cainaaM piNDikaamaaruhya SaarzvaaparapaarzvaabhyaaM yathaasukhaM zayiithaaH/ na ca tvarayaasvedamuurchaapariitenaapi piNDikaiSaa vimoktavyaapraaNocchvaasaat/ bhrazyamaano hyataH piNDikaavakaazaad dvaaramanadhigacchan svedamuurcchaa pariitatayaa sadyaH praaNaan jahyaaH/ tasmaat piNDikaamenaaM na kathaJcana muJcethaaH/ tvaM yadaa jaaniiyaa vigataabhiSyandamaatmaanaM samyak prasrutasvedapicchaM sarvasroto vimuktaM laghubhuutamapagatavibandhastambhasuptivedanaaga ravamiti/ tataH piNDikaanusaareNa dvaaraM prapadyethaaH/ niSkramya ca cakSuSoH paripaalanaarthamatisvinno+api na sahasaa ziitodakamanupravizethaaH/ samyak svinnastvapagatasantaapaklamo muhuurtaat sukhoSNena vaariNaa yathaanyaayaM pariSikto+azniiyaaditi jentaakasvedaH// AS.Suu.26.13/ teSaaM vizeSatastaapoSmasvedau kaphe prayojayet/ upanaahamanile/ kiJcit pittasaMsRSTe+anyatarasmin dravamiti// AS.Suu.26.14/ anaagneyaM punarmedaHkaphaavRte vaayau nivaatasadanagurupraavaraNabahumadyapaanavyaayaamakSudaatapaniyuddhaadhvabhaarabharaNaamarSabhayaiH/ upanaahaM ca pittaanvaye puurvoktenaiva vidhinaagnirahitamiti/ bhavati caatra// AS.Suu.26.15/ nivaate+antarbahiHsnigdho jiirNaannaH svedamaacaret/ vyaadhivyaadhitadezarttuvazaanmadhyavaraavaram// AS.Suu.26.16/ kaphaarto ruukSaNaM ruukSo ruukSasnigdhaM kaphaanile/ aamaazayagate vaayau kaphe pakvaazayaazrite// AS.Suu.26.17/ ruukSapuurvaM tathaa snehapuurvaM sthaanaanurodhataH/ alpaM vaGkSaNayoH svalpaM dRGbhuSkahRdaye na vaa// AS.Suu.26.18/ padmotpalaadibhiH saktupiNDyaa vaacchaadya cakSuSii/ ziitairmuktaavaliipadmakumudotpalabhaajanaiH// AS.Suu.26.19/ muhuH karaizca toyardraiH svidyate hRdayaM spRzet/ ziitazuulakSaye svinno jaate+aGgaanaaM ca maardave/ syaacchanairmRditaH snaatastataH snehavidhiM bhajet// AS.Suu.26.20/ pittaasrakopatRNmuurcchaasvaraaGgasadanabhramaaH/ sandhipiiDaajvarazyaavaraktamaNDaladarzanam// AS.Suu.26.21/ svedaatiyogaacchardizca tatra stambhanamauSadham/ viSakSaaraagnyatiisaarachardimehaatureSu ca// AS.Suu.26.22/ svedanaM guru tiikSNoSNaM praayaH stambhanamanyathaa/ dravasthirasarasnigdharuukSasuukSmaM ca bheSajam// AS.Suu.26.23/ svedanaM stambhanaM zlakSNaruukSasuukSmasaradravam/ praayastiktaM kaSaayaM ca madhuraM ca samaasataH// AS.Suu.26.24/ stammitaH syaat bale labdhe yathoktaamayasaGkSayaat/ stambhatvaksnaayusaGkocakampahRdvaagghanugrahaiH// AS.Suu.26.25/ paadauSThatvakkaraiH zyaavairatistambhitamaadizet/ na svedayedatisthuularuukSadurbalamuurcchataan/ stambhaniiyakSatakSiiNaakSaamamadyavikaariNaH// AS.Suu.26.26/ timirodaraviisarpakuSThazoSaaDhyarogiNaH/ piitadugdhadadhisnehamadhuun kRtavirecanaan// AS.Suu.26.27/ bhraSTadagdhagudaglaanikrodhazokabhayaarditaan/ kSuttRSNaakamalaapaaNDumehinaH pittapiiDitaan// AS.Suu.26.28/ garbhiNiiM puSpitaaM suutaaM mRdu vaatyayike gade/ zvaasakaasapratizyaayahidhmaadhmaanavibandhiSu/ svarabhedaanilavyaadhipakSaaghaataapataanake// AS.Suu.26.29/ aGgamardakaTiipaarzvapRSThakukSihanugrahe/ mahattve muSkayoH khalyaamaayaaMme vaatakaNTake// AS.Suu.26.30/ muutrakrcchraarbudagranthizukraaghaataaDhyamaarute/ vepathuzvayathusvaapastambhajRmbhaaGgagaurave// AS.Suu.26.31/ karNamanyaaziraHkoSThajaGghaapaadorurukSu ca/ svedaM yathaayathaM kuryaattadauSadhavibhaagataH// AS.Suu.26.32/ svinno+annaM pathyamazniiyaaddoSarogaanurodhataH/ tadahaH svinnasarvaaGgo vyaayaamaM sutaraaM tyajet// AS.Suu.26.33/ agnerdiiptiM maardavaM tvakprasaadaM bhaktazraddhaaM srotasaaM nirmalatvam/ kuryaat svedo jaaDyatandraapahaaraM stabdhaan sandhiiMzceSTayatyaazu caasya// AS.Suu.26.34/ snehaklinnaaH koSThagaa dhaatugaa vaa srotoliinaa ye ca zaakhaasthisaMsthaaH/ doSaaH svedaiste draviikRtya koSThaM niitaaH samyak zuddhibhirnirhriyante// iti SaDviMzo+adhyaayaH// atha saptaviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.27.1/ athaato vamanavirecanavidhiM naamaadhyayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti hasmaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.27.2/ doSaharaNamuurdhvabhaagaM vamanaakhyamadhobhaagaM virecanaakhyamubhayaM vaa malavirecanaadvirecanamityucyate// AS.Suu.27.3/ tatroSNatiikSNasuukSmavyavaayivikaaSiiNyauSadhaani svaviiryeNa hRdayamupetya saukSmyaat vyavaayitvaacca dhamaniiranusRtya snehena mRduukRte+antazzariire svedoSmaNaardradaaruvadviSyaNNe sthuulaaNusrotebhyaH sakalamapi doSasaGghaatamauSNyaat punarviSyandayanti/ taikSNyaadvikaaSitvaacca vicchindayanti/ sa viSyaNNavicchinno doSasaGghaataH paariplavaH snehaaktabhaajanastha ivodakaaJjalirasajjannanupnasaraNabhaavaadaamaazayamanugamya udaanapraNunnaH agnivaayvaatmakatvaat uurdhvabhaagaprabhaavaaccauSadhasyordhvaM pravartate/ slilapRthivyaatmakatvaadadhobhaagaprabhaavaacca auSadhasyaadhaH/ ubhayatazcobhayaguNaatmakatvaadubhayabhaagaprabhaavaacca// AS.Suu.27.4/ tatrotkRSTe zleSmaNi pittasaMsRSTe vaa tatsthaanagate vaa pitte anile vaa zleSmottare ca vamanamaacaret/ pitte tu virekaM zleSmasaMsRSTe vaa tatsthaanagate vaa zleSmaNiiti// AS.Suu.27.5/ tatra vamanasaadhyaa viSapiitadaSTadigdhaviddhaviruddhaajiirNaannanavajvararaajayakSmaatiisaaraadhoraktapittaviSuucikaalasakaavipaakaarocakaapacigranthyarbudazliipadamedogadagaronmaadaapasmaarazvaasakaasahRllaasaviisarpapramehakuSThapaaNDuvartmamukhaghraaNakapaalarogakarNarodhazophastanyadoSaadayo doSabhediiyoktaazca zleSmavyaadhayo vizeSeNa/ ete hi paraM vamanena naazamupayaanti salilaapagamanenaaniSpannazaalyaadivat// AS.Suu.27.6/ avaamyaastu garbhiNiisukumaaraanyakaaryavyagraruukSaruukSaazanapraayaatidiiptaagnibhaaraadhvakarmanityaklaantakSatakSiiNaatisthuulakRzavRddhabaaladurbalazramabhayazokakrodhamadamuurchaakSutpipaasaarttopavaasavyavaayavyaayaamaadhyayanacintaaprasaktacchardiruurdhvaraktapittavaataasthaapitaanuvaasitasaMvRtakoSThaduzcharditahRdrogodaavartamuutraaghaatagulmapliihodaraaSThiilaarzaHsvaropaghaatatimirabhramaanilaartaarditaakSepakaakSiNiraHzaGkhakarNapaarzvazuulino+anaasthaapitakRmiNakoSTha iti/ anyatraamagariivaSaviruddhaabhyavahorabhyaH ziighrakaaritvaadeSaam/ tatra garbhiNyaa garbhavyaapadaamagarbhabhraMzaacca daaruNarogapraaptiH syaat/ sukumaarasya hRdayavikarSaNaaduurdhvamadho vaa rudhirapravRttiH/ anyakaaryavyagrasyauSadhaM na pravartate/ kRcchreNa vaa pravartamaanamayogadoSaan kuryaat/ ruukSasya vaayuraGgagrahaNam/ ruukSaazanapraayasyaM vaayunaa kSapitadehatvaad balakSayaH syaat/ tathaatidiiptaagneragnibalena bhaaraadhvakarmanityayaanaklaantaanaaM caayaasena kSatasya bhuuyaHkSaNanaadraktaatipravRttiH/ kSiiNaadiinaamauSadhabalaakSamatvaaddehabaloparodho+antaHkSatabhayaM ca/ prasaktacchardyuurdhvaraktapittayorudaana utkSipya praaNaan haredraktaM caatipravartayet/ uurdhvavaataasthaapitaanuvaasitaanaamuurdhvaM vaataatipravRttiH/ saMvRtakoSThasya duzcharditasya vaatimaatrapravaahaNaadantaH koSThasamutkliSTairdoSairvisarpastambhajaaDyavaicityaani maraNaM vaa/ hRdrogiNo hRdayoparodhaH/ udaavartaadibhiraartaanaamarditaadibhizca yathaayathamaamayapravRddhirmaraNaM vaa/ kRmiNakoSThasyaasthaapanenaadhaHpuurvamanirhRtaiH kRmibhiratibahutvaadazeSaanissaraNena hRdayamatikarSadbhizchardiSo+atipravRttiH syaat// AS.Suu.27.7/ garbhiNyaadicintaaprasaktaantaazcaatra dhuumaantaiH praayaH sarvakarmabhirvakSyamaaNaH parihartavyaaH/ ajiirNii tu sarvaireva ca vamanavarjjairaamadoSabhayaat/ navajvarasya doSastambhabhayaaditi// AS.Suu.27.8/ atha virecanasaadhyaa jiirNajvarordhvaraktapittagulmavidradhipliihaarzobhagandarodarakRmiNakoSThamuutraaghaataretoyonidoSavaatazoNitahaliimakavyaGgatimirakaacaabhiSyandaakSipaakakSaaraagnidagdhakuSTavraNaziraHpakvaazayazuulodaavartavibandhacchardivisphoTaadayo vaamyoktaazca viSuucikaadayo doSabhediiyoktaazca pittavyaadhayaH/ vizeSeNaite hi paraM virecanena naazamupayaantyagnyapanayanenaagnigRhataapavat// AS.Suu.27.9/ avirecyaaH punarnavajvaraatisaaryadhoraktapittakSatagudalaGghataraatrijaagaritaasthaapitaalpaagniraajayakSmamadaatyayaartaadhmaatasazalyaabhihatatisnigdharuukSakruurakoSThaaH tatra navajvarasyaavipakvaan doSaanna nirharet/ vaatameva ca kopayet/ atiisaaryadhoraktapittayoratipravRttyaa hanyaat/ kSatagudasya gude praaNoparodhakariiM raajayakSmaartasya kSiiNadhaatutayaa malabalattvam/ tadabhaavaaddehanaazaH syaat/ madaatyayaartasya madyakSiiNe dehe vaayuH praaNoparodhaaya/ aadhmaatasya puriiSaazaye nicito vaayurvisarpan sahasaa tiivrataramaadhmaanaM maraNaM vaa janayet/ sazalyaabhihatayoH kSate vaayuraazrito jiivitaM hiMsyaat/ atisnigdhasyaatiyogo bhavet/ kruurakoSThasyauSadhoddhataa doSaa hyapravartamaanaa hRdayazuulaparvabhedaanaahacchardimuurcchaaklamaan janayitvaa praaNaan hanyuH/ garbhiNyaadiinaaM puurvoktadoSaH syaat// AS.Suu.27.10/ atha saadhaaraNe kaale samyaksnigdhasvinnamanupahatamaanasaMzvaH cchardayitavyamiti graamyaanuupaudakazRtamaaMsarasakSiiradadhimaaSatilapalalazaakaadibhirdravapraayaiH samutklezitazleSmaaNaM sukhoSitaM jiirNaahaaraM puurvaahNe snaataanuliptaM sragviNamahatavaasasaM devataagnidvijaguruvRddhavaidyaanarcitavantaM kRtahomabalimaGgalapraayazcittasvastivacanaM jaanusamasaMstRtasopadhaanopaazrayaasanopaviSTaM nirannabhiiSatsnigdhaM vaa yavaaguu maNDena ghRtamaatraaM piitavantaM bhiirukRzabaalavRddhasukumaaraan vaa doSaanurodhenaakaNThaM piitakSiiratakrayuuSekSumaaMsarasamadyatuSodakayavaaguumaNDaanyatamaM nakSatratithikaraNamuhuurtodaye prazaste yathaavyaadhidoSaduuSyaadivihitaamauSadhamaatraaM madhusaindhavayuktaaM sukhoSNaaM braahmaNaprayuktaabhiraaziirbhiraabhimantritaaM, punazca// AS.Suu.27.11/ brahmadakSaazvirudrendrabhuucandraarkaanilaanalaaH/ RSayaH sauSadhigraamaa bhuutasaGghaazca paantu vaH// AS.Suu.27.12/ rasaayaniimavarSiiNaamamaraaNaabhivaamRtam/ sudhevottamanaagaanaaM bhaiSajyabhidamastu te// AS.Suu.27.13/ aum naamo bhagavate bhaiSajyagurave vaiDuuryaprabharaajaaya tathaagataayaarhate samyaksambuddhaaya/ tadyathaa/ aum/ bhaiSajye bhaiSajye mahaabhaiSajye bhaiSajyasamudgate svaahaa/ ityevamabhimantryodagmukhaH praaGmukhamaaturaM paayayet// AS.Suu.27.14/ tataH piitavaanuurunyastabhujo vamanaanugatamaanasognitaptaiH paaNibhirupatapyamaano muhuurtamanupaalayet/ sa yadaa jaaniiyaat svedapraadurbhaavena doSaM pravilayamaapadyamaanaM, romaharSeNa ca sthaanebhyaH pravicalitaM, kukSyaadhmaanena ca kukSimanusRtaM ca kramaat hRdayopamardahRllaasaasyasaMsravaNaizcordhvamabhimukhiibhuutam/ atha samupasthitaanekapratigraahaH paarzvalalaaTopagrahaNe naabhiprapiiDane pRSThapratilomonmardane ca pravRttaavyapatrapaNiiyapuruSo vivRtoSThataalukaNTho naatimahataa vyaayaamena vegaanudiirayan naapravRttaan na pravarttayan pravRttaaMzcaanupravartayan suparilikhitanakhaabhyaamaGguliibhyaamutpalakumudairaNDanaalairvaa kaNThamabhimRzan vamet/ naatyunnato naatvavanato na paarzvaapavRtto vaa/ tatraatyunnatasya pRSThahRdayapiiDaa bhavati/ atyavanatasya ziraHkoSThapiiDaa/ paarzvaapavRttasya paarzvakoSThahRdayordhvajatrupiiDeti// AS.Suu.27.15/ evaM kaTutiikSNoSNaiH kaphe chardayet/ svaadubhiH pittayukte/ amlaiH sasnehairanilasaMsRSTe/ yaavat kaphacchedaH kevalamauSadhapravRttiH pittadarzanaM vaa// AS.Suu.27.16/ hiinavegastu pippalyaamalakasarSapakalkalavaNoSNodakaiH punaHpunaH pravartayet/ prabhuutavamanaasahiSNurdvyahaM tryahaM vaa vizramya/ asaatmyabiibhatsadurdarzadurgandhaani vamanaani vidadhyaat/ vipariitaani tu virecanaani/ sarveSu ca vamaneSu saindhavaM madhu ca vidadhyaatkaphavilayanavicchedanaartham/ vegaaMzcaasya pratigraahagataanaavekSeta// AS.Suu.27.17/ tatraapravRttiH kevalasya vaa bheSajasya pravRttirvibandho vaa vegaanaamayogalakSaNam/ tatazcaarocakagauravaadhmaanakaNDuusphoTakoThaalasyazuulapratizyaayalomaharSaprasekazophaziitajvaraadayaH// AS.Suu.27.18/ yogalakSaNaM punaH kaale kramaat kaphapittaanilapravRttirnaatimahatii vyathaa svayaM caavasthaanaM tatazca svasthataa manaHprasaadaH svaravizuddhirarocakaadivaipariityaM ca// AS.Suu.27.19/ atiyoge tu phenilaraktacandrikodgamanam/ tatazca kSaamataasvarakSayadaahakaNThazoSabhramamohonmaadamuurcchaaziraHzuunyataahRddhuumaayanagaatrazuulasuptitRSNordhvaanilaprakopakarNazuulaardditavaaksaGgahanusaMhananajihvaapravezanirgamaakSivyaavRttivisaMjJataanidraabalaagnihaanayo bhavanti/ jiivazoNitapravRttyaa maraNaM vaa/ eSaaM siddhiSu saadhanaM vakSyate// AS.Suu.27.20/ yogena tu khalvenaM charditavantaM suvizodhitapaaNipaadamukhaM muhuurtamaazvaasya dhuumatrayasyaanyatamaM saamarthyataH paayayitvaa punarupaspRSTodakaM sammaanitasurabhitaambuulaM nivaataagaarazayyaasthitaM snehoktenaacaaravidhinaanuziSyaat// AS.Suu.27.21/ tatognibalamavekSya kSudhaM ca saayaahne apare vaahni sukhodakapariSiktaH puraaNaanaaM raktazaalitaNDulaanaaM susiddhamannamasnehalavaNakaTukamalpasnehalavaNakaTukaM vaa dravapraayamuSNodakaanupraayaM saayaM praatarupabhuJjaano vidhimimamavekSeta peyaadiinaam// AS.Suu.27.22/ peyaaM vilepiimakRtaM kRtaM ca yuuSaM rasaM triinubhayaM tathaikam/ krameNa seveta naro+annakaalaan pradhaanamadhyaavarazuddhizuddhaH// AS.Suu.27.23/ yathaaNuragnistRNagomayaadyaiH sandhukSyamaaNo bhavati krameNa/ mahaan sthiraH sarvapacastathaiva zuddhasya peyaadibhirantaraagniH// AS.Suu.27.24/ jaghanyamadhyapravare tu vegaazcatvaara iSTaa vamane SaDaSTau/ dazaiva te dvitriguNaa vireke prasthastathaasyaad dvicaturguNazca// AS.Suu.27.25/ pittaavasaanaM vamanaM virekaadarddhaM kaphaantaM ca virekamaahuH/ dvitraan saviTkaanapaniiya vegaan meyaM vireke vamane tu piitam//iti AS.Suu.27.26/ atha vamitavantaM punarevaM snehasvedaabhyaamupapaadyazvo virecayitavya iti sujaramazleSmalaM snigdhaM phalaamlamuSNamuSNodakaanupaanaM jaaGgalarasaudanaM bhojayet/ tataH sukhoSitaM puurvoktena vidhinaatiite zleSmakaale nirannaM vibhajya koSThaM yathaarhauSadhamaatraaM paayayet/ na tvakRtavamanamanyatraatikruurakoSThaat// AS.Suu.27.27/ akRtavamanasya hi zleSmaNopahatamauSadhamuurdhvaM pravartate/ urasi vaavaruddhamavatiSThate/ tato naalaM virekaaya/ samyagviriktasyaapi caadhaHsrastaH zleSmaa grahaNiiM chaadayitvaa gauravamaapaadayati/ pravaahikaaM vaa/ na tveSa doSo+atukruurakoSThasya vaayvaatmakatvaat// AS.Suu.27.28/ zleSmakaale tvakRtavamanoktadoSaaH zuulaadhmaanagauravaaNi vaa kRtvaa chardikSiiNe zleSmaNyaparaahNe raatrau vaa virecayet/ tenaannaavRtamapi tulyam/ chardriM ca punastajjanayati/ aviriktasya tu zleSmakaale ca vamanaM nirannaM yojyam/ tathordhvaM sukhena nirharaNaat// AS.Suu.27.29/ koSThastu trividho bhavati/ mRduH kruuro madhyamazca/ tatra bahupitto mRduH/ sa viricyate kSiirekSurasaamlatakramastuguDakRsarasarpirnavamadyoSNodakapiiludraakSaapuugaphalaadibhirapi/ bahuvaataH kruuraH/ sa durvirecyastriphalaatilvakatrivRnniiliniiphalaadibhirapi/ bahuzleSmaasamadoSazca madhyaH sa saadhaaraNaH/ ye ca snihyantyacchapaanena praayazaH trisaptapaJcaraatrairiti// AS.Suu.27.30/ tatra kaSaayamadhuradravyaiH pitte virecanam/ muutrakaTuuSNaiH kaphe/ snigdhoSNalavaNairvaate/ piitamaatra eva cauSadhe chardivighaataaya ziitaambunaa mukhamasya sahasaa siJcet/ tatazcoSNodakena so+antarmukhaM vizodhyaardrasurabhimRnmaatuluGgajambiirasumanaHsaugandhikaadihRdyagandhaanupajighret/ nivaatasukhazayyaasthitazcaavibandhaarthamalpaalpamuSNodakamanukaNThayaMstanmanaa vegaanna dhaarayan iirayamaaNaazca zayyaasanne pratigraahe+aziitaspRgviricyeta/ yathaa ca vamane svedaprasekauSadhakaphapittaanilaaH krameNa pravartante tathaa virecane vaatamuutrapuriiSapittakaphaaH/ punazcaante vaayuH/ doSaaNaaM hi dehe tathaa sannivezaanmaargavaipariityaacca zodhanayoriti// AS.Suu.27.31/ apravRttau tu bheSajottejanaarthamuSNodakaM paayayet/ paaNitaapaizca jaTharaM svedayet/ pravRtte ca diiptaagneH snigdhavapuSaa bahudoSasyaalpadoSe naiva vaa pravRtte+alpadoSasyaapi jiirNabhaiSajyasyaahaHzeSaM balaM caapekSya bhuuyo maatraaM vidadhyaat/ na tvajiirNauSadhasyaatiyogabhayaat// AS.Suu.27.32/ tadaharvaa bhuktavato+anyedyuradRDhasnehaM vaa dazaraatraaduurdhvamupaskRtadehamavahito bhuuyaH paayayet// AS.Suu.27.33/ hriibhayalobhaizca vegaaghaataziilaaH praayazaH striyo raajasamiipasthaa vaNijazca bhavanti/ tasmaadete vegadhaaraNapravRddhavaatatvaatsadaaturaa durvirecyaazca/ taan susnigdhaan zodhayet// AS.Suu.27.34/ anyaanapi caakaalanirhaaravihaaraahaaraan/ tatazcaiSaaM sadaaturatvaadalpo+apyaamayo duHsaadhyo bhavati/ teSaaM punaH kriyaavidhiH snehavyaapatsiddhaavupadekSyate// AS.Suu.27.35/ tatraasamyagvirekaat kukSihRdayaavizuddhiraadhmaanamaruciH prasekaH kaphapittotklezachardibhramaaH kaNDuu piTakaa vidaaho gauravamagnisaadastandraa staimityaM pratizyaayo vaataviNmuutrasaGgazca/ samyagvirekaat vyaadhyupazamo yathoktaviparyayazca/ ativirekaattu kevalaM doSarahitamudakaM raktaM vaa medomaaMsadhaavanopamaM kRSNaM vaa pravartate/ parikartikaa hRdayodveSTanaM gudanissaraNaM nayanapravezaH pipiilikaasaJcaara ivaaGge vamanaatiyogatulyataa ca// AS.Suu.27.36/ samyagviriktaM cainaM vamanoktena dhuumavarjyena vidhinopapaadayet/ atha vamitavaaniva krameNaannaanyupayuJjaanaH prakRtibhojanamaagacchediti/ bhavati caatra// AS.Suu.27.37/ jiirNe+anne vamanaM yojyaM kaphe jiirNe virecanam/ mandavahnimasMzuddhamakSaamaM doSadurbalam// AS.Suu.27.38/ adRSTajiirNaliGgaM ca laGghayet piitabheSajam/ snehasvedauSadhotklezasaGgairiti na baadhyate// AS.Suu.27.39/ saMzodhanaasravisraavasnehayojanalaGghanaiH/ yaatyagnirmandataaM tasmaat kramaM peyaadimaacaret// AS.Suu.27.40/ srutaalpapittazleSmaaNaM madyapaM vaatapaittikam/ peyaaM na paayayetteSaaM tarpaNaadikramo hitaH// AS.Suu.27.41/ apakvaM vamanaM doSaan pacyamaanaM virecanam/ nirharedvamanasyaataH paakaM na pratipaalayet// AS.Suu.27.42/ uurdhvaadhorecanaM yuktaM vaipariityena jaayate/ yadaa tadaa chardayataH siJceduSNena vaariNaa/ paadau ziitena cordhvaaGgaM vipariitaM virecane// AS.Suu.27.43/ durbalo bahudoSazca doSapaakena yaH svayam/ viricyate bhedaniiyairbhojyaistamupapaadayet// AS.Suu.27.44/ durbalaH zodhitaH puurvamalpadoSaH kRzo naraH/ aparijJaatakoSThazca pibenmRdvalpamauSadham/ varaM tadasakRt piitamanyathaa saMzayaavaham// AS.Suu.27.45/ hared bahuuMzcalaan doSaanalpaanalpaan punaHpunaH/ durbalasya mRdudravyairalpaan saMzamaye ttutaan/ klezayanti ciraM te hi hanyurvainamanirhRtaaH// AS.Suu.27.46/ mandaagniM kruurakoSThaM ca sakSaaralavaNairghRtaiH/ sandhukSitaagniM vijitakaphavaataM ca zodhayet// AS.Suu.27.47/ ruukSabahvanilakruurakoSThavyaayaamaziilinaam/ diiptaagniinaaM ca bhaiSajyamavirecyaiva jiiryati// AS.Suu.27.48/ tebhyo bastiM puro dadyaattataH snigdhaM virecanam/ zakRnnirhRtya vaa kiJcittiikSNaabhiH phalavarttibhiH/ pravRttaM hi malaM sigdho vireko nirharetsukham// AS.Suu.27.49/ viSaabhighaatapiTakaakuSThazophavisarpiNaH/ kaamalaapaaNDumehaartaan naatisnigdhaan vizodhayet// AS.Suu.27.50/ sarvaan snehavirekaizca ruukSaistu snehabhaavitaan// AS.Suu.27.51/ karmaNaaM vamanaadiinaaM punarapyantare+antare/ snehasvedau prayuJjiita snehamante balaaya ca// AS.Suu.27.52/ uuSaadibhiryathotklezya hriyate vaasaso malaH/ tathaiva vapuSaH snehasvedamaaSatilaadibhiH// AS.Suu.27.53/ snehasvedaavanabhyasya kuryaatsaMzodhanaM tu yaH/ daaruzuSkamivaanaame zariiraM tasya diiryate// AS.Suu.27.54/ sukhaM kSipraM mahaavegamasaktaM yat pravartate/ naatiglaanikaraM naapi hRdi paayau ca rukkaram// AS.Suu.27.55/ antaraazayagaM klinnaM kRtsnaM doSaM nirasyati/ virecanaM niruuhaM vaa tattiikSNamiti nirdizet// AS.Suu.27.56/ jalaagnikiiTairaspRSTaM dezakaalaguNaanvitam/ navaM maatraadhikaM kiJcit tulyaviiryaiH subhaavitam// AS.Suu.27.57/ snehasvedopapannasya tiikSNatvaM yaati bheSajam/ ato viparyaye mandaM mandataaM ca prapadyate// AS.Suu.27.58/ tiikSNo madhyo mRdurvyaadhiH sarvamadhyaalpalakSaNaH/ balaapekSaM hitaM teSu tiikSNaM madhyaM mRdu kramaat// AS.Suu.27.59/ apravartya malaan dravyaM saatmiibhuutaM hi jiiryati/ vamanaM vaa virekaM vaa tasmaatsaatmyaM na yojayet// AS.Suu.27.60/ vibhraMzo viSavatsamyagyogo yasyaamRtopamaH/ kaale+avazyaM prayojyaM ca yasmaadyatnena tat pibet// AS.Suu.27.61/ buddhiprasaadaM balamindriyaaNaaM dhaatushtiratvaM jvalanasya diiptim/ ciraacca paakaM vayasaH karoti saMzodhanaM samyagupaasyamaanam// iti saptaviMzo+adhyaayaH// athaaSTaviMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.28.1/ athaato bastividhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.28.2/ bastiranilapradhaaneSu doSeSu prayujyate/ bastinaa diiyate bastiM vaa puurvamanvetyato bastiH// AS.Suu.28.3/ sa ca sarvopakramaaNaaM pradhaanatamaH ziighraM bRMhaNaadikaaritvaadvikRtaaniloccheditvaacca// AS.Suu.28.4/ anilo hi doSaaNaaM netaa/ sarvazariiraceSTaikakaaraNam/ paJcaatmatayaa aGgapratyaGgavyaapii/ vidhaataa vividhabaahyaadhyaatmikabhaavaanaaM sargasthitipralayaanaaM hetuH maargatrayajaanaamapi rogaaNaamiti// AS.Suu.28.5/ sukhatvaadeva ca bastirbaalavRddhakRzasthuulakSiiNadhaatvindriyeSu ca striiSu caanilopasargaadaprajaasu kRcchraprajaasucopadizyate/ tathaagnibalavarNamedhaasvaraayuHsukhaprado vayaHsthaapanaH paGguurustambhabhagnasaGkucitaanilaadhmaanazuulaarocakodaavartaparikartikaadiSu hita iti// AS.Suu.28.6/ sa tu bastistrividhaH/ aasthaapanamanuvaasanamuttarabastizca/ tatraasthaapanaM doSaduuSyaadyanusaareNa naanaadravyasaMyogaadinirvRttam/ tasya bhedaaH/ utklezanaM saMzodhanaM saMzamanaM lekhanaM bRMhaNaM vaajiikaraNaM picchaabastirmaadhutailikamityaadayaH/ maadhutailikasya paryaayaaH yaapano yuktaratho doSaharaH snigdhabasatiriti/ teSaaM naamabhireva svaruupamaakhyaatam// AS.Suu.28.7/ tadvayaHsthaapanaaddoSasthaapanaadvaasthaapanamityucyate zariiraarohaNaaddoSanirharaNaadacintyaprabhaavatayaa yasminnuuhaasambhavaanniruuha iti// AS.Suu.28.8/ anuvaasanaM yathaarhauSadhasiddhaH snehanaarthaH snehaH snehavidhau sa caturdhaabhihitaH/ tasya bhedo maatraabastiH/ sa peyasnehahrasvamaatraatulyaH// AS.Suu.28.9/ sevyaH sadaa ca maadhutailikavat/ baalavRddhaadhvabhaarayaanavyaayaamacintaastriinityastriinRpezvarasukumaaradurbalaanilabhagnaalpaagnibhirniSparihaaratayaa sukho balyo varNyaH sRSTamalo doSaghnazca tathaapi tau naajiirNe yojyau na ca divaasvapnaH sevyaH/ yatazca so+annamanuvasannapi na duSyatyanuvaasaramapi vaa diiyata ityanuvaasanam// AS.Suu.28.10/ uttarabastirapi snehonuvaasanavacchodhanaM niruuhavadapi kecidaahuH sa niruuhaaduttaramuttareNa vaa maargeNa diiyata ityuttarabastiH// AS.Suu.28.11/ tatraasthaapyaa gulmapliihaanaahazuulazuddhaatiisaarajiirNajvarapratizyaayaaDhyarogahRdayakukSipaarzvagrahaparvaabhitaapapaarzvayonizuulaaGgasuptizoSakampagauravaatilaaghavaantrakuujanavaatavarcomuutrazukrasaGgaazmariizarkaraavRddhizukraartavastanyanaazarajaHkSayonmaadaretodoSakrimiNakoSThaviSamaagnisazabdaalpaalpogragandhotthaanaadayo doSabhediiyoktaazca vaatavyaadhayo vizeSeNaite hi paraM bastinaa naazamupayaanti muulacchedena vRkSavat// AS.Suu.28.12/ anaasthaapyaastvatisnigdhotkliSTadoSakSatoraskaatikRzaa nirannaaH kRtavamanavirecananasyaprasaktacchardiniSThiivikaakaasazvaasahikkaarzobaddhacchidradakaaderaadhmaanaalasakaviSuucikaamaatiisaaraarocakaalpaagnigudazophakuSThamadhumehaartaaH/ garbhiNii caapravRttaaSTamamaasaa/ tatraatisnigdhotkliSTadoSayordoSaanuklezyodaraM muurcchaaM zvayathuM vaa niruuho janayet/ kSatoraskasyaatikRzasya ca kSobhamaapannaH zariiramaazu piiDayet/ anirannasya vakSyate/ kRtavamanavirekayostu riktaM dehaM kSataM kSaara iva dahet/ snehabastistu sadyo+agnimavasaadya zleSmaamayaaya syaat// AS.Suu.28.13/ kRtanasyasyaamyavibhraMzaM viRvtodhvasrotastayaa kuryaat/ anuvaasanaM tu doSotklezam/ prasaktacchardyaadiinaaM vaayurniruuhamuurdhvaM nayet/ anuvaasanaM ca/ arzasasyaavRtamaargatvaadanaagacchanbastiH praaNaan hiMsyaat/ snehaH punararzaaMsyabhiSyandyaadhmaanaaya syaat/ baddhodaraadyaadhmaanaantaanaaM bhRzataramaadhmaanaanmRtyuH/ alasakaartaadiinaaM caamadoSaat/ arocakaartaadiinaaM yathaasvamaamayavRddhiH/ garbhiNyaaH puurvokto doSaH// AS.Suu.28.14/ ya evaasthaapyaasta evaanuvaasyaaH/ ruuksaatidiiptaagrayaH kevalaanilaartaazca vizeSeNa/ ete paramanuvaasa nenaapyaayyante/ muulasekena vRkSavat/ ya evaanaasthaapyaasta evaananuvaasyaaH/ tathaa nirannanavajvarapaaNDurogakaamalaapramehapratizyaayapliihakaphodaraaDhyavaatavarcobhedaartapiitaviSagarapittakaphaabhiSyandagurukoSThaatisthuulazliipadagalagaNDaapaciikrimiNakoSThaaH/ tatraatisnigdhaadiinaaM yathaasvamuktaaH pRthagdoSaaH/ api ca// AS.Suu.28.15/ abhukte riktakoSThasya prayuktamanuvaasanam/ saraduuragasuukSmatvaiH kSipramuurdhvaM prapadyate// AS.Suu.28.16/ tena vaayorjayo na syaadvaatasthaane hyatiSThataa/ kaayaagneraazu naazazca vizeSaadanivartanaat// AS.Suu.28.17/ snehaHsadyozitaahaararuddhe tvaamaazaye+anilam/ pakvasthaM hanti pakvasthazcyavate caannapaakataH// AS.Suu.28.18/ niruuhazca samiirazca tiikSNavegaavubhaavapi/ taavannamuurcchitau tiikSNaavadho+annena sahaagatau// AS.Suu.28.19/ uurdhvaM vaa zakRtaa saarddhaM saMsthitau koSTha eva vaa/ samalaahaaraviSTabdhau haretaamaazu jiivitam// AS.Suu.28.20/ bhuktavaananuvaasyo+asmaanna niruuhyastu bhuktavaan/ paaNDurogaartaadiinaaM doSaanutklezya snehabastirudaraM janayet/ praizyaayaadimataaM bhuuya eva doSaM vardhayet// AS.Suu.28.21/ tayostu netraM suvarNaadidhaatumaNizaGkhazRGgadantaasthiveNunalakhadirakadaratinizatindukaadidaarusaaramayamRjvakakazaM gopucchaakRtigulikaamukhamuunavarSavaarSikasaptadvaadazaSoDazavarSaaNaaM viMzatiprabhRtiSu ca kramaat paJcaSaTsaptaaSTanavadvaadazaaGgulapramaaNam/ muule+agre caaturaaGguSThakaniSThikaapariNaahamardhaaggulaat prabhRtyardhaaGgulapravRddhatryaGgulaparyantapravezamuulacchidram vanamudgamudgamaaSakalaayaklinnakalaayarkakandhuvaahyagracchidram muulachidrapramaaNaaGgulairagre yathaasvaM sanniviSTakarNikaM karNikaantaHpratibaddhasuutraantargRhiitaagrapidhaanaghanacailavarti/ muule dvyaGgulaantaraale karNikaadvayaM kaarayet/ varSaantareSu ca vayobalazariiraaNyavekSya netrapramaaNamutkarSayet// AS.Suu.28.22/ tatojaavivaraahahariNagomahiSaanyatamajaM snehamudgavimRditaM vigatacchidrasiraagranthiskandhaM naativartulaM mRdu dRDhaM kaSaayaraktaM sukhasaMsthaapyauSadhapramaaNa nyubjaM vivRtaananaM nivezya bastiM karNakayordRDhena suutreNa ghanaM samaM ca badhvaa parivarttya punazcaanyadvastimukhabandhanaarthaM suutramupadhaayaanuguptaM nidhaapayet// AS.Suu.28.23/ bastyabhaave plavaniicchaagalaaGkapaadamadhuucchiSTopadigdhaghanasuukSmataantavaanyatamaM nivezayet// AS.Suu.28.24/ aasthaapanamaatraa tu prathame varSe prakuJcaH/ tataH paraM prativarSaM prakuJcamabhivardhayedaaSaTprasRtaat/ tatazcordhvaM prasRtaabhivRddhiH/ praaptaanatiitaaSTaadazasaptatestu dvaadaza prasRtaaH/ paraM caato dazaiva/ anye punardvaadazaprasRtasyaapyaSTaavicchanti// AS.Suu.28.25/ yathaasvamaasthaapanamaatraa paadahiinaa maadhutailike prayojyaa/ anuvaasane svevamevaasthaapanasya paada iti// AS.Suu.28.26/ athaasthaapaniiyamaaturaM snehasvedopapannaM kRtavamanavirekamaasevitapeyaadisaMsargakramamupajaatabalamanuvaasanaarhaM puurvamevaanuvaasayet/ ziitavasantayordivaa anyathaa raatraavavekSya vaa doSaadiin/ anyathaa hi shehoktaamayapraadurbhaavaH// AS.Suu.28.27/ dhanvantariiyaaH punaraahaH/ na raatrau praNayedbastiM snehotklezo hi raatrijaH/ ahni sthaanasthite doSe vahnaucannarasaanvite// AS.Suu.28.28/ sphuTasrotomukhaM dehaM sneho yat parisarpati/ alpapittakaphaM ruukSaM bhRzaM vaatarujaarditam// AS.Suu.28.29/ bhuktaM jiirNaazanaM kaamaM raatraavapyanuvaasayet/ kevalaanilanipiiDitaM tvazuddhamapyaniruupitabalaM caapyanuvaasayedaatyayikatvaat vyaadheH/ tasya vidhirvamanaadadhikataraM kRtamaGgalamanusukhamabhyaktamuSNaambusnaataM yuktasnehamucitaat paadahiinaM dravapuurvaM laghuuSNaM saanupaanamazanamazitavantaM kRtacaGkramaNamutsRSTaviNmuutramazanaardrahastamazaGkaniiyaparicaarakaM nivaate vezmani pratata zayane naatyucchrite svaastRte iiSadunnamitapaadadeze vaamapaazvana praakzirasaM saMvezayet/ atisnigdhaazino hyubhayamaargasaMsargaat sneho madamuurcchaagnisaadahRllaasaan janayati/ ruukSaazino viSTambhaM balavarNahaaniM vaa/ alpamaatradravaazino visRSTaviNmuutrasya caanaavRtena tadaavRtaat vyaapadam/ ciramazitavato vidaahaabhimukhabhaktasya jvaraM kuryaat/ yatazca vaamapaarzvaazrayaaNi vahnigrahaNiigudavalaamukhaani taani tatpaarzvazaayino nimnaani bhavantyatastadauSadhamaskhalitamaapnoti pravezanirgamaaviti/ saMviSTaM cainamRjusthitadehaM svabaahuupadhaanaM prasaaritavaamasakthimaakuJcitetaraM tasyaiva copariprasaaritadaakSaNabaahuM kaarayet// AS.Suu.28.30/ puurvameva tu vaidyo varttyaa supihitaagracchidraM netraM bhaajanasyopari kRtvaa dakSiNapaadaaGguSThaaGguliibhyaaM karNikaayaa upariSTaanniSpiiDyaavibandhaaya zataahvaasaindhavacuurNaavacuurNitaM prageva netrasparzaat puurvavadaabhimantritaM yathaarhaM yathaarhauSadhaavipakva sukhoSNaM bastau snehamaasicyaavaliikocchvaasaM nissaaritavaatabudbudamauSadhaante suutreNa dvistrirvaa bastimukhamaaveSTya dakSiNapaaNau netramuparidhaaya tiSThet/ tato ghRtaabhyakte paayau vaamahastapradezinyaabhyaktapravezapradezamapaniitavartyuttaanavaamahastaaGguSThodarapihitaagraM madhyamaapradezinyupagRhiitakarNikamRjvanupRSThavaMzamanusukhamekamanaa laaghavena niSkampamadrutamavilambitaM netramaakarNikaM pravezayet/ aaturo+api tadanulomayannavalambeta/ tatazca vaidyo bastimukhaM dakSiNahastaaGguSThapradoziniibhyaamamuJcannetramacaalayan hastadvayenottaanenaikagrahaNenaivaanilaadhiSThaanabhuutaM kiJcidavazeSayan zanaizzanairavegamanupiiDayet/ anyathaa hi vyaapado bhavanti/ taaH sasaadhanaaH siddhiSu vakSyante// AS.Suu.28.31/ anye tu triMzanmaatraaH piiDanakaalamaahuH/ na ca bastau diiyamaane kSavakaasahaasajRmbhaaspandanaanyaacaret/ viNmuutraanilavege tu netramaakRSya vegaante zeSaM praNayet/ ante cottaanasya sthijau paaNitalena tricaturo vaaraaMstaaDayet/ tathaa tatpaarSNibhyaam/ paadatazca zayyaaM trirutkSipet/ sopadhaanasya ca prasaaritasarvaaGgasya paarSNike muSTinaa hanyaat/ tathaa paarSNyaGgulipaadatalapiNDikaaH/ sarujaM caaGgaM snehena pratilomaM vaakzatamaatraM zanairvimRdniiyaat/ evamaazu sneho na nivartate/ samanugacchati caasamantaatsiraaH/ tataH paraM tu snehoktamaacaarmanuvartate// AS.Suu.28.32/ diiptaaniM ca saayaM laghvannaM bhojayet/ naiva caanaagatasnehaM dvitiiye+ahani/ na ca tamanuvaasayet/ aagamanakaalastu paro yaamatrayam/ tataH paramanaagacchantamahoraatramupekSeta/ tadaapyanivartamaane phalavartibhirlavaNaaranaalapraayairvaa tiikSNabastibhiH zodhayet/ snehavyaapatsiddhiM caavekSeta/ atiraukSyaadanaagacchannacejjaaDyaadyupadravaay syaat tathaapyupekSyaH/ ziighranivRtte tu vinaa malena kevale sneha snehamanyaM punaryojayet/ na hyasaavatiSThan kaaryakaro bhavati/ sukhoSitaM cainaM tathaakRtavamanavirekaasthaapanaanyatamaM praayaH zuNThiidhaanyakvaathamitaraccoSNodakaM vaa snehazeSajaraNaaya vaatakaphopazaantaye ca paayayet// AS.Suu.28.33/ tato+annakaale yathoktamannamazniiyaat/ na caanuvaasitaM peyaaM paayayet/ saa hi sasnehakoSThamenamabhiSyandayati/ punazca tRtiiye+ahanyanuvaasayet paJcame vaa/ yadaa vaa snehapaktiH syaadatazca daaptaagniruukSavaatolbaNavyaayaamanityaan pratyaham/ evamamunaa krameNa doSaadyanusaaratastricaturaiH snehabastibhirupasnigdhaM zodhanenaasthaapanena srotovizuddhyarthamaasthaapayet/ vaataadhikyaadasnigdhaM tu snehanena// AS.Suu.28.34/ athainaM tRtiiye paJcame vaahani kiJcidaavRtte maadhyaahne kRtamaGgalasvastyayanamabhyaktadehaM sveditamutsRSTamalamanaazitaM naatikSudhitamavekSyaaturamaaryaavalokitaM naathamaaryataaraamaatmabhuvaM dhaataaramazvinaavindramaatreyaM saptarSiin kaaziraajaM videhapatiprabhRtiinagnivezaadiiMzca tantrakaaraan diipagandhaphalabalidhuurpairyajJa iva prakalpitabhaagaan kRtvauSadhiivRddhavaidyadvijaatiiMzca saMpuujya tadvidyasahito doSauSadhaadibalena yathaarhamupakalpayedvastim// AS.Suu.28.35/ tatra viMzatimaatraaNi palaanyauSadhaanaaM madanaphalaaSTakaM ca kvaathakalpena vipacet/ kvaathaaccaturthaaMzaaM snehamanile SaSThaaMzaM pitte svasthavRtte caaSTamaaMzaM tu kaphe/ sarvasya caaSTamaaMzaM kalkasya syaadyaavataa naatyacchasaandrataa bhevet/ guDasya palaM yuktyaa madhusaindhave yathaayogyaM ca zeSaaNi kalpayet// AS.Suu.28.36/ sarvaaNi caikadhyamuSNodakakumbhiibaaSpaabhitaptaani khajamathitaani bastau prakSipyaanuvaasanavanniruuhaM praNayet/ naatyuSNaziitaM naatimRdutiikSNaM naatisnigdharuukSaM naatitanusaandraM na hiinaatimaatraM naalavaNaatilavaNaM naatyamlaM ca/ tatra baaSpamaatraanutaapaadauSadhasya vidaaho na bhavati/ khajapramathanaattu kvaathasnehaadayaH samyak samprayuktaaH samyageva yogamaarabhante/ anyathaa punaH kvaathaadiinaamulbaNonyatamaM yathaasvaM doSamiirayet/ atyuSNaadiinaaM tu pRthagvyaapadaH saadhanaani ca siddhiSuuttarakaalamupadekSyante// AS.Suu.28.37/ api ca/ tiryakpraNiite hi na yaati dhaaraa gude vraNaH syaaccalite ca netre/ dattaH zanairnaazayameti bastiH kaNThaM pradhaavedatipiiDitastu// AS.Suu.28.38/ stambhaM vidhatte+atimRdurhimazca taptaamlatiikSNo bhramadaahamohaan/ snigdho+atijaaDyaM pavanaM tu ruukSastanvalpamaatraalavaNastvayogam// AS.Suu.28.39/ karoti maatraabhyadhiko+atiyogaM kSobha tu saandraH sucireNa caiti/ daahaatisaarau lavaNo+ati kuryaattasmaatsuyuktaM samameva dahyaat// AS.Suu.28.40/ maatraaM tripalikaaM kuryaat snehamaakSikayoH pRthak/ karSaardhaM maaNimanthasya svasthe kalkapaladvayam// AS.Suu.28.41/ sarvadravaaNaaM zeSaaNaaM palaani daza kalpayet/ maakSikaM lavaNaM snehaM kalkaM kvaathamiti kramaat// AS.Suu.28.42/ aavapeta niruuhaaNaameSa saMyojane vidhiH// AS.Suu.28.43/ dattamaatre tuuttaanaH sopadhaano niruuhaviiryeNa dehavyaaptaye tanmanaasthiSThet/ udiirNavegazcotkuTiko visRjet/ aagamanakaalastu paro muhuurtaH/ tadaa hyanaagacchannaazu mRtyave syaat/ atastatraanulomikaM snehakSaaramuutraamlaM snigdhatiikSNoSNamanyaM prayojayet/ phalavartisvedabhayottraasaadiiMzca/ bastivyaapatsiddhiM caavekSeta// AS.Suu.28.44/ svayaM nivRtte tu puurvavad dvitiiyaM tRtiiyaM caturthaM ca dadyaadyaavadvaa suniruuDhaH syaat// AS.Suu.28.45/ tatraadyo+anilaM svamaargaadapakarSati/ dvitiiyaH pittam/ tRtiiyaH zleSmaaNamiti// AS.Suu.28.46/ tasya hiinasamyagatiyogaastu viriktavat/ samyaGniruuDhaM tu koSNasalilaavasiktaM tanunaa jaaGgalarasena bhojayet/ snaataazitasyaasya calaa doSazeSaaH svasthaanamaazrayante// AS.Suu.28.47/ tataH punarvaataartamaaturaM bRMhaNiiyamanyaM vaa tadvidhamazitaanantaraM saayaM vaa punaralpalaghvazitaM yathaasvamalilaadiSu dazamuulaadisaadhitena tailenaanuvaasayet/ tasya hiinasamyagatiyogaaH snehapiitavat// AS.Suu.28.48/ vizeSastu samyaganuvaasite kiJcitkaalaM sthitvaa snehaH sapuriiSonilaanugataH pravartata iti/ bhavati caatra// AS.Suu.28.49/ evaM kaphe snehabastimekaM triin vaa prayojayet/ pJca vaa sapta vaa pitte navaikaadaza vaanile// AS.Suu.28.50/ punastatopyayugmaaMstu punaraasthaapanaM tataH/ kaphapittaanileSvannaM yuuSakSiirarasaiH kramaat/ AS.Suu.28.51/ vaataghnauSadhaniSkvaathatrivRtaasaindhavairyutaH/ bastireko+anile snigdhaH svaadvamloSNo rasaanvitaH// AS.Suu.28.52/ gyagrodhaadigaNakvaathapadmakaadisitaayutau/ pitte svaaduhimau saajyakSiirekSurasamaakSikau// AS.Suu.28.53/ aaragvadhaadiniSkvaathavatsakaadiyutaastrayaH/ ruukSaaH sakSaudragomuutraastiikSNoSNakaTukaaH kaphe// AS.Suu.28.54/ trayazca sannipaate+api doSaan ghnanti yataH kramaat/ naacaaryacarakasyaato bastistribhyaH paraM mataH/ na hi doSazcaturtho+asti punardiiyeta yaM prati// AS.Suu.28.55/ utklezanaM zuddhikaraM doSaaNaaM zamanaM kramaat/ tridhaiva kalpayedbastimityanye+api pracakSate/ doSauSadhaadibalataH sarvametat pramaaNayet// AS.Suu.28.56/ samyaGniruuDhaliGgaM tu naasaMbhaavya nivartayet// AS.Suu.28.57/ praaksneha ekaH paJcaante dvaadazaasthaapanaani ca/ saanvaasanaani karmaivaM bastayastriMzadiiritaaH// AS.Suu.28.58/ kaalaH paJcadazaikotra praaksneho+ante trayastathaa// AS.Suu.28.59/ SaT paJca bastyantaarataaH yogoSTau bastayo+atra tu/ trayo niruuhaaH snehaazca snehaavaadyantayorumau// AS.Suu.28.60/ snehabastiM niruuhaM vaa naikamevaatiziilayet/ utklezaagnivadhau snehaanniruuhaanmaruto bhayam// AS.Suu.28.61/ tasmaanniruuDhaH snehyaH syaanniruuhyazcaanuvaasitaH/ snehazodhanayuktyaivaM bastikarma tridoSajit// AS.Suu.28.62/ aSTaadazaaSTaadazakaan bastiinaaM yo niSevate/ vidhinaa naa yathoktena sa bhavedajaro+arujaH// AS.Suu.28.63/ sahasraayuH zrutadharo viitapaapmaamaraprabhaH/ vaajisyado naagabalaH sthirabuddhiindriyaanalaH// AS.Suu.28.64/ bastau rogeSu naariiNaaM yonigarbhaazayeSu ca/ dvitraasthaapanazuddhebhyo vidadhyaadvastimuttaram// AS.Suu.28.65/ aaturaaGgulamaanena tannetraM dvaadazaaGgulam/ vRttaM gopucchavanmuulamadhyayoH kRtakarNikam// AS.Suu.28.66/ siddhaarthakarpavezaagraM zlakSNaM hemaadisambhavam/ kundaazvamaarasumanaHpuSpavRntopamaM dRDham// AS.Suu.28.67/ tasya bastirmRdulaghurmaatraa zuktirvikalpya vaa// AS.Suu.28.68/ atha snaataazitasyaasya snehabstividhaanataH/ RjoH sukhopaviSTasya piiThe jaanusame mRdau// AS.Suu.28.69/ hRSTe meDhre sthite carjju zanaiH srotovizuddhaye/ maalatiipuSpavRntaagrapariNaahaaM ghanaamRjum// AS.Suu.28.70/ zlakSNaaM zalaakaaM praNayettayaa zuddhe+anusiivaniim/ aamehanaantaM netraM ca niSkampaM gudavattataH// AS.Suu.28.71/ piiDite+anugate snehe snehabastikramo hitaH/ bastiinanena vidhinaa dadyaat triiMzcaturo+api vaa// AS.Suu.28.72/ anuvaasanavaccheSaM sarvamevaasya cintayet// AS.Suu.28.73/ striiNaamaartavakaale tu yonirgRhNaatyapaavRteH/ vidadhiita tadaa tasmaadanRtaavapi caatyaye// AS.Suu.28.74/ yonivibhraMzazuuleSu yonivyaapadyasRgdare// AS.Suu.28.75/ netraM dazaaGgulaM mudgapravezaM caturaGgulam/ apatyamaarge yojyaM syaaddvyaGgulaM muutravartmani// AS.Suu.28.76/ muutrakRcchravikaareSu baalaanaaM zuktireva tu// AS.Suu.28.77/ uttaanaayaaH zayaanaayaaH samyak saGkocya sakthinii/ uurdhvajaanvaastricaturaanahoraatreNa yojayet// AS.Suu.28.78/ bastiiMstriraamatrevaM tu snehamaatraaM vivardhayet/ tryahamevaM ca vizramya praNidadhyaat punastryaham// AS.Suu.28.79/ paksaadvireko vamite tataH pakSaanniruuhaNam/ sadyo niruuDhazcaanvaasyaH saptaraatraadvirocitaH// AS.Suu.28.80/ yathaa kusumbhaadiyutaattoyaadraagaM haret paTaH/ tathaa draviikRtaaddehaadbastirnirharate malaan// iti aSTaaviMzo+adhyaayaH// atha ekonatriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.29.1/ athaato nasyavidhirnaamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.29.2/ naasaayaaM praNiiyamaanamauSadhaM nasyam/ naavanaM nastaHkarmeti ca saMjJaaM labhate/ naasaa hi ziraso dvaaram/ tatraavasecitamauSadhaM srotaHzRGgaaTakaM praapya vyaapya ca muurdhaanaM netrazrotrakaNThaadisiraamukhaani ca muJjaadiSiikaamivaasaktaamuurdhvajatrugataaM vaikaarikiimazeSaamaazu doSasaMhatimuttamaaGgaadapakarSati// AS.Suu.29.3/ tattu trividhaM virecanaM bRMhaNaM zamanaM ca/ teSaaM virecanaM jatruurdhvagauravazophopadehakaNDuustambhaabhiSyandapaakaprasekavairasyaarocakasvarabhedakrimipratizyaayaapasmaaragandhaajJaanagranthyarbudadadrukoThaadiSu zleSmajeSu tiikSNena snehena zirovirecanadravyairvaa siddhena teSaaM vaa kvaathacuurNasvarasaistaireva vaa yathaarhadravazlakSNakalkitaaloDitairmadhusaindhavaasavapittamuutrairyathaasvaM copadiSTairyojyam// AS.Suu.29.4/ tatra bhiitakliibakRzasukumaareSu snehaH/ galarogasannipaatajvaraatinidraamanovikaarakrimiviSaabhipannaabhiSyaNNasarpadaSTavisaMjJeSu zoSaaH/ teSveva bhuuyasi doSe ziighrakaariNi ca cuurNaH/ sa hi nihito naasaagra aavegakarataro bhavati// AS.Suu.29.5/ bRMhaNaM suuryaavartaardhaavabhedakakrimizirorogaakSisaGkocaspandatimirakRcchraavabodhadantakarNazuulanaadanaasaamukhazoSavaakyasaGgasvaropaghaatamanyaarogaapataanakaapabaahukanidraanaazaadiSvanilottheSu snigdhamadhuradravyaistatsiddhairyathaayathaM copadiSTaiH snehairniryaasairdhanvamaaMsarasaraktaizca// AS.Suu.29.6/ zamanamakaalavaliipalitakhalatidaaruNakaraktaraajiivyaGganiilikaaraktapittaadiSu yathaasvamupadiSTaiH snehairbheSajasvarasaadibhiH kSiirodakaabhyaaM vaa samadoSe vaaNutaileneti// AS.Suu.29.7/ tatra sneho maatraabhedaad dvidhaa/ marzaH/ pratimarzazca/ virecanaH zamano vaa naasayaa praNiiyamaanaH kalko+avapiiDasaMjJo virecanacuurNastu pradhamanaakhyaH/ parizeSaM tu naavanamavapiiDakasaMjJam/ kalkiikRtaadauSadhaadavapiiDitaH sruto raso+avapiiDa ityapareSaam/ tatra punastiikSNe vaizeSikii zirovirecanasaMjJaa/ tathaanye sarvameva virecanaM nasyamityaahuH/ sadyaH zleSmavirecanasaamaanyaat// AS.Suu.29.8/ athaaNutailasya vidhaanamucyate/ aNutailavidhaanaM tu maJjiSThaamadhukaprapauNDariikajiivakarSabhakakaakoliidvayapayasyaasaarivaanantaaniilotpalaaJjanaraasnaaviDaGgataNDulamadhuparNiizraavaNiimedaakaakanaasaasaralasaalabhadradaarucandanaH supiSTairaSTaguNaM SaDguNena payasaa tailaM pacet/ ghRtaM vaa pittolbaNeSu doSeSu// AS.Suu.29.9/ athavaa candanaagarupatradaarviitvaGmadhukabalaadvayabilvotpalapadmakesaraprapauNDariikaviDaGgoziirahriiberavanyatvaGmustaasaaribaabRhatiidvayaaMzumatiidvayajiivantiidevadaarusurabhizataavariiH zataguNe divye+ambhasi dazabhaagaavaziSTaM kvaathayet tatastasya kvaathasya dazamaaMzena samaaMzaM tailaM saadhayet/ dazame caatra paake tailatulyamaajamapi payo dadyaat/ etadapyaNutailaM puurvasmaadvizeSeNendriyadaarDhyakaraM kezyaM tvacyaM kaNThyaM priiNanaM bRMhaNaM doSatrayaghnaM ca// AS.Suu.29.10/ anasyaarhaastu bhuktabhaktasnehamadyagaratoyapiitapaatukaamaziraH snaatasnaatukaamasiraadivyadhasrutaraktamuutritoccaaritaabhihatakRtavamanavirekabastikarmagarbhiNiisuutikaanavapratizyaayazvaasakaasino+anaartavadurdineSvapi/ tatra bhuktabhaktasya nasyerito doSa uurdhvasrotaaMsyaavRtya chardizvaasakaasapratizyaayaan janayet/ snehaadipiitapaatukaamaanaamakSinaasaasyasyandopahatitimirazirorogaan/ ziraHsnaatasya ziro+akSikarNazuulakaNTharogapiinasahanumanyaastambhaarditaziraHkampaan/ snaatukaamasya muurdhastaimityajaaDyaarucipiinasaan/ srutaraktasya kSaamataamarucimagnisaadaM ca/ muutritoccaaritayorbhRzataraM vegadhaaraNajaan vikaaraan/ abhihatasya tiivrataraaM rujam/ kRtavamanaadiinaaM zvaasakaasasvarendriyahaanizirogauravakaNDuukRmidoSaan/ garbhiNyaa bhaktadveSajvaramuurcchaardhaavabhedakaaH syurapatyaM ca vyaGgaM vikalendriyamunmaadaapasmaarayuktaM vaa/ suutikaayaaH srutaraktoktaan doSaan/ navapratizyaayasya srotorodhaadduSTapratizyaayakezazaatakRmikaNDuuvicarcikaaH/ zvaasakaasinorvyaadhivRddhiH/ akaale durdine sahasaiva zaityaacchirorugvepathustaimityataalunetrakaNDuupaakamanyaastambhakaNTharogapratizyaayaaruuSikaaH// AS.Suu.29.11/ teSu yathaasvamaayatanaM doSodrekaM caapekSya snehasvedazorovaktralepasekatiikSNaavapiiDadhuumagaNDuuSaadiinaacaret/ vizeSeNa tu garbhiNii ruukSe nasyakarmaNi varSaabhuukaakoliikapikacchubhiH zRtaM payaH pibet/ balaavidaaryaMzumatiimedaabhirvaa/ ebhireva ca zRtaM haviH vaataharasiddhazca snehaH zirobastau karNapuuraNe ca yojyaH/ sarvaM ca bRMhaNamannapaanam/ bhuktabhaktaadiSvapi caatyayikavyaadhyaaturamapekSeta// AS.Suu.29.12/ marzapramaaNaM tu pradezinyaGguliiparvadvayaannimagneddhRtaadyaavat patati sa binduH/ amii dazaaSTau SaDbindava uttamamadhyamakaniiyasyo maatraaH/ kvaathaadiinaamaSTau SaT catvaaraH/ pradhamanasya tu SaDaGguladvimukhayaa naaDyaamukhaanileritasyaakaNThagaterdoSaanurodhatazca punaHpunaryojanamiti// AS.Suu.29.13/ atha nasyaarhaM naramavyaahatavegaM dhautaantarbahirmukhaM snigdhasvinnazirasaM naatikSudhitaM praayogikadhuumapaanavizuddhasrotasaM svaastiirNanivaatazayanasthuttaanaziirSamiiSadunnatapaadaM prasaaritakaracaraNaM jatruurdhvaM paaNitaapena punaH punaH svedayet/ tataH kanakarajatataamraanyatamazuktisthitaM pradeyamauSadhatribhaagamuSNaambuprataptaM kiJcit pralambitaziraso vaamahastaaGguSThakaniSThikaabhyaamaakramya nayanapracchaadanaM caturguNaM vaaso madhyamayaa naasaagramunnamayya pradezinyanaamikaabhyaaM caikaikaM naasaapuTaM paryaayeNa pidhaayetarasmin naasaasrotasi dakSiNahastena pranaaDyaa picunaa vaanavacchinnamaasiJcet// AS.Suu.29.14/ vaatapittakaphaamayeSu krameNaaparaahNamadhyaahnapuurvaahNeSu/ laalaasraavasuptapralaapadantakaTakaTaayanakrathanakRcchronmiilanapuutimukhakarNanaadatRSNaarditazirorogazvaasakaasonnidreSu raatrau/ svasthavRtte tu ziite madhyaahne zaradvasantayoH praahNe griiSme+aparaahNe varSaasvaadityadarzane/ paJcakarmaaNyaacarato bastikarmottarakaalameva// AS.Suu.29.15/ na ca hiinaadhikaM sakRdeva sarvamatyuSNaziitamatyunnataavanatazirase saGkucitagaatraavayavaaya deyam/ tatra hiinaM doSamutklezya na nirharet/ gauravaarucikaasaprasekapiinasacchardikaNTharogaan kuryaat/ adhikamatiyogadoSaan/ sakRdeva sarvaM dattamutsnehanazirorogapratizyaayaghraaNakledaanucchvaasoparodhaM ca/ atyuSNaM daahapaakajvararaktaagamazirorugdRSTidaurbalyamuurcchaabhramaan/ atiziitaM hiinadoSaan/ atyunnataziraso+api samyakziro+apratipadyamaanaM taaneva/ atyavanataziraso+atiduuragamanaanmuurchaajaaDyakaNDuudaahajvaraan/ saGkucitagaatrasya samyagdhamaniiravyaapnuvaddoSotklezaM vedanaaM stambhaM vaa/ yadi ca nasye diiyamaane bheSajavegaadasaatmyatayaa vaa muurcchaa syaat tataH zirovarjaM ziitaambhasaa siJcet/ na ca nasye niSicyamaane kopahaasyavyaahaaraspandanocchiGkhanaanyaacaret/ tathaa hi zirorukpratizyaayakaasatimirakhalatipalitavyaGgatilakaalakamukhaduuSikaaNaaM sambhavaH// AS.Suu.29.16/ dattamaatre tu nasye karNalalaaTakezabhuumigaNDamanyaaskandhapaaNipaadatalaanyanusukhaM mardayet/ zanaizcocchiGkhet/ anabhyavaharaMzca vaamadakSiNapaarzvayorauSadhaM niSThiivet/ sakaphaM hi tadabhyavahRtamagnimavasaadayet/ doSaM ca saMvardhayet/ ekapaarzvaniSThiivanena sarvaaH siraa bheSajena samyagvyaapyante/ punaH punazcainaM svedayedaabheSajadarzanaannochiGkhenniSThiiveccaatatazcaivameva dvitiiyamaMzamanuSecayettathaa tRtiiyaM doSaadibalena vaa/ virecane tvavapiiDe doSabalamapekSya pazcaat snehamanuSecayet/ nivRttanasyaM caivamunnidramuttaanaM vaakzatamaatraM zaayayet/ tataH punarapyutkliSTadoSazeSopazaantaye vairecanikaM yathaarhaM vaa dhuumaM paayayitvoSNodakagaNDuuSaan dhaarayet/ athaasya snehoktamaacaaramaadizet/ atidravapaanaM ca varjayet/ punazca tRtiiye+ahani nasyamavasecayet/ hidhmaasvaropaghaatamanyaastambhaapataanakeSu zirasi caanilaartyaadyabhibhuute pratyahaM saayaMpraatarubhayakaalaM vaa/ anena vidhinaa paJca sapta nava vaa dinaani dadyaadaasamyagyogaadvaa// AS.Suu.29.17/ tatra samyaksnigdhe muurdhani virikte vaa sukhocchvaasanizvaasakSavathusvapnaprabodhazirovadanendriyavizuddhayo bhavanti/ yathoktavyaadhyupazamazca/ ayogaatiyogayostu yathaasvaM vaatakaphavikaaraastaanyathaasvameva saadhayet/ anyaaMzca puurvoktaan vikaaraan// AS.Suu.29.18/ pratimarzastu kSaamakSatatRSNaamukhazoSavRddhabaalabhiirusukumaareSvapyakaalavarSadurdineSvapi ca yojyaH/ na tu duSTapratizyaayabahudoSakrimiNaziromadyapiitadurbalazrotreSu/ eSaaM hyudiirNadoSatvaat taavataa doSotklezo bhavati/ tasya paJcadaza kaalaasteSaaM ca guNaaH/ praatardatte bhuktavatazcaante srotovizuddhiH zirolaaghavaM manaHprasaadazca bhavati/ viNmuutrazirobhyaGgaaJjanakavalaante dRSTiprasaadaH/ dantadhaavanaante dantadRDhataa saugandhyaM ca/ adhvavyaayaamavyavaayaante zramaklamasvedastambhanaazaH/ divaasvapnaante nidraazeSagauravapraNaazo manaHprasaadazca/ atihasitaante+anilaprazamaH/ charditaante srotoliinazleSmavyapohaH/ dinaante srotovizuddhiH sukhanidraaprabodhazca bhavati/ bhavati caatra// AS.Suu.29.19/ pramaaNaM pratimarzasya bindudvitayamiSyate/ bindurvaa yena cotklezo naanutkliSTasya jaayate// AS.Suu.29.20/ niSThyuute yatra vaa sneho na saakSaadupalakSyate/ na nasyamuunasaptaabade naatiitaaziitivatsare// AS.Suu.29.21/ na conaaSTaadaze dhuumaH kavalo nonapaJcame/ na zuddhiruunadazame na caatikraantasaptatau// AS.Suu.29.22/ aajanmamaraNaM zastaH pratimarzastu bastivat/ marzavacca guNaan kuryaat sa hi nityopasevanaat// AS.Suu.29.23/ na caatra yantraNaa naapi vyaapadbhyo marzavadbhayam/ tailameva ca nasyaarthe nityaabhyaasena zasyate/ zirasaH zleSmadhaamatvaat snehaaH svasthasya netare// AS.Suu.29.24/ aazukRccirakaaritvaM guNotkRStaavkRSTataa/ marze ca pratimarze ca na vizeSo bhavedyadi/ ko marzaM sapariihaaraM saapadaM ca bhajettataH// AS.Suu.29.25/ acchapaanavicaaraakhyau kuTiivaataatapasthitii/ anvaasamaatraabastii ca tadvadeva ca nirdizet// iti ekonatriMzo+adhyaayaH// atha triMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.30.1/ athaato dhuumapaanavidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.30.2/ dhuumo hi ziro+akSikarNazuulaabhiSyandagauravaardhaavabhedakapiinasakaasazvaasaasyavairasyaprasekavaisvaryapuutighraaNamukhahidhmaagalarogadantazuuladaurbalyaarucihanumanyaagrahakrimikaNDuupaaNDutvakvezadoSakSavathunaazabaahulyatandraatinidraakrathanaadijatruurdhvagatavaatakaphavyaadhiprazamaaya prayujyate/ tathaa ziraHkapaalendriyamanobRMhaNaprasaadanaaya ca// AS.Suu.30.3/ ziitadravyanirvRtto+apyagnisaMyogaaduSNatayaa pittaraktaviruddhaH/ sa trividho bhavati/ zamano bRMhaNaH zodhanazca/ tathaa kaasaghno vaamano vraNadhuupanazca/ tatra zanamaH praayogiko madhyama iti paryaayaH/ bRMhaNaH snehano mRduriti/ zodhano virecanastiikSNa iti ca// AS.Suu.30.4/ adhuumaarhaastu viriktadattabastiraatrijaagaritaabhihataziromadhudadhidugdhamadyasnehayavaaguuviSapayaHpiitamatsyaazitapaaNDurogapramehodaraadhmaanordhvavaatatimirarohiNikaaraktapittino+atyuSNo+anyepi ca/ eSaaM hi bhramajvaraziro+abhitaapendriyopaghaatataaluzoSapaakadhuumaayanacchardimuurchaaraktapittaarditaani mRtyuM vaa dhuumo janayati/ atimaatrazcaanyeSaamapi// AS.Suu.30.5/ tatra vaatakaphaanyatarasaMsRSTaM pittamupalakSya yathaasvaM sarpiHkaSaayapaananasyaasyaalepanaaJjanapariSekaan snigdharuukSaziitaan prayuJjiita/ etena sarvadhuumopaghaatapratikaaraa vyaakhyaataaH// AS.Suu.30.6/ vizeSatastu sarvasrotogate dhuume bhavantyuuSaadhmaananetrarogazvaasakaasapiinasaaGgasvarasaadaamlakaaH/ tatra ghRtakSiirekSurasadraakSaazarkaropayogastadvidhaireva vamanam/ kaTutiktairapi ca nasyagaNDuuSaaH// AS.Suu.30.7/ paanakaalaastvaSTau praayogikasya nizaamuutrazakRddantadhaacanasvedanasyaahaarazastrakarmaantaaH/ ekaadaza mRdoH/ kSutavyavaayahasitaciraasitajRmbhitamuutrazakRddantadhaavanatarpaNapuTapaakazastrakarmaantaaH/ paJca tiikSNasya nasyaaJjanacharditasnaanaahassvapnaantaaH/ eSu hi kaaleSu vaatakaphotklezo bhavati// AS.Suu.30.8/ netraM tu bastinetradravyabhavaM gopucchaakaaramagramuulayoH kaniSThikaaGguSThapariNaahaM raajamaaSavaahidhuumavartipravezaacchidramRju trikozaM zlakSNaM zithilazalaakaagarbhaM zamanaadiSu kramaadaaturaaGgulamaanena catvaariMzaddvaatriMzaccaturviMzatyaGgulaM kuryaat/ kaasaghne vamane ca dazaaGgulam/ vraNadhuupanaarthe+aSTaaGgulam kalaayaparimaNDalaM kulatthavaahi srota iti/ evaM hi dhuumo duuraat pravRtto netrasya parvacchedaaduurdhvaM tanutayaa ca zanaiH zliSyannabaadhako bhavati// AS.Suu.30.9/ kaasaghnaadiSu tu netraabhaave nalavaMzairaNDaadiinaamanyatamaa naaDiiM yojayet// AS.Suu.30.10/ yathaasvaM ca dhuumadravyaaNaaM kalkena zlakSNenaakSamaatreNa dvaadazaaGgulaamiSiikaamambhasyahoraatroSitaaM kRtvaa lepayet/ tatra ca navaaGgulagarbhaaM paJcapralepaamaGguSThasthuulaaM yavamadhyaaM chaayaazuSkaaM vartiM kRtvaa vigateSiikaaM ca snehaaktaamaGgaareSu pradiipya netramuulacchidre ca nidhaaya yathaarhaM paanaayopanayet// AS.Suu.30.11/ atha dhuumaarhaH sumanaa RjuupaviSTaH praakkRtocchvaasanizvaaso vivRtauSThadazano netragraniviSTadRSTiH paryaayeNaikaikaM naasaapuTaM pidhaayetareNaakSipya mukhenotsRjet/ mukhena tu mukhenaiva/ na naasayaa dRgvighaatabhayaat// AS.Suu.30.12/ tatra praayogikaM dvau dvau triiMstriin vaapaanaaM striiMzca paryaayaan/ kaNThaaduurdhvamutkliSTe doSe puurvaM naasayaa tato mukhena/ kaNThe tu puurvamaasyena/ paraM caahoraatrasya dviH pibet// AS.Suu.30.13/ snehikaM triiMstriiMzcaturazcaturo vaapaanaan yaavadbaasrapravRttistathaa sakRdahoraatrasya// AS.Suu.30.14/ tiikSNaM naasaabhyaameva caturazcaturazcaapaanaan yaavadvaa srotolaaghavam/ tathaa trizcaturvaahoraatrasya/ tatraakSepavisargaavaapaanamityaahuH// AS.Suu.30.15/ kaasaghnaM tu cuurNaM guTikaaM vaa nirdhuumadiiptasthiraaGgaarapuurNe susasthite zaraave prakSipyaanyena muurdhni pravRttacchidreNa zaraaveNaapidhaaya nidhaaya ca tatsrotasi netraM kRtvaa mukhenaiva dhuumaM pibet/ uraHpraaptaM ca mukhenaivodvamet/ prazaante ca dhuume punaH kSipet/ pibeccaadoSazuddherlaaghavaadvaa// AS.Suu.30.16/ tadvadvaamanamapi kRsaraamanatighanaaM piitvaa pibet/ tadvacca vraNamapi dhuupayedvaizadyaaya kledavedanopazamanaaya ca// AS.Suu.30.17/ dhuumasyaayoge doSotklezaadrogavRddhiH/ atiyoge praaguktamiti/ bhavati caatra// AS.Suu.30.18/ hRtkaNThendriyasaMzuddhiH ziraso laaghavaM zamaH/ yatheritaanaaM rogaaNaaM samyakpiitasya lakSaNam// AS.Suu.30.19/ zamano vaatakaphayoH saMsarge svasthakarmaNi/ bRMhaNo maarute zasto dhuumaH saMzodhanaH kaphe// iti triMzo+adhyaayaH// atha ekatriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.31.1/ athaato gaNDuuSaadividhimadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.31.2/ caturvidho bhavati gaNDuuSaH/ snaihikaH zamanaH zodhano ropaNazca/ teSaamaadyaastrayaH krameNa vaatapittakaphaamayaghnaaH/ ropaNastvaasyavraNaghnaH/ zamanaH stambhanaH prasaadano nirvaapaNa iti paryaayaaH// AS.Suu.31.3/ tatra svaadvamlalavaNoSNairauSadhaiH siddho yukto vaa naatyuSNaH sneho maaMsarasastilakalkodakaM kSiiraM vaa snaihikaH/ tiktakaSaayamadhuraziitaiH paTolaariSTajambvaamramaalatiipallavotpalamadhukakvaathaasitodakakSaudrakSiirekSurasa ghRtaadibhiH zamanaH/ kaTvamlalavaNoSNaiH zirovirecanadravyaiH zuktamadyadhaanyaamlamuutraanyatamakalkitaaloDitaiH zodhanaH/ ropaNastu kaSaayamadhuraziitairyathaasvaM copadiSTaiH// AS.Suu.31.4/ api ca/ dantaharSe dantacaale mukharoge ca vaatike/ sukhoSNamathavaa ziitaM tilakalkodakaM hitam// AS.Suu.31.5/ gaNDuuSadhaaraNe nityaM tailaM maaMsaraso+athavaa/ uuSaadaahaanvite paake kSate caagantusambhave// AS.Suu.31.6/ viSe kSaaraagnidagdhe ca sarpirdhaaryaM payo+athavaa/ vaizadyaM janayatyaasye sandadhaati mukhe vraNaan// AS.Suu.31.7/ daahatRSNaapraamanaM madhugaNDuuSadhaaraNam/ dhaanyaamlamaasyavairasyamaladaurgandhyanaaznam// AS.Suu.31.8/ tadevaalavaNaM ziitaM mukhazoSaharaM param/ aazu kSaaraambugaNDuuSo bhinatti zleSmaNazcayam// AS.Suu.31.9/ atha nivaate saatape sukhopaviSTastanmanaaH svinnamRditagalakapolalalaaTadezo varamadhyaavaraaM kramaadvaktraardhatribhaagacaturbhaagapuuraNiiM dravamaatraaM kalkaM vaa kolapramaaNaM kiJcidunnamitaasyo+anabhyavaharan dhaarayet/ kavale tu paryaayeNa kapolau kaNThaM ca saJcaarayet/ ayameva ca kavalagaNDuuSayorvizeSaH// AS.Suu.31.10/ mukhe saJcaaryate yaa tu saa maatraa kavalaH smRtaH/ asaJcaaraa tu yaa maatraa sa gaNDuuSaH prakiirtitaH// AS.Suu.31.11/ punazca svedamardanaanyaacaret/ evamutkliSTaH kapho vaktraM pratipadyate/ taavacca dhaaryo yaavat kaphapuurNakapolataa sravadghraaNanetrataa bheSajasya vaanupahatiH kaphena/ evaM triin paJca sapta vaa gaNDuuSaan dhaarayet/ yaavadvaa samyagdhuumapiitaliGgotpattiH/ tasya svaasthyena yogaM jaaDyarasaajJaanaaruciprasekopalepairayogaM, mukhazoSapaakaklamaarucihRdayadravasvarasaadakarNanaadairatiyogamupalakSayet/ teSaaM yathaasvaM pratikurviita// AS.Suu.31.12/ pratisaaraNaM tu trividham/ gaNDuuSoditaanaaM dravyaaNaam/ rasakriyaa kalkazcuurNazca/ tadabhiSyandaadhimanthagalazuNDikaadiSu yuktyaa prayojyam/ atipratisaaraNaaduuSaaploSadaahakledazoSaadayo bhavanti// AS.Suu.31.13/ mukhaalepo+api trividho doSaghno viSaghno varNyazca/ tripramaaNazcaturbhaagatribhaagaardhaaGgulotsedhaH/ na caaliptamukho+atibhaaSyahaasyakrodhazokarodanakhaadanaagnyaatapadivaasvapnaan seveta/ kaNDuutvakzoSapiinasadRSTyupaghaatabhayaat/ na ca zuSyannupekSitavyaH/ zuSko hi chaviM duuSayati/ tamaardayitvaapanayet/ aalepaante ca mukhamabhyajyaat// AS.Suu.31.14/ na tu yojyo raatrijaagaritaaniirNadattanasyaarucihanugrahapratizyaayinaam/ samyakprayuktazcaakaalavaliipalitatimiravyaGgatilakaadiin prazamayati/ svasthasya tu dRSTibalaM puNDdriikakaantavaktrataaM ca karoti// AS.Suu.31.15/ muurdhatailaM punazcaturdhaa bhidyate/ abhyaGgaH pariSekaH picurbastiriti/ yathottaraM te balinaH teSvabhyaGgaadayaH prasiddhasvaruupaaH// AS.Suu.31.16/ zirobastividhistu bastiM sumRditaM dvimukhaM ziraHpramaaNamaakarNapravezaM dvaadazaaGgulavistaaraM kuryaat/ atha zuddhatanoH saayaM raatrau vaa svabhyaktasvinnasya jaanusamasopaazrayaasanopaviSTasya kezaante zlakSNaM tryaGgulaM susuukSmeNa maaSapiSTena sadyaH sukhaambumRditenobhayataH pradigdhaM vastrapaTTaM badhniiyaat/ tatastasyopari sandhaaya bastimaakarNaM bastimuulaM ca dRDhamavaliikaM samaJcailaveNikayaa badhvaa punarmaaSapiSTenaaparisraavi kRtvaa yathaavyaadhidoSaduuSyahitaM siddhamanyatamaM snehaM susukhoSNamaasecayedyaavat kezabhuumeruparyaGgulam/ taavacca dhaaryo yaavat karNamukhanaasaasrutirvedanopazamo vaa bhavati/ vizeSato vaatajeSu vikaareSu dazamaatraasahasraaNi/ pittaraktajeSvaSTau/ SaT kaphajeSu/ sahasramarogakarmaNi/ tato+apaniite snehe vimucya bastiM zirasaH skandhagriivaapRSThalalaaTaadiinyanusukhaM mardayet/ uSNaambunaa snaataM yathaarhaM bhojayet/ snehoktaM caasyaacaaramaadizet/ evaM triiNi paJca sapta vaa dinaani yojayediti/ bhavati caatra// AS.Suu.31.17/ tatraabhyaGgaH prayoktavyo raukSyakaNDuumalaadiSu/ aruuMSikaazirastodadaahapaakavraNeSu tu// AS.Suu.31.18/ pariSekaH picuH kezazaatasphuTanadhuupane/ netrastambhe ca bastistu prasuptyarditajaagare/ naasaasyazoSe timire ziroroge ca daaruNe// AS.Suu.31.19/ kacazatanasitatvapiJjaratvaM paripuTanaM zirasaH samiirarogaan/ jayati janayatiindriyaprasaadaM svarahanumuurdhabalaM ca muurdhatailam// AS.Suu.31.20/ dhaarayet puuraNaM karNe karNamuulaM vimardayan/ rujaH syaanmaardavaM yaavanmaatraazatamavedane// AS.Suu.31.21/ yaavat paryeti hastaagraM dakSiNaM jaanumaNDalam/ nimeSonmeSakaalena samaM maatraa tu saa smRtaa// iti ekatriMzo+adhyaayaH// atha dvaatriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.32.1/ athaata aazcyotanaaJjanavidhimadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.32.2/ aazcyotanaM sarvaakSirogeSvaadya upakramaH/ naanaadravyakalpanayaa ca raagaazrugharSarugdaahatodabhedapaakazophakaNDuughnam/ avyaketesvevaMguNameva pakSmaparihaareNaakSikezaalepanam/ taJca punarbiDaalakasaMjJam// AS.Suu.32.3/ tayorakaalo raatriH/ kaalastu sarvamaharvedanotpattirvaa/ nivaatazaraNazayanasthasya vizodhya netramapaaGge bhaajanaM kRtvaa vaamahastenonmiilya dakSiNahastena zuktyavasaktayaa picuvartyaa dazadvaadazaaSTau vaa binduun kaniinakadeze dvyaGgulaadavasecayet/ evamasya na bindupaatenaakSitaaDanaadraagaadayo jaayante/ aazcyotitaM ca mRdunaa cailena zodhayet/ anyena coSNaambuplutena vaatakaphayoH svedayet/ aazcyotanaM ca tayoH koSNam/ suziitaM pittaraktaviSeSu/ tattu naatyarthaM tiikSNamuSNaM ziitaM prabhuutamuunamaparisraavitaM vaa yojayet/ atitiikSNamuSNaM vaa daaharaagapaakadRSTidaurbalyaani karoti/ atiziitaM stambhaazrugharSanistodaan/ atimaatraM kaSaayavartmataasaGkocasphuraNonmiilanapravaataasahatvagharSaan/ uunapramaaNaM na rogazaantim/ aparisrutamazrugharSavedanaaH// AS.Suu.32.4/ netre ca praNihitamauSadhaM kozasandhisiraazRGgaaTakaghraaNaasyasrotaaMsi gatvordhvaM pravRttamapavartayati doSam// AS.Suu.32.5/ yadaa caazcyotanena pittazleSmazoNitottheSu nayanaamayeSu saMzodhanairvizuddhasya duuSikaaghanatvapaicchilyakaNDuudrekazvayathumlaanataaraagavicchaedaiH pakvaliGgamupalakSitaM bhavati/ tadaa netramaatraazraye vyaadhaavaJjanaM prayojyam/ na doSavegodaye/ na caanirhRtadoSe/ tatra hi doSotklezena raagaadivRddhiH akSipaakatimirotpattizca// AS.Suu.32.6/ tattu lekhanaM ropaNaM snehanaM prasaadanamiti caturvidhaM bhavati/ tatraamlaadibhii rasaiH paJcabhiH zuklaarmaadiSu lekhanam// AS.Suu.32.7/ tiktakaSaayaiH sasnehairabhiSyandeSu ropaNam// AS.Suu.32.8/ sarpaadivasaadibhirvaatatimiraadiSu snehanam// AS.Suu.32.9/ svaaduziitaiH sasnehairabhiSyandaante suuryoparaagaazanividyutsampaatabhuutaaMpizaacaatyadbhutadarzanaadyupahataayaaM dRSTau svasthavRtte ca prasaadanam// AS.Suu.32.10/ prasaadana eva cuurNastiikSNaaJjanaabhisantapte cakSuSi prayujyamaanaH pratyaJjanasaMjJaaM labhate/ SaDvidhaM vaa pratirasabhedaadaJjanam/ dvividhameva vaa tiikSNaM mRdu ca// AS.Suu.32.11/ kalpanaa tu trividhaa/ piNDo rasakriyaa cuurNazca/ yathaapuurvaM te balinastasmaat prabalamadhyaabaleSvaamayeSukramaattaan prayojayet/ tatra piNDo hareNumaatrastiikSNasya/ rasakriyaa viDaGgamaatraa/ taddviguNaa mRdoH/ cuurNo dvizalaakaH/ mRdostrizalaakaH// AS.Suu.32.12/ paatre tu kuryaat sauvarNe madhuram/ raajate+amlam/ meSazRGgamaye lavaNam/ kaaMsye tiktam/ vaiduuryamaye+azmamaye vaa kaTukam/ taamramaya aayase vaa kaSaayam/ nalaplakSapadmasphaTikazaGkhaadyanyatame ziitam/ evamavyaapannaguNaM bhavati/ vartigharSaNaarthaa ca zilaatizlakSNaa nimnamadhyaanudgaariNii paJcaaGgulaayataa tryaGgulavistiirNaa// AS.Suu.32.13/ zalaakaaH paJca kanakarajatataamralohodbhavaa aGgulii ca/ tatraadye prasaadane+aJjane snehane ca/ madhyaa lekhane/ antye ropaNe/ mRdutvaadaGgulyatra pradhaanatamaa/ ataH saruje+akSNi saiva prayojyaa/ zeSaa dazaaGgulaa raajamaaSasthuulaaH/ suzlakSNaastanumadhyaa mukhayormukulaakaaraaH kalaayaparimaNDalaazca// AS.Suu.32.14/ athaaJjanaM naatiziitoSNaabhravaataayaaM velaayaamubhayakaalaM ca yojyam/ tathaa satataM naiva vaa// AS.Suu.32.15/ saruje caakSNi praak pazcaaditarasmin/ anyathaaJjanodvegasaGkucite+antaH samyagauSadhaM naanupravizet/ tataivamatiziitaadiSu ca yathaasvaM doSotklezaadvikaaraparivRddhiH// AS.Suu.32.16/ na ca yojyaM kruddhabhiitazaGkitazokitazraantaazitamaatraviriktadhuumamadyapiitadattanasyaraatrijaagaritavegitaruditapipaasita jvaritaccharditaartataantanetraabhihatazirorujaartaziraHsnaataanuditaadityeSu/ eSvaJjanaaduuSmordhvagaH saMrambhaazruvedanaavilatvoSaaraagaduuSikaanistodakRchronmiilanazvayathuzukratimiraadiin janayet// AS.Suu.32.17/ atha samasukhopaviSTasyopaviSTo vaamaaMguSThena vartmottaramutkSipya kRSNabhaagasyaadhaHkaniinakaadapaaGgaM yaavadaJjanaM nayedanalpamaprabhuutamanatitakSNimanacchamasaandramakarkazamadrutamavilambitamatiryagdRSTyakampitamaghaTTitamanaatraantaM ca/ cuurNe tu gataagataM kuryaat/ anyathaa hi raagaazruzukraadyutpattiH/ tato+aJjanaanugamanaayaanunmiilayan zanaizzanairantazcakSuH saJcaarayet/ evamakSyanugacchati/ vartmanii kiJciccaalayet/ na tu sahasonmeSaNaniSpiiDanaprakSaalanaani kuryaat/ baaSpotkliSTadoSastambhabhayaat/ api ca// AS.Suu.32.18/ apetauSadhasaMrambhaM nirvRtaM nayanaM yadaa/ vyaadhidoSartuyogyaabhiradbhiH prakSaalayettadaa// AS.Suu.32.19/ sacailenaatha nayanaM savyaaGguSThena dakSiNam/ uurdhvavartmani saGgRhya zanaiH zodhyaM samantataH// AS.Suu.32.20/ dakSiNaaGguSThakenaivaM zodhyaM savyaM ca locanam/ vartmapraptaaJjanaaddoSo rogaan kuryaadato+anyathaa// AS.Suu.32.21/ tiikSNaaJjanaante cainaM dhuumaM paayayet/ yasyaaJjite kaNDuujaaDyopadehaaH syuH/ tasya tiikSNamaJjanaM dhuumaM vaa punaravacaarayet/ etadeva durviriktaakSilakSaNaM saadhanaM ca/ ativirekaat santaapanistodazuulastambhagharSaazrudaaruNapratibodhakaSaayavartmataazirorugdRSTidaurbalyaani/ tatra ziitamaazcyotanaM pratyaJjanaM vaa/ samyagvirekaadyathaasvamaamayopazamaH/ sukhonmiilananimiilanavaataatapasahatvaani ceti/ bhavati caatra// ropaNaadiSvapi tathaa yogaadiinanucintayet/ doSodayaanusaareNa pratikurviita teSu ca// iti dvaatriMzo+adhyaayaH// atha trayatriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.33.1/ athaatastarpaNapuTapaakavidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.33.2/ yannayanaM paritaamyati parisuSkaM ruukSaM stabdhaM jihmaM nimnamaavilamavanaddhaM ziirNapakSma tathaa kRcchronmiilasirotpaatasiraaharSarjunazuSkatimiraabhiSyandaadhimanthaanyatovaatavaataparyayazuSkaalpazophaadirogaaturamapagataraagaazruduuSikaavedanaM tatra tarpaNaM yojayet/ na tvazaantopadrave+akSNi naatiziitoSNavarSadurdine na nasyaanarheSu ca/ tadvat puTapaakamapi// AS.Suu.33.3/ atha divasasyaaSTame bhaage gate zeSe vaa nivaataataparayodhuume kRtaniilapiitaanyatarayavanike vezmani jiirNabhaktasya sukhazayanagatasya uttaanasya mRditamaaSapiSTakalkena netrakozaad bahirdvyaGgulocchraayaadhaarau parimaNDalaavasambaadau samaavaparisraaviNau kRtvaa tatroSNodakapraviliinaM nimiilite netre yathaasvauSadhavipakvaM kSiiraM sarpiH sarpirmaNDaM vaavasecayet/ yaavannimagnaanyakSipakSmaaNi bhruuromaaNi ca/ tataH zanairasyonmeSamaacarato maatraaM gaNayet/ vartmajeSu vikaareSu zataM sandhijeSu triiNi zuklajeSu paJca kRSNajeSu sapta dRSTijeSvaSTau sahasramadhimantheSu/ pratidoSaM tu vaate sahasraM pitte SaT zataani kaphe paJca svasthakarmaNi ca// AS.Suu.33.4/ tato+asyaapaaGgadeze zalaakayaa dvaaraM kRtvaa snehaM bhaajane sraavayet/ aadhaarau caapaniiya yavakalkenaakSikozau pramRjya sneheritakaphopazaantaye yathaarhaM dhuumaM paayayet/ sukhodakaprakSaalitamukhaM cainaM yathaavyaadhi bhojayet/ aatapaakaazabhaasvaddarzanaani ca pariharet// AS.Suu.33.5/ anena vidhinaa pratyahaM vaayaavekaantaraM raktapittayodrvyantaraM kaphe svasthe ca/ yathaadoSotkarSaM saMsargasannipaatayoH/ evamekaahaM tryahaM paJcaahaM vaa kuryaadaatRptervaa/ tRptaatRptaatitRptaliGgaani tu kramaat svaasthyavaatakaphavikaarairaadizet// AS.Suu.33.6/ yadaa tu samyagyogapraaptaM tarpaNaM bhavati tadaa tadvidheSveva rogeSu puTapaakaM vidadhyaat/ sa trividhaH/ snehano lekhanaH prasaadanazca// AS.Suu.33.7/ tatra snehanamaanuupasaadhaaraNamaaMsamedomajjavasaabhiH tathaa svaadudravyaizca kSiirapiSTai ruukSe+akSNi prayojayet// AS.Suu.33.8/ lekhanaM jaaGgalamRgapakSimaaMsayakRdbhirmuktaapravaalazaGkhataamraayassamudraphenakaasiisasrotojasaindhavaadibhizca lekhanadravyairdadhimastumadhupiSTaiH snigdhe// AS.Suu.33.9/ prasaadaniiyaM tu jaaGgalamRgapakSiyakRddhRdayamajjavasaabhirmadhuradravyaizca striistanyakSiiraajyapiSTaiH/ sa tu vaatapittaraktadRSTidaurbalyavraNanaazanaH kaphaviruddhaH// AS.Suu.33.10/ atha bilvamaatraM vezavaariikRtaM maaMsapiNDaM tanmaatreNaivauSadhapiNDena saMsRjyairaNDavaTotpalapatraiH snehanaadiSu kramaadveSTayitvaa kuzamuJjasuutraanyatamena badhniiyaat/ mRtpralepanaM caatra dvyaGgulotsedhaM kRtvaa dhavadhanvamadhuukanyagrodhakaazmaryaraajaadanaarjunanaktamaalapaaTaliinaa manyatamaiH kaaSThaiH zakRtaa vaa gomahiSayoH pacet/ agnivarNaM cainamapaniiya vigatamRtsuutrapatraM kRtvaa vastreNa piiDayet/ tena rasena saayaM tarpaNavat puurayennetre/ dhaarayecca snehane zatadvayaM maatraaNaaM lekhane zataM prasaadane triiNi zataani// AS.Suu.33.11/ tapraNavadeva dhuumapaanaM prasaadanavarjyam/ sukhoSNau ca puurvau/ ziitaH prasaadanaH/ puTapaakastvekaahaM dvyahaM tryahaM vaa yojyaH/ dviguNazca tarpaNapuTapaakayoH parihaaraH/ baddhaakSaizca maalatiimallikaakusumairnivaset/ tathaa pakvaatisaare+api puTapaakasyaayameva vidhiriti/ bhavati caatra zlokaH// AS.Suu.33.12/ seke+aJjane tarpaNe ca puTapaake ca ye gadaaH/ jaayeran vidhivibhraMzaadyathaasvaM taan prasaadhayet// iti trayastriMzo+adhyaayaH// atha catustriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.34.1/ athaato yantrazastravidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.34.2/ manaHzariiraabaadhakaraaNi zalyaani/ teSaaM naanaavidhaanaaM zalyaanaaM naanaadezaniviSTaanaamaaharaNe+abhyupaayo yantraaNyarzobhagandaraadiSu zastrakSaaraagnyavacaaraNe zeSaaGgarakSaNe ca/ tathaa bastipraNayanaadau zRGgaalaabughaTikaadayo jaambavauSThaadiini/ anyaanyapi caanekaruupaaNyanekakarmaaNi svasthaaturopakaraNaani/ ataH karmavazaatteSaamiyattaavadhaaraNamazakyam// AS.Suu.34.3/ anye punarekottaraM yantrazatamityaacakSate/ iha punaH samaasataH SoDhaa nirdizyante/ tadyathaa svastikasandaMzataalanaaDiizalaakaakhyaanyanuyantraaNi ca// AS.Suu.34.4/ tatra svastikayantraaNi kaGkasiMhagRdhrakuraraadivividhavyaalamukhaanyaakaaraanugataabhidhaanaani praayazo lauhaanyaSTaadazaaGgulaani/ masuuraakaarapraantaiH kaNThe kiilairavabaddhaani muule+aGkuzavadaavRttavaaraGgaaNyasthivinaSTazalyoddharaNaarthaani/ teSaaM siMhavyaaghrabhujaGgamakaraadimukhaani dRzyavaaraGgeSu zalyeSu prayojayet/ itareSu tu yathaayogaM vraNaakaaraanurodhena kaGkakaakakuraraadimukhaani// AS.Suu.34.5/ sanibandhano nirnibandhanazca SoDazaaGgulau sandaMzau dvau bhavataH/ tau tvaGmaaMsasiraasnaayugatazalyoddharaNaarthamupadizyete/ tathaanyaH sandaMzaH SaDaGgulo+ardhaaGgulavistRto vakradvibaahuraGguSThaaGgulipraantasamaagamaakRtiH suukSmazalyaakSipakSmavraNaadhimaaMsaaharaNe// AS.Suu.34.6/ tadvacca mucuTii/ saa tu suukSmadantarjurdvibhujaa muule rucakanaddhaa valayapiiDanaat chinnaarmazeSagambhiiravraNaadhimaaMsaaharaNe// AS.Suu.34.7/ taalayantre api dve dvaadazaaGgule matsyagalataalakavadekataalakadvitaalake karNanaaDiizalyaaharaNaarthe// AS.Suu.34.8/ naaDiiyantraaNi suSiraaNyanekaprakaaraaNyanekaprayojanaanyenakatomukhaanyekatomukhaani ca bhavanti/ srotogatazalyadarzanaarthamaaharaNaarthaM kriyaasaukaryaarthamaacuuSaNaarthaM ceti/ taani srotodvaarapariNaahaani tathaayogapradiirghaaNi ca kuryaat// AS.Suu.34.9/ kaNThazalyadarzanaarthaM naaDiiM dazaaGgulaayataaM paJcaaGgulapariNaahaaM dvikarNasya tu vaaraGgasya saGgrahaarthaM tricchidramukhaaM naaDiiM tatpramaaNataH kuryaat/ tathaa catuSkarNasya paJcacchidramukhaam/ zalyanirghaatiniiM tu padmakarNikaakaaraziirSaaM dvaadazaaGgulaaM tryaGgulasuSiraam// AS.Suu.34.10/ aarzoyantraM trividham/ taamraayohaimaM daantaM zaarGgaM vaarkSaM vaa gostanaakaaraM caturaGgulaayataM hastatalaayatamekaM paJcaaGgulaani pariNaahena puMsaaM SaGgulaani striiNaam/ dvicchidraM darzanaarthamekacchidraM karmaNi/ tathaa hi sukhena darzanaM zastrakSaaraagnyanatikramazca/ chidraM tu tryaGgulaayatamaGguSThodaravistaaram/ yadaGgulamavaziSTaM tasyaadho+ardhaaGgulamupari tathaardhaaGgulocchritodvRttakarNikam/ tRtiiyaM tu taadRzameva zamyaakhyaM paarzvacchidrarahitaM piiDanaartham/ bhagandare tu chidraaduurdhvamoSThamapaniiya kurviita/ tadvacca ghraaNaarzo+arbudayantraM naaDyaakaaraM dvyaGgulaayatamekacchidraM pradeziniipariiNaaham// AS.Suu.34.11/ tathaaGguliitraaNakamaGguliipravezitaM kiJcitsthuulavRttauSThamuurdhvaadhazchidraM gostanaakRti caturaGgulaM daantaM zaarGgaM vaarkSaM vaa/ taddRDhena suutreNa maNibandhapratibaddhamaasyavisraavaNe yojyam// AS.Suu.34.12/ yonivraNadarzane yantraM SoDazaaGgulam/ madhye suSiraM caturbhittaM catuzzalaakaM saJcaariNyaamudrayordhvaM nibaddhamutpalamukulavaktraM muule zalaakaakramaNaaduurdhvavikaasi ca/ naaDiivraNaprakSaalanaabhyaJjanayantre SaDaGgule bastiyantraakaare mukhato+akarNike muulamukhayoraGguSThakalaayapravezasrotasii/ dakodare naaDiimubhayatodvaaraaM picchanaaDiiM vaa yuJjyaat/ snehabastyuttarabastipradhamanadhuumamuutravRddhiniruddhamaNiprabhRtiSu yathaasvameva yantraaNyuktaani// AS.Suu.34.13/ zRGgaM tu hrasvamadhyadiirghamaSTaadazadvaadazaaGgulaayataM tryaGgulapravezamukhamagre sarSapopalacchidraM tanucarmanaddhaM cuucukaakaaramukhaM ca/ tadvaataviSaraktaambuduSTastanyacuuSaNaartham/ zleSmaraktaacuuSaNaarthastvalaabuH/ sa dvaadazaaGguladiirgho+aSTaadazaaGgulapariNaahastricaturaGgulavRttasamucchritamukhaH pariveSTitadiiptakuzabalvajapicugarbhazca prayojyaH/ tadvadeva ca maanakarmaabhyaaM ghaTii/ saa tu gulmonnamanavilayanaarthaM ca// AS.Suu.34.14/ zalaakaayantraaNyapi naanaakRtiini naanaarthaani yathaayogaM dairghyapariNaahaani ca bhavanti/ teSaameSaNakarmaNii dve gaNDuupadamukhe/ srotogatazalyaaharaNaarthe+aSTaaGgulanavaaGgule dve masuuradalamukhe/ SaT zaGkavaH/ teSaaM vyuuhanakriyau dvaadazaSoDazaaGgulau dvaavahiphaNaamukhau/ tathaa caalanaarthe dazadvaadazaaGgulau zarapuGkhamukhau/ aaharaNaarthe baDizamukhau/ tathaa garbhazaGkuH zaGkutulyo+aSTaadazaaGgulaH praNataagro muuDagarbhaaharaNe/ tathaa sarpaphaNaavadevaagravakraM tadaakhyamazmaryaaharaNaartham/ tathaa dantanirghaatanaM caturaGgulaM zarapuGkhamukhaM sthuulavRttapraantam// AS.Suu.34.15/ SaT kaarpaasakRtoSNiiSaaNi vividhavraNakledakSaarapramaarjanakriyaasu/ teSaamapi duuraasannaghraaNavraNopayoginii SaT saptaaGgule dve/ paayau dazadvaadazaaGgule/ karNazodhanaM sruvamukhamazvatthapatraagram/ tathaa kSaaraagnikarmaarthe jaambavoSThaani dvaadazaaSTaaGgulaani kramaadvyaGgulaaGgulaarddhaaGgulaphalaani// AS.Suu.34.16/ zalaakaazca sthuulasuukSmadiirghahrasvamadhyaaH/ aantravRddhau tvardhenduvakraa madhyordhvanirgatazalaakaaH/ dahane naasaarzo+arbudayoH kolaasthidalamaatramukhaa vellitauSThaa/ kSaaraviSauSadhapraNidhaanaaya ca darvyastisro+aSTaaGgulaa darvyaakaaraaH kaniSThikaanaamikaamadhyamaaGgulinakhaparimaaNanimnamukhaastathaaJjalisaMsthaanaaH/ uttarabastyaJjanaadiSu yathaayathamevopadiSTaani// AS.Suu.34.17/ anuyantraaNyayaskaantarajjucarmaantravastraazmamudgarapaaNipaadatalaaGgulijihvaadantamukhazaakhaanakhabaalaazvakaalapaakaharSabhayaani// AS.Suu.34.18/ etaani dehe sarvasmin dehasyaavayave+api vaa/ sandhau koSThadhamanyaaM ca yathaayogaM prayojayet// AS.Suu.34.19/ yantrakarmaaNi tu nirghaatanapuuraNabandhanavyuuhanaparivartanacaalanavivaraNapiiDanamaargazodhanavikarSaNaaharaNavyathanonnamanavinamanabhaJjanonmathanaacuuSaNaiSaNadaaraNaujuukaraNaprakSaalanapradhamanaaJjanapramaarjanaani baahulyenacaturviMzatirbhavanti// AS.Suu.34.20/ vivartate saadhvavagaahate ca graahyaM gRhiitvoddharate ca yasmaat/ yantreSvataH kaGkamukhaM pradhaanaM sthaaneSu sarveSvadhikaari yacca// AS.Suu.34.21/ zastraaNi tu SaDviMzatirbhavanti/ tadyathaa dantalekhanamaNDalaagravRddhipatrotpalapatraadhyardhadhaaramudrikaakartariisarpavaktrakarapatrakuzaapatraaTiimukhaantarmukhazaraariimukhatrikuurcakuThaarikaavriihimukhazalaakaavetasapatraaraakarNavyadhanasuuciisuuciikuurcakhajaiSiNiibaDizanakhazastraaNi ceti/ praayazca taani SaDaGgulaani sudhmaataavartitaayoghaTitaanyutpalapatraniilaani sugrahaaNi suruupaaNi sudhaaraaNi susamaahitamukhaagraaNyakaraalaani pratyekaM ca praayo dvitraaNi svapramaaNaardhacaturthabhaagaphalaani/ taani vyaadhidezavazaat prayuJjiita/ teSaaM naamabhirevaakRtayaH praayeNa yantravadvyaakhyaataaH// AS.Suu.34.22/ tatra trayamaadyaM lekhane/ vRddhipatraadiini triiNi paaTane/ catvaari bhedane/ maNDalaagraadiinyaSTau chedane/ kuzapatraadiini paJca pracchaane/ kuThaarikaadiini SaT vyadhane/ teSaamaaraavriihimukhe bhedane chedane ca/ suucyaH siivane/ suuciikuurcaH kuTTane/ khajo mathane/ eSiNyeSaNe bhedane ca/ baDizo grahaNe/ nakhazastramuddharaNe/ chedyabhedyalekhyapracchaaneSu ca/ iti dvaadazaavidhe zastrakarmaNyupayogaH// AS.Suu.34.23/ vizeSatastu dantalekhanaM suprabandhavaccaturasramekadhaaraM dantazarkaraalekhane/ maNDalaagraM pradezinyantarnakhavistRtaphalaM tallekhanacchedanayorvartmarogotsannadantamaaMsadurniviSTavraNagalazuNDikaadiSu prayojyam// AS.Suu.34.24/ vRddhipatraM kSuraakaaraM tattuunnate gambhiire vaa zvayathaavRjusuucyagramiSTam/ vipariite tu pRSThato+avanatadhaaram// AS.Suu.34.25/ aGgulizastrakaM mudrikaanirgatamukhaM vRddhipatramaNDalaagraadhyardhadhaaraanyatamatulyaardhaaGgulaayatadhaaraM pradeziniiprathamaparvapramaaNaarpaNavRttamudrikaM dRDhasuutrapratibandhaM kaNTharogeSu prayujyate// AS.Suu.34.26/ kartarii tribhaagapaazaa vraNasnaayukezasuutracchedanaarthaa/ sarpavaktraM vakramardhaaGgulaphalaM ghraaNakarNaarzo+arbudacchedanaartham/ karapatraM dazaaGgulaM dvyaGgulavistaaraM suukSmadantaM kharadhaaraM sutsarunibaddhamasthicchedanaartham/ kuzapatraaTiimukhe dvyaGgulaphale/ antarmukhamardhacandraakaaramadhyardhaaGgulaphalam// AS.Suu.34.27/ kuThaarikaa pRthudaNDaa godantaakaaraa ardhaaGgulaphalaasthyaazritasiraavyadhaarthaa/ vriihimukhamadhyardhaaGgulaphalaM maaMsalapradezasiraavyadhaarthaM vardhmodaragulmavidradhyaadivyadhanabhedanaarthaM ca/ zalaakobhayatomukhii kurabakamukulaagraa taamramayii liGganaazavyadhanaarthaa// AS.Suu.34.28/ aaraa caturasraardhaaGgulavRttamukhaa taavatpravezaa bahalakarNapaaliivyathaarthaa pakvaamazophasandehabhedanaarthaa ca/ karNavyadhanaM tryaGgulaayatamaGgulasuSiraM ghanaM yuuthikaamukulaagram// AS.Suu.34.29/ suucyastisro vRttaa niguuDhadRDhapaazaaH/ tatra maaMsaleSvavakaazeSu tryaGgulaa tryasraa/ sandhyasthivraNeSvalpamaaMseSu ca dvyaGgulaa vRttaa pakvaamaazayayormarmasu ca saardhadvyaGgulaa dhanurvakraa vriihimukhaa ca// AS.Suu.34.30/ suuciikuurco vRttaikamuulo+agre sunibaddhasaptaaSTasuucikaH kuSTazvitravyaGgendraluptasuptaadiSu/ khajastvardhaaGgulaayataaSTakaNTakamukhastaamro lauho vaa naasaabhyantaragatazoNitamokSaNaarthaH/ eSaNyaa dve suzlakSNasparze tayorekaaSTaaGgulaa gatikothazalyasraavavatsu vraNeSu suSiraanveSaNe/ anyaa suuciisaMsthaanaa kSaaraaktasuutrapratibaddhaa naaDiinaaM bhagandaragatiinaaM ca bhedane/ baDizo+atyavanatamukhaH suuciitiikSNaagro grahaNe galazuNDikaarmaadeH/ nakhazastramaSTaaGgulamekato+azvakarNamukhamanyato vatsadantamukhaM suukSmazalyod vRtau// AS.Suu.34.31/ aNuzastraaNi tu jalaukaHkSaaraagnisuuryakaantakaacasphaTikakurucindanakhazaakazophaalikaadikharapatrasamudraphenazuSkagomayaadiini/ svabuddhyaa ca vikalpya vividhaani yantrazastraaNi tatkarmaaNi copakalpayet/ hasta eva caatra pradhaanatamastadadhiinatvaadyantrazastraaNaam// AS.Suu.34.32/ tatra diirghahrasvasthuulatanuvakraviSamagraahyagraahizithilataa ityaSTau yantradoSaaH/ atraadyaaH paJca kuNThakhaNDakharadhaaraazcetyaSTaaveva zastradoSaaH/ anyatra karapatraat// AS.Suu.34.33/ tatra kSaareNa paayitaM zastraM zarazalyaasthicchedaneSu udakena maaMsacchedaneSu/ tailena paaTanabhedaneSu siraavyadhasnaayucchedaneSu ca prayuJjiita// AS.Suu.34.34/ dhaaraa punaH chedanaanaaM maasuurii lekhanaanaamardhamaasuurii/ vyadhanaanaaM visraavaNaanaaM ca kaizikii// AS.Suu.34.35/ teSaaM chedanabhedanalekhanaani vRntasaadhaaraNe bhaage pradeziniimadhyamaaGguSThaiH susamaahito gRhNiiyaat/ vRntaagre visraavaNaani pradezinyaGguSThaaGguliibhyaam/ hastatalapracchaaditavRntaagraM vriihimukhaM mukhe/ muuleSvaaharaNaarthaani/ paazasyopari madhye laghusandaMzaM kartariiM ca/ zeSaaNyapi yathaayogaM kriyaasaukaryeNa// AS.Suu.34.36/ nizaatanii tu teSaaM suzlakSNaa zilaa maaSamudgaprabhaa/ dhaaraasaMsthaapanaM ca zaalmaliiphalakam// AS.Suu.34.37/ na caadhigatazaastropyakRtayogyaH subahuzo vaapyadRSTakarmaa zastrakarmaaNi pravartteta/ siraasnaayumarmaadivyaaptatvaaddehasya/ tasmaat saromacarmapuSpaphalaalaabutrapusodakapaGkapuurNadRtibastivardhmamaaMsapezikotpalanaalaadiSu yathaarhamaaharaNaadiyogyaaM kuryaat/ tathaa ghaTapaarzvasrotasyambhobhiH puurNena netreNa bastipiiDAnayogyaam mRdumaaMsakhaNDeSvagnikSaaraavacaraNayogyaam/ pustamayapuruSaaGgapratyaGgeSu bandhanayogyaam/ api ca// AS.Suu.34.38/ yuktakaarii bhiSag bubhuuSuH puruSaM saMpuurNagaatramaviSahatamadiirghavyaadhipiiDitaM niSkRSTadRSTaantramaavahantyaamaapagaayaaM muJjabalbajaveSTitaM paJjarasthamaprakaaze deze kothayet/ taM samyakprakuthitaM codghRtyaayatadehaM kRtvoziiraveNukuurcaadiinaamanyatamena zanaizzanairavaghRSya tvagaadiin sarvaaneva baahyaabhyantaraanaGgasiraasnaayvaadiinavayavaanaacaaryopadarzitenaagamena cakSuSaa ca lakSayet// AS.Suu.34.39/ iti zaastreNa yaddRSTaM dRSTaM pratyakSatazca yat/ samaagataM tadubhayaM bhuuyo jJaanaM vivardhayet// AS.Suu.34.40/ syaannavaaGgulavistaaraH sughano dvaadazaaGgulaH/ kSaumapatrorNakauzeyadukuulamRducarmajaH// AS.Suu.34.41/ vinyastapaazaH susyuutaH saantarorNaasthazastrakaH/ zalaakaapihitaasyazca zastrakozaH susaJcayaH// iti catustriMzo+adhyaayaH/ atha paJcatriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.35.1/ athaato jalaukovidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.35.2/ nRpaaDhyabhiirusukumaarabaalasthaviranaariiNaamasRgvisraavaNaaya jalaukaso yojayet// AS.Suu.35.3/ taastu dvividhaaH saviSaa nirviSaazca/ tatra duSTaambusarpamaNDuukamatsyaadizavakothamuutrapuriiSajaa raktazvetaatikRSNatanusthuulacapalapicchilaaH sthuulamadhyaromazaaH zakraayudhavadvicitrordhvaraajiicitaa vaa saviSaaH/ taddaMzaaddaahazophapaakakaNDuupiTakaavisarpajvaramuurchazvitrotpattiH/ tatra viSapittaraktaharaaM kriyaaM kurviita/ padmotpalasaugandhikaadisugandhivimalavipulasalilazaivaalajaaH zaivaalazyaavaa niilordhvaraajayo vRttaazca nirviSaaH// AS.Suu.35.4/ sarvaasaaM ca paraM pramaaNamaSTaadazaaGgulaani/ tatra catuSpaJcaSaDaGgulaa nRSu yojayet/ gajavaajiSvaparaaH/ taasu sukumaaraastanutvaco+alpaziraskaa bRhadadharakaayaazca striyaH/ vipariitaaH pumaaMso+ardhacandraakRtipurovRttaazca/ tatra bahudoSeSu cirotthiteSu caamayeSu pumaaMso yojayitavyaaH/ striyo vipariiteSu/ jalaukasastvaardracarmaahyupaayairgRhiitvaa surabhipaGkagarbhe nave ghaTe sthaapayet/ zRGgaaTakakazerukazaaluukazaivaalamRNaalavalluuramRtsnaapuSkarabiijacuurNaM svaaduziitaM svacchaM ca toyamannapaanaarthe taabhyo dadyaat/ laalaadikothaparihaaraarthamevaM ca tryahaat tryahaaduurdhvaM puurvamannapaanamapaniiyaanyaddadyaat/ paJcaahaacca tadvidha eva ghaTaantare taaH saJcaarayet/ taasaaM tu duSTazoNitaasamyagvamanaat pratatapaatanaacca muurcchaa bhavati/ taasaamambhobhiH puurNabhaajanasthaanaamaceSTayaahaaraanabhilaaSeNa ca jJaatvaa taa vivarjayet/ itaraastu haridraasarSapakalkaambhasi muktapuriiSaa avantisome takre vaa punaraazvaasitaa jale sukhopaviSTasya saMviSTasya vaa mRdgomayacuurNaabhyaamanusukhaM viruukSya daMzadezaM yojayet/ alagantiiSu kSiiraghRtanavaniitarudhiraanyatamabinduun nyaset pracchedvaa/ azvakhuravacca vaktraM nivezyonnataskandhaa dazanti/ yadaa ca zizuvacchvasantyo ziraHspandormivegaiH pibanti tadaardravaasasaavacchaadayet/ secayeccaambhasaalpaalpam/ yathaa ca haMsaH kSiirodakaat kSiiramaadatte/ tadvadutkliSTe rakte jalaukaaH praag duSTamasRk/ yadaa ca taddaMze todaH kaNDuurvaa tadaa zuddharaktarakSaNaarthamapanayet/ laulyaacca daMzamamuJcantyaaH kSaudraM lavaNacuurNaM vaa mukhe dadyaat// AS.Suu.35.5/ patitaaM tu taNDulakaNDanopadigdhagaatraaM tailalavaNaabhyaktamukhiiM aapucchaadaamukhamanulomaM zanaiH piiDayan samyagvaamayet/ tataH puurvavat sannidadhyaat/ saptaraatraM ca taaH punarna paatayet/ azuddhe tu rakte madhunaa guDena vaa daMzaat kiJcidavaghaTTayan sraavayet/ srutaraktasya ca sadyo daMzaM ziitaabhiradbhiH prakSaalya sarpiHpicunaavaguNThayet/ sthitaraktaM cotkliSTazoNitazeSaprasaadanaaya kaSaayamadhuraziziraiH saghRtaiH pradehaiH pradihyaat// AS.Suu.35.6/ tatra yogaadiin siraavyadhavadupalakSayet/ pratikurviita ca/ duSTaraktaapagamaat zvayathuzaithilyaM daaharaagazuulopazamazca/ raktapittena duSTamalaabughaTikaabhyaaM na nirharedagnisaMyogaadvaatakaphaabhyaaM ca duSTaM nirharet/ tathaa kaphena na zRGgeNa skannatvaat/ vaatapittaabhyaaM tu duSTaM nirharet/ atha pracchaadyaaGgaM tanuvastrapaTalaavanaddhapraantena zRGgeNaacuuSet/ tathaa pradiiptaapicugarbhaabhyaamalaabughaTikaabhyaamiti/ bhavanti caatra zlokaaH// AS.Suu.35.7/ gaatraM badhvoparidRDhaM rajjvaa paTTena vaa samam/ snaayusandhyasthimarmaaNi tyajanpracchaanamaacaret// AS.Suu.35.8/ adhodezapravisRtaiH padairuparigaamibhiH/ na gaaDhaghanatiryagbhirna pade padamaacret// AS.Suu.35.9/ pracchaanenaikadezasthaM suptaM zRGgaadibhirharet/ grathitaM tu jalaukobhirasRgvyaapi siraavyadhaiH// AS.Suu.35.10/ pracchaanaM piNDite vaasyaadavagaaDhe jalaukasaH/ tvaksthe+alaabughaTiizRGgaM siraiva vyaapake+asRji/ vaataadidhaama vaa zRGgajalauko+alaabubhiH kramaat// AS.Suu.35.11/ srutaasRjaH pradehaadyaH ziitaiH syaadvaayukopataH/ satodakaNDuuH zophastaM sarpiSoSNena secayet// iti paJcatriMzo+adhyaayaH/ atha SaTtriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.36.1/ athaataH siraavyadhavidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.36.2/ bahavo hi raktaavasecanopaayaaH praagabhihitaasteSaamanyeSaaM ca virekaadiinaamupakramaaNaaM tatsaadhyeSvaamayeSu siraavyadhaH pradhaanam/ amunaa hi te samuulaaH zoSamaayaanti kedaarasetubhedena zaalyaadaya iva/ tathaa ca// AS.Suu.36.3/ siraavyadhazcikitsaardhaM saMpuurNaM vaa cikitsitam/ zalyatantre smRto yadvadbastiH kaayacikitsite// AS.Suu.36.4/ yathaa raktamadhiSThaanaM vikaaraaNaaM vikaariNaam/ anyanna hi tathaa duuSyaM karmedaM prathamaM tataH// AS.Suu.36.5/ tatraambu zaariiramaahaarasaarabhuutaM rasaakhyamavikRtamavikRtena tejasaa raJjitamindragopaakaaraM ca zazazoNitaguJjaaphalaalaktapadmasuvarNavarNaM dhautaM ca virajyamaanaM madhuramiiSallavaNaM snigdhamasaMhatamaziitoSNaM guru pittaikacayaprakopopazamaM saumyaagreyaM prakRtyaa raktamaahuH/ tathaa doSam/ duuSyamiti kecit/ ubhayaatmakamanye// AS.Suu.36.6/ taccaivaMvidhameva vidhivadaahaaravihaaraabhyaasaadvizuddhaM balavarNasukhaayuSaaM yoniH/ itarathaa punaH zaratkaalasvabhaavaadeva vaa praduSTamabhiSyandaadhimanthazuklaarmatimiraraktaraajiizirastodabhedadaahakaNDuukarNarogamukhapaakapuutighraaNaasyopadehatvagulmapliihavidradhiviisarpajvararaktapittakuSThapiTakaazliipadopadaMzazaGkhazophavaatazoNitaraktamehakSudrarogaagnisvaranaazaaGgagauravasaadaarocakaamlodgaaralavaNaasyataakrodhamohasvedamadamuurchaayasanyaasakampatandraadiinaam/ ye ca ziitoSNasnigdharuukSaadyaiH sarvadoSapratipakSaiH samyagapyupakraantaaH saadhyaa api na sidhyanti/ te ca raktaprakopajaaH tasmaatteSvatyudriktaraktavisraavaNaaya yathaasvaM siraaM vidhyet// AS.Suu.36.7/ na tu snehapiitakRtapaJcakarmaanyatamagarbhiNiisuutikaajiirNakaamalaakliibonaSoDazaatiitasaptativarSaabhighaataatisrutaraktaaduSTaraktaasnigdhaatisnigdhaasvinnaakSepakapakSaaghaataatisaaracchardizvaasakaasodararaktapittaarzaHpaaNDurogasarvaaGgazophapiiDitaanaam/ na caavyadhaniiyaazcaayantritaanutthitaaH siraaH na tiryaGna caatiziitoSNavarSavaataabhreSu/ tatra snehapiitaadiSu samyagviddhaa api siraa na sravantyatisravanti vaa samyaksnigdhasvinnasya punardraviibhuutaa doSaaH zoNitamanupraviSTaaH samyak pracyavante/ na tveSa niSedho viSasaMsRSTopasargaatyayikavyaadhiSu/ pratirogaM tu vyadhaM prati vibhaagaH// AS.Suu.36.8/ zironetrarogeSu laalaaTyaamupanaasyaamapaaGgyaaM vaa karNarogeSu paritaH karNau/ naasaarogeSu naasaagre/ pratizyaaye tu naasaalalaaTasthaaH/ mukharogeSu jihvauSThahanutaalugaaH/ jatruurdhvagranthiSu griivaakarNazaGkhamuurdhagaaH/ apasmaare hanusandhimadhyagaaH/ unmaadetuuro+apaaGgalalaaTagaaH/ vidradhau paarzvazuule ca paarzvakakSaastanaantarasthaaH/ caturthake skandhaadhogataamanyatarapaarzvaazrayaam/ tRtiiyake+aMsayorantare trikasandhimadhyagataam/ pravaahikaayaaM zuulinyaaM zroNyaaH samantaat dvyaGgule/ nirvRttopadaMzazukravyaapatsu meDhre/ galagaNDaH uurmuulasaMzritaam/ gRddhrasyaaM jaanusandheruparyadho vaa caturaGgule/ apacyaamindrabasteradhastaat dvyaGgule/ kroSTukaNiirSe sakthivaatarujaasu ca gulphasyopariSTaaccaturaGgule/ zliipadeSu yathaasvaM vakSyate/ daahaharSacippavaatazoNitavaatakaNTakavidaarikaapaadadaariiprabhRtiSu paadarogeSu kSipramarmaNa upariSTaat dvyaGgule/ etenetarasakthibaahuu vyaakhyaatau/ vizeSatastu vaamabhaagaabhyantarato baahumadhye pliihodare/ evameva dakSiNe baahau yakRdaakhye/ tathaa kaasazvaasayorapyaadizanti/ gRdhrasyaamiva vizvaacyaam/ baahuzoSaapabaahukayorapyeke/ adRzyamaanaasu tvetaasvativRddhasya vyaadheranyavyaadhyuktaanaamapi yathaasannaM vyadhaH// AS.Suu.36.9/ praageva copakalpayecchayanaasanodakumbhavastrapaTTaadi/ tathaa yathaalaabhaM ca tagarailaaziitazivakuSThapaaThaaviDaGgabhadradaarutrikaTukaagaaradhuumaharidraarkaaGkuranaktamaalacuurNamasRksraavaNaaya/ asRk sthaapanaaya ca loddhramadhukapriyaGgupattaGgagairikarasaaJjanazaalmaliizaGkhayavagodhuumamaaSacuurNam/ vaTAazvatthaazvakarNapalaazabibhiitakasarjaarjunadhanvanadhaatakiisaalasaaraarimedatindukatvagaGkuraniryaasazriiveSTakamRtkapaalamRNaalaaJjanacuurNam/ kSaumamaSiilaakSaasamudraphenacuurNaM vaa/ tathaanyaccaatisrutaraktavyaapatpratiikaaropakaraNam/ sajjopakaraNo hi vidyo na mohamaapneti// AS.Suu.36.10/ atha kRtasvastyayanamaaturaM vyaadhibalasaatmyaadyavekSya snigdhaM jaaGgalarasaM yavaaguuM vaa paayayitvaa muhuurtamaatramaazvaasitaM puurvaahNe+aparaahve vaaGgaarataapoSNabaaSpaanyatareNa svinnaM jaanuucchrite mRdaavaasane jaanunihitakuurparaM samasthitapaadaM pratyaadityamupavezayet/ kezaante ca plotacarmavalkalapaTTaanyatamena badhniiyaat/ tatazcaayatena vastraaGguSThagarbheNa muSTidvayenaaturo yathaasvaM manye nipiiDayeddantaizca dantaan/ gaNDau caadhmaapayet/ puruSazcainaM pRSThata uurdhvasthaH vastrakRkaaTikaantaranyastayanvastraM praaNaanabaadhamaano yantrayedityeSo+antarmukhavarjyaanaaM siraaNaaM vyadhane yantravidhiH/ tatazcaasya vaidyo+aGguSThaviSTabdhayaa madhyamayaaGgulyaa siraaM taaDayet/ utthitaaJca spandamaanaaM sparzadaaM vaabhilakSya vaamahastena kuThaarikaamuurdhvadaNDaaM kRtvaa siraamadhyenyasya lakSayitvaa ca tathaiva ca madhyamayaaGgulyaa taaDayedaGguSThodareNa vaa piiDayet/ guuDabahalatvakpraticchannaayaamaGguSThapiiDanaadunnamanamupalakSayet/ utkasanena krodhasaMrambheNa caapuuryante siraaH/ aGguSThena tu naasaagramunnamayya vriihimukhenopanaasikaaM vidhyet// AS.Suu.36.11/ unnamitavidaSTaagrajihvasyaadho jihvaayaaH/ vivRtaasyasya taaluni dantamuule ca/ griivaasiraasu stanayorupari yantrayet/ udarorasoH prasaaritoraskasyonnamitazirasaH/ baahubhyaamavalambamaanasya paarzvayoH/ unnatameDhrasya meDhre/ zroNipRSThaskandheSuunnamitapRSThasyaavaakzirasa upaviSTasya/ vizvaaciigRdhrasyoranaakuJcite kuurpare jaanuni ca sukhopaviSTasya guuDhaaGguSThabaddhamuSTervyadhaniiyapradezasyopari caturaGgule plotaadyanyatamena ca badhvaa hastasiraam/ evamekapaadaM susaMsthitaM sthaapayitvaanyapaadamiiSatsaGkucitaM tasyopari nidhaaya jaanusandheradhohastaabhyaamaagulphaM nipiiDya puurvavadbadhvaa paadasiraaM vidhyet/ tatra tatra ca taistairupaayairvikalpya yantrayet// AS.Suu.36.12/ tatra maaMsaleSvavakaazeSu yavamaatraM vriihimukhena/ ato+anyathaardhayavamaatraM vriihimaatraM vaa/ asthnaamuparikuThaarikayaardhayavamaatram/ sarvatra caanuttaanaavagaaDhamRjvasaGkiirNaM marmaadyanupaghaatisiraamadhye zastramaazu paatayet// AS.Suu.36.13/ ekaprahaaraabhihataa dhaarayaa yaa sravedasRk/ muhuurtaruddhaa tiSThecca samyagviddheti taaM viduH// AS.Suu.36.14/ alpakaalaM vahatyalpaM durviddhaa tailacuurNanaiH/ sazabdamatividdhaa tu sravedduHkhena dhaaryate// AS.Suu.36.15/ samyagviddhaanaamapi ca siraaNaamavahanakaaraNaani muurchaa bhayaM yantrazaithilyamatigaaDhatvamatyaazitataa kSaamatvaM kuNThazastravyadho muutritoccaaritatvaM duHsvinnataa kaphaavRtavraNadvaarataa ceti/ athaapravRttikaaraNaM yathaasvamupalakSya pratikuryaat/ tagaraadicuurNena ca tailalavaNapragaaDhena siraamukhamavacuurNayet/ pRSThamadhye caaturaM piiDayet/ evaM saadhu vahati/ samyak pravRtte kaphaanilopazamanaraktaavicchedanaarthaSmuNalavaNatailabindubhiH siraamukhaM siJcet// AS.Suu.36.16/ agre sravati duSTaasraM kusumbhaadiva piitikaa/ samyaksrutvaa svayaM tiSThecchuddhaM taditi naaharet// AS.Suu.36.17/ yasya tu sravati rakte muurchaa jaayate tasya vimucya yantraM ziitasalilaardrapaaNisparzena vyajanavaayunaa zrotrasukhena vacasaa ca samaazvaasayannupazamayya muurchaaM punaH sraavayet/ punarmuurchatyaparedyustryahe+api vaa/ paraM tu rudhiraavasecanapramaaNaM prasthaH/ ato+anyathaa vyaadhidehartubalamapekSeta// AS.Suu.36.18/ tatra phenilamaruNaM zyaavamacchaM ruukSamaskandi kaSaayaanurasaM lohagandhi vegasraavi ziitaM ca raktaM vaataat/ gRhadhuumaaJjanodakakRSNaM piitaM haritaM visraM matsyagandhi kaTutvaanmakSikaaniSTamauSNyaadaskandi sacandrakaM gomuutraabhaM ca pittaat/ kovidaarapuSpagairikodakaapaaNDu ziitaM snigdhaM skandi ghanaM picchilaM tantumad vraNadvaaraavasaadi lavaNarasaM vasaagandhi ca kaphaat/ dvandvasaGkiirNaM saMsargaat/ kaMsaniilamaavilaM durgandhaM ca sannipaataat/ zuddhamuktaM praak/ tataH srutaraktasya vyadhamanulomamaGguSThenoparudhya zanaizzanairyantramapaniiyaazvaasayet/ satailaM ca plotaM siraamukhe datvaa badhniiyaat/ saMvezayeccainam// AS.Suu.36.19/ atiSThati tu rakte siraamukhaM sandhaatuM puurvoktaizcuurNairavacuurNyaaGgulyagreNa piiDayet/ zaalmalyupodakaapicchaaM vaa vraNamukhe datvaa gaaDhaM badhniiyaat/ madhuucchiSTapraliptaM vaa paTTam/ ziitaambunaavasiJcet/ ziitamadhurakaSaayaannapaanasekapradehapravaatavezmabhirvaa skandanaayopacaret/ padmakaadikvaathaM zarkaraamadhumadhuraM kSiiramikSurasameNahariNaajorabhramahiSavaraahaaNaamanyatamasya siraaM vidhvaa rudhiramaamaM ghRtabhRSTaM vaa paanaM dadyaat/ tenaiva vaa darbhapaadamRditenaanuvaasayet/ snigdhaizca yuuSarasairbhojayet/ vyadhaadanantaraM vaa punastaameva siraaM vidhyet/ sarvathaa caanavatiSThamaane paacanaaya kSaaraM dadyaat/ saGkocayituM vaa siraamukhaM taptazalaakayaa dahet/ na ca kSaNamapyupekSeta/ kSiiNaraktasya hi vaayurmarmaaNyupasaGgRhya muurchaasaMjJaanaazaaziraHkampabhramamanyaastambhaapataanakahanubhraMzahidhmaapaaNDutvabaadhiryadhaatukSayaakSepakaadiin karoti/ maraNaM vaa// AS.Suu.36.20/ praaNaH praaNabhRtaaM raktaM tatkSayaat kSiiyate+analaH/ vardhanaM caanilastasmaadyuktyaa bRMhaNamaacaret// AS.Suu.36.21/ azuddhaM tu raktamaparaahNe+anyedyurvaa punaH sraavayet/ tato+api zeSaM sarvathaa vaapyavisraavyaraktasya ziitasekapradehavirekopavaasasnigdhamadhuraannapaanaiH prasaadayet/ maasamaatraM vaa snehaadibhirupacarya punarvidhyet/ durvyadhaativyadhakuTitatiryagvyadhaadervyadhadoSaadvyaapado yaaH syustaa yathaasvaM saadhayediti/ bhavati caatra// AS.Suu.36.22/ unmaargagaa yantranipiiDanena svasthaanamaayaanti punarna yaavat/ doSaaH praduSTaa rudhiraM prapannaastaavaddhitaahaaravihaarabhaak syaat// AS.Suu.36.23/ naatyuSNaziitaM laghu diipaniiyaM rakte+apaniite hitamannapaanam/ tadaa zariiraM hyanavasthitaasRgagnirvizeSaaditi rakSitavyaH// AS.Suu.36.24/ prasannavarNendriyamindrithaarthaanicchantamavyaahatapaktRvegam/ sukhaanvitaM puSTibalopapannaM vizuddharaktaM puruSaM vadanti// iti SaTtriMzo+adhyaayaH/ atha saptatriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.37.1/ athaataH zalyaaharaNavidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.37.2/ trividhaa hi gatiH zalyaanaamuurdhvamadhastiryak ca/ saa punaH pratyekamRjuvakrabhedena dvividhaa// AS.Suu.37.3/ tatra dhyaamaM piTakaacitaM zophavedanaavantaM muhurmuhuH zoNitaasraaviNaM budbudavadudgataM mRdumaaMsaM ca vraNaM sazalyaM vidyaat// AS.Suu.37.4/ vizeSatastu tvaggate zalye vivarNaH zopho bhavatyaayataH kaThinazca/ maaMsagate zophaabhivRddhiH zalyamaargaanupasaMrohaH piiDanaasahiSNutaa coSaH paakazca// AS.Suu.37.5/ pezyantarasthe zophavarjyaM maaMsapraaptavat/ siraagate siraadhmaanM zuulaM ca/ snaavagate snaavajaalaavakSepaNaM saMrambhazcograruk// AS.Suu.37.6/ srotogate srotasaaM svakarmaguNahaaniH/ dhamaniisthe saphenaM raktamiirayannanilaH sazabdo nirgacchatyaGgapiiDaa hRllaasazca/ asthigate vividhaa vedanaaH zophazca// AS.Suu.37.7/ sandhigate+asthivacceSToparodhazca/ asthisandhigate+asthipuurNataa saGgharSo balavaaMzca// AS.Suu.37.8/ koSThagate tvaaTopaanaahau muutrapuriiSaahaaradarzanaani ca vraNamukhaadbhavanti/ marmagate marmaviddhavat// AS.Suu.37.9/ yathaayathaM copadiSTaiH parisraavaistvagaadiSu zalyamupalakSayet/ suukSmagatiSu zalyeSvetaanyeva lakSaNaanyavispaSTaani bhavanti// AS.Suu.37.10/ zuddhadehaanaamanulomasanniviSTaanyuparuhyante/ doSaprakopavyavaayavyaayaamaabhighaatebhyazca pracalitaani punaraabaadhayanti// AS.Suu.37.11/ tatra tvakpranaSTe snigdhasvinnaayaaM mRnmaaSayavagodhuumagomayacuurNamarditaayaaM tvaci yatra saMrambho vedanaa vaa bhavati/ yatra vaa styaanaM sarpirnihitamaazu viliiyate/ pralepo vaa zuSyati/ tatra zalyaM jaaniiyaat/ maaMsapranaSTe snehaadibhiH kriyaabhiraaturamupapaadayet/ karzitasya ca zithiliibhuutamanavabaddhaM kSubhyamaanaM yatra yatra saMrambhaM vedanaaM vaa janayati tatra zalyam// AS.Suu.37.12/ evaM koSThaastnipeziivivareSvapi// AS.Suu.37.13/ siraasrotodhamaniisnaavapraNaSTe khaNDacakramazvayuktaM rathamaaropyaaturaM viSame+adhvani ziighraM nayet/ tataH saMrambhaadibhirjaaniiyaat// AS.Suu.37.14/ sandhipraNaSTe snehasvedopapannaM sandhiM prasaaraNaakuJcanabandhanapiiDanairupaacaran puurvavadavagacchet/ asthipraNaSTe snigdhasvinnaanyasthiini bandhanapiiDanaabhyaaM bhRzamupacaraMstadvadupalakSayet// AS.Suu.37.15/ marmapraNaSTe tvananyabhaavaanmaaMsaadibhyo marmaNaamuktaM pariikSaNaM bhavati// AS.Suu.37.16/ saamaanyalakSaNaM tuucchritahastiskandhaazvamaadrurohaNadrutayaanalaGghanaplavanavyaayaamairjambhodgaarakaasakSavathuSThiivanahasanapraaNaayaamairmalazukrotsargairvaa yatra saMrambho vedanaa vaa bhavati/ yatra vaa svalpe+apyaayaase svaapo gauravaM ghaTTanaM zopho vaa syaattatra zalyamaadizet// AS.Suu.37.17/ samaasatazcaturvidhaM zalyaM bhavati/ vRttadvitricaturasrabhedena/ tadadRzyamaanaM vRttasaMsthaanaadanumimiita// AS.Suu.37.18/ sarvazalyaanaaM mahataamaaharaNe dvaavevopaayau pratilomo+anulomazca// AS.Suu.37.19/ tatra pratilomamarvaaciinamaanayedanulomaM paraaciinam/ tiryaggataM yataH sukhaahaaryaM bhavati/ tataH chitvaapaharet// AS.Suu.37.20/ pratilomamanuttuNDitaM chedaniiyaM pRthumukhaM ca zalyaM nirghaatayet/ tathaa kakSyaavaGkSaNoraHparazukaantarapatitaani// AS.Suu.37.21/ naiva caaharedvizalyaghnaM marmapraNaSTaM vaazophavedanaM paakavirahitam// AS.Suu.37.22/ atha hastapraapyaM zalyaM hastenaaharet/ tadazakyaM yathaayathaM yantreNa/ tathaapyazakyaM zastreNa vizasya tato nirlohitaM vraNaM kRtvaagnighRtamadhuprabhRtibhiH svedayitvaavadahya tarpayitvaa sarpirmadhubhyaaM badhvaacaarikamaadizet/ siraasnaavalagnaM zalaakaagreNaabhimocyaaharet/ hRdaye+abhivartamaanaM zalyaM ziitajalaadibhirudvejitasyaaharet/ yathaamaargaM duraaharamanyato+apyevamaaharet// AS.Suu.37.23/ asthivivarapraNaSTamasthividaSTaM vaavagRhya padbhyaaM puruSaM yantreNaapakarSet/ azakyamevaM vaa balavadbhiH sugRhiitasya yantreNa graahayitvaa zalyavaaraGgaM pratibhujya vaa dhanurguNairekato badhvaanyatazca paJcaaGgyaa susaMyatasyaazvasya vaktrakaTake badhniiyaat/ athainamevaM kazayaa taaDayedyathonnamayaJchiro vegena/ zalyamuddharati// AS.Suu.37.24/ dRDhaaM vaa vRkSazaakhaamavanamya tamyaaM puurvavad badhvoddharet// AS.Suu.37.25/ durbalavaaraGgaM tu kuzaabhirbadhvaa/ zvayathugrastavaaraGgamutpiiDya zvayathum// AS.Suu.37.26/ adezottuNDitamazmamudgaraprahaareNa vicaalya yathaamaargameva// AS.Suu.37.27/ karNavattu yantreNa vimRditakarNaM kRtvaa/ naaDiiyantreNa va bahumukhena yathaasvamupasaGgRhya zalaakaayantreNaanyena vaa puurvavadaaharet/ anulomamakarNamanalpavraNamukhamayaskaantena/ pakvaazayagataM virecanena// AS.Suu.37.28/ vaataviNmuutragarbhasaGgaM pravaahaNena duSTavaataviSastanyaadiinyaasyaviSaaNacuuSaNena// AS.Suu.37.29/ kaNThasrotogate tu zalye bisaM saktaM suutraM kaNThe pravezayet/ atha tadgRhiitaM vijJaaya zalyaM samameva suutraM bisaM caakSipet/ bisaabhaave mRNaale+apyayameva vidhiH/ jaatuSe tu kaNThasakte kaNThe naaDiiM pravezayettadaa caagnitaptaaM suukSmamukhiiM zalaakaamatha taaM gRhiitazalyaaM ziitaabhiradbhiH pariSicya sthiriibhuutaamaaharet/ ajaatuSe+apyevameva prataptaaM jatumadhuucchiSTaanyatarapradigdhaaM zalaakaam/ matsyakaNTakamanyadvaa taadRgasthizalyaM kaNThalagnaM suutreNa suutraplotena vaa veSTitayaaMgulyaapaharet/ athavaa kezoNDukaM dRDhadiirghasuutrabaddhaM dravopahitaM paayayedvaamayecca/ vamatazca zalyaikadezasaktaM suutraM sahasaivaakSipet/ mRdunaa vaa dantadhaavanakuurccenaapaharet/ parato vaa praNudet/ vaaloNDuke vilagne tadvat kaNTakam// AS.Suu.37.30/ kSatakaNThazca triphalaacuurNaM madhughRtasitopetamanukaNThayan lihyaat// AS.Suu.37.31/ apaaM puurNaM puruSamavaakcirasamavapiiDayeddhunuyaadvaamayecca bhasmaraazau vaa nikhanyaadaamukhaat/ anyathaa hyunmaargagaamibhiradbhiraadhmaanakaasazvaasapiinasendriyopaghaatajvaraadayaH zleSmavikaaraa mRtyuzca/ tatra yathaasvaM kaphe pratikuryaat/ graasazalyamambunaa pravezayet/ skandhe vaa muSTinaabhihanyaat/ AS.Suu.37.32/ tathaa nirbhujya vartma vartmagatamapaniiya coSNaambubaaSpasvedaM samadhumadhukakvaathena sarpiSaa ca pariSekaM kuryaat/ svayamapi zalyamazrukSavathukaasodgaaramuutrapuriiSaanilairnayanaadibhyo+aGgaavayavebhyaH patati// AS.Suu.37.33/ kiiTe karNasrotaHpraviSTe todo gauravaM bharabharaayamaaNaM ca bhavati spandamaane caapyadhikaM vedanaa/ tatra salavaNenaambunaa madhukayuktena madyena vaa sukhoSNena puuraNam/ nirgate ca kiiTe tadutsarjanam/ tatraiva tu mRte paakakothakledaa bhavanti/ teSu karNasraavoktaM kuryaat/ pratiinaahoktaM ca/ toyapuurNaM karNaM hastonmathitena tailaambunaa puurayet/ paarzvaavanataM vaa kRtvaa hastenaahanyaannaaDyaa vaa cuuSayet/ bhavanti caatra zlokaaH// AS.Suu.37.34/ jaauSaM hemaruupyaadidhaatujaM ca cirasthitam/ uuSmaNaa praayazaH zalyaM dehajena viliiyate// AS.Suu.37.35/ viSaaNaveNudaarvasthidantavaalopalaani tu/ zalyaani na viziiryante zariire mRnmayaani ca// AS.Suu.37.36/ viSaaNaveNvayastaaladaaruzalyaM ciraadapi/ praayo nirbhujyate taddhi pacatyaazu palaasRjii// AS.Suu.37.37/ zalye maaMsaavagaaDhe cet sa dezo na vidahyate/ tatastaM mardanasvedazuddhikarzanabRMhaNaiH// AS.Suu.37.38/ tiikSNopanaahapaanaannaghanazastrapadaaGkanaiH/ paacayitvaa harecchalyaM paaTanaiSaNapiiDanaiH// AS.Suu.37.39/ zalyapradezayantraaNaamavekSya bahuruupataam/ taistairupaayairmatimaan zalyaM vidyaattathaaharet// AS.Suu.37.40/ vraNe prazaante praanteSu naatisparzaasahiSNuSu/ alpe zophe ca taape ca niHzalyamiti nirdizet// AS.Suu.37.41/ kaaya eva paraM zalyaM nijadoSamalaavilaH/ zalye zalyaM zaraadyaM tu vizeSaattena cintyate// iti saptatriMzo+adhyaayaH// athaaSTatriMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.38.1/ athaataH zastrakarmavidhiM naamaadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.38.2/ dvividhe hi vyaadhaavupaayaapekSe nija gaagantau vaa bheSajaviSayaatiite zastrakarma prayujyate// AS.Suu.38.3/ sa caamayaH praayeNa zvayathupuurvako bhavatyataH zophaavasthasyaiva vaatapittakapharaktasaMsargasannipaataatmakataamupalakSya paakabhayaadyathaasvamupavaasalepasekaasRGmokSakaSaayaghRtapaanazodhanaani prayuJjiita// AS.Suu.38.4/ tathaapyanupazaamyati pravilayanam/ aviliiyamaane copanaahanam// AS.Suu.38.5/ tatra zophasyaamalakSaNamalpataa caalpoSmarujatvaM tvaksavarNataa sthairyaM ca// AS.Suu.38.6/ pacyamaanastu vivarNo bastirivaatataH/ saMrambhazuularaagadaahoSaarucitRSNaajvaraaratisparzaasahatvaanidrataasamanvito viSyandayati sarpiH zoSayati pradehaM sarSapakalkopalipta iva cimicimaayate pipiilikaabhiriva saMsarpyate piiDyata iva paaNinaa ghaTyata ivaaGgulyaa taaDyata iva daNDena tudyata iva suuciibhirbhidyata iva zaktibhizchidyata iva zastreNa dazyata iva vRzcikairdahyata ivaagnikSaaraabhyaaM mathyata ivomulkena// AS.Suu.38.7/ pakve tu gatavegatvaM pramlaanataa tvakzithilataa valiipraadurbhaavaH paaNDutaa madhyonnatataaGgulyavapiiDitamukte pratyunnamanaM bastaavivodakasya puuyasya saJcaraNaM kaNDuuH saMrambhazuulaadyupazamazca// AS.Suu.38.8/ zuulaM narte+anilaaddaahaH pitaacchophaH kaphodayaat/ raago raktaacca paakaHsyaadato doSaiH sazoNitaiH// AS.Suu.38.9/ paake+ativRtte suSirastanutvagdoSabhaakSitaH/ valiibhiraacitaH zyaavaH ziiryamaaNtanuuruhaH// AS.Suu.38.10/ kaphajeSu tu zopheSu keSucit gambhiiratvaadraktameva vipacyate/ tatazcaaspaSTaM pakvaliGgaM bhavati/ yatra hi tvaksaavarNyaM ziitazophatalparujataazmavacca ghanataa/ na tatra mohamupeyaat/ taM raktapaakamityaacakSate// AS.Suu.38.11/ athainaM samyakpakvamavadhaarya bhiiruvRddhabaaladurbalakliibakSiiNagarbhiNiiviSaarditazastrakSaameSu paakoddhatadoSeSu ca piNDiteSu sandhimarmaazriteSvalpeSu vaa zopheSu tiikSNoSNadravyairdaaraNaM kurviita/ itareSu tu paaTanam// AS.Suu.38.12/ aamapaaTane siraasnaayuvyaapaadanaM zoNitaatipravRttirvedanaativRddhiravadaraNaM kSatavisarpo vaa syaat/ bhavati caatra// AS.Suu.38.13/ piSThan pakve punaH puuyaH siraasnaayvasRGaamiSam/ vivRddho dahati kSipraM tRNolapamivaanalaH// AS.Suu.38.14/ yazchinattyamamajJaanaadyazca pakvamupekSate/ zvapacaaviva vijJeyau taavanizcitakaariNau// AS.Suu.38.15/ praak zastraadbhojayediSTaM tiikSNaM madyaM ca paayayet/ na muurchatyannasaMyogaanmattaH zastraM na budhyate// AS.Suu.38.16/ anyatra muuDhagarbhodaraazmariimukharogebhyaH/ athopahRtayantrazastrakSaaraagnijaambavauSThapicuplotapatrasuutracarmapaTTamadhusnehakaSaayaalepakalkasekodakumbhaziitoSNodakakaTaahavyajanaadivraNopayogisarvopakaraNamaazritazayaniiyamupasthitasthirasnehabalavadavalambakapuruSamiSTe+ahanimuhuurte ca dadhyakSataannapaanarukmaratnaarcitavipraM praNateSTadevataM kRtamaGgalaM bhuktavantamaaturaM praaGmukhamupavezya saMvezya vaa yantrayitvaa pratyaGmukho vaidyo marmasiraasnaayusandhyasthidhamaniiH pariharannanulomaM zastraM nidadhyaadaapuuyadarzanaat/ sakRdevaaharecchastramaazu ca// AS.Suu.38.17/ mahatsvapi ca paakeSu dvyaGgulaM zastrapadamuktam/ dvyaGgulaantaraM tryaGgulaantaraM vaabhisamiikSya vivRtte pradeze vaamapradezinyaiSitvaa naativivRtte gambhiiramaaMsale caiSaNyaa/ vipariite kariiraadinaalenaatisaMvRte suukaravaalena vaa// AS.Suu.38.18/ yato gataaM gatiM vidyaadutsaGgo yatra yatra ca/ tatra tatra vraNaM kuryaat suvibhaktaM niraazayam/ aayataM ca vizaalaM ca yathaa doSo na tiSThati// AS.Suu.38.19/ zauryamaazukriyaa tiikSNaM zastramasvedavepathuu/ asammohazca vaidyasya zastrakarmaNi zasyate// AS.Suu.38.20/ tatra bhruugaNDalalaaTaakSikuuTauSThadantaveSTamanyaakaNThajatrukakSyaakukSivaGkSaNeSu tiryakcheda iSTaH/ anyatra tu siraasnaayuupaghaato+ativedanaa ciraad vraNasaMroho maaMsaskandii ca tiryakchedaat bhavanti// AS.Suu.38.21/ tataH zastramavacaarya ziitaabhiradbhiraaturamaazvaasya samantaat pratipiiDyaaGgulyaa vraNamapi prakSaalya kaSaayeNa vraNaat plotenaambho+apaniiya vedanaarakSoghnairguggulvagarusarjarasavacaagaurasarSapahiGgulavaNanimbapatraiH saghRtairvraNaM dhuupayitvaa yathaasvamauSadhena madhughRtatilakalkaizca digdhaaM vatiM praNidhaaya kalkena puurayitvaa naatibhRSTayavasaktubhirghRtaaktairbhaajanaante+ambhasaa dakSiNaaGguliibhiH sumRditairavacchaadya ghanaaM kabalikaaM datvaa savyadakSiNaanyatarapaarzve RjumanaaviddhamasaGkucitaM mRdupaTTaM nivezya badhniiyaat// AS.Suu.38.22/ vaatazleSmodbhavaaMstatra dvistrirvaa veSTayed vraNaan/ sakRdeva parikSipya pittaraktaabhighaatajaan// AS.Suu.38.23/ zastrakSatarujaayaaM tu pratataayaaM yaSTiimadhukasarpiSoSNena vraNaM siJcet/ udakumbhaaccaapo gRhiitvaa prokSayan parito vikiirya parNazabaryaadibhirasya rakSaaM kuryaadrakSo+abhibhavaniSedhaartham/ tebhyazca balimupaharet/ dhaarayecca zirasaa// AS.Suu.38.24/ lakSmiiM guhaamatiguhaaM jaTilaaM brahmacaariNiim/ vacaaM chatraamaticchatraaM duurvaaM siddhaarthakaanapi// AS.Suu.38.25/ guggulvaadibhirevaM zayanaasanaadi dvirahno dhuupayet/ tathaa snehoktaM dinacaryoktaM caacaaramanuvarteta// AS.Suu.38.26/ vizeSatazca divaasvapnaad vraNe zophakaNDuuraagarukpuuyavRddhiH// AS.Suu.38.27/ striiNaaM tu smRtisaMsparzadarzanaizcalite srute/ zukre vyavaayajaan doSaanasaMsarge+apyavaapnuyaat// AS.Suu.38.28/ bhojayeccainaM yathaasaatmyaM samaatiitazaaliSaSTikayavagodhuumaanyatamaM mudgamasuuraaDhakiisatiinayuuSajaaGgalarasopetaM jiivantiisuniSaNNakataNDuliiyakavaastukavaartaakapaTolakaaravellakabaalamuulazazaakayuktaM daaDimaamalakasaindhavasahitaM sarpiHsnigdhaM laghvalpamuSNodakottaraM ca/ evamasya samyagazitaM jaraamupaiti/ ajiirNaadanilaadiinaaM vibhramo balavaaan bhavet/ tataH zopharujaapaaka daahaanaahaanavaapnuyaat// AS.Suu.38.29/ navadhaanyamaaSakalaayakulatthaniSpaavazimbiiziitaambumadyekSukSiirapiSTatilavikRtizuSkazaakapizitaharitazaakaamlalavaNakaTukakSaaraanuupaamiSaaNi varjayet// AS.Suu.38.30/ vargo+ayaM navadhaanyaadirvraNinaH sarvadoSakRt/ madyaM tiikSNoSNaruukSaamlamaazuvyaapaadayed vraNam// AS.Suu.38.31/ baaloziiraizca viijyeta nacainaM parighaTTayet/ na tudennava kaNDuuyecceSTamaanazca paalayet// AS.Suu.38.32/ snigdhavRddhadvijaatiinaaM kathaaH zRNvanmanaHpriyaaH/ aazaavaan vyaadhimokSaaya kSipraM vraNamapohati// AS.Suu.38.33/ punazca tRtiiye+ahani pakSaalanaadi puurvavat vraNakarma kuryaat/ dvitiiye divase mokSaNaadvigrathito vraNazciraaduparohatyugrarujazca bhavati// AS.Suu.38.34/ na ca vikezikaamauSadhaM vaatisnigdharuukSamatizlathamatigaaDhamazlakSNaM durnyastaM vaa dadyaat/ atisnehaat kledaH/ atiraukSyaat chedo vedanaa ca/ atizlathatvaadaparizuddhiH/ gaaDhatayaa saMrambha azlakSNatvaaddurnyaasaacca vraNavartmopagharSaNam// AS.Suu.38.35/ avazyaM saazaye vraNe vikezikaaM dadyaat/ saMpuutimaaMsaM sotsaGgaM sagatiM puuyagarbhiNam/ vraNaM zodhayate ziighraM sthitaa hyantarvikezikaa// AS.Suu.38.36/ vyamlaM tu paaTitaM zophaM paacanaiH samupaacaret/ bhojanairupanaahaizca naativraNavirodhibhiH// AS.Suu.38.37/ yastu siivyo vraNastatra calaasthizalyapaaMsutRNaromazuSkaraktaadiinapohya vicchinnapravilambitaM maaMsaM sandhyasthiini ca yathaasthaanaM samyak sthaapayitvaa sthite rakte yathaarhaM suucyopahRtena snaayusuutravaalaanyatamena siivyet/ zaNaazmantakamuurvaatasiinaaM vaa valkaiH// AS.Suu.38.38/ siivanavikalpaastu samaasena catvaaraH/ tadyathaa goSphaNikaatunnasiivanavellitakarajjugranthibandhanamiti/ teSaaM naamabhirevaakRtivibhaagaH/ prahaaravazaaccopayogaH/ na caatisannikRSTaaM viprakRSTaamatyalpabahugraahiNiiM vaa suuciiM paatayet/ evaM samyaksyuutamavekSya madhughRtayuktairaJjanamadhukanimbalodhrapriyaGgusallakiiphalakSaumamaSiicuurNairavakiirya puurvavad bandhaadi yojayet// AS.Suu.38.39/ asiivyaa vaGkSaNavakSaHkakSaadiSu pracaleSvalpamaaMseSu ca vaayunirvaamiNo+antarlohitazalyaa viSaagnikSaarakRtaazca vraNaaH// AS.Suu.38.40/ siivyaastu medassamutthitaa bhinnalikhitaaH kaphagranthiralpapaalikaH karNaH sadyovraNaazca/ zirolalaaTaakSikuuTakarNanaasaagaNDauSThakRkaaTikaabaahuudarasphikpaayuprajananamuSkaadiSvacaleSu maaMsavatsu ca pradezeSu// AS.Suu.38.41/ kozadaamotsaGgasvastikaanuvellitamuttoliimaNDalasthavikaayamakakhaTvaaciinavibandhavitaanagoSphaNaaH paJcaaGgii ceti paJcadaza bandhavizeSaaH/ teSaaM naamabhirevaakRtayaH praayeNa vyaakhyaataaH// AS.Suu.38.42/ tatra kozamaGguliiparvasu vidadhyaat/ daama sambaadhe+aGge/ utsaGgaM vilambini/ svastikaM sandhikuurcabhruustanaantarakukSyakSikapolakarNeSu/ anuvellitaM zaakhaasu/ muttoliiM griivaameDhrayoH/ maNDalaM vRtte+aGge/ sthavikaamaGguSThaaGgulimeDhraagramuutravRddhiSu/ yamakaM yamalavraNayoH/ khaTvaaM hanuzaGkhagaNDeSu/ ciinamapaaGgayoH/ vibandhamudarorupRSTheSu/ vitaanaM muurdhaadau pRthule+aGge/ goSphaNaM naasauSThacibukasandhiSu/ paJcaaGgiiM jatruurdhvamiti/ yo yasmin pradeze suniviSTo bhavati taM tasmin kurviita/ na tu vraNasyopari na caabaadhakaro yathaa syaat// AS.Suu.38.43/ bandhastviSTo+anile duSTe duSTe bhagne vraNeSu ca/ tatraantyayordvidhaa bandhaH savyadakSiNabhedataH// AS.Suu.38.44/ trividhastveva sarvatra gaaDhazlathasamatvataH/ kaphavaate ghano gaaDhaH pittarakte tanuH zlathaH// AS.Suu.38.45/ vaatapitte samo bandhaH kaphapittavraNeSu ca/ tathaa sphikkakSyaavaGkSaNoruzirassu gaaDhaM badhriiyaat/ zaakhaavadanakaNThakarNameDhramuSkapRSThapaarzvodarorassu samam/ akSNoH sandhiSu ca zithilam// AS.Suu.38.46/ vaatazleSmajeSu zithilasthaane samam/ samasthaane gaaDham/ gaaDhasthaane gaaDhataram/ tathaa ziitavasantayostryahaat/ pittarakteSu tu gaaDhasthaane samam/ samaasthaane zithilam/ zithilasthaane naiva/ tathaa zaradgriiSmayoH saayaM praatazca/ abadhyamaanaH punardaMzamazakatRNakaaSThapaaMsuziitavaataatapaadisamparkaadvividhopadravopadruto duSTavraNataamupaiti/ snehazcaatra na ciraM tiSThati/ bheSajamaciraacchuSyati/ kRcchreNa rohati/ ruuDhe ca vaivarNyaM bhavati/ api ca// AS.Suu.38.47/ cuurNataM mathitaM bhagnaM vizliSTamatha paaTitam/ asthisnaayusiraacchinnamaazu bandhena rohati// AS.Suu.38.48/ utthaanazayanaadyaasu sarvehaasu na piiDyate/ udvRttauSThaH samutsanno viSamaH kaThino+atiruk// AS.Suu.38.49/ samo mRduraruk ziighraM vraNaH zudhyati rohati/ sthiraaNaamalpamaaMsaanaaM raukSyaadanuparohataam/ pracchaadyamauSadhaM patrairyathaadoSaM yathartu ca// AS.Suu.38.50/ ajiirNaataruNaacchidraiH samantaat sunivezitaiH/ dhautairakarkazaiH kSiiriibhuurjaarjunakadambajaiH// AS.Suu.38.51/ kuSThinaamagnidagdhaanaaM piTakaamadhumehinaam/ karNikaazconduruviSe kSaaradagdhaa viSaanvitaaH// AS.Suu.38.52/ maaMsapaake na baddhavyaa gudapaake ca daaruNe/ ziiryamaaNaaH sarugdaahaaH zophaavasthaavisarpiNaH// AS.Suu.38.53/ arakSayaa vraNe yasmin makSikaa nikSipet krimiin/ te bhakSayantaH kurvanti rujaazophaasrasaMsravaan// AS.Suu.38.54/ surasaadiM prayuJjiita tatra dhaavanapuuraNe/ saptaparNakaraJjaarkanimbaraajaadanatvacaH// AS.Suu.38.55/ gomuutrakalkito lepaH sekaH kSaaraambunaa hitaH/ pracchaadya maaMsapezyaa vaa vraNaM taanaazu nirharet// AS.Suu.38.56/ utpadyamaanaasu ca taasu taasvavasthaasu doSaadiinapekSya yathaasvamupakramairupakramet// AS.Suu.38.57/ na cainaM tvaramaaNaH saantardoSamupasaMrohayet/ sa hyalpenaapyavacaareNaantarutsaGgaM kRtvaa bhuuyo vikurute/ tasmaatsuzuddhaM ropayet// AS.Suu.38.58/ ruuDhe+apyajiirNavyaayaamavyavaayaadiinvivarjayet/ maasaan SaT sapta vaa nRRNaaM vidhireSa prazasyate// AS.Suu.38.59/ itiidaM vraNamaazritya diGmaatramupadarzitam/ uttare vistarastasya vakSyate saadhanaM prati// iti aSTatriMzo+adhyaayaH// athaikonacatvaariMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.39.1/ athaataH kSaarapaakavidhimadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.39.2/ kSaaro hi naanauSadhasamavaayanirvRtteH sarvarasaadhiSThaanaM kaTukalavaNarasabhuuyiSThastiikSNoSNo dahanaH paacano vidaaraNo vilaayanaH zodhano ropaNaH krimyaamamedoviSaapahaH sarvazastraanuzastraaNaaM ca variSThaH chedanabhedanapaaTanalekhanakaraNaadyatazca sambaadhaavakaazajeSu duHkhaavacaaraNiiyazastreSu naasaarzo+arbudaadiSu zastreNa caasidhyastu duSTavraNeSu bahuzaH prakopiSu prayujyate/ sa dvividho baahyaabhyantaraparimaarjanabhedena// AS.Suu.39.3/ tatraarzo+arbudabhagandaragranthiduSTavraNanaaDiicarmakiilavartmamukharogakuSThakilaasatilakaalakaadiSu bahiH parimaarjanena/ antaHparimaarjanena tu gulmagarodaraagnisaadamalasaGgazuulaanaahaazmariizarkaraadiSu sa yathaasvamevopadekSyate// AS.Suu.39.4/ na tuubhayo+api yojyo bhiirudurbalakSaamavaatapittaarditajvaraatisaarapaaNDuzirohRdayarogamehaakSipaakatimiraarocakaaturakRtavamanavirekartumatiigarbhiNyudvRttaphalayonisarvaaGgazuulaviSamadyapiiteSu/ marmasiraasnaayusandhitaruNaasthisevaniidhamaniigalanaabhinakhaantaramuSkazephasrotassvalpamaaMseSu ca dezeSvakSNozcaanyatra vartmarogaat/ tathaa ziitoSNavarSadurdinapravaateSu ca// AS.Suu.39.5/ atha bahiH parimaarjanastrividho madhyo mRdustiikSNazca/ tasya paakavidhiH zaradi zucirupoSitaH zuklavaasaaH prazaste+ahani prazastadezajaataM madhyamavayasamanupahataM mahaantaM kaalamuSkakaM suraapalalasumano+akSataadibhizcaturdizaM baliM kRtvaa pradakSiNaM caabhyarcyainamadhivaasayet// AS.Suu.39.6/ daivatebhyo namastebhyo nivasantiiha ye zritaaH/ gantumarhantyasaGkruddhaastyaktvemaM vaasamavyayam// AS.Suu.39.7/ bheSajaarthaM grahiiSyaami sarvapraaNabhRtaamimam/ vRkSaM na lobhaanna krodhaad braahmaNaarthe vizeSataH// AS.Suu.39.8/ iti/ athaaparedyustatra yadyadbhutaM vaikRtaM vaa kiJcinna pazyettato yugamaatramaaruuDhe savitari braahmaNaan vaacayitvaa taM paadapaM puurvaagramuttaraagraM vaa paatayet/ evaM ca paaribhadrapalaazaazvakarNaraajavRkSamahaavRkSavRkSakendravRkSaasphotasaptacchadanaktamaalatilvakakadaliibibhiitakaazvamaarakapuutiikacitrakaarkakaakajaGghaapaamaargaagnimanthaan vasante saGgRhiitaaMzca yavaan sazuukanaalaaMzcatasrazca kozaatakiiH savaan samuulaphalapatrazaakhaan khaNDazaH kalpayitvaa naatizuSkaan zilaatalasthaan nivaate pRthaG nicayiikRtya muSkakanicaye ca sudhaazarkaraaH prakSipya tilakuntalairaadiipayet/ dagdhvaa ca zaante+agnau pRthak sudhaazarkaraabhasma kRtvetarat sarvakSaaradroNamadhikamuSkakaM salilapalasahasreNa gavaadimuutrapalasahasreNa caaloDya mahataa vastreNa parisraavayet/ yaavadaccho raktastiikSNaH picchilazca jaatastadaa taM kSaaraniSyandaM gRhiitvaa bhasma vivarjayet/ tataH snehapaakavidhinaa paacayet/ pacyamaane ca tasmiMstaaH sudhaabhasmazarkaraaH kSiirabakaM zaGkhanaabhicaayase paatre+agnivarNaan kRtvaa tatkSaaraacchakuDavamaatre nirvaapya tenaiva ca suzlakSNaM piSTvaa pratiivaapaM dadyaat/ tatazca sutaraaM darvyaavaghaTTayan vipacet yaavacca sabaaSpairbudbudaiH samuttiSThet saandratayaa ca darviipralepii syaattadainamavataaryaayoghaTe yavarazau suguptaM sthaapayet/ eSa madhyamaH kSaaraH// AS.Suu.39.9/ mRdau zarkaraadiinnirvaapyaapanayenna tu piSTvaa kSipet/ tiikSNe tu dantiicitrakalaaGgalikaapuutiikapravaalataalapatriibiDasvarjikaakanakakSiiriihiGguvacaativiSaaH zlakSNacuurNiikRtaa dagdhaazca zaGkhazuktiiH puurvavat prativaapaM dadyaat/ taaMzca vyaadhibalataH saptaraatraaduurdhvaM prayuJjiita/ kSiiNabale tu balaadhaanaarthaM punaH kSaarajalamaavapet/ tatranaatitiikSNo naatimRduH zvetaH zlakSNaH ziighraH picchilaH zikharii sukhanirvaapyo+alparuganabhiSyandii ceti daza kSaarasya guNaaH/ dazaiva ca doSaaH/ tadyathaa/ atyuSNo+atiziito+atitiikSNo+atimRduratitanuratighano+atipicchilovisarpii hiinauSadho hiinapaakazceti// AS.Suu.39.10/ tatra kSaarakarmaNyupahaaret picuvartizalaakaadarvyaJjalikaaghRtamadhuzuktatuSodakamastukSiirodakaziitapradehazayanaasanaadiini/ atha kSaaraarhasyopaviSTasya saMviSTasya vaaptaparicaarakagRhiitasya vyaadhiM chitvaavalikhya pracchaaya vaa picuplotaanyataraavaguNThitayaa zalaakayaa kSaaraM paatayet/ tato maatraazatamupekSeta/ vartmaroge tu nirbhujya vartmanii picunaa madhuucchiSTena vaa kRSNabhaagaM pracchaadya padmapatratanuH kSaaralepaH/ ghraaNajeSu tvarzo+arbudeSvaadityaabhimukhasyonnamayya naasikaamupekSyaazca paJcaazanmaatraaH/ tadvacchrotrajeSu/ gudaarzassu paaNinaa yantradvaaraM pidhaaya dhaarayenmaatraazatameva/ tataH pramaarjanena pramRjya kSaaraM samyagdagdhamavekSya nirvaapayetsarpirmadhubhyaaM zuktatuSodakamastukSiiraadibhizca/ tataH paraM ziitamadhuraiH saghRtaiH pradihyaat/ abhiSyandiini bhojyaani bhojyaani kledanaaya ca/ sthiramuulatvaattu yadi kSaaradagdhaM na viziiryate tato dhaanyaamlabiijamadhuyaSTikaayuktaistilairaalepayetsuvarNakSiiriiyutairvaa trivRdviDaGgasaaravadbhirvaa/ maalatiivRSaaGkolanimbaasphotapaToliikaraviirapatrakvaathena vraNaprakSaalanam/ eSaameva ca kalkakvaathe siddhaM sarpistailaM vaa ropaNam/ naagapuSpamaJjiSThaacandanatilaparNikaasu vaa/ yathaavyaadhidoSaM ca vraNamupakramet/ tilaaH sayaSTimadhukaa ropaNe caasya puujitaaH// AS.Suu.39.11/ tatra pakvajaambavasaGkaazamavasannamiiSadyathaasvavikaaropazaantau ca samyagdagdhaM bhavati/ tadviparyayeNa todakaNDuujaaDyaadibhizcadurdagdham/ tatra punaH paatayet/ uuSaadaaharaagazophajvarapaakavisarpazirorogavaatapittakopairatidagdham/ api ca/ netre+atiyogaadvartmanirbhedenendriyabhraMzaH/ ghraaNe naasaavaMzataruNaasthidaraNaM saGkoco gandhaajJaanaM ca/ tadvacchotraadiSvapi ca yathaasvaM vyaapat/ gude viNmuutrarodho+atiisaaraH puMstvopaghaato gudavidaraNaacca mRtyurvaa sarvadaa vaa zophatodavedanaasraavaaH/ zakRnmuutravaatavidhaaraNaazaktirvaa/ tamatipravRttamaazu puurvoktaireva nirvaapaNaiH punaHpunarnirvaapayet/ atazca daahyamatipramaaNaM na sakRdeva dahediti/ bhavati caatra// AS.Suu.39.12/ amlo hi ziitaH sparzena kSaarastenopasaMhitaH/ yaatyaazu svaadutaaM tamaadamlairnirvaapayettaraam// AS.Suu.39.13/ jvaraatisaaratRNmohamuurchaahRdvedanaartibhiH// kakSaM dahatyagniriva zariiraM kSaaravibhramaH// AS.Suu.39.14/ paayayetaatiyoge+atastaM ziighraM saghRtaM dadhi/ saguDaM vaa dadhisaraM tailaM vaa sasitopalam// AS.Suu.39.15/ dhaatriiphalakapitthaamladaaDimasvarase ghRtam/ dviguNe saadhitaM paanasekaiH kSaaraatirugdharam// AS.Suu.39.16/ daaDimaamalakaamraatakapitthakaramardakaan/ aamraacca maatuluGgaacca rasaM mRdvagninaa pacet// AS.Suu.39.17/ tato+ativRttakSaaraaya dadyaanmaatraaM yathaabalam/ kSaaro nivartate tena prasaadaM tvak ca gacchati// AS.Suu.39.18/ zoNitaatipravRttau tu baahyaantaH ziziro vidhiH// iti ekonacatvaariMzo+adhyaayaH// atha catvaariMzo+adhyaayaH/ AS.Suu.40.1/ athaato+agnikarmavidhimadhyaayaM vyaakhyaasyaamaH/ iti ha smaahuraatreyaadayo maharSayaH// AS.Suu.40.2/ agniH kSaaraadapi gariiyaanauSadhazastrakSaarairasiddhaanaaM taddaahasiddherapunarbhavaacca/ tatraagnikarma tvaci maaMse siraasnaayusandhyasthiSu ca prayujyate/ tatra mazatilakaalakacarmakiilasarukstabdhapramlaanaaGgaabhiSyandaadhimanthazirobhruuzaGkhalalaaTarujaarditeSu suuryakaantapippalyajaazakRdgodantazarazalaakaabhistvagdaaho yathaasvamabhiSyandaadiSu tu bhruuzaGkhalalaaTadezeSu/ granthyarbudaarzobhagandaragaNDamaalaazliipadaantravRddhiduSTavraNagatinaaDyavagaaDhapuuyaalasakeSu jaambavauSThasuuciizalaakaaghRtaguDamadhumadhuucchiSTatailavasaahemataamraayoruupyakaaMsyairmaaMsadaahaH/ siraasnaayusandhyasthicchadezoNitaatipravRttidantanaaDiizliSTavartmopapakSmalagaNaliGganaazaasamyagvyadheSu jaamvavauSThasuuciizalaakaamadhumadhuucchiSTAguDasnehaiH siraadidaahaH// AS.Suu.40.3/ na tu dahedbhinnakoSThamantazzoNitamanuddhRtazalyamanekavraNapiiDitamuSNe ca kaale tathaa kSaaraanarhaM ca aatyayike tu vyaadhau kRtoSNapratiikaarasya picchilamannamazitavato+agnikarma kuryaat// AS.Suu.40.4/ atha daahaarhamaaturaM kRtasvastyayanamupahRtasarvopakaraNaM praakziraHsaMviSTamaaptaavalambitaM kRtvaa vaidyo nirdhuumabRhatsthiradiiptakhadirabadaraadyaGgaarairayoghaTanaprakaareNa bhastraanilaadhmaatairvyajanena cordhvaanirgacchajjvaalatayaapaaditaapadyamaanabhaasuraagnivarNairjaambavauSThaadibhirvyaadhipradezavazaadvalayaardhacandasvastikaaSTaapadabindurekhaapratisaaraNavikalpena muhurmuhurhitopahitaabhirvaagbhiradbhizcaaturamaazvaasayan dahedaa samyagdaahaliGgotpatteH/ ucchuunasuSirapraluunadantanaaDiisajantuduSTavraNeSu tu snehamadhuucchiSTamadhuguDeH puurayitvaa dahet/ samyagdagdhe ca madhusarpiSii dadyaacchiitasnigdhaazca pradehaan// AS.Suu.40.5/ samyagdagdhaliGgaM punassazabdaM dahanaM durgandhitvaM tvaksaGkocazca tvagdagdhe/ kapotavarNatvamalpazopharujataa zuSkasaGkucitavraNataa ca maaMsadagdhe/ kRSNonnatavraNatvaM sthite ca rakte lasiikaasrutiH siraadagdhe/ kRSNaaruNakarkazasthiravraNataa snaayvaadidagdhe ca/ durdagdhaatidagdhayostu pramaadadagdhavallakSaNam/ cikitsitaM ca// AS.Suu.40.6/ pramaadadagdhaM punazcaturvidhaM bhavati/ tutthaM durdagdhaM samyagdagdhamatidagdhaM ca/ tatra yadvivarNamuuSyate+atimaatraM tattutham/ yatrottiSThanti sphoTaastiivroSaadaaharuja zciraaccopazaamyanti taddurdagdham/ pakvataalaphalavarNaM samasthitaM puurvalakSaNayuktaM ca samyagdagdham/ atidagdhe tuugrarujataa dhuumaayanaM maaMsaavalambanaM siraadivyaapado gambhiiravraNataa jvaradaahatRNmuurchaacchardayaH zoNitaatipravRttistannimittaazcopadavaaH kRcchreNa rohaNaM ruuDhe ca vivarNateti/ snehadaahastu kaSTataro bhavati/ sa hi snehasya suukSmamaargaanusaaritvaad duuramanupravizatiiti/ bhavati caatra// AS.Suu.40.7/ tutthasyagnipratapanaM kaaryamuSNaM ca bheSajam/ styaane rakte himairnoSmaa niSkraamati yato bahiH// AS.Suu.40.8/ vedanaa vardhate tena rudhiraM ca vidahyate/ uSNaM niSkraamayat kuryaaduuSmaaNaM mandataaM rujaH// AS.Suu.40.9/ ziitaamuSNaaM ca durdagdhe kriyaaM kRtvaa tataH punaH/ ghRtaalepanasekaaMstu ziitaanevaavacaarayet// AS.Suu.40.10/ samyagdagdhe tavakSiiriiplakSacandanagairikaiH/ saamRtaiH saghRtairlepaH kalkairvaanuupamaaMsajaiH// AS.Suu.40.11/ zaantoSmaNi paraM kuryaat pittavidradhisaadhanam/ atidagdhe viziirNaanimaaMsaanyud vRtya ziitalaam// AS.Suu.40.12/ kriyaaM kuryaattataH pazcaacchaalitaNDulakaNDanaiH/ tindukiitvakkaSaayairvaa piSTaiH saajyaiH prelepayet// AS.Suu.40.13/ guDuucyaazchaadayet patrairathavaupodakairvraNam/ bheSajaM caasya kurviita sarvaM pittavisarpavat// AS.Suu.40.14/ snehadagdhe bhRzataraM ruukSaM tatra tu yojayet/ zastrakSaaraagnayo yasmaanmRtyoH paramamaayudham/ apramatto bhiSak tasmaattaan samyagavacaarayet// AS.Suu.40.15/ iti tantrasya hRdayaM suutrasthaanaM samaapyate/ atraarthaaH suutritaaH suukSmaaH pratanyante hi sarvataH// iti catvaariMzo+adhyaayaH// suutrasthaanam samaaptam//